Bibliothèque

uitenland. De manifeste kracht van het
nationaal sentiment lijkt voort te spruiten
uit twee bronnen. Enerzijds vormt het
een illustratie van de stelling dat van het
ondergaan van deprivaties (geweld, vlucht,
honger) een identiteitsversterkende werking
kan uitgaan. De perceptie van slachtofferschap
dat door de specificiteit van de
omstandigheden niet anders dan Belgischnationaal
ingekleurd kon worden, stimuleerde
het nationalisme van de vluchtelingen
ongetwijfeld. De idee dat enkel de
bevrijding van het vaderland het einde
van de deprivaties kon inluiden, deed dat
al evenzeer. Anderzijds was de directe confrontatie
met een andere cultuur die op
velerlei vlak (voeding, taal of godsdienst)
als “vreemd” ervaren werd, een tweede
krachtige bron van Belgisch­nationaal
gevoel. De ervaring om door de “geves tigden”
in de gastland als soms bedreigende,
maar altijd verschillende, “buitenstaanders”
te worden gezien, droeg ongetwijfeld
ook het hare bij tot dit Belgisch identiteitsbesef.
Betekenisvol in dit verband is de
behoefte die de Belgen in ballingschap
–net als andere immigrantengroepen met
een sterk identiteitsbesef – voelden om
Belgische bakkerijen, slagerijen en cafés
te frequenteren waar de sfeer en de smaak
van thuis opgeroepen kon worden. Het
beleid van de Belgische overheden om met
name via het onderwijs dammen tegen de
assi milatie op te werpen, versterkte slechts
bestaande tendensen.
Al zou men kunnen betreuren dat in
dit boek van theoretische omkadering,
ex pliciete vraagstelling of vergelijkend
perspectief geen sprake is, deze eventuele
gebreken worden ruimschoots goedgemaakt
door de variëteit en de kwaliteit
van het gereproduceerde materiaal. Het
Bibliothèque / Bibliotheek
296
biedt een directe toegang tot vele facetten
van de oorlogservaring van een aanzienlijk
deel van de Belgische bevolking.
Antoon Vrints
Jan CalleWaert, paul de baets, Joris duytsChaever
& Frank sebereChts
«IJzertoren Werelderfgoed ?»
Antwerpen, Unesco Centrum Vlaanderen vzw/Uitgeverij
EPO vzw, 2004, 93 p.
Deze brochure werd gepubliceerd naar
aanleiding van het idee van voormalig
Vlaams minister van Cultuur Paul Van
Grem bergen om de IJzertoren in Diksmuide
te laten opnemen op de lijst van het
wereldgoed van de Unesco. Het bij burgers
en buitenlui vermoedelijk niet erg bekende
Unesco Centrum Vlaanderen lijkt blijkens
de publicatie niet gelukkig met dat voorstel
en wil het debat erover aanzwengelen.
Jan Calewaert, voorzitter van het Unesco
Centrum Vlaanderen, herinnert in zijn
inleiding aan de voorgeschiedenis van
het voorstel. Het IJzermonument en het
om ringende domein, schrijft hij, werd op
18 december 1986, door de Vlaamse Raad
– staatsrechtelijk de voorganger van het
huidige Vlaams Parlement – uitgeroepen
tot Memoriaal van de Vlaamse ontvoogding
met een alternatieve meerderheid van
“CVP­VU” (waarom dit politiek onbekende
letterwoord met een koppelteken ?) en
Vlaams Blok, terwijl AGALEV zich onthield
en SP en PVV tegenstemden.
Met het oog op het inderdaad wenselijke
debat lijkt het de recensent niet onbelangrijk
gedetailleerder in te gaan op
de in deze publicatie niet beschreven totstandkoming
van het bedoelde decreet.