Download PDF - Limburgse Natuurgidsen

DHR. $CI{OEBBEN ROTiHR
DORPSTRAA 62
3743 EIGËNBTLZI|:N
OLL/ ¿

€rica
14de Jaargang nr. I
van de
TERKGROEP LIMBURGSE
NANNNGIDSBN
LLd van:
Natuurbeschermlngsactle
Limburg (NAt)
Natlonaal Verbond
van Natuurbeecherolng
Redactle:
Céctle Ulenaers
Steenweg op Linde 66
3570 Llnde Peer
Tel 011-735279
Annemie Verheyden
Naamse Steenveg 245
3800 St. Truiden
Tel 011-684060
Mlml Modelaerg
Leeuwerlkstraat 3
369O Bree
Tel 011-462575
Theo Dreesen
Neeroeterenstrsst 53
3671 Opoeteren
TeI 0ll-864354
Abonnementen:
f50 F te storten oP
235-0010248-75
v/d LfqUurgse Natuurgidsen
Aan dit numner werkten mee:
Llliane Dedroog, Ludo Vandewal,
Annemle Verheyden'
Céctle Ulenaers'
Frans Ketjers, Jos Jacobs,
Theo Dreesen, Edgard Stevene
Ieder auteur Ls verantrroordellJk
voor zJ.Jn elgen
art,Lkel.
VerantwoordeliJke uitgever :
Theo Dreesen
NeeroeÈerenstraal 53
3671 Opoeteren
INHOT'D
2 Inhoud
2 Mug
3 l{oord vooraf
3 Redactioneel
4 Jaarvergadering
5 Dag, lieve nensen
6 VorrningsactlvfteLten
9 Onder de loep
ll Llchttng 85
15 Elgen uitgaven
16 Krulsende woorden
Ç
Mug
Er zit een mug op de deur van het toiLet.
De deur van het tollet ls wlt. En de nug ls
zttati'. l,ll.ttewrongel zou het kunnen bewaren
voor alt{d, de tfJdeltJke vereniglng van de
zwarte mug en de wlt,Èe deur en de zwarùe
schaduw van de znarte mug op de wltte deur.
fk kan alleen maar klJken.
Je klJkt 1n de winter anders naar nuggen dan
ln de zomer. Vlnd lk. Of liever, ln de winter
kfJk Je ernaar, in de zomer zoek'Je een krant,.
Zorn dlkke zaterdagedltle. Met die gebundeJ.de
openstaande betrekkingen kan Je leliJk
hulshouden.
Maar goed, we dwalen af.
De vraag 1s: is dit nog een nug ?
0f ls dit å1 een mug ?
Houden muggen erS,ena een wfnterslaap ? Of fs
een mug, een beest van vier seízoenen en van
de eeuwlge elaap in de gonzende muntvelden ?
l,leet U, het 1s zo lekker géén bloloog te
zlJn. Dan bllJven er nog vragen over.
Ik wed, een bloloog op hetzelfde tollet denkE:
ttAch, een cu¿,Ðc. ttilti¿tt¿.tr En daarmee Ls de
kous af.
Blologen trekken rapper door dan schrlJvers.
Henri van Daele
uiE I'Boerenjongenstt
2

Woord Voorafr
Beste,
BiJ ontvangst van Erica zul Je wel even verwonderd opgekeken hebben.
ErÍca ln een nieúw kleedJe met een nieuue vlsie !
Eerst en vooral wil 1k Ewee van onze bestuursleden in de bloemetJes
zetten. Een ruiker nåartse vioolt,Jes voor Jef dle gedurende zoveLe jaren de
bezlelende motor en het duiveltJe-doe-aL was voor Erica en zovele andere
karweltJes. HarteliJk dank Jef !
Een tweede ruiker voor Theo, die nu deze verantwoordelijkhefd op
neemL. HU kent echter de zaak Èen gronde, vermtts hij samen met Jef
sinds geruime tiJd Ínstond voor deze flJne verzorSde uÍtgave.
zich
reeds
Voor wau de nieuwe visie betreft is de samenwerking binnen de Llmburgse
Natuurbescherming één van onze hoofdbekon¡¡ernlssen. Graag willen wiJ op dlt
vlak toonaangeueñd zlJn door alle a!.gemene natuurartÍkelen over te hevelen
naar het ¡¡¡Ipakket. Erlca zelf w1lÍen wiJ beperken tot informat,le en klefn
en groot nleuws, vreugde en leed blnnen onãe groep. lJlJ hopen zô een kleln
steõnt3e blJ te drageñ om eens te komen tot één Limburgs natuurt'iidschrift.
0mwt11e van de r,rlnterse onstandlgheden met een geringere belangstelLlng
voor onze Jaarvergadering waarmee wij in januarl geconfronteerd werden,
verplaatsen wij deze bfJeenkomst dit iaar naar de lente.
Op 12 april spreken wij af Le Tongeren.
Re dacti oneel
Een nieuwe lence' een nLeuwe ErÍca. Afgeslankt...
Roger
Schoebben
v
oorzitter :) I
t'- ti-c'W¿'l-
\ - l,*ûprl '
l. '::- .)
l- ¿*7'
Nu een verandering in de redacti€: van Erica zich opdrong,, opÈeerde heU
bestuur van de werkgroép om terug de draad van een oude droom op te nemen:
in Limburg t,racht,en--te l,omen tot-één voLwaardig milieutijdschrif t ' met voor de
plaatselfjke "ereniging een aanvullÍng, specifiek voor die verenigÍng'
Op het ogenblÍk is de situatie ln Limburg zo dat 19 milieugroeperlngen
r"t ""n eigen-pLaatselljk tijdschrift de NAl-krant bij hun ultgave bijvoegen.
In het eigãn biaadje veischlJnen naasÈ vereniging- gebonden artikels, ook
vaak publikaties dle gans Llmburg zouden kun¡len lnteresseren.
Als Limburgse natuurgldsen, die fn elke mflfeuvereniging van Limburg vertegenÌroordigd
zfJn, ,{aren'rij misschfen het best geplaatst om een fnitiatlef
te nemen om tot' meer eenheld t,e komen;
Wat gaan we doen ? Erlca blijft bestaan als contactblad tussen de naÈuurgidsen'
maar-zaL enkel nog t,ypisch-veienigingsgebonden artikels bevatten: vormingsactiviteiten,
eígen gidsenwerking, verslagen van activiteften' enz.
Arttkels van-algõmenõ aard, die lnteressañc zi¡n voor een ruimer publiek'
verhuizen naar ãe NAl-krant, die samen met Erica bezôrgd wordt. Ook onze
(publieke) wandelkalender vindt een plaats in de NAl-krant., om aldus een SroLer
püUttet te bereiken: (4000 exemplaren tegenouer 500 voor Erica.)
3

Het fs dus niet. de bedoeling dat het efgen ledenblad verdwiJnt, maar wel
dat het elgen gedeelte voorbehouðen bllJft aán de verenigfng, teiwiJl de
NAl-krant zou moeten uitgebouwd worden tot een vo.Lwaardig contactorgaan voor
alle milieuorganlsat.ies in Limburg.
De NAl-redactie werd ultgebreid en de natuurgÍdsen hebben er zich toe
verbonden het, educatieve gedeèlte ervan te verzorgen. Dus wau dat betreft, fs
er nieLs veranderd: uw art,ikels worden nog, steeds met open armen ontvangen
op onze redactie. fndien ze betrekking hebben op natuurgidsen-actÍviÈeit
verschijnen ze in het Erica gedeelte, in heÈ andere geval verblijden we er
gans Llmburg mee.
q
g'
a¡
I
(,
ù
I ù,
.S
$
o
$
q¡
a?
I
r¿ UU\ù)
'{ e
Ëo
\
ò
';,1
't
I
T üIç,
.$
s
ò
¡ cj
..¡
¡
aJ
I
U\s,
Ë
o
\
De adressen van de redactieleden vindt je op de bfnnenbladzijde.
æ
Uorminquactiuiteit en
€.en ue¿.e:¿tging dia zich nzapecte.uzl houdt
ezn jaa'zuetgadeu¿ng. Dan ¿,nnd,l ett uøzalag
opgenaa*i. oue-rz læt uoo,zß"ije jtun¡ ¿,nnd"esz e-¡t
þneaklz. opt)z..t uooa h¿.t n¿bur,e jaon ge.tteld.¡
d

Daq, Lieve fnenuen
In het vorÍge nummer hebben we hettrallerlaatste woordtt van Jef gelezen,
zijn afscheid van Erica en van U allen. Hij vond dat, het tijd was om te gaan,
en alhoewel iemand op de bestuursvergadering, waar dat vrerd aangekondigd,
reageerCe net "Dat is een ramp !", respecleren we zijn besLissing.
De rrwat nu ?tt-stemming die daarop volgde, deed me terugdenken aan de
moellijke periode begin L977, toen ons tijdschrift dreigde de mist in te gaan,
na een Jaar fusie met de Koerier van de Sticht,ing Llmburgs Landschap.
Jef Leyssen, toen keravers lid van heÈ besLuur, bood zich aan om Erica te doen
herrlJzen onder de vroegere naam. (Naam die ook de eerste Jaargangen '74 en r75
hadden gedragen.)
Het begon als een beschelden bloempJe, voorJaar 1977, maar groeide door
de verrassende creativiteit van Jef stil.aan uit Eot een hele ruiker met een
voor natuurt.lJdschriften ongewone divereiviteit. Zijn ruime interesse en
diep doorzicht gooiden heelwat venstertJes open en brachten dieperLiggende
draden en facet.ten van het natuurbehoud onder de aandacht van de lezers. (Af
en toe waren dat zeLfs erg gevoellge draden...)
Ja, rtveel" sprankels van zijn geesttt heefc Jef ln Erica gestrooid, zoaLs
K. Gibran zegt, in het gedicht dat, hij aanhaalde, het was zijn geesteskind aI
die jaren. Het vrij plouse overlijden van onze vertrouwde drukker luidde het
einde 1n van een periode, gekenmerkt door een haast woordeloze verstandhouding
en vriendschappelijke samenwerking met de famille Van Houtt,e te Genk, lraar
onze Erica sinds 1977 1n de watten werd gelegd.
Maar het Leven gaat verd€r... en net lijk in 1977 bood iemand zfch aan
om van Brlca zÍjn zorgenkind te maken: Theo Dreesen, onze ondervoorzitter,
die met de brochures Zeeland en Hoge Venen al bewees dat zolets hem weL ls
toevertrouwd.
Dank, Jef, voor dfe Lange rlJ rutkers Erica !
Dank, Theo, dle de vlag wil overnemen! Het ga Erlca goed.
Meestal vlnd je in hec decembernummer een stortfngsformulier voor de vol.gende
jaargang. Daar hebben we bewusÈ nee gewacht, zodat je meteen kon ervaren
hoe Erica er nu uit,ziet. lrle st,uren dit nummer ruim naar iedereen die de laatste
Jaren op onze adressenlijst stond, voor sommigen als een.hernieuwde kennlsmaking
en gelegenheid om rreer met de activiteiten van de l.lerkgroep aan te
sluit,en. llll. Je het volgende numner ook in je bus, dan storten abonnees
150 frank op onze rekenfng. (Ja, ook de prijs is afgeslankt!)
Van natuurgldsen verwachten vre een vriJe gift, minimum 50 frank, voor verzendingskosten
en als teken van werkelijke lnteresse. ALs milieubewuste groep
wÍllen we geen geld en papler investeren in tfjdschrifuen die recht,streeks in
de papiermand bel.anden. Dank aan hen die reeds een storting deden, dat was
enorm synpathlek t
De cursus natuurglds 1986 starÈte op 8 februarl te Hasse1t, met een 70-taL
kandidaten. WaarschÍjnlijk groeit de groep nog, aan, want de krokusvakantle rdas
net begonnen en de roep van de sneeuw was voor sommlgen onweerstaanbaar.
Veel moed aan de deelnemers. 1986 wordt besllst een verrijkend Jaar !
Intussen kÍjken we uit naar enkele belangrijke samenkomsten, g,el.egenheden
om andere nat,uurgidsen Ee ontmoeten in een gezellige sfeer:
12 april : jaarvergadering te Tongeren
25 mei : Contaccdag met. de Nederlandse Natuurgidsen te RoLduc.
Spreek af meÈ enkele vrienden-naEuurgidsen en riJ er samen heen.
Mogen we zeggen tot ziens ?
Tenslotte wiL fk namens het ganse best,uur onze oprechte deelneming
betulgen aan onze voorzftter en zijn familie bij het overlijden van zljn
schoonmoeder, einde Januarl.
4þ=
Cécile Ulenaers.
5

V o r mínqo,act iu it eilen
€,n Ae¿taat een 0euen¿gnool ni¿ue-z¿tond.
orcle.z de n¿n¿ent aok Aij uelz nalutuzgid.aen:
ncn noent ¿teeua¿t allc.¿ ¿rnt ziclt ten zuid¿.r¿
uon d,¿ taalgaet>s uiL¿laeÅ

Sind¿ n¿.ut dnn l0 janøz unnd,l ent aþi'o¿et¿tzd.
in ileden(arul ctt ct¡t¡¿ deze lc¡tnt u

?¡ëì
o
ìt
I
ù)
$
N
o
\
$
! q¡
â
!
oùIù)
.s
$
o
\
s st ã
T g\ù)
C
$
s
ò
.\ a,l
t â
.+J
(J
IJ
$ ù)
.-l Àt
a
o
\
fr
Zijn apìnnen g4ote gaizzelb ol zijn lel
on0,egnzpen l)z.ue nutLige Lze.atjea, di¿. atl¿.en
hun uil-e-,¿lijk tegen 4¿eLßcn ? J.od þcoL,s unet
e¿z all¿.¿ Dan ett uil on¿ dat gncng d)zL¿ nol@r¿
ot2 fu Teu.t-. Aj Achf euen eer¿ lipje uan dz
à&L¡2A:
Over spinnen valt er heel wat te zeggen, dat kunnen dlegenen dÍe op de
vroegere spinnenwandelingen aanwezig naren, zeker bevestigen. Zelfs de
vrouweliJke aanweztgheid viel op, hetgeen toch naar weer eens bewijst. dat de
natuur altijd wat verrassends te bieden heeft.
Spinnen, wgt valt hlerover nu zoal te zeggen ? Genoeg om uren over te
praten. Op I m' leven t 30 - 7O spinnen. Vañ-een wielwelãpin berekende men de
insektenvangst per ha en per jaar. Als resultaat bekwan men heÈ gewicht van
twee volwassen personen of een 180 kg insekten per ha per jaar. Resistentie
aan dÍt lnsekticide ie nlet te vrezen.
.Natuurlfjk leven die spinnen niet op één mt in uw woning, neen dan zou
mentg gezfn op sEelten Btaan.
Vandaar dat we er op ulttrekken ln een voor splnnen zeer aantrekkeliJk
biotoop: het heidegebied ttDe Teuctt te Zonhoven.
Heidegebieden zlJn voor ons splnnenliefhebbers zeer belangrijk omwllle van
de grote soortenrljkdon die men er kan aantreffen. Van de t650 soorten in
Belgiö zlJn er toch zeker een 250 tal soorten terug te vinden in onze heidegebieden.
Ook de perlode van Juni is met opzet g,ekozen. BiJ de meeste families
van spinnen 1s mei-juni zowat de actieve perÍode. Het is natuurlijk zo dat
ín eerder welke periode een welbepaalde soort actief of volwassen is, maar
mei-Juni en augustus-september ziJn toch enigszins afgebakende perioden biJ de
meeste famllies.
Het natuurgebied ttDe Teutt' heeft verschillerde ingangen en parkings,
vandaar het hierna afgedrukte pLannetje met aandulding van de pLaats van de
afspraak. Atlen harteJ.iJk welkom !
Jos Jacobs
P.S.: Opgelec I VorÍg Jaar was heu een andere park t'n8!
t t
h,
UF-ì g a
d
lãdarrd. lt
r
I
,
r
q
?
Æ Z
Itar,tutfal., vl- 0 G
sPlilileil
u o o nmi.dda g excutt t iz.
Panlcing d¿ TeuL
I j&¿ î986
9wn
4¿ eAt
^&
?oQo
B ¿
-?fr
o
/
d !
\
8
/ ¿ \\
,I g-
A
$

Onder de Loep
l,tatuoægìda zijn ì-t eon ue¿AontrulÍ.end¿. o¡zdttaeÁt: d¿. en¿. ¿üdL uwtdnLìngent
cI¿ a¡tdnttz ,;rrt t ìn'd.¿untt¿e mil)zugnoêpen¡ nog and.otzn geL^uiJzn fun ruhunottutut-ing
in hun ondetutija- joL,
ûle zu(l)n I'zae:\tcn ¿n ¿edõrz €n ica dz. ge*etLÍ.ä.erldz uonm DCtn natuu'zgì.d..t-ziin
utctt ¡ud¿'t toe l¿ l-ieÁLen.
Dez¿ lce*tz ¿t¿lL zich e¿n uxtkgaoep &U hzL ondøuiia ziet\ uoon,
NABOL : Natuurwerkgroep Basisonderwijs Limburg.
De NABOL bestaat uit een aantal vrijwillige medewerkers uit he¿ onderwijs'
dÍe in de dagdagelijkse taak de zorg voor ons mflieu in het algemeen en voor
de ons omringende nãtuur in het bijzonder, een beetje meer aandacht wflLen
zlen krfjgen.
De Natuurwerkgroep vergadert eens per maand, uitgezonderd de zomermaanden.
De vergaderfngen hebben plaats fen huiåe van Mien VerdÍngh'
Vossenbergstraat te Hasselt, behoudens andere afspraken.
De voorlopige algemene doeLstel.Iing wordt geconcretiseerd via het uitwerken
van werkbladen, die de leerkracht voor de klas, leek of specialist' in
staat moet stellen om op een boelende, pedagoglsch-didact,Ísch verantwoorde
wijze, lessen in de naLuuroriëntaÈie aan de leerlingen over te brengen. Wgar
mogelijk kriJgt deze werkwiJze eveneens ziJn insrap binnen de ÍnstrumenteelcuÍturãle
vaãiaigneden, de ãxpressievakken en het ruime gebied van de wereldoriëntatie.
De leidraden voor het uerk zijn terug te vinden in de leerplannen werkelijkheidsonderricht-natuurkennls,
de opdrachten voor een eigentijdse katholféke
baslsschool en het werkplan wereldoriöntatie van de C.R.K.L.O., uiEgave '85.
In de bijgevoegde Lijsr vindt U een opsomming van de onderwerpen die tot
hiertoe reeds uitgewerkt werden. Een aantal van deze onderwerpen ziJn eveneens
reeds gebruiksklaãr. Momenteel wordt er gewerkt om een werkgeheel rond de
biotoop ttDe l,leÍde[ gebruiksklaar te krlJgen. In haar experimenteeL stadium
kan dit, vervolgens in een aantal scholen uitgeprobeerd worden.
Voor verdere informatie rond NABOL en haar werking bent U sLeeds welkom
op het secretariaaÈ of biJ een van de leden.
Lijst van de bewerkte onderwerpen NABOL:
Voor de werkgroep
Ludo Vander.ral
Membruggenst,raat, 43
3711 Tongeren
Afgewerkc: Planten l, planten 2 (algemene lnleiding op de bestudering van
een plant ), madeliefje, speenkruid l, speenkruid 2
Bewerkt: De g,rove den, de berk, dotterbloem, wilgachtlgen, pinksrerbloem'
zo groen als gras, de merel,
Opgesteld: De koe, de mol, de paardebloem, de boterbloem, de gewone erepriJs'
de brem, klein krulskruid, tamne kastanje, rveide grenzen, heÈ logboek.
Zij llebben Gezegd:
'De oonl.og ia ¿a.tterl¿¿jk een L¿.e¿tig ge&euætz. flenluctanùig genoe.g .i.¿ het uooaal
d.e nut¿ di¿. e-,2 geLrzuik Dan mectkj.,' (Thomas More + f535)
'Bed.enk hoe ¿,seinig Durr.lz en nodig i¿ on een gnoot Ao¿ in Lnand te .llel

Ííchtinq 85
0p 7 d¿c¿n!,¿¿t uendzn in Aldø!)zzen 66 l

Daenen Lil,Íane Ambiorixstraat 41 3700 Tongeren OL2/233471
* Dijkenwandeling te Diepenbeek / Excursiegids
Debaye Marleen Grootloonstraat 155 3840 Borgloon- OI2/74t393
* Driedorpenwandeling : Gotem- Hendrieken- Voort / Beheerswerken
De Clercq Lieve SteenbergsÈraat 728 3500 SÈ.Lanbr.Herk 011/3ff634
*Domein Klewit Hasselt (3de g,raad tO) / De biJenstaat
Dirckx Joseph Eisdenweg 179 3640 ll,aasmechelen
* Domein Alicebourg Lanaken /"Eiptotttietocht : het bos / Verspreiding zaden
Dupae Eddy BoudewlJnlaan 80 3800 Tongelel
' - -
* Waidelgids Gelmen / BeschriJvlng beenden Overbroek Gellnden'
DfHuys Alaln Gaarve}dstraa1 24 3500 Hasselt, OILI?ThOZL
*Herfstwandeling Jekeroever en Grootmeers te Mal / Bto-tndicâtor€fi.
Fuchs Chrig OnderwiJslaan 85 3610 Diepenbeek 0II/335226
* DiJkenwandeling te Diepenbeek / Excursiegids.
Geuten Marielle Putst,raau 15 3700 Tongeren
* Lanaye lussen Maas en Kanaal / Beheerswerken.
Goedeme Guido Kerkhenisstraat 7 3700 Tongeren 012 /230903
* Van Henls naar ts Herenelderen en terug / Kruiden in miJn tuin.
Hermans Francy Kabricht 18 3758 Vliitingen 0121452491
*Riemsterbeemden / Diareeks
Jacobs Huberte Ottenburgstrsa¡ 39 3780 Nerem OL2123699L
* Herfstwandellng ln oostelrJË Tongeren: Nerem / Krulden in tufn en keuken'
Jacobs Tony Rozenstra 8E 2 3830 t'lellen
* Sreãnbroek en Schabos te St. Huibrechts-Hern / NestkasÈen zelf naken.
Jans Jos Hoogveldstraat 30 3740 Beverst OIIl4l47O8
* tlandeling in Schoonbeek / Groen en milieu op een vrije zender
Jeurissen Godelieve Generaal Lemanstr 41 3500 Hasselt
* Domein Borggrave Bokrijk / Kruidengids
Jorlssen Hendrlk Kapelstraat 8 3740 Bilzen
* Kattenberg te Bllzen / Beheerswerken
Jorissen EdÍrh Qudsuri¡dersstraat 2.3760 Lanaken
* l,landeLing in Pletershelmboð / Basiscursus voor tulnlerders
Kekus Danina l{iemesmeerstr 72 3600 Genk
* De vqvers van Hengelhoef / Eetbare bessen
Kerkhoven Guido Paalsteenlaan 51 3761 l¿naken
* Herbricht ulterwaarden van de Maas / Beheerswerken
Konings Jan Kastanjewal 54 3700 Tongeren-
* ViSvers Hengelhoef / Documentatiemappen / Beheerswerken
Lambrechts Hllde Nerenweg 22 3740 Bilzen
* De Kattenberg Bilzen / Beheerswerken
Lormans Stephan Meershovenstraau 26 3740 Bilzen
* Groenendaal Bilzen / Talud albertkanaal Eigenbilzen - Gellik
orl1272060
0u/4rs348
011/713356
oLL/38s225
0rr/71s089
otzl2307L5
011/411708
ort/413272
tl

Maes Greet St. Jobstraat 133 3540 Herlsden
* Natuurhistorische wandelgids / t¿ndschapsbeschrijving
l'lanteleers Renilde Sfmon Stevinlaan 38 3500 Hassel-t
* Kinder-en gezinsboerderij Kiewit Hasselt / Grassen
orl/250774
orl/2ro849
Mercken Maurlts Pauwengraaf 91 3640 l,laasmechelen 0LI/764944
* Wandelzone Dllserboe / Vruchten en zaden
Moermans Stephane Hundelingenst,r. 48 3890 Gingelom 011/483753
* I'landellng ln Jeuk / Inventarisatie
Moons alfons Reitje 12 3610 Diepenbeek 011/321668
* Het Kwalakerbroek te HouthaLen / Van eÍ tot biJ.
Neven Guido Grensweg 10 3601 Zutendaal 0f1/713555
* Langs de Roelerbeek te Zutendaal / Geneeskracht pLanten en vruchten
Neven Guy Nieuwe Wínningstraat 3500 Hasselt
* Sterrebeekwandellng te Hasselt / Beheerswerken
Noben Marl.e- Jeanne JonckhoLustraat - 3746 HoeLbeek
* Herfstwandellng te Jonckholr / Bo¡¡en onze vrienden I
Noben Peter Jonckholtstraat - 3746 Hoelbeek
* Herfstwandeling te JonckholE / Krulden en hun gebruik
Noelmans Hllde Leopoldwal 36 3700 Tongeren
HerfsÈwandelÍng Souwbroek rijkhoven / Leerwandeling 3de graad
Ombelets Hilde Riensterweg 17 3740 Bilzen
De Kattenberg te Bilzen / Beheerswerken.
Oosterbosch Truda Dennebosstraat | 3740 Bilzen
* De vallei van de Zlepbeek Rekem / Bomen onze vrienden.
Opsteyn Peter Groenstraat 30 3620 Lanaken
* lJandelen door het Colmontveld te Rekem / Beheerswerken.
OLT/4LL67O
01r/41r670
or2/232133
olt/416484
olrl7L7356
Paul,ussen Jos Jagerstraal 28 3610 Diepenbeek OLI/336962
* Heu LutseJ.uspad te Diepenbeek / Docunentatlemap
Poelmans Helena Gaarvelds:.;raat.24 350O Hasselt OLI/274O2L
* llerfstwandeling Jekeroever en Grootmeers te Mal / Bio-indicatoren.
Poesen Rudl Lochsrraau l0 3745 Bi.genbilzen
* Groenendaal Bllzen / Lessenreeks 1.v.m. planten
PrentÍs Josepha Hoekstraau 3 3520 Zonhoven
* Daalheide Zonhoven / Amfibieäoverzetactie 1985
Reynkens Koen lrlilgenstraat 84 3530 HouthaLen
* Domeln KeLchterhoef Houthalen / Kerkullenproject
Smeets *
Smeets *
Smeets *
01r/81814s
01r/380536
Godelieve lankgracht 152 3703 Pirfngen OL11237362
Langs de dorpen Plringen en llidooie / Beheerswerken
Lene Zflverdennenlaan 53 3762 Gell1k OtliltstzO
l,landelfng in de MaasvaL!.el te Lanaken / Zure reg,en / Beheerswerken
Louls Zilverdennenlaan 53 3762 Gell1k OLI/7L5L76
Wandtling in de Maasvallei te lanaken / Zure regen / beheerswerken
l2

Smer Jutien Zavelvennestraat 129 3500 Hasselt 01f/211331
* Sterrebeekwandeling te Hasselt / Beheerswerken t
Snellings Jul.es Langenakkerstr 43 3830 t'lelLen
* Steenbroek-Schabos te 5T. Huibrechts-Hern / Domein Allcebourg te lanaken.
:t Verslag symposium: frultvariäteiten van verleden tot heden
Thoonen Gll.bert Koekoekstraat 5 3751 Hunsterbilzen OLI/4L4829
. * St. Anorpad 1n de Keha te Munsterbilzen / Beheerswerken.
Vandegoor Jan HeseputterstraaÈ 5 3745 Efggnbllzen
I De talud v/h ALbertkanaàl EigenbiLzen-GeL1fk / Inventarfsatle
Vandenholt Chrlstlne VlsserlJstraat 35 3610 Diepenbeek 0tf/339666
* VisseriJ -DautenvfJvers te Dlepenbeek / Bomen en strulken ln de herfst.
Vandenholt Margaretha VlsseriJstraat, 35 3610 Diepenbeek OLL/339666
* Vissertj -DautenvlJvers te Diepenbeek / Bomengids
Vanderbemden Karien Steenweg 22 3240 Gingelom
* tlandel.route Goreem Duras / Beheerswerken
Vandore.n Erna Elk 7 3740 Bilzen
* 2 wandelingen door Bllzen / Mitieu-zoek-fietstocht door Bil.zen.
Vanseer Jean-Louis Beukenbergweg 61 3700 Tongeren OL21236846
* Rond "EtkeLenberg " te Tongeren / Domein Alicebourg lanaken
Vandormael Jos HouterslraaB 77 3762 Gell'lk
* St¡ Amorpad 1n de Keha te MunsterblLzen / Beheerswerken.
l{lJnen Valentin Gansterenstraat 11 3730 Hoeselt
- * rrDe Hoalstoat tt te Hoeself (Inventarisatie ) / Diareeks
011/715034
0l I /4r4193
Bouetul¡tand¿, gegenu1,l wnd.e¡¿ z6 in dz conputp¿z geatopl en uoo4 h'e). nage-
¿ktcttt &e,,x¿¿¿ad, ll unn¡tl don ook un izndol,ijk nctn,z toch zeøz d',t ingend.
geunaagd, a!-¿e. (rdnz,r- en t¿-l¿../,oonueturzd.u-ingen onuetuiild l¿. ne-ld¿n, 7,Ð,
KERSVERSE NATUURGIDSEN OPGBLEf, ! l'lie het enige echte onvervalste natuurgidsen-
badge wil, kan dit bekomen op de Jaarvergaderlng
)a
I
a
€4ÐÐ
ÞÉ--
van 12 aprll te Tongeren.
EP
r3

Kont
*** De milieuraad van Heusden-Zolder richc een cursus NATWRINZICHT ln te
Viversel Zolder, in het Jeugdhuis JOVITA Gildestraat 2 3540 Heusden Zolder.
De cursus beginÈ op zaterdag L2 april en eindigt op 7 juni.
Inlichting,en en inschrijving:
Karel õorg" Reeänlaãn 2-3540 Heusden Zolder Tel 011-252897
Eddy Ceysãens Heuvelstraat, 98 3550 Heusden Zolder Tel 0fI-537061
*** De Stichting Llmburgs Landschap ls op zoek naar bekwame gidsen, die
groepen zouden moeLen begeleiden ln haar natuurgebleden:
- het, Stramproyerbroek in Klnrooi
- De Bosbeek ln Maaselk
- De laambroeken en de Gust Claes heÍde te Heusden Zolder
- het RiJsbroek en de Teugelenbeemden 1n Hoeselt
- de oude arm van de Zuid-Willemsvaart in Lanklaar
GeÏnteresseerden kunnen telefonisch ln kontakt treden met:
Paulet,te Dewalheyns TeL 011-225711 toestel 657
*** Voor wie de handen ult de mouwen wil steken.kan terecht voor
BEHBERSI¡BRKEN op 5 april ln de Staatsbosaen van Schoonbeek ofwel ln de
Schoonbeker beenden. Samenkomst 9 uur Kerk Beverst.
*** Een bloemetJe voor Leo Noten dle aL onze adminisrratieve geS,evens ln-zfJn
compuÈer stoptel HIJ zorgt nu voor onze adresvignetten, maar ook voor uitge-
breide lnformatie ouér het potentiaal aan natuurgidsen per Semeente en over
alle blotoopsÈudles of wandólbrochures die er in Limburg bestaan'
tlle bepaatdä tnformatie wil, geeft een selntje aan de redacfie' In de nat'e
van het, nogelijke wordt hlj geholpen.
** Van t-4 aprll richt de Kinderboerderij te Hasselt een cursua in, "Natuur
speels beleveñft bestemd voor JeugdleÍders, leerkrachten en N.G. Inl: 011-210849
atad.genoot
kü¿ ç. tl0¿ng
h¿j ¿-t heL Ucht uengelnn
ut h¿L gtwa uetzgeten
pst cil d¡¿. lcløin¿ t¿ucnd¿ l

NoLuun
VoorJ aarsbloemen
bljtjes zoemen
om Je heen.
NEEN , BLIJF
EEN VASTE BIJDRÀGE VOOR DE .'EUGD
eremho€ g
LENTE MOEl \'E BELEVENI
VOOR .TAARSBLOEMEN
FiJne geuren
bonte kleuren
mooÍ doorheen.
Ik wil Je plukken
en uit,rukken
een voor een.
GROEIEN VERDER BIOETEN HIER ALLEEN.
Wlm Dobbeleers.
SPEENKRUID
SÀIPMSZEGEL
DOTTERBIOEM LELTETJE vAN DÀI,EN
NARCISSE:N
KROKUSSEN
ze vormen de eerste kLeurenpracht. waar komen ze toch vandaan en
waar hal.en ze hun voedsel? wel, de voorJaarsbloemen zoaLs
de
sneeuwklokJes, tuLpen, hyaclnten hebben geen voedsel n
grond. Ze hebben hun ef.gen voorraadschuui, cie pOt . Boll.en
zLJn
precles ufen. Zoek zo een bol. À]s Je deze bo1 ffirlangs
doorsnlJdt, zLe Je mldden daaiin het,'mLnLatuurplantJe
en er omheen AiXfe vlezige rokken die de
voorraad bevatten. De opschfetende pLant gebruikt
dat voedsel. Later neemt de ptant võedsel ult de
grond voor ztJn verdere ontwikkeltng en voor de
opbouw van een nieuwe voorraadschuui voor het,
volgend Jaar.
Er ziJn nog andere vroegbloeLers zoals bosanemoon.
Ze hebben hun voorraden opgespaard i.n vlezlge ondergrondse
Ir¡ORTELSTOKKEN .
BIJ het s
t5
odig ult de
peenkrutd zlt de voedselvoorraad 1n zlJn KNOLLET.I$€ .
ll"t-het opgeslagen reservevoedseL van i¡orrffiffi-ae
knoLretjes, kan het nu zeer vroeg begfnnen-te broeLen.
KTJK JE EVEN MEE NAAR ENKELE
VROEGBLOEIERS:
- HET SPEENKRUID
- DE DOTTERBLOEM

1. H E I SPEENKRUI D
Het speenkruld, een plantJe met stervormJ-ge
goudgele bloemen, bloelt al heel vroeg Ln
het, voorJaar als de bomen en de st'ruíken
nog kaal zlJn. Zoek eens Ín het bos of langs
hei, beekdal'naar speenkruld. zLe Je de drie
groenwltte kelkbladen? Tel eens de gele
kroonbLaadJes,' het, aantal kan varlëren van I
tot 12. Ook zJ.Jn er veel meel-draden en stampers.
Het hartvormtg blad zLt' met een steel-
tje vast op de stengeL. VLnd Je niet, dat het'
speenkruld veel geliJkt op de boterbloem en
de dot,terbloem? Ze behoren lmmers aIIe tot
de ranonkeLachtlgen. Ult, de voorgaande tekst
weet, Je aI dat het speenkruld knolletjes met
een vòedselvoorraad bevat. Als je voorzichtlg de aarde rond de
plant breggraaft, dan zLe j e dat de stengel oPschlet uit, de knoL:'
tJes. Vlnd Je dat de wortelknolletjes oP sPeentj es geltjkeni vandaan
de naa¡n IspeenkruLdr'. Tijdens de groel vers chrompelen de
knolletJes en dan verdwlJnen ze vo1ledig. Als je goed kiJkt, zLe
Je tussen de bladsteel en de stengeI klelne okse lknolIetJes. Na
de bloeitljd vallen de okselknolJ-etJ es met reservevoedsel oP de
rJaar opnieuw een PlantJe te
grond en hLerult kan het volgend voo
voorschiJn komen. WO¡üDERLrJK I{E ?
2. D E D O T T E RBTOEM!
Je treft dotterbloemen aan 1n zonníge weJ.landen en aan de wat'erkant.
Bev¡onder de dool-ergele bloemen
met de honderd meeldraden- Je zLetgeen
verschÍI tussen de kroon- en de
kelkblaadJes omdat, belde even groot
en geel gókleurd zLJn. De dotterbloém
geIfJXt veel op de boterbloemen
en behõort, ook tot dezeLfde soort:
de ranonkelfamllie. De bloemen zfJn
nlet bang voor de regen, hun dooÍergele
blaadjes blljven open en vangen
16
ñet water óp als ñet regent. V{eet Je
dat bv. een made1J.efJe zLin blaadJes
sLutt. De vorm van het blLnkend donkergroene
bLad Ls nLer- tot hartvormto]
En de bladrand ls die gezaagd of
gãi,anaa De dotterbloem trekt veel Lnõekten
aan, omdat ze vroeg bloeft en
haar nectar niet diep ligt. De honing
wordt door klleren aan de basis van
de stamper afgescheiden. A1le delen
van de ãotterbLoem bevat een bijtend
scherpe smaak waardoor het vee de dotterblóem
niet lust. V'leI werd uit de
bloemen geperst sap vroeger soms gebruikt
voor het kleuren van boter.
Nadat de bi.oem bevrucht 1s, groelen
Ln een krans enkele kokervruchten
dle bij vochtlg weer oPengaan.
I¡IIMI MO}üDEIÀERS BREE

Qiqen lú'itqaven
DE HOGE VENBN door Rlk Schult'en 50 frank
Ontstaan en ultzlcht, fauna en flora van ons grooEste natuurgebied'
BeschrlJvlng van de mooiste bezienswaardlghedãn en 7 uitgestlppelde wandellngen'
GEOLOGIE VAN BELCIË gH LIPßURC door Frans KelJers ^ 50 frank
Geologle op een boetende en begriJpel'ijke manier geschreven. Qnmisbaar voor
elke natuurgids.
ZEELAND ' door Theo Dreesen 50 frank
t{ordfngsgeschledenis van het Zeeuwse landschap, geboetseerd door nens' t{8ter
en wlnã, net beschrljving van de lnÈeressantste excursiepunLen'
HOB DOEN l.lB HEr ? door Lillane Dedroog 30 frank
il; ñk;"pi"--ããiiru"t,ruetãã-r¡ãnãrer¿ing vooi het, determlneren van planten'
Een onnlsùaar-hulpje biJ het gebrulk van een fLora'
MEf KAART EN KOI'ÍPAS door Theo Dreesen 20 frank
Beknopte handleidlng voor het werken met stafkaart of kompas.
Alle uitgaven kunnen besteLd worden blJ Theo-Dreesen NeeroeterenstraaÈ 53
3671 Opoãteren.- i¿l Ott-gO¿¡S¿. Na bãsteLling ontvangt men een rekening'
Knuisende Woonden
0plosslng decembernumer 4/85
I
2
3
4
5
6
7
8
9
10
L23456789þ
TJ T N T rr P R F, n
N^ T
t)
o
R
F'-
R
ï
A
A
c
L
A
N
R
fi
I'l
F
R
A s
p
I
S c H R E E U tl E N
H o c E S T 1
R Â F' A B t. N
E I n A n F f c
T E D E R E E N ll
T T z L N 0 0 T
H
Opgave maartnurilner l/86
r2345678910
I
2
Horlzontaal I l. SLeutelbloem
2. Riviervls - biJwoord
3. Griffel - Zangvogel
4. Zeezualuw - Verenlgde Staten (afk.)
5. FraaÍe wlt.Be bloem - Beweldde
6. RattenkruiT - Edel
7. Luitenant (afk.) - Plantengeslacht
8. Avena - Achtervoegsel
9. Gekweekt plantengeslacht (Lat.) - vogelproduct
10. Bevreesd
Vertlkaal : 1. Vloerlng van rlJshout - vader
2. Ultheems roofdler - llaals dorp, bekend om zlJn groÈten
3. Gevreesd krulpdier
4. fngenieur (afic.) - Afrlkaanse roofvls (ook ln aquarlum)
5. Motorschip (afk.) - Ontkennlng - Egt (Invullen)
6. GewestellJke naam voor warkruld
7. Sta