1 Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden, zondag 13 februari 2011 ...

Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden, zondag 13 februari 2011
Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Roelof Akse
“Hart voor de zaak...”
Mededelingen en aansteken van de kaars Bemoediging en groet
Zingen psalm 138: 1 ‘U loof ik, Heer, met hart en ziel’ gevolgd door ”goedemorgen allemaal”
Goedemorgen, welkom allemaal. God, ik vraag je, kom in onze kring.
Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Wees er bij, wanneer ik bid en zing.
Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Ik met mijn en jij met jouw verhaal,
Alles mag er zijn. verteld in mensentaal.
Gesprek met de kinderen
Zingen uit Tussentijds 198: 1, 2 en 3 ‘Liefde is blij zijn’
Tijdens ‘t zingen steken kinderen het lantaarntje aan, met dit licht gaan ze naar het gemeentecentrum.
Gebed
Bijbellezing Psalm 138 (Naardense bijbel)
Zingen psalm 138: 2 en 4 ‘Ten dage dat ik riep hebt Gij gehoord naar mij’
Gedicht van C.O. Jellema ‘Ik heb je eenmaal slapend meegemaakt’
Uit de verzamelbundel ‘Geen dag zonder liefde’
Uitleg en vermaning, gevolgd door orgelspel
Open ruimte (vraag: waar gaat uw ‘lev’ naar uit?)
Zingen psalm 42: 3; tot besluit van de gebeden: het 7 e vers van deze psalm 42
Gebeden, stilte en voorbeden
Collecte voor diaconie (kiezels in de kerk)
Slotlied uit Tussentijds 48, alle 6 verzen ‘Liefde, eenmaal uitgesproken’
Bemoediging uit 1 Petrus 1: 22 (over het nieuwe leven in Christus geopenbaard)
‘Nu u gehoorzaam bent aan de waarheid, is uw hart gelouterd en kunt u oprecht van
uw broeders en zusters houden; heb elkaar dan ook onvoorwaardelijk lief, met een
zuiver hart’.
Wegzending en zegen, tenslotte allen zingend:
..Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei
Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2 x) …Amen
1

*********************************** *************************************
Projecten van onze gemeente in dit jubileumjaar:
FEMmaatjes, een maatjesproject voor slachtoffers van mensenhandel; uitgaande van HUMANITAS
afdeling te Leeuwarden. Als Doopsgezinde Gemeente willen we het project ondersteunen van
vrijwilligers en maatjes om in het keramiek atelier beelden te maken.
Én voor het opvanghuis in Bloemfontein (Zuid Afrika) voor kinderen die HIV-infectie hebben
opgelopen of aids hebben. Dit project heeft de naam van ‘weggooi naar vreugde kinderen’. Met een
bijvoorbeeld maandelijkse donatie kunt u het werk van dit kinderopvanghuis steunen!
Gedicht
Ik heb je eenmaal slapend meegemaakt.
Je sliep zoals een landschap doet,
uitrustend van het leven,
om met de nieuwe dag weer vol te lopen.
En ik zag weer het landschap dat je ’s middags was:
een glimlach zon over de rivieren van je haren,
een kleine bangheid in de schaduw van je mond,
die je toegankelijk maakte, wijl je kwetsbaar was.
Je kleren op de stoel hadden dezelfde ogen
als jij die middag had, wij keken
onafgebroken naar elkaar de hele nacht,
terwijl jij sliep.
C.O. Jellema
* * * * * * * *
Vooraf, lezing uit Spreuken 3: 1 t.m. 3 (NBG)
Mijn zoon, mijn dochter, vergeet mijn onderwijzing niet
en uw hart beware mijn geboden,
want lengte van dagen, en jaren van leven
en vrede zullen zij u vermeerderen.
Dat liefde en trouw u niet verlaten!
Bind ze om uw hals, schrijf ze op de tafel van uw hart.
Zusters en broeders, gemeente met een levend Hart, onze Heer!
Ze heeft een zwak hart, dat weten haar kinderen.
Daarom is haar ruimte in de loop van jaren beperkt tot het trage rondscharrelen in
haar huisje en tuin. Ze is daar tevreden mee, héél tevreden.
2

Smorgens wordt ze gewekt door haar oudste zoon: ‘mem, ’n kopke thee’?
Smiddags komt haar dochter langs met een pannetje warm eten.
‘Doe makkest fjirst te folle klear’!
En savonds komt de jongste zoon voor een oogje in het zeil, hij wenst haar
welterusten en sluit de deur van het klompehok.
Het vierde vers van het slotlied uit Tussentijds dat we straks gaan zingen is op haar
lijf geschreven: ‘Liefde waagt zichzelf te geven,
ademt op van goede trouw. Liefde houdt haar in het leven,-‘ (wij zingen dan ‘ons’)
Ondanks haar zwakke hart is ze in januari 92 geworden, broos leven die
zich voluit laat schenken als belegen wijn. En wanneer je met de
kinderen praat over het onbaatzuchtige omzien naar hun mem, welke al
jaren plaats vindt, is er geen spoor van twijfel: ze hebben het goed met
elkaar.
Hoe gaat ’t met uw hart? Een vraag voor de open ruimte: waar gaat uw ‘lev’ naar
uit?
Zijn er voldoende momenten waarop uw hart gelucht kan worden? En
is uw vlammende hartstocht in toom te houden?
Deze uitleg is geen medische verhandeling…, theoloog is geen cardioloog. Wat
bedoelen we in overdrachtelijke zin met het hart?
Vanuit diverse bijbelteksten wil ik met u drie duidingen nader verkennen.
Waarbij het duidelijk is dat er geen absolute grenzen te trekken zijn, betekenissen
schuiven in elkaar en hebben diverse overlappingen.
Zoals het bloed stroomt van boezem naar kamer is er een voortdurende circulatie.
De eerste duiding: het hart als bewaarplaats voor belangrijke beslissingen;
we zongen hierover met psalm 138: ‘U loof ik, Heer, met hart en ziel’
Het is de vol omvattende intentie waarmee je handelt.
Te vergelijken met het zogenaamde ‘Sjema Israël’, Hoor Israël! (Deutr. 6): ‘Gij zult
de Here, uw God, liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met
geheel uw kracht. Wat ik u heden gebied, zal in uw hart zijn’.
In eerste instantie is God leren kennen iets van buiten.., met schroom…, zoals je de
naam van een bloem leert kennen...’Rosa Alexandra’ (roos met weelderige rode
bloem, 12cm. in doorsnee)
Met hart en ziel wil zeggen: het wordt eigen gemaakt. Van heteronomie: de ander..,
de vreemde regeert….,naar autonomie: zelf neem ik beslissingen. Eigen
weg…eigen wize
Raad en richting voor die beslissingen staan geschreven op de tafel van het hart.
Vandaar die bewogen onderwijzing uit Spreuken 3, waarmee ik deze uitleg begon.
In het hart bewaar je belangrijke richtingwijzers, ze staan daar opgetekend door
opvoeding, door ervaring en reflectie wijzer geworden.
Het vergt oefening en kunst om die tekens, die unieke taal van het hart, te lezen en
te verstaan. Daarom die combinatie ‘hart en ziel’.
3

En dan wordt ziel vertaald als ‘nefish’, de levenwekkende lucht die uit jou keel komt.
Roeach, die jouw lichaam adem schenkt en jouw thorax op en neer doet gaan!
Het is de combinatie van inwendige motivatie (hart) die klank krijgt door jouw keel
(ziel)! Daarom zingen we in de liturgie, ..voluit!
Met hart en ziel laat zich het beste uitdrukken in een lied, een lied die je
hartstochtelijk zingt!
Het hart van een jong kind is als een ongeschreven blad: het heeft versjes nodig en
rituelen en bevestigende ervaringen waardoor de eigen wijsheid niet van buiten
wordt opgelegd, maar van binnenuit tot bloei komt.
Daarom heeft bijbeltaal steeds nieuwe woorden en liederen nodig.
Een kloppend ritme en een stimulerende impuls om te groeien tot een relatie met de
Levende!
Bewaarplaats voor belangrijke beslissingen;
De tweede duiding is: het hart als bewaarplaats voor verdriet.
Daar waar ervaringen sierlijke letters maken, zijn er ook gebeurtenissen die krassen
maken, littekens op je ziel…, scherpe littekens in je hart.
‘Hij geneest de verbrokenen van hart en verbindt hun wonden’, zingt psalm 147.
In Spreuken 14 (13) staat: ‘Ook onder het lachen kan het hart pijn lijden’
Paulus schrijft in een Korinthe brief (2 Kor. 2:4): ‘Want in zware druk en beklemdheid
des harten heb ik onder vele tranen u geschreven’.
Wanneer Jezus afscheid neemt van zijn leerlingen en het werk van de Trooster
belooft (Joh.16:6) zegt hij: ‘En nu ga ik heen tot Hem, die mij gezonden heeft. Maar
omdat ik dit tot u gesproken heb, heeft droefheid uw hart vervuld’.
Wanneer we hevig schrikken zie je het gebaar van een hand op de mond (nefish). Of
het gebaar van je hand op de borst: ‘O my God’!
Hoeveel krassen kan een hart verdragen? Uw hart?
Hoe veerkrachtig is die borst-bewaarplaats van weemoed en verdriet?
In vertrouwen geloof ik dat het mogelijk is om veerkracht van het hart
te versterken. Daar is gemeenschap voor nodig; met de Barmhartige, met mensen:
we noemen elkaar zusters en broeders!
We onderhouden een levende relatie, in navolging van Christus.
Volgens de verschillende evangeliën is een fundamenteel kenmerk van hem dat hij
zich ontfermt. (met ontferming bewogen ziet hij de schare..)
Ontfermen, dat is uit mededogen iemand voor het uiterste behoeden.
Een hart vol pijn of droefheid laat zich niet eenvoudig genezen.
Het is niet alleen de tijd die heelt, het zijn ook heilzame, geduldige ontmoetingen die
tranen en krassen verdragen.
4

Niet gauw geven we ons hart bloot, dat hoeft ook niet.
Het hart is verbonden met de handen, de ogen, de lippen. Kijk!
Na een jarenlange relatie met zijn vrouw was hij alleen komen te staan. Ondanks
goede zorgen van hem en anderen was ze overleden.
Hij bedekte zijn hart, die kwetsbaarheid gaf hij niet gauw bloot.
Wanneer we in vertrouwen spraken over zijn vrouw, glinsterden zijn ogen. Passie en
gemis hullen zich in tranen.
Bewaarplaats voor verdriet.
Als derde duiding: het hart als bewaarplaats voor liefde.
In zijn gedicht ‘Ik heb je eenmaal slapend meegemaakt…’ noemt Jellema niet
letterlijk liefde als bron van inspiratie.
Die lichte letters L I E F, zwieren tussen de regels door!
Wie zo een vriend of vriendin beschrijft heeft het flink te pakken, onafgebroken de
hele nacht kijken, haar landschap met jouw verlangen ontdekken. Haren, mond en
ogen in nachtelijke toegankelijkheid.
In Hooglied droomt een bruid het volgende:
‘Ik sliep, maar mijn hart was wakker.
Hoor mijn geliefde klopt aan.
“Doe mij open, mijn zuster, mijn liefste.
Mijn duive, mijn volmaakte,
want mijn hoofd is vol dauw,
mijn lokken zijn vol druppels van de nacht.”
Ik heb mijn kleed reeds afgelegd,
hoe zou ik het weer aandoen?
Ik heb mijn voeten gewassen,
hoe zou ik ze weer verontreinigen?
Mijn geliefde stak zijn hand door de opening
en mijn hart werd onstuimig over hem’. (Hooglied 5: 2-4)
(..dat is nog ’s een tekst voor een Valentijnskaart!)
Het hart als bewaarplaats van liefde is te vergelijken met een tent.
Wat zich daar binnen afspeelt is merkbaar voor de omgeving.
Verliefdheid die zich verdiept in het hart is stimulans voor lichtvoetigheid.
Je ontwaakt met ’t hoofd in de wolken.
‘t Hart slaat op hol, zodat ’t kloppen aan haar deur indringend en opwekkend is.
Tijdens onze verkering-vakanties hebben we vaak gekampeerd in een koepeltentje;
..ach…, in die jonge jaren hadden we niet zoveel ruimte nodig.
En wanneer het uren achtereen regende in Kent was de slaapzak onze wereldreis.
Zo hebben we elkaar leren kennen.
5

..Als bewaarplaats voor liefde.
Met al die facetten is dit hart niet volledig te omschrijven…, dat klopt!
Wanneer heb je hart voor de zaak? In de context van deze liturgie?
Deze kerkruimte is niet die zaak. Haar buiten-wandelgangen komen meer in de
buurt.
In onze gemeente ligt het anders,
wij verlangen naar- en bouwen aan het koninkrijk van God.
Al onze beschikbare passie wordt ingezet om betrouwbaar te zijn,
onze hartelijke inzet voor geluk, eerlijkheid en bemoediging!
Waar het hart vol vuur van klopt, daar is een tijdloze en grenzenloze
beweging: ‘Heb uw naaste lief, als uzelf’!
Wanneer je goed luistert, klinkt in de schepping de impuls van haar Schepper.
Te vergelijken met dat wonderlijke, eerste onderzoek van die stethoscoop op haar
bollende buik.
Opeens! hoor je nieuw leven kloppen…,‘t snelle ritme van een klein hart.
In eerbied kniel ik met mijn oor en zing zacht!
6