Plantaardige productie - Boerenbond

Vormingswijzer 

Plantaardige 

productie 

Programma 

aanbod 

2012 | 2013 

© shutterstock.com

Beste bestuurslid, 

De hervorming van de bestuursstructuren in Boerenbond en de bijbehorende 

bestuursverkiezingen naderen hun voltooiing. Nieuwe bezems vegen schoon, 

maar de oude kennen alle hoeken en gaten. Wij hopen dat de synergie tussen 

de ervaren bestuursploeg en de nieuwe mandatarissen voor een nieuwe dynamiek 

zal zorgen in de programmatie. 

Voor het organiseren van vorming rekenen we inderdaad nog steeds op jou. 

Als bestuurslid van een bedrijfsgilde of trekker van een studiekring weet jij 

het best wat onze leden nodig hebben. Om je hierbij te helpen, hebben we het 

aanbod gebundeld in drie Vormingswijzers: ‘Bedrijfsgilden’, ‘Dierlijke productie’ 

en ‘Plantaardige productie’. Daarmee kunnen jullie aan de slag bij het 

samenstellen van een boeiend en gevarieerd programma. Bij thema’s waarvoor 

je niet genoeg geïnteresseerden denkt te kunnen mobiliseren met je eigen 

structuur, kan je samenwerken met andere gildes of studiekringen, of dat signaleren aan de regioraad of de 

provinciale vakgroep. Bij elk onderwerp in deze Vormingswijzer vind je de sprekers die hierover een boeiende 

voordracht kunnen geven én in welke provincie(s) ze dat willen doen. Opgelet, niet alle sprekers zijn tevreden 

met de standaard NCBL-vergoeding en vragen een supplement. Maak hierover duidelijke afspraken vooraf, om 

achteraf discussies te vermijden. Helemaal achteraan in deze Vormingswijzer vind je de ‘Werkmap voor de 

organisator’. We bundelden hier alle praktische informatie. Die is aanbevolen lectuur voor alle bestuursleden, 

maar zeker voor de nieuwkomers. 

We reiken je met deze Vormingswijzer een bruikbaar instrument aan. Zo kan je samen met je bestuursploeg 

een boeiend programma voor je leden organiseren. We wensen je hierbij veel succes. 

Inhoud 

Sonja De Becker 

Voorzitter NCBL 

Groenteteelt p 4 

Fruitteelt p 24 

Sierteelt p 26 

Akkerbouw p 32 

Computer p 36 

Thema’s van de partners p 44 

Werkmap voor organisatoren p 58 

Economie 

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na 2013 

Het GLB na 2013 wordt steeds concreter. Wat met mijn toeslagrechten? Op welke investeringssteun mag ik nog 

rekenen? Hoe zit het met die vergroening? Mag ik nog telen wat ik wil en hoeveel moet ik braak laten liggen? 

Het GLB was niets voor mij, kan ik er nu wel iets mee? Vragen te over! Deze GLB-hervorming lijkt wel één 

grote bedreiging, maar ze biedt ook kansen. We maken je graag wegwijs en brengen je een sectorspecifi eke 

invulling van het verhaal. 

Waarom is dit thema nuttig voor onze leden? 

Het GLB raakt elk lid in meer of mindere mate. Het baat niet om als een struisvogel het hoofd in het zand te 

steken. Beter is om onze leden zo frequent en zo goed mogelijk te informeren. 

Wie zijn de mogelijke lesgever(s) voor dit thema? 

• Cools Karolien – consulent Boerenbond (reg. 196220) – Menen O W 

E karolien.cools@boerenbond.be | M 0474 27 01 38 | T 051 26 03 83 | F 051 26 03 89 

• Dedeyne Freddy – (reg. 441012) – Wingene W 

E freddy.dedeyne@lv.vlaanderen.be | M 0495 58 35 26 | T 050 33 77 95 | F 050 34 60 70 

• Huyghe François – adviseur Boerenbond (reg. 193229) – Onze-Lieve-Vrouw-Waver A B L O W 

E francois.huyghe@boerenbond.be | M 0496 85 87 84 | T 016 28 64 11 | F 016 28 64 09 

• Rosiers Marc – economist (reg. 1921501) – Heverlee A B L O W 

E marc.rosiers@boerenbond.be | M 0475 41 26 10 | T 016 28 66 03 

• Vaes Roel – consulent Boerenbond (reg. 1927781) – Tielt-Winge A B L 

E roel.vaes@boerenbond.be | M 0497 46 00 71 | T 011 30 37 02 | F 011 30 37 09 

• Van Oost Pieter – consulent Boerenbond (reg. 269304) – Kruishoutem O 

E pieter.van.oost@boerenbond.be | M 0479 29 42 78 | T 09 243 88 21 | F 09 243 88 30 

• Van Outryve Jacques – (reg. 195240) – Linden A B L O W 

E jacques.vanoutryve@boerenbond.be 

• Verhelst Pieter – adviseur Boerenbond (reg. 1928027) – Lede A B L O W 

E pieter.verhelst@boerenbond.be | M 0476 65 16 13 | T 016 28 64 17 | F 016 28 64 09 

• Vermander Dirk – consulent Boerenbond (reg. 191241) – Veurne W 

E dirk.vermander@boerenbond.be | M 0478 34 39 50 | T 051 26 03 87 | F 051 26 03 89 

• Werix Sandra – consulent Boerenbond (reg. 195269) – Tielt-Winge B L 

E sandra.werix@boerenbond.be | T 011 30 37 10 | F 011 30 37 09 

• Wullepit Oscar – consulent Boerenbond (reg. 191221) – Bulskamp W 

E oscar.wullepit@boerenbond.be | M 0478 47 30 24 | T 051 26 03 81 | F 051 26 03 89 

2 

3 

© © BOErENBOND

Groenteteelt 

Actuele thema’s in de groenteteelt 

Op de hoogte blijven van relevante wetgeving en nieuwigheden in jouw sector blijft jaar na jaar belangrijk 

om je bedrijf succesvol uit te baten. De actueelste onderwerpen worden hier in de kijker gezet, 

als suggestie om op te nemen in een nieuw vormingsprogramma. 

Bedrijfsstrategie en rendabiliteit 

Als bedrijfsleider moet je constant keuzes maken. Kennis van je eigen cijfers via een bedrijfseconomische 

boekhouding en de positie van je eigen bedrijf ten opzichte van sectorgenoten is hierbij onontbeerlijk. Deze 

kennis laat je toe om beslissingen te nemen voor je bedrijf op korte termijn, maar ze is evenzeer belangrijk 

om je bedrijf ook op langere termijn te bekijken. Wat zijn de sterktes en zwaktes van jouw bedrijf? Wat zijn de 

uitdagingen en kansen? En wat betekenen ze voor de toekomst van jouw bedrijf? Om dit uit te zoeken moet 

je kritisch nadenken over de bedrijfsvoering en de te volgen strategie. 

Ben jij nog mee? 

Dagelijks word je als bedrijfsleider geconfronteerd met regels en beperkingen. Als vollegrondsgroenteteler 

ondervind je bijvoorbeeld elke dag de beperkingen die het nieuwe Mestactieplan oplegt. Hoe moet je hier 

als teler mee omgaan? Voor glasgroentetelers behoren personeelskosten bij de belangrijkste kosten op het 

bedrijf. Mee zijn met de wetgeving, maar ook met alle mogelijke tewerkstellingspremies, met de regels voor 

huisvesting van seizoenarbeiders, met je rechten en plichten bij sociale controle is dan ook cruciaal. Niet enkel 

de theorie is belangrijk, maar evenzeer het omzetten van de regels in de praktijk. Afhankelijk van de invulling 

die jullie wensen – theorie of veeleer praktijk – zoek je voor de vormingsavonden de gepaste lesgever. Hoe 

gaat een bedrijf uit een andere sector om met dezelfde uitdagingen? Dit kan een interessant uitgangspunt 

zijn voor een boeiende avond. 

Duurzaamheid, trend of noodzaak? 

Vandaag kunnen we niet meer om het begrip ‘duurzaamheid’ heen. Het is geen trend meer, maar ondertussen 

een randvoorwaarde voor toekomstig succes en maatschappelijke aanvaarding. Ook de tuinbouwsector 

gaat voor duurzaam ondernemen, door te streven naar een economisch verantwoorde teelt met een optimale 

inzet van productiemiddelen, met een beperking van neveneffecten en met respect voor sociale aspecten en 

de gezondheid van de mens. Dit thema kan je globaal programmeren of je kan enkele onderliggende thema’s 

dieper uitspitten, bijvoorbeeld rationeel waterbeheer, energie op het bedrijf, kringloop sluiten of geïntegreerde 

teelt (IPM). 

Deze suggesties zijn maar een tipje van de ijsberg. Op de volgende pagina’s vind je nog een hele waaier van 

mogelijkheden. Geraak je er niet wijs uit? Steek dan zeker je licht op bij je tuinbouwconsulent. Veel succes 

en bedankt voor je inzet! 

Carla Siongers - tuinbouwconsulent 

4 

© © JO gENNEZ 

Groenten gaan voor duurzamer 

Een essentieel onderdeel van duurzaam produceren is het zorgvuldig omgaan met water, zowel in de vollegrondsteelt 

als bij glastuinbouwbedrijven. Ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen blijft actueel. 

Naast voorlichting over het correct gebruik ervan, starten we met opleidingen rond de introductie van de 

geïntegreerde teelt in de groenten. Dit is een totaalaanpak, die de milieu-impact van onze teeltmethoden zal 

doen dalen. 

Wie zijn de mogelijke lesgevers voor dit thema? 

• Pauwelijn Ellen – (reg. 1939169) – Gits W 

E ellen.pauwelyn@inagro.be | M 0473 77 46 92 | T 051 273290 

• Stradiot Peter – adviseur tuinbouw (reg. 1931690) – Herent A B L O W 

E peter@innogreen.be | M 0475 62 12 54 | T 016 23 00 95 | F 016 23 64 48 

• Vanoirbeek Luc – adviseur Boerenbond (reg. 194216) – Zepperen A B L O W 

E luc.vanoirbeek@boerenbond.be | M 0477 33 06 35 | T 016 28 64 15 | F 016 28 64 09 

• Vergote Nico – coördinator PCG Kruishoutem (reg. 191949) – Wannegem-Lede A B O W 

E n.vergote@telenet.be | M 0478 67 28 00 | T 09 381 86 81 | F 09 381 86 99 

Kostprijsberekening en rendabiliteit 

De rendabiliteit van een bedrijf hangt af van veel zaken.Het onkostenbeheer is zeker een belangrijk aspect. 

Heb jij de kosten voldoende onder controle? Heb je zicht op je eigen cijfers via een bedrijfseconomische boekhouding 

en ken je de gemiddelde cijfers uit jouw sector? Leer het rendement van investeringen (zoals energiebesparing) 

te bepalen. Ook de arbeidsorganisatie en effi ciëntie bepalen mee de rendabiliteit van je bedrijf. 


• Cuypers Michel – SBB (reg. 333234) – Mortsel A B L 

E michel.cuypers@sbb.be | T 015 56 06 70 | F 015 55 02 97 

• Jolling Leen – consulent Boerenbond (reg. 1927465) – Vliermaalroot A B L O W 

E leen.jolling@boerenbond.be | M 0474 81 43 90 | T 011 30 37 08 | F 011 30 37 09 

• Kint Stefaan – consulent Boerenbond (reg. 191037) – Veldegem O W 

E stefaan.kint@boerenbond.be | M 0478 57 18 71 | T 051 26 03 46 | F 051 26 03 89 

• Meulemeester Patrick – consulent Boerenbond (reg. 192200) – Adegem O W 

E patrick.meulemeester@boerenbond.be | M 0474 44 50 74 | T 051 26 03 85 | F 051 26 03 89 

• Van Der Steen Henricus – (reg. 2610151) – Uden L 

E henrivandersteen@planet.nl | M 0031 657 011 011 | F 0031 413 245 551 

• Van Neck Walter – consulent Boerenbond (reg. 263240) – Mechelen A B L 

E walter.van.neck@boerenbond.be | M 0477 29 48 10 | T 014 59 51 63 | F 014 59 51 59 

5 

Groenteteelt

Management 

HRM in de tuinbouw 

Werken met personeel is vast en zeker een van de grootste uitdagingen als hedendaagse tuinbouwer. Werken 

met mensen is meer dan een werkwoord, het is iedere dag opnieuw het beste halen uit jezelf. Je personeel 

opleiden, motiveren en kunnen behouden zijn de sleutelwoorden die we gedurende deze vorming bespreken. 

Hoe bereik je de juiste arbeidskrachten? Hoe zet je ze het effi ciëntst in? 


Steeds meer tuinders stellen personeel tewerk. Omgaan met deze medewerkers verdient ook de nodige aandacht. 

Reden genoeg om dit thema in uw (studie-)kring te programmeren. 

Voor wie is deze vergadering bedoeld? 

Alle tuinders die personeel tewerkstellen, nu en in de toekomst. 


• Bogaerts Gerrit – industrieel ingenieur Tuinbouw (reg. 1933420) – Nijlen A B 

E gerrit.bogaerts@agro-services.be | M 0476 90 96 74 | T 03 491 81 00 

• Dijkmans Jan – (reg. 1921666) – Turnhout A 

E jan.dijkmans@novare.be | M 0476 25 49 30 | T 014 43 46 36 

• Janssen Griet – consulent Boerenbond (reg. 1929807) – Maaseik A B L O W 

E griet.janssen@boerenbond.be | M 0494 71 25 54 | T 016 28 61 24 | F 016 28 61 29 

• Leroy Ghislain – marketing en distributie (reg. 267481) – Sint-Denijs O W 

E info@globalmanagement.be | M 0477 60 39 19 | F 056 21 36 46 

• Melkebeek Marie-Paule – (reg. 3335740) – Hamme O W 

E mariepaule.melkebeek@vdab.be | M 0497 51 90 22 | T 052 25 91 23 

• Poblome Hein – (reg. 2626842) – Oostkamp A B L O W 

M 0473 89 26 75 

• Van Roy Hubert – (reg. 1929540) – Kaggevinne A B L 

E hubert.vanroy@skynet.be | M 0496 40 29 51 

• Verdonck Wanda – consulent Boerenbond (reg. 1937471) – Vremde A B L O W 

E wanda.verdonck@boerenbond.be | M 0474 87 49 61 | T 016 28 61 32 

6 

© © TOON COUSSEMENT 

Tewerkstelling 

Door de toenemende schaalgrootte in de groenteteelt wordt personeel steeds belangrijker. Het draagt op veel 

bedrijven dan ook aanzienlijk bij aan de teeltkosten. Je kunt een avond inrichten rond de wetgeving, zodat je 

op de hoogte bent van de laatste evoluties, bijvoorbeeld rond de huisvesting van seizoenpersoneel, Dimona, 

het voorkomen van arbeidsongevallen of het aansturen en motiveren van personeel. 


• Baets Bart – consulent Boerenbond (reg. 1926747) – Hoogstraten A 

E bart.baets@boerenbond.be | M 0473 60 65 80 | T 016 28 61 25 | F 016 28 61 09 

• Bogaerts Gerrit – industrieel ingenieur Tuinbouw (reg. 1933420) – Nijlen A B 

E gerrit.bogaerts@agro-services.be | M 0476 90 96 74 | T 03 491 81 00 

• Jolling Leen – consulent Boerenbond (reg. 1927465) – Vliermaalroot A B L O W 

E leen.jolling@boerenbond.be | M 0474 81 43 90 | T 011 30 37 08 | F 011 30 37 09 



• Melkebeek Marie-Paule – (reg. 3335740) – Hamme O W 

E mariepaule.melkebeek@vdab.be | M 0497 51 90 22 | T 052 25 91 23 

• Miroir Christien – consulent Boerenbond (reg. 1938197) – Tienen B L 

E christien.miroir@boerenbond.be | M 0474 87 71 06 | T 016 28 61 57 

• Siongers Carla – consulent Boerenbond (reg. 199958) – Winksele A 

E carla.siongers@boerenbond.be | M 0497 80 09 52 | T 014 59 51 62 | F 014 59 51 59 

Dimona in de praktijk 

In 2010 werd Dimona New ingevoerd, om de gebruiksvriendelijkheid van het Dimonasysteem te verbeteren. 

In deze praktijkgerichte sessie kom je te weten wat deze nieuwe versie van Dimona inhoudt en wat de nieuwigheden 

zijn voor werkgevers. Ook de procedure die je moet volgen als je geen aangifte hebt kunnen doen 

(bijvoorbeeld wegens verbindingsproblemen), komt aan bod. 




• Lombaert Ben – (reg. 267096) – Affl igem B O 

E benlombaert@gmail.com | M 0497 83 43 08 | F 02 611 10 30 

Ingro (Telersvereniging industriegroenten) 



7 

Management

Management 

8 

© © agrIMarkT 

Succesvolle vermarkting van je product 

Door de globaliserende markt en de concentratiebeweging bij de grootdistributie komt er steeds meer druk op 

de ketel. Door in te spelen op veranderende consumentenbehoeftes en trends zijn er wel heel wat mogelijkheden 

voor jouw sector. Deze interactieve voordracht biedt een inzicht in consumptietrends en de noodzaak 

van innovatie en segmentatie. Je ontdekt hoe je in jouw sector hierop kan inspelen door middel van productenketenontwikkeling. 


Je krijgt een beter inzicht in de afzet van je eigen product en leert kansen in de markt ontdekken. 


Voor groente-, fruit- en siertelers. 


• Barbe Dimitri – industrieel ingenieur (reg. 197722) – Zaffelare A B L O W 

E dimitri.barbe@telenet.be | M 0478 22 10 86 

• Becue Kurt – gerechtelijk expert UGent (reg. 261262) – Brugge 2 A B L O W 

E kurt.becue@pandora.be | M 0485 19 20 64 | T 050 67 33 25 | F 050 67 33 25 

• Degryse Alphonse – (reg. 2637597) – Hertsberge O W 

E alphonse.degryse@adccom.biz | M 0477 78 91 60 | F 050 85 89 27 

• Engelen Jan – (reg. 1920945) – Geel A 

E jan.engelen@in-co.be | M 0478 21 14 64 | T 03 340 02 33 | F 03 314 78 44 

• Fontaine Filip – directeur Veiling Brava Zellik (reg. 195368) – Binkom A B L O 

E fi lipfontaine@brava.be | T 02 481 08 88 | F 02 481 08 87 

• Laurijssen Gert – (reg. 1937639) – Ravels A B L O 

E gl@foodstep.be | M 0498 50 81 28 | T 014 71 58 35 

• Smet Stijn – consulent Boerenbond (reg. 1936160) – Berchem A B L O W 

E Stijn.Smet@boerenbond.be | M 0473 98 98 41 | T 016 28 61 36 | F 016 28 61 29 

• Symons Koen – consulent Boerenbond (reg. 199753) – Leuven A B L O W 

E koen.symons@innovatiesteunpunt.be | M 0472 86 18 76 | T 016 28 61 22 | F 016 28 61 29 

• Van Beek Henk – boomkweker (reg. 3328784) – Loenhout A B L O W 

E h.van.beek@skynet.be | M 0476 90 86 77 | T 03 677 07 29 | F 03 663 84 83 

Consumententrends 

De consumentenmarkt evolueert erg snel. Huishoudens worden kleiner, alles wordt duurzamer, consumenten 

laten zich horen op het internet ... Al deze trends hebben een impact op de producten die wij verkopen, zowel 

in de korte als in de lange keten. Hoe kunnen we ons wapenen tegen deze veranderende markt? Op welke 

trends kunnen we als boer inspelen? Tijdens deze sessie overlopen we actuele consumententrends en zoeken 

we creatieve invalshoeken voor uw producten. 








• De Tavernier Johan – docent (reg. 1933387) – Rotselaar B L W 

E johan.detavernier@theo.kuleuven.be | T 016 32 38 85 

• Engelen Jan – (reg. 1920945) – Geel A 

E jan.engelen@in-co.be | M 0478 21 14 64 | T 03 340 02 33 | F 03 314 78 44 




E Stijn.Smet@boerenbond.be | M 0473 98 98 41 | T 016 28 61 36 | F 016 28 61 29 



9 

Management

Management 

10 

© © lUC STaElENS 

Omschakeling naar biologische groenteteelt 

Een duidelijk overzicht van de kenmerken van de biologische groenteteelt vormt de basis van deze presentatie. 

Hoe gebeurt de onkruidbestrijding en welke machines kan je hiervoor inzetten? Hoe breed moet de teeltrotatie 

zijn? Hoe gebeurt ziektebestrijding? Compenseert de prijs de lagere opbrengst? Hoe zorgt een biologische 

bedrijfsvoering voor meer arbeidsvreugde? 


Omschakeling naar de biologische groenteteelt is voor sommige tuinbouwbedrijven een interessante strategie 

om een meerwaarde te creëren op bedrijfsniveau. 


Bedrijfsleiders van gangbare tuinbouwbedrijven. 


• Deroo Ignace – consulent Boerenbond (reg. 191231) – Nieuwkerke-Heuvelland A B L O W 

E ignace.deroo@boerenbond.be | M 0478 42 46 35 | T 051 26 03 44 | F 051 26 03 89 

• Hoste Sofie – consulent Boerenbond (reg. 1928496) – Kessel-Lo A B L O W 

E sofi e.hoste@biozoektboer.be | M 0494 98 23 69 | T 016 28 61 34 | F 016 28 61 29 



Succesvolle verkoopsgesprekken 

• Van Baelen Ronny – regent (reg. 269332) – Mechelen A B L O W 

E ronny@yamascommunicatie.be | M 0475 75 85 78 | T 0475 75 85 78 | F 015 20 63 41 

Leiding geven 



Professioneel onderhandelen 



Time-management 



11 

Management

Teelttechniek 

Gewasbescherming 

12 

© © INagrO 

De erkenningen wijzigen continu: producten worden uit de handel genomen, hebben een opgebruiktermijn 

of het aantal toegestane toepassingen of doseringen wordt aangepast. Ook de wachttijden en de invloed van 

het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het kader van de residu’s op producten zijn belangrijk voor 

de handel. De correcte toepassing van gewasbeschermingsmiddelen is van belang. 


• Aerts Rudi – docent (reg. 193935) – Tielen A B L O W 

E rudi.aerts@khk.be | M 0498 12 15 68 | T 014 56 21 67 



• Braeckman Hans – (reg. 1937646) – Balegem A B L O W 

E Hans.Braeckman@fytolab.com | M 0471 76 74 18 | T 09 330 10 10 



• Cornelissen Hans – (reg. 3339330) – Leideakker A B L O W 

E jamcornelissen@ home.nl 

• Cornette Kristof – graduaat A1 Tuinbouw (reg. 2637001) – Hooglede W 

E kristof.cornette@sanac.be | M 0498 88 84 65 

• Declercq Johan – diensthoofd Keuring spuittoestellen (reg. 1925783) – Ruiselede O W 

E johan.declercq@ilvo.vlaanderen.be | M 0499 94 95 01 | T 09 272 28 25 

• Hoefkens Stein – (reg. 1938602) – Heverlee A B L 

E stein.hoefkens@sanac.be | M 0498 88 84 71 



Geïntegreerde gewasbescherming (IPM) 

Er wordt steeds meer ingezet op de geïntegreerde gewasbescherming of integrated pest management (IPM). 

Hierbij worden alle verschillende gewasbeschermingsmethoden zorgvuldig afgewogen en ze worden geïntegreerd 

toegepast, zodat schade aan planten onder de economische schadedrempel blijft. Tegelijk wordt het 

risico voor de gezondheid van de mens en voor het milieu tot een minimum beperkt. 


• Aerts Rudi – docent (reg. 193935) – Tielen A B L O W 

E rudi.aerts@khk.be | M 0498 12 15 68 | T 014 56 21 67 







• Harrie Johan – landbouwingenieur (reg. 197616) – Sint-Denijs O W 

E johanharrie@hotmail.com | T 056 45 79 20 

• Hoefkens Stein – (reg. 1938602) – Heverlee A B L 

E stein.hoefkens@sanac.be | M 0498 88 84 71 

• Pauwelijn Ellen – (reg. 1939169) – Gits W 

E ellen.pauwelyn@inagro.be | M 0473 77 46 92 | T 051 273290 

• Van Den Borne Jacob – (reg. 1934365) – Retie A B L O W 

E aardappelinfo@gmail.com | M 0496 56 18 78 



13 

Teelttechniek

Teelttechniek 

14 

© © INagrO 

Herkennen van ziekten en plagen in de groenteteelt 

Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt nauwlettend in de gaten gehouden. De impact op de omgeving 

en de toepasser moet zo laag mogelijk zijn. Om het aantal behandelingen te beperken en de toepassing 

zo gericht mogelijk uit te voeren, moet je weten welke ziekten en plagen zich op de plant bevinden. Allerlei 

monitoringstechnieken en een regelmatige controle van het gewas zijn dan ook zeer belangrijk. 




• Cornette Kristof – graduaat A1 Tuinbouw (reg. 2637001) – Hooglede W 

E kristof.cornette@sanac.be | M 0498 88 84 65 

• Leenknegt Ilse – (reg. 1930888) – Sint-Katelijne-Waver A W 

E ilse.leenknegt@proefstation.be | M 0478 44 54 56 | T 015 30 00 60 

• Stradiot Peter – adviseur tuinbouw (reg. 1931690) – Herent A B L O W 

E peter@innogreen.be | M 0475 62 12 54 | T 016 23 00 95 | F 016 23 64 48 

• Van Der Steen Henricus – (reg. 2610151) – Uden L 

E henrivandersteen@planet.nl | M 0031 657 011 011 | F 0031 413 245 551 



Biobrandstoffen, voedselzekerheid in gevaar? 

Het debat over biobrandstoffen? Wij brengen standpunten van boeren uit het Zuiden en blazen de mist weg 

rond dit thema. We gaan ook met jullie in gesprek. Aan de voordracht is een brochure gekoppeld over biobrandstoffen. 


Het debat rond biobrandstoffen wordt op een genuanceerde en interactieve manier gebracht, met aandacht 

voor de meningen van boeren uit het Zuiden. 


• Volckaert Kristof – IVA (reg. 199599) – Mechelen A B L O W 

E kristof.volckaert@boerenbond.be | T 016 28 64 50 

Zaai- en pootgoed als basis voor voedselzekerheid 

Weet jij waar onze gewassen vandaan komen? Dit is het boeiende verhaal van de oorsprong van onze teelten, 

met inbegrip van de grote uitdagingen die ons zaaigoed te wachten staan. 


Zaaigoed is de basis van elk landbouwsysteem. De leden krijgen inzicht in de betekenissen van zaaien pootgoed, 

welke zaadsystemen er zijn en de weten regelgeving errond. 




Energiekost van voedsel wereldwijd 

Tijdens een fi ctieve kookwedstrijd ervaren de deelnemers hoeveel energie het kost om voedsel van de grond 

tot op het bord te brengen in ontwikkelingslanden en bij ons. In drie rondes krijg je te maken met de directe 

en indirecte energiekosten van voedsel. Met voldoende ruimte voor discussie. 


• Cavens Lucienne – (reg. 2632460) – Zoersel A 

E lucienne.cavens@belgacom.net | M 0473 49 82 76 

• Detelder Ann – Steunpunt Hoeveproducten (reg.199331) – Teralfene B O W 

E adetelder@GroepKVLV.be | M 0476 90 21 80 

• Vierendeel Monique – (reg. 1928089) – Brussegem A B O 

E monique.vierendeel@skynet.be | M 0477 33 78 40 



15

Mestwetgeving actueler dan ooit 

Het recente Mestactieplan heeft bijkomende gevolgen voor de vollegrondsgroenteteelt. De bemestingsnormen 

werden aangepast volgens de teeltgroep en de grondsoort. Als teler heb je de keuze tussen 'totale stikstof' en 

'werkzame stikstof'. Vanaf nu zullen de MAP-meetpunten via de waterkwaliteitsgroepen intensiever opgevolgd 

worden. Ook voor glastuinbouw blijft het Mestdecreet actueel. Voor de substraatteelten blijft het correct afzetten 

van spuistroom uiterst belangrijk. 


• Baets Bart – consulent Boerenbond (reg. 1926747) – Hoogstraten A 




• Berckmoes Els – projectmedewerker (reg. 1925522) – Muizen A B 

E els.berckmoes@proefstation.be | M 0497 88 29 30 | T 015 30 00 74 | F 015 30 00 61 

• Bries Jan – Bodemkundige Dienst van België (reg. 195093) – Tielt-Winge A B L O W 

E jbries@bdb.be | T 016 31 09 22 | F 016 22 42 06 

• Devriendt Martin – landbouwingenieur (reg. 191509) – Rumbeke O W 

E mdevriendt@bdb.be | M 0478 29 16 13 | T 016 89 19 51 | F 051 20 54 20 

• Dhaese Kris – (reg. 1921026) – Heusden O 

E kristiaan.dhaese@pcsierteelt.be | M 0476 61 07 15 | T 09 353 94 90 

• Goen Kris – onderzoeker tomaat (reg. 196111) – Wortel A O W 

E kris.goen@proefcentrum.be | M 0498 85 80 63 | T 03 315 70 52 | F 03 315 00 87 





• Meykens Jan – (reg. 199002) – Linden A B L O W 

E jan.meykens@sbb.be | M 0476 23 69 70 | T 016 24 64 82 

• Salomez Joost – beleidsmedewerker Bodembescherming (reg. 196924) – Deinze O W 

E joost.salomez@lne.vlaanderen.be | M 0499 41 78 65 | T 02 553 21 91 | F 02 553 21 85 

• Schruers Davy – (reg. 2628214) – Heusden-Zolder A B L 

E davy.schruers@vlm.be | M 0477 59 45 04 

• Siongers Carla – consulent Boerenbond (reg. 199958) – Winksele A 

E carla.siongers@boerenbond.be | M 0497 80 09 52 | T 014 59 51 62 | F 014 59 51 59 

• Van Neck Walter – consulent Boerenbond (reg. 263240) – Mechelen A B L 

E walter.van.neck@boerenbond.be | M 0477 29 48 10 | T 014 59 51 63 | F 014 59 51 59 



• Verhaeghe Micheline – (reg. 1939108) – Desselgem O 

E mv@proefcentrum-kruishoutem.be | M 0477 17 91 35 | T 09 381 86 86 

Voor dit thema kan je ook alle milieuadviseurs van SBB contacteren (zie pagina's 50-51). 

Zie ook CVBB op pagina 52 voor een verwant thema. 

16 

Management 

Bedrijfsstrategie, een must voor elke bedrijfsleider 

Als bedrijfsleider moet je constant keuzes maken. Naast je dagelijkse beslommeringen en taken moet je ook 

nadenken over de toekomst van je bedrijf. Hoe wil jij je bedrijf verder uitbouwen? Waarmee moet je rekening 

houden? Moet je investeren, innoveren of veeleer afbouwen? Dat zijn allemaal belangrijke vragen en ze beantwoorden 

vergt het nodige denkwerk. Tijdens deze vergadering wordt ook van de deelnemers een inbreng 

verwacht! 






M 0473 89 26 75 

• Symons Koen – consulent Boerenbond (reg. 199753) – Leuven A B L O W 

E koen.symons@innovatiesteunpunt.be | M 0472 86 18 76 | T 016 28 61 22 | F 016 28 61 29 

• Van Os Gerard – (reg. 2635580) – Grimbergen B 

E gerard@vanos.be | T 052 30 36 36 | F 052 30 36 38 



Een pleidooi voor samenwerkingsverbanden 

Van oudsher wordt de land- en tuinbouwsector gekenmerkt door vrij kleinschalige, familiale bedrijven. De 

trend naar schaalvergroting valt wel niet meer om te keren. In sommige gevallen kunnen agrarische ondernemers 

er zelfs belang bij hebben om samen te werken. Samenwerkingsverbanden ontstaan steeds meer in 

de vorm van machineringen, loonwerk- en sorteervennootschappen enzovoort. Wanneer biedt samenwerking 

voordelen en hoe wordt ze best gestructureerd? 




• Delarue Bart – SBB (reg. 261277) – Brugge W 

E bart.delarue@sbb.be | M 0478 58 18 32 | T 051 26 08 89 | F 051 22 07 34 

• Jacobs Lieve – (reg. 1935621) – Leuven B 

E lieve.jacobs@cera.be | T 016 27 96 18 | F 016 27 96 91 

• Kusters Ben – agro|bedrijfshulp (reg. 265260) – Kortenaken A B L O W 

E ben.kusters@agro-bedrijfshulp.be | T 016 28 64 30 | F 016 28 64 39 

• Nelissen Bart – SBB (reg. 267271) – Hees A B L 

E bart.nelissen@sbb.be | T 011 69 72 89 | F 011 69 18 70 

17 

Management

Wetgeving 

18 

© © gEErT MErTENS 

Land- en tuinbouwvoertuigen in het verkeer 

Dagelijks begeef jij je als tuinder in het verkeer met je vrachtwagen of je tractor. Maar weet je precies wat 

er wel en niet mag? Ben je vrijgesteld van de tachograaf? Moet die geijkt zijn of niet? Hoe moet de lading 

vastgemaakt zijn? Wat met de nieuwe wetgeving ‘zekeren van ladingen’ en ‘vakbekwaamheid’? Gelden deze 

regels enkel voor vervoer met vrachtwagen of ook voor traag vervoer met de tractor? Moet de wagen waarmee 

ik naar de veiling rijd gekeurd zijn? 


• Beliën Bart – adviseur Boerenbond (reg. 1934626) – Hasselt A B L O W 

E bart.belien@boerenbond.be | M 0476 33 33 96 | T 016 28 64 22 | F 016 28 64 09 



• Huybrechts Maarten – consulent Boerenbond (reg. 197557) – Geel A B L O 

E maarten.huybrechts@boerenbond.be | M 0476 42 00 07 | T 014 59 51 61 | F 014 59 51 59 

• Martens Dirk – (reg. 262109) – Lokeren O 

E martensdi@skynet.be | M 0495 54 88 99 | T 03 760 10 99 

Tankcontroles, een praktische aanpak 

Als je een aanvraag tot hernieuwing van je milieuvergunning voorbereidt, is de keuring van je opslagtanks 

voor brandstoffen zeer belangrijk. Boerenbond heeft een prijs-kwaliteitsvergelijking gemaakt van de keuringsfi 

rma’s. Op een infovergadering wordt haarfi jn uitgelegd hoe je de keuring van je tanks moet voorbereiden. 




• Storme Geert – consulent Boerenbond (reg. 261248) – Pittem O 

E geert.storme@boerenbond.be | M 0478 25 09 48 | T 09 243 88 36 | F 09 243 88 30 

Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) 

De VLIF-reglementering is permanent in evolutie. Recente wijzigingen hebben vooral betrekking op de 

inkomensvoorwaarden en de noodzaak tot het afsplitsen van niet-landbouwactiviteiten. In de praktijk blijft 

het verkrijgen van VLIF-steun vaak een noodzaak. Vanwege de complexiteit van de regelgeving en de talrijke 

wijzigingen is het belangrijk om ervaren adviseurs te raadplegen, die steeds de actuele toepassingen kunnen 

duiden en verduidelijken. 


• Decraene Ignace – (reg. 269409) – Hulste W 

E ignace.decraene@lv.vlaanderen.be | M 0499 94 96 20 | T 050 20 76 53 

• Jespers Koen – (reg. 1925390) – Alken L 

E koen.jespers@lv.vlaanderen.be | T 011 74 26 31 | F 011 74 26 69 

• Swennen Jacky – (reg. 194215) – Kinrooi A B L O W 

E jacky.swennen@sbb.be | M 0478 28 06 35 | F 089 46 19 45 

Voor dit thema kan je ook alle bedrijfseconomisch adviseurs van SBB contacteren (zie pagina's 50-51). 

19 

Wetgeving

ILVO PreventAgri 

20 

© GEERT MERTENS 

Veiligheid in land en tuinbouw 

De land- en tuinbouw komt in de ongevallenstatistieken op een trieste vierde plaats. Heel wat van die ongevallen 

kunnen vermeden worden. De doelstelling van PreventAgri is de land- en tuinbouwers te sensibiliseren 

tot het nemen van preventieve maatregelen. Dit gebeurt door het uitvoeren van veiligheidsaudits en het geven 

van vormingen. Verder is PreventAgri een kenniscentrum rond veiligheid en gezondheid in de groene sector, 

door het verspreiden van informatie via allerlei kanalen (o.a. nieuwsbrieven) aan alle betrokken partijen. 

Wie kan je contacteren voor deze thema’s? 

• Robin De Sutter – ILVO PreventAgri (1927700) – Merchtem A B L O W 

E Robin.DeSutter@ilvo.vlaanderen.be | T 09 272 26 00 

Hoe kan ik de algemene veiligheid op mijn land- of 

tuinbouwbedrijf verhogen? 

Tijdens deze vergadering komen de courantste problemen aan bod. Daarna wordt er voor elke situatie een 

eenvoudige en doeltreffende oplossing geboden. Dat zijn geen dure en onoverkomelijke oplossingen, maar 

juist eenvoudige en goedkope manieren om de veiligheid te verhogen. Hoe veilig is jouw bedrijf? 

Hoe ga ik veilig om met dieren? 

Jaarlijks gebeuren er ongevallen met landbouwhuisdieren, soms zelfs met dodelijke afl oop. Hoe zien, ruiken 

en horen onze landbouwhuisdieren hun omgeving? Hoe zullen ze reageren op prikkels van buitenaf en hoe 

kan ik als veehouder hierop adequaat reageren? Kortom, een vergadering die het aspect veiligheid bekijkt 

vanuit dierlijk en menselijk oogpunt. 

Veilig omgaan met fytoproducten 

Veilig omgaan met fytoproducten, iedereen weet dat het moet, maar hoe zit het nu weer juist in elkaar? Mondmasker, 

halfgelaatsmasker of toch maar een volgelaatsmasker? Moet ik een overall dragen of voldoen handschoenen? 

Een antwoord op deze en andere vragen krijg je tijdens een vorming over veiligheid met fytoproducten. 

EHBO-initiatie 

Initiatie in de EHBO. Ideaal om met eerste hulp kennis te maken. Bespreking van een ongeval. Reanimatie, 

bloedstelping, traumatologie, wondzorg, besprekingen en oefeningen. Je ontvangt een NCBL-attest geldig 

voor GlobalGAP. 


• Bocklandt Evy – bachelor Verpleegkunde (reg. 2627627) – Melsele-Beveren A O 

E evy.bocklandt@idewe.be | M 0486 90 30 39 | T 03 218 83 83 

• Doom Enrico – (reg. 2637478) – Roeselare W 

E enrico.doom@brandweervlaanderen.be | M 0478 29 27 07 

• Geenen Jan – (reg. 3329865) – Mortsel A B L 

E jan.geenen@hvk.be | M 0475 63 13 97 

• Laeremans Gerda – (reg. 2637381) – Nijlen A 

E gerda.laeremans@skynet.be | M 0478 90 85 45 

• Samyn Matthijs – verpleegkundige spoedgevallen (reg. 2629907) – Tielt W 

E samynmatthijs@skynet.be | M 0492 58 19 09 

• Servaes Marc – Vlaams Kruis (reg. 3329866) – Gentbrugge O 

E marc.servaes@hvk.be | M 0474 50 03 55 

• Slechten Rafaël – (reg. 1930086) – Bilzen A L O 

E rafael.slechten@hvk.be | M 0495 69 97 74 

• Van Eenoo Luc – (reg. 3337223) – Jabbeke W 

E luc.vaneenoo@skynet.be | M 0486 79 52 87 

• Van Mol Peter – (reg. 3337644) – Ekeren A L O W 

E petervanmol@hotmail.com | M 0486 75 28 22 

• Vergote Johan – (reg. 269823) – Hamme O 

E vergote.neyrinck@skynet.be | M 0473 68 83 82 | T 02 481 08 83 

• Vroom Peter – (reg. 2638633) – Kontich A B L O W 

E peter.vroom@belgacom.net | M 0473 41 29 23 | T 03 457 46 18 

21 

Algemeen

Computer 

22 

© © DIgITal STOCk 

Handige ICT-tools voor de land- of tuinbouwer 

Het internet biedt heel wat mogelijkheden voor je bedrijf. Hoe kan je machines kopen en verkopen (Kapaza, 

2dehands.be, ebay ...)? Welke tools helpen je bij het beheer van je bedrijf (Google meldingen, rekentabellen, 

interessante websites ...)? De lesinhoud wordt aangepast aan de behoeften van de aanwezigen. 


Je kunt er niet meer om heen: het internet is de manier om te communiceren, te kopen en te verkopen. Maar 

waar zitten de angels? En waar precies zitten de voordelen? 


Voor iedereen die zich wil laten uitleggen wat nu precies de voordelen zijn en waar je die kan vinden op het 

wereldwijde web. 


• Bulcke Koen – IT-consultant (reg. 1930281) – Heverlee A B L O W 

E koen@koenbulcke.be | M 0472 39 80 90 | T 0472 39 80 90 | F 051 55 52 38 

• Claes David – technisch adviseur (reg. 1910203) – Langdorp A B L O 

E ddavidclaes@hotmail.com | M 0473 59 02 48 | T 052 30 35 51 

• De Smet Rudy – A1 graduaat Informatica (reg. 266051) – Ronse O W 

E desmet.rudy@gmail.com | M 0472 734256 | T 055 20 89 19 

• Glorie Geert – (reg. 269749) – Vlamertinge W 

E geert.glorie@pandora.be | M 0476 37 70 75 | T 050 35 09 84 



• Lataire Luc – leraar (reg. 261697) – Torhout W 

E luc.lataire@telenet.be | M 0477 25 47 94 | T 057 34 65 59 



• Moesick Patrick – zelfstandig informaticus (reg. 3328486) – Gent O 

E patrick.moesick@telenet.be | M 0498 57 33 22 | T 09 222 50 52 


M 0473 89 26 75 


E stijn.smet@boerenbond.be | M 0473 98 98 41 | T 016 28 61 36 | F 016 28 61 29 

Communiceren via Facebook en andere 

nieuwe media 

Steeds meer (grote en kleine) bedrijven communiceren via kanalen zoals Facebook en andere nieuwe media. In 

deze presentatie bekijken we hoe deze nieuwe ontwikkelingen kunnen bijdragen aan jouw promotie, verkoop 

en klantenbinding en gaan we in op de voordelen en kansen. 

Het hedendaagse internetgebeuren draait om actie en reactie. Durf deze interactie met je klanten aan te gaan. 




• Bulcke Koen – IT-consultant (reg. 1930281) – Heverlee A B L O W 

E koen@koenbulcke.be | M 0472 39 80 90 | T 0472 39 80 90 | F 051 55 52 38 



• De Smet Rudy – A1 graduaat informatica (reg. 266051) – Ronse O W 





M 0473 89 26 75 

Effi ciënt e-mailen 

• Roussel Paul – (reg. 191524) – Kortemark W 

E paul.roussel@skynet.be | M 0475 82 39 35 

EHBO voor computers 



Tips en kneepjes in Excel/Word 



23 

Computer

Fruitteelt 

24 

© © FrEDDY rOBBErECHT 

Optimaliseer de 

bedrijfsvoering van je fruitbedrijf 

Crisissen zijn van alle tijden, maar pas dan beseffen we dat het leiden van een bedrijf niet altijd zo 

simpel is. De telmachientjes komen van onder het stof en de fi nanciële toestand van het bedrijf wordt 

onder de loep genomen. Nochtans is het beheren van een goede bedrijfseconomische boekhouding 

een onmisbare tool op een professioneel fruitteeltbedrijf. Gedreven bedrijfsleiders moeten voortdurend 

proberen om inzicht te creëren in hun bedrijfssituatie, alleen zo kan je jouw bedrijf beter sturen 

en aanpassen indien nodig. 

Ken de cijfers van je bedrijf 

Boekhoudingen worden nog vaak gezien als een noodzakelijk kwaad. Dat hoeft niet het geval te zijn, want uit 

je boekhouding kan je veel informatie halen. Belangrijke beslissingen mag je niet nemen alleen op je gevoel. 

Je moet ze onderbouwen met economische cijfers. Een goede bedrijfseconomische boekhouding vormt hiervoor 

de basis. Met deze boekhouding verwerf je inzicht in de kostenstructuur van je bedrijf. Zo kan je steeds 

optimaliseren om voldoende marges over te houden. Boerenbond biedt een aangepaste boekhouding aan voor 

fruittelers, waarbij een team je begeleidt bij het invullen en het controleren van de boekhouding. Achteraf kan 

je de resultaten uitgebreid bespreken met de fruitteeltconsulent. 

Samen weet je meer 

Een boekhouding bijhouden is van het allergrootste belang, maar nog belangrijker is het om de resultaten van 

de boekhouding van je eigen bedrijf te kunnen vergelijken met die van anderen. Dat is mogelijk in het kader 

van de bedrijfsleiderskringen. Indien er voldoende interesse is, kunnen we starten met een bedrijfsleiderskring. 

Een groep bedrijfsleiders van vergelijkbare bedrijven zit dan samen om een aantal items met elkaar te 

vergelijken. Op deze manier kan je jouw bedrijfsvoering verder verfi jnen. 

Handen uit de mouwen 

Om je bedrijfsstrategie te optimaliseren, is bijscholing voortdurend nodig. In deze Vormingswijzer vind je 

niet alleen economische thema’s, ook teelttechnische aspecten komen aan bod. Een goed economisch resultaat 

begint bij het optimaliseren van je teelt – correcte bemesting, herkennen van ziekten en plagen, correct 

snoeien en dunnen … 

In deze Vormingswijzer vind je heel wat boeiende onderwerpen, waarbij iedereen zijn gading vindt. Als consulent 

zal ik jullie hier zeker in begeleiden en ondersteunen, zodat we ook dit jaar een aantrekkelijk programma 

kunnen samenstellen. Veel succes en bedankt voor jullie inzet! 

Leen Jolling 

fruitteeltconsulent 

Herkennen van ziekten en plagen in de fruitteelt 

Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt nauwlettend in de gaten gehouden. De impact op de 

omgeving en de toepasser moet zo klein mogelijk zijn. Om het aantal behandelingen te beperken en de toepassing 

zo gericht mogelijk uit te voeren, moet je weten welke ziekten en plagen zich op de plant bevinden. 

Meerdere monitoringstechnieken en een regelmatige controle van het gewas zijn dan ook zeer belangrijk. 




• Melis Peter – (reg. 3338545) – Retie A 

E peter.melis@proefcentrum.be | M 0494 035250 | T 03 3157052 

Koelmiddelen- en systemen 

• Schenk Ann – technologisch adviseur (reg. 194141) – Langdorp A B L O W 

E ann.schenk@biw.kuleuven.be | M 0476 98 26 54 | T 016 32 27 32 | F 016 32 29 55 

Omschakelen naar biologische fruitteelt 

Een duidelijk overzicht van de kenmerken van de biofruitteelt vormt de basis van deze voordracht. De biologische 

teelt biedt mogelijkheden voor de toekomst en is misschien ook voor jouw bedrijf een gunstige bedrijfsstrategie. 

De steunmaatregelen worden op een rijtje gezet. Wat zijn de mogelijkheden voor de afzet van biologische 

producten? Deze voordracht is specifi ek gericht naar kleinfruit- ofwel grootfruittelers. 


• Braeckman Hans – (reg. 1937646) – Balegem A B L O W 

E Hans.Braeckman@fytolab.com | M 0471 76 74 18 | T 09 330 10 10 





• Hoste Sofie – consulent Boerenbond (reg. 1928496) – Kessel-Lo A B L O W 

E sofi e.hoste@biozoektboer.be | M 0494 98 23 69 | T 016 28 61 34 | F 016 28 61 29 

25 

Fruitteelt

Verander de wereld, 

begin met je sierteeltbedrijf 

Sierteelt 

Deze aangepaste spreuk van Bond Zonder Naam blijft in deze snel veranderende land- en tuinbouwwereld 

als een paal boven water staan. Laat water net ook één van de aandachtspunten zijn in 2012 

en 2013. ‘Op de baan’ hoor je heel wat siertelers vertellen dat de veranderingen in administratie, in 

regels en in de verkoopsketen zich razendsnel doorzetten en dat het moeilijk volgen wordt. Bewust 

met je beide voeten in je bedrijf staan, met gezonde stress, is dan het beste advies dat je kunt volgen. 

Uiteraard ervan bewust dat heel wat specialisten en boeiende sprekers de veranderende sierteeltwereld 

wat meer verteerbaar maken. 

Samen streven naar een betere waterkwaliteit 

Het Mestactieplan maakte het heel duidelijk dat alle land- en tuinbouwers samen moeten gaan voor een betere 

waterkwaliteit in Vlaanderen. De vele deskundige sierteeltspecialisten en onderzoekers uit de proefcentra zullen 

hierbij een welkome en noodzakelijke hulp zijn. Om alle siertelers ervan bewust te maken dat hun kleine 

bijdrage van grote waarde is voor het verbeteren van de waterkwaliteit in Vlaanderen, is het doorgeven van 

informatie en sensibilisatie van groot belang. Thematische studieavonden, bedrijfsbezoeken, veldproeven, 

individuele voor- en doorlichting – met een focus op nieuwe bemestingsmethodes, een doordachte keuze van 

de beschikbare meststoffen, recirculatie en een goede waterhuishouding op je bedrijf en in de omgeving – 

kunnen hierbij een goeie hulp zijn. 

Geïntegreerd telen, een modewoord? 

Aan siertelers hoeven we intussen niet meer uit te leggen wat geïntegreerde sierteelt is, maar er zijn nog 

heel veel vragen en is er nog veel onduidelijkheid over hoe je dat kan aanpakken. Hoe kan ik op mijn bedrijf 

zorgvuldig omgaan met water? Welke gewasbeschermingsmiddelen mag ik gebruiken, wanneer en in welke 

hoeveelheid? Kan ik het gebruik eventueel verminderen? Heeft het zin om biologische bestrijders in te zetten 

in mijn serre, of een bloemenrand langs mijn perceel in te zaaien om zo nuttige organismen aan te trekken? 

De oplossing op al deze vragen zullen de siertelers helpen om de impact van hun bedrijf op het milieu verder te 

laten dalen en in de toekomst zonder veel problemen te voldoen aan de wettelijke eisen rond geïntegreerd telen. 

Heroriëntering kan bevrijdend werken 

Ben je niet meer zeker over de rendabiliteit van de sierteeltproducten die je vader en je grootvader zo perfect 

konden telen? Zoek je naar alternatieve technieken om je hoge stookkosten wat naar beneden te halen? Is het 

de moeite waard om een dure investering op je bedrijf te plannen, zodat je volledig kunt recirculeren? Werk ik 

het best met serres, containervelden of toch maar in de volle grond? Heb ik nood aan een echt marketingplan 

voor mijn bedrijf? Heel wat siertelers zitten met deze moeilijke vragen en de antwoorden vallen niet meteen 

uit de lucht. Toch is het een thema waar we moeten bij stilstaan en dan meteen weer vooruitgaan. ‘Praten 

werkt’ is de boodschap. Succes! 

Bart Boeraeve 

consulent Boomkwekerij 

Sierteelt 

Tewerkstelling in de tuinaanlegsector 

Wat zijn de tewerkstellingsmogelijkheden in de tuinaanlegsector? Hoe kan je als werkgever met je personeel 

inspelen op de seizoenen? Wat als de sociale inspectie langskomt? 


• Vancayzeele Jan – consulent Boerenbond (reg. 196064) – Lovendegem A B L O W 

E jan.vancayzeele@avbs.be | M 0476 91 01 36 | T 09 326 72 15 | F 09 326 72 11 



Marketing in de sierteelt 

Hoe zorg je ervoor dat jouw bedrijf en jouw producten onder de aandacht van de juiste doelgroep komen en 

ook blijven? Een mix van communicatie, positionering, creativiteit en consequent handelen. 








• Smet Stijn – consulent Boerenbond(reg. 1936160) – Berchem A B L O W 

E stijn.smet@boerenbond.be | M 0473 98 98 41 | T 016 28 61 36 | F 016 28 61 29 

26 

27 

© © avBS

Actualiteiten in de boomkwekerij 

• Boeraeve Bart – consulent Boerenbond (reg. 1920209) – Poperinge A B L O W 

E bart.boeraeve@avbs.be | M 0473 32 31 87 | T 09 326 72 14 | F 09 326 72 11 

Actualiteiten in de sierteelt 

• Tierens Koen – consulent Boerenbond (reg. 1924332) – Kampenhout A B L O W 

E koen.tierens@avbs.be | M 0477 66 01 31 | T 09 326 72 13 | F 09 326 72 11 

Actualiteiten in de tuinaanlegsector 

Je krijgt als tuinaannemer ongetwijfeld te maken met allerhande administratie en regels waarvan je liefst goed 

op de hoogte bent. Onderwerpen kunnen zijn: spuitlicentie, ruimtelijke ordening, verkeer, btw, promotie ... 


Sierteelt 



• Van Beek Henk – boomkweker (reg. 3328784) – Loenhout A B L O W 

E h.van.beek@skynet.be | M 0476 90 86 77 | T 03 677 07 29 | F 03 663 84 83 

• Vancayzeele Jan – consulent Boerenbond (reg. 196064) – Lovendegem A B L O W 

E jan.vancayzeele@avbs.be | M 0476 91 01 36 | T 09 326 72 15 | F 09 326 72 11 

Sierteelt 

Herkennen van ziekten en plagen in de sierteelt 

Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt nauwlettend in de gaten gehouden. De impact op de 

omgeving en de toepasser moet zo klein mogelijk zijn. Om het aantal behandelingen te beperken en de toepassing 

zo gericht mogelijk uit te voeren, moet je weten welke ziekten en plagen zich op de plant bevinden. 

Verschillende monitoringstechnieken en een regelmatige controle van het gewas zijn dan ook zeer belangrijk. 


• Goossens Frans – voorlichter (Vlaamse overheid) (reg. 441011) – Moen A B L O W 

E goossensfrans@hotmail.com | M 0473 83 70 70 | T 09 272 23 15 | F 09 272 23 01 

• Van Remoortere Liesbet – (reg. 1925960) – Haasdonk A O W 

E liesbetvanremoortere@pcsierteelt.be | M 0472 | T 09 353 94 70 

• Vissers Marc – industrieel ingenieur (reg. 193946) – Zoersel A O 

E marc.vissers@pcsierteelt.be | T 09 353 94 85 | F 09 353 94 95 

Geïntegreerd telen, een modewoord? 

Bedrijfsleiders uit de sierteelt weten intussen wel wat geïntegreerde sierteelt is. Maar over de aanpak bestaat 

nog veel onduidelijkheid. Hoe kan ik op mijn bedrijf zorgvuldig omgaan met water? Welke gewasbeschermingsmiddelen 

mag ik wanneer gebruiken en in welke hoeveelheid? Heeft het zin om biologische bestrijders in te 

zetten in mijn serre of een bloemenrand langs mijn perceel in te zaaien om nuttige organismen aan te trekken? 


• Goossens Frans – voorlichter (Vlaamse overheid) (reg. 441011) – Moen A B L O W 

E goossensfrans@hotmail.com | M 0473 83 70 70 | T 09 272 23 15 | F 09 272 23 01 

• Rijs Filip – landbouwkundig ingenieur (reg. 192229) – Maldegem A O W 

E fi lip.rys@pcsierteelt.be 

• Van Remoortere Liesbet – (reg. 1925960) – Haasdonk A O W 

E liesbetvanremoortere@pcsierteelt.be | M 0472 | T 09 353 94 70 

28 

29 

© © avBS

Bodemanalyse, bodemverbetering en bemesting 

Een goede conditie van de bodem is de basis voor elk tuinaanlegproject. Hoe breng ik een bodem weer in een 

optimale conditie qua structuur en bemesting? Kan een bodemanalyse soelaas brengen? 






• Collet Willem – (reg. 266240) – Hoeleden B L 

E info@natuurlijktuinieren.be | T 016 76 77 44 





• Rijs Filip – landbouwkundig ingenieur (reg. 192229) – Maldegem A O W 

E filip.rys@pcsierteelt.be 

• Verhofstede Marc – landbouwkundig ingenieur (reg. 192154) – Zulte A B L O W 

E info@bio-compost.be | M 0472 97 02 77 | F 09 388 73 85 

Boomverzorging 

Voor een juiste en veilige aanpak bij het snoeien en vellen van bomen, heb je voldoende vakkennis en ervaring. 

nodig Correct technisch advies is essentieel bij renovaties van tuinen van je klanten. 


30 

Teelttechniek 



• Cornelis Christophe – (reg. 3335480) – Meerbeke B O 

E stoffel75@live.be | M 0477 29 70 54 | F 02 460 63 93 

Energiedoorlichting praktisch toegepast op je bedrijf 

Na een theoretisch overzicht van de belangrijkste besparingsposten, wordt in een rondgang een praktijkvoorbeeld 

uitgewerkt. Tot slot wordt aandacht besteed aan de mogelijkheden voor hernieuwbare energie. 

Deze praktijksessies zijn sectorgericht. De rondgang op het bedrijf maakt de theorie toegankelijk en door het 

groepsgebeuren is er veel interactie. De vragen lokken nieuwe vragen en antwoorden uit. 


• Baets Bart – consulent Boerenbond (reg. 1926747) – Hoogstraten A B L 


• Goessens Inge – consulent Boerenbond (reg. 1923383) – Heverlee A B L O W 

E inge.goessens@boerenbond.be | M 0495 44 83 76 | T 016 28 61 27 | F 016 28 61 29 

• Steurbaut Patrick – specialist REG audits&adviezen (reg. 339544) – 

Sint-Lievens-Houtem A B O W 

E patrick.steurbaut@eandis.be | M 0477 78 53 58 | T 09 263 23 05 

Energieproductie in de tuinbouw 

In de tuinbouw is energievoorziening een grote kostenpost. Welke mogelijkheden zijn er om energie te besparen 

of in de energie te voorzien op basis van hernieuwbare energiebronnen of efficiënte technieken? Hoe 

rendabel zijn een wkk, zonnepanelen, biomassaverbranding, warmtepompen, windmolens, schermen en 

andere technieken voor de tuinbouw? 


• Goessens Inge – consulent Boerenbond (reg. 1923383) – Heverlee A B L O W 

E inge.goessens@boerenbond.be | M 0495 44 83 76 | T 016 28 61 27 | F 016 28 61 29 

• Muylle Hilde – (reg. 1931944) – Grimbergen A B L O W 

E hilde.muylle@ilvo.vlaanderen.be | T 09 272 28 64 

• Steurbaut Patrick – specialist REG audits&adviezen (reg. 339544) – 

Sint-Lievens-Houtem A B O W 

E patrick.steurbaut@eandis.be | M 0477 78 53 58 | T 09 263 23 05 

• Van Den Bruel Ronald – (reg. 2638458) – Olen A B L O W 

E r.vandenbruel@izen.be | M 0474 64 12 38 



Koelmiddelen en koelsystemen 

• Schenk Ann – technologisch adviseur (reg. 194141) – Langdorp A B L O W 

E ann.schenk@biw.kuleuven.be | M 0476 98 26 54 | T 016 32 27 32 | F 016 32 29 55 

31 

Energie

Akkerbouw 

32 

© © grOENE krINg 

Werken op de termijnmarkt, kans of gevaar? 

De voorbije jaren wordt de akkerbouwsector geconfronteerd met steeds meer prijsschommelingen. In dit verband 

stelt zich de vraag welke mogelijkheden termijnmarkten kunnen bieden voor wie prijsrisico’s probeert af 

te dekken. Aan de hand van enkele voorbeelden tonen we aan hoe je kunt/moet omgaan met dit instrument. 








Oogstvooruitzichten op wereldvlak 

Kenmerkend voor de landbouwmarkten is dat kleine tekorten of kleine overschotten grote gevolgen hebben op 

het vlak van prijsvorming. Het zal er in de toekomst nog meer op aankomen dat ondernemers zich informeren 

over de oogstvooruitzichten en de aanbodverwachtingen op wereldvlak. Gegevens van satellieten en daaraan 

gekoppelde dataverwerking geven daarbij goede overzichten. 

Wie is een mogelijke lesgever voor dit thema? 



Kostprijs van akkerbouwteelten en kostenbesparingen 

Tijdens de toelichting krijg je een overzicht van de kostencomponenten in de akkerbouwsector. Per onderdeel 

wordt nagegaan welke concrete kostenbesparingen je kunt realiseren. 








Gebruik van rtk-gps in de akkerbouw 

Stuurhulp kan gaan van led-indicatie tot autonoom rijden. De lightbar is een instapmodel, maar deze toepassing 

blijft vaak onder de verwachting. Rtk-gps wordt in de landbouw ingezet bij ploegen, zaaien, bemesting, 

bespuitingen, mechanische onkruidbestrijding, aardappelen poten enzovoort. De voordelen verschillen 

naargelang van het soort werk. Het werkcomfort verhoogt, maar bespaar je ook brandstof en arbeid? Over de 

rendabiliteit wordt nog gediscussieerd. 

Wie is een mogelijke lesgever voor dit thema? 

• Van Den Borne Jacob – (reg. 1934365) – Retie A B L O 

E aardappelinfo@gmail.com | M 0496 56 18 78 

33 

Akkerbouw

Akkerbouw 

Suikerbietteelt in België 

34 

© © ErIC vaN DIJCk 

Het suikerbeleid ligt onder vuur. Als het van de Europese Commissie afhangt, behoren de suikerquota en de 

gegarandeerde minimumprijs straks defi nitief tot het verleden. Het verzet is wel groot en men probeert het tij 

alsnog te keren. Maar loont het allemaal nog de moeite? Is de suikerbietteelt nog een rendabele teelt? Welke 

factoren beïnvloeden het suikerbietinkomen? En zit er nog vooruitgang in op het vlak van nieuwe (bewaar-) 

technieken en variëteiten? 




• Vandergeten Jean-Pierre – directeur (reg. 196654) – Waremme B L W 

E info@kbivb.be | T 0496 55 75 07 | F 016 82 04 68 

• Van Dijck Eric – secretaris Verbond Suikerbietplanters (reg. 265230) – Schepdaal B L O W 

E van.dijck.eric@gmail.com | M 0475 60 46 88 

• Vercammen Valerie – (reg. 1939168) – Brussel-Stad (1) A B L O W 

E valerie.vercammen@cbb.be | M 0495 53 56 52 | T 02 5511172 

Controles op akkerbouwbedrijven 

Akkerbouwers zijn gebonden aan heel wat regelgeving, die uiteraard ook gecontroleerd kan worden. Denken 

we bijvoorbeeld aan de registratieplicht rond inkomende en uitgaande producten, of rond het gebruik van 

gewasbeschermingsmiddelen. Het is belangrijk om je grondig te informeren over wat deze controles inhouden 

en in het bijzonder over de mogelijke sancties. De fi nanciële consequenties zijn niet mals, dus voorkomen is 

beter dan genezen. 






• Sedeyn Patrick – coördinator Centrum Kwaliteitscontrole (reg. 196121) – Asper O W 

E patrick.sedeyn@west-vlaanderen.be | M 0473 81 47 30 | T 051 27 32 80 | F 051 27 32 89 

35 

Akkerbouw

Computer 

Digitale Mestbankaangifte 

36 


Sinds het voorjaar van 2012 biedt de Mestbank landbouwers de mogelijkheid om ook hun Mestbankaangifte 

digitaal in te vullen. Een snellere afhandeling en minder kans op fouten zijn enkele van de voornaamste voordelen. 

Bovendien krijg je tijd tot 15 maart om de Mestbankaangifte in te dienen. Tijdens deze vorming wordt de 

digitale aangifte stap voor stap doorlopen en kan je jouw dossier onder deskundige begeleiding voorbereiden. 




• Gallopyn Luc – landbouwingenieur (reg. 196962) – Herzele O 

E luc.gallopyn@vlm.be | T 09 244 86 12 

• Geldof Gerard – (reg. 1933938) – Belsele A O W 

E gerard.geldof@geldofmc.be | T 03 772 23 88 

• Merckx Kristof – hoofd Mestbank VLM Limburg (reg. 199154) – Halen L 

E kristof.merckx@vlm.be | T 011 29 88 00 | F 011 29 87 98 





• Werix Sandra – consulent Boerenbond (reg. 195269) – Tielt-Winge B 



Hoe relevante prijsinfo vinden op het internet? 

De prijzen van de grondstoffen evolueren enorm snel op de verschillende markten. Om te bepalen wanneer 

ze het best verkopen, gaan mensen steeds meer op zoek naar de prijs op het internet. Waar kan ik welke prijsinformatie 

vinden? Wat kan ik met die informatie doen? Wat zijn termijnmarkten en fysieke/reële markten? 

Wat is de informatie die ik daar kan vinden waard voor mij? Waar vind ik uitleg over de mogelijke evoluties 

op de wereldmarkt? 








37 

Computer

Computer 

Verzamelaanvraag via E-loket 

38 


Het correct invullen van je verzamelaanvraag is meer dan ooit noodzakelijk om de toeslagrechten tijdig te ontvangen. 

Op termijn zal je de verzamelaanvraag enkel nog elektronisch indienen (tenzij je een papieren versie 

schriftelijk aanvraagt). Bovendien krijg je via de elektronische aangifte snel een overzicht van de bemestingregimes 

voor het lopende jaar en wordt de kans op het maken van fouten bij de aangifte tot een minimum herleid. 








• Swennen Jacky – (reg. 194215) – Kinrooi A B L O W 

E jacky.swennen@sbb.be | M 0478 28 06 35 | F 089 46 19 45 

• Vaes Kristien – bio-ingenieur (reg. 197811) – Hofstade A 

E kristien.vaes@lv.vlaanderen.be | M 0495 58 31 10 | T 03 224 92 02 | F 03 224 92 01 

• Van Geldre Lieve – bio-ingenieur (reg. 1929523) – Berchem A 

E lieve.vangeldre@lv.vlaanderen.be | T 02 552 75 32 



Voor dit thema kan je ook alle bedrijfseconomisch adviseurs van SBB contacteren (zie pagina's 50-51). 

Gewasbescherming akkerbouw 

Het gamma beschikbare fytoproducten evolueert snel. Bestaande middelen verdwijnen van de markt, hebben 

geen erkenning meer en andere komen erbij. Middelen die niet meer erkend zijn, moet je tijdig uit je spuitlokaal 

verwijderen om sancties te vermijden. Om de juiste beslissingen te nemen, moet je een correct beeld 

hebben van welke producten er beschikbaar zijn en hoe ze effi ciënt gebruikt kunnen worden. 






• Demeyere Annie – (reg. 445029) – Kessel-Lo A B L O W 

E annie.demeyere@lv.vlaanderen.be | M 0473 83 70 45 | T 016 66 61 21 | F 016 66 61 01 

• Hofmans Eugeen – (reg. 332055) – Buggenhout A B O 

E eugeen.hofmans@lv.vlaanderen.be | M 0473 83 70 11 | T 02 552 73 78 | F 02 552 73 51 

Duurzaam bodemgebruik 

De voedselproductie moet effi ciënter. Per boer moet steeds meer geproduceerd worden. Dat kan niet zonder 

grote mechanisatie of te oogsten op commando van de fabrieken. In Vlaanderen hebben we een combinatie 

van een vruchtbare bodem met voldoende regen. Dit voordeel moeten we koesteren. Daarom houden we het 

organischestofgehalte op peil en voorkomen bodemverdichting en erosie. Onze opdracht: via een ecologisch 

effi ciënte teelttechniek een billijk inkomen halen. 


• Van De Ven Gert – (reg. 196920) – Laakdal A B L 

E gert.van.de.ven1@telenet.be | M 0496 70 45 60 

• Verhofstede Marc – landbouwkundig ingenieur (reg. 192154) – Zulte A B L O W 

E info@bio-compost.be | M 0472 97 02 77 | F 09 388 73 85 

39 

Akkerbouw

Juridisch en sociaal 

40 


Akkers bemesten in het nieuwe Mestactieplan 

Het nieuwe Mestactieplan is in voege sinds 2011. Er heerst nog veel onduidelijkheid over de precieze inhoud. 

De grootste aanpassing is de keuzemogelijkheid tussen 'werkzame' of 'totale' stikstof. Een goede achtergrond, 

kennis van de cijfers en de berekeningswijze zijn onmisbaar voor landbouwers die ondanks de scherpere 

bemestingsnormen een maximale opbrengst willen behalen. Ook differentiering van Vlaanderen in focus- en 

niet-focusgebieden vereist aandacht. 

























Het nieuwe Mestactieplan en de waterkwaliteit 

Het is voor Europa essentieel dat de waterkwaliteit snel verbetert. Op het terrein zijn nu waterkwaliteitsgroepen 

operationeel. Daarnaast is er heel wat vakkundige individuele begeleiding beschikbaar. Wat zijn de resultaten? 

Hoe evolueert de reststikstof in de bodem? Wat eraan verhelpen? 

Ten slotte zijn er enkele nieuwigheden in het mestbeleid. Het is belangrijk dat je de gevolgen van de strengere 

eisen in 2013 voldoende tijdig kunt inschatten. 






















• Vaes Roel – consulent Boerenbond (reg. 1927781) – Tielt-Winge A B L 

E roel.vaes@boerenbond.be | M 0497 46 00 71 | T 011 30 37 02 | F 011 30 37 09 




Zie ook CVBB op pagina 52 voor een verwant thema. 

41 

Juridisch en sociaal

Juridisch en sociaal 

Pachtwet 

Huurt een landbouwer grond in het kader van zijn landbouwexploitatie, dan is de pachtwet van toepassing, 

ongeacht of hij in hoofdberoep dan wel in bijberoep aan landbouw doet. De pachtwet werd in de loop der 

jaren aangepast. Wat in de volksmond seizoenspacht wordt genoemd, werd een cultuurcontract. Je moet de 

voorwaarden correct naleven, zo niet heb je te maken met een pachtovereenkomst. 


• Dumolein Geert – advocaat (reg. 191143) – Poperinge W 

E geert.dumolein@advocaat.be | T 057 33 78 65 | F 057 33 88 00 

• Geens Joris – (reg. 1935082) – Pulle A 

E jg@gsj.be | M 0496 08 34 82 | T 03 232 50 60 

• Patyn Astère – advocaat (reg. 190195) – Evergem O W 

E astere.patyn@pandora.be | T 09 253 15 99 | F 09 328 78 06 



• Van Wynsberge Koen – Agrius Advocaten (reg. 1923926) – Leuven A B L O W 

E koen.van.wynsberge@agrius.be | T 016 62 47 77 | F 016 62 47 78 

• Vermander Dirk – consulent Boerenbond (reg. 191241) – Veurne W 

E dirk.vermander@boerenbond.be | M 0478 34 39 50 | T 051 26 03 87 | F 051 26 03 89 

• Vermeiren Jan – consulent Boerenbond (reg. 193203) – Wuustwezel A 

E jan.vermeiren@boerenbond.be | T 014 59 51 55 | F 014 59 51 59 

42 


Wild, schade, jacht en vergoedingen 

Houtduiven, ganzen, hazen, konijnen, kraaien, spreeuwen of everzwijnen. We kunnen ze maar beter niet op 

onze velden waarnemen, maar we zien ze wel vaak langskomen. Wat kunnen we als akkerbouwer doen om ze 

weg te houden? Welke rol spelen de jagers hierin? Wat moeten we doen om zelf te mogen schieten? Of moeten 

we rekenen op het Schadebesluit? Dit alles wordt verduidelijkt via een visueel aantrekkelijke presentatie. 


Wildschade is in meerdere regio’s een groeiend probleem. De bestrijding wordt wettelijk geregeld, maar ook 

de maatschappij heeft haar mening klaar. 


Voor iedereen die wil weten welke maatregelen wanneer toegelaten zijn en het graan niet van zijn akker wil 

laten eten. 




• Debruyne Rudi – wilddeskundige (reg. 331168) – Diksmuide A B L O W 

E r.debruyne@scarlet.be | M 0476 21 07 95 



• Dumolein Geert – advocaat (reg. 191143) – Poperinge W 

E geert.dumolein@advocaat.be | T 057 33 78 65 | F 057 33 88 00 

• Fransen Liesbeth – consulent Boerenbond (reg. 1930521) – Neerpelt L 

E liesbeth.fransen@boerenbond.be | M 0476 57 71 45 | T 011 30 37 12 | F 011 30 37 09 

• Peeters Hans – (reg. 2631635) – Lier A 

E hans_peeters@skynet.be | M 0498 83 25 61 

• Van Olmen Marc – (reg. 199513) – Herent A B L O W 

E marc.vanolmen@skynet.be | M 0475 26 12 83 | T 016 20 08 30 

• Verplancke Karen – consulent Boerenbond (reg. 1930965) – Zeveneken O 

E karen.verplancke@boerenbond.be | M 0473 45 75 87 | T 09 243 88 32 | F 09 243 88 30 

43 

Juridisch en sociaal

KVLV-Agra 

© KVLV - AGRA 

KVLV-Agra verenigt actieve boerinnen en tuiniersters en wil hen ondersteunen bij hun rol in de land- en 

tuinbouw. Levenslang leren is hier een onderdeel van. Studievergaderingen zijn doorgaans georganiseerd 

door en voor leden van KVLV, maar een deel van het vormingsaanbod is expliciet gericht naar 

alle partners op het bedrijf (bv. Agra-Extra en de vormingen van het Steunpunt Hoeveproducten). 

Bovendien wil KVLV-Agra over de thema’s aansluitend bij het project ‘Talent loont!?’ graag in overleg 

gaan met haar partners en eventueel gezamenlijke initiatieven opzetten. 

Talent loont!? 

De inzet van zoveel talent loont op de bedrijven. Maar loont dit talent wel voor alle 

partners op het bedrijf? Wat blijft er voor elke partner over op het einde van de rit? 

Hebben beide partners een gelijk vermogen opgebouwd? Eenzelfde pensioen? Is er 

gelijke toegang tot informatie ? 

Een greep uit ons aanbod voor 2012 en 2013 

Agra-Extra. Investeren moet je leren: Opstellen van een businessplan 

Je wilt een investering doen en de bank vraagt je om rentabiliteitscijfers. In deze les verneem je wat het best 

in een businessplan opgenomen wordt en hoe je in de praktijk te werk gaat. Verder kom je te weten hoe een 

businessplan ook een handig instrument kan zijn voor jou als manager. 

I.s.m. SBB. 

Agra-Extra. Investeren moet je leren: Mijn bedrijfslening en ik 

Investeren getuigt vaak van ondernemerschap, maar hoe ben je als partner hierbij betrokken? Hoe beïnvloedt 

het jouw fi nanciële en juridische positie? Bewuste keuzes maken en weten wat je tekent zijn hierbij cruciaal. 

In deze les gaan we verder in op waarborgen, hypotheken, scheiding met privébezit, eerlijk fi nancieel overleg. 

I.s.m. KBC. 

De notaris denkt met je mee 

Je gaat trouwen of je bent al getrouwd met een partner met een eigen bedrijf. Je trouwt dan ook een beetje 

met het bedrijf. Dat heeft zijn gevolgen: meewerken, belonen, verdelen van eigendommen. Huwelijkscontract 

en testament moeten goed geregeld zijn, zodat er vooral bij faillissement, echtscheiding of overlijden geen 

onverwachte fi nanciële problemen ontstaan. Natuurlijk moet je belangrijke zaken notarieel vastleggen. Een 

notaris kan ook met je mee nadenken over oplossingen. 

I.s.m. de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat. 

© © kvlv-agra 

Kaas met gaatjes: pensioensopbouw bij gemengde of onvolledige loopbaan 

Agravrouwen bouwen vaak een gemengde beroepsloopbaan op. Ze maken keuzes in functie van bedrijf en 

kinderen en worden aan het eind van de rit afgestraft, omdat ze onvoldoende eigen pensioenrechten hebben 

opgebouwd. Met deze vorming willen we Agravrouwen en hun partner informeren en mobiliseren om vroeger 

aan later te denken en om tijdig werk te maken van hun pensioensopbouw. 

I.s.m. Acerta. 

Hij en zij op het e-loket 

Met het E-loket van het departement Landbouw en Visserij kan je via elektronische weg je jaarlijkse verzamelaanvraag 

indienen, zoogkoeienpremies aanvragen, identifi catiegegevens raadplegen enzovoort. Bovendien 

breiden de mogelijkheden van het e-loket nog uit. In deze les wordt ook toegelicht hoe je elkaar een mandaat 

geeft en de meewerkende partner registreert. Elke partner met zijn eigen identiteitskaart on-line! 

I.s.m. Departement Landbouw en Visserij. 

Collega’s, 7 dagen op 7 

Je moet het maar doen: samen wonen, samen leven, samen opvoeden én samen werken, 7 dagen per week. 

Wanneer hier ook een portie stress bijkomt, dan kan dat behoorlijk wegen op je relatie, ook al ben je allebei 

van goede wil. In deze vorming staan stressbeheersing en partnerrelaties op het bedrijf centraal. 

En verder … 

KVLV-Agra zal ook in 2012 en 2013 vormingen organiseren rond verbredingsactiviteiten, administratieve thema’s, 

EHBO, Sociale Media, loopbaanbegeleiding, en thema’s gegeven door Trias en Boeren op een Kruispunt. 

Abonneer je via www.kvlv.be op de e-nieuwsbrief agr@zine en ontvang maandelijks het overzicht van onze 

KVLV-Agra-activiteiten. Je zal er nog veel meer thema’s ontdekken. 

Wie zijn de medewerkers van KVLV-Agra? 

• Lindemans Isabelle – diensthoofd A B L O W 

E ilindemans@groepkvlv.be | T 016 24 20 12 | M 0496 18 52 59 

• Vangoidtsenhoven Katia – secretariaat A B L O W 

kvangoidtsenhoven@GroepKVLV.be | T 016 24 39 54 

• Janssen Kathleen – KVLV-Agraconsulente A 

E kjanssen@GroepKVLV.be | M .0479 96 18 92 

• Deneffe An – KVLV-Agraconsulente B 

E adeneffe@groepkvlv.be | T 016 24 20 15 | M 0474 12 74 89 

• Deckers Els – KVLV-Agraconsulente L 

E edeckers@GroepKVLV.be | T 089 56 66 39 

• De Keyzer Patty – KVLV-Agraconsulente O 

E pdekeyzer@groepkvlv.be | T 09 326 77 51 | M 0495 21 22 14 

• Decoutere Sylvie – W 

E sdecoutere@GroepKVLV.be | M 0473 55 50 87 

44 45

Groene Kring 

© GROENE KRING 

Vorming die het verschil maakt 

Groene Kring, de vereniging van jonge land- en tuinbouwers, heeft een sterke werking uitgebouwd 

rond beweging, opleiding en belangenbehartiging. Via deze weg wil Groene Kring de jonge land- en 

tuinbouwers ondersteunen in de voorbereiding en de start als zelfstandig bedrijfsleider. Vanuit deze 

visie worden allerlei opleidingsmogelijkheden aangeboden. 

Rijbewijs G, theorie én praktijk 

Sinds 15 september 2006 is het rijbewijs G verplicht voor iedereen die een land- of bosbouwvoertuig 

wil besturen en geboren is na 30 september 1982. Voor het rijbewijs G bestaat een specifi ek 

theoretisch examen. Je kan dat al afl eggen vanaf de leeftijd van 15 jaar en 9 maanden. Voor dat examen 

studeer je met een theorieboek specifi ek voor het rijbewijs G. Bij Groene Kring kan je een waardebon 

krijgen, waarmee je in een KBC bank- en/of verzekeringskantoor gratis een theorieboek kan afhalen. 

Op meerdere locaties in Vlaanderen biedt Groene Kring de mogelijkheid om een praktijkopleiding te 

volgen. Het volgen van minstens 8 uur praktijkopleiding is verplicht. Hiervoor voorziet Groene Kring in twee 

opties. Zo kan je kiezen tussen 8 uur individuele praktijkopleiding of 4 uur individuele praktijkopleiding en 

4 uur gezamenlijke opleiding. Tijdens deze intensieve opleiding leer je de noodzakelijke controles van het 

voertuig, de manoeuvres op het privéterrein en een vlotte maar defensieve rijtechniek op de openbare weg. 

Starterscursus (B-cursus) 

Wil je je vestigen in de land- of tuinbouwsector met steun van het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF), 

maar je bezit geen einddiploma land- of tuinbouw? Dan moet je als jonge starter een installatieattest kunnen 

voorleggen. Dat kan je krijgen na het volgen van deze starterscursus. 

De cursus omvat 120 uur vorming en bereidt je voor op het beroep door middel van theoretische en technische 

lessen, gekoppeld aan een praktische stage. In het eerste deel (de type A cursus) komen vooral economische, 

fi nanciële en wetgevende aspecten aan bod. Tijdens het tweede deel (de type B cursus) gaan we verder in op 

sectorspecifi eke onderwerpen en regelgeving. Dit vormingspakket wordt georganiseerd en aangeboden door 

Groene Kring, in samenwerking met NCBL vzw en PCLT. 

Binnenlandse stage 

Al dan niet in het kader van de bedrijfsleidersvorming kan je via Groene Kring een binnenlandse stage lopen, 

om ervaring op te doen op een land- of tuinbouwbedrijf. Hierdoor krijg je een ruimere blik op de sector waar 

je interesse naar uitgaat. 

Korte vormingscursus 

Bij Groene Kring kan je ook korte vormingscursussen volgen. Deze cursussen bestaan uit 21 lesuren, die 

een welbepaald thema of een specifi eke sector behandelen. Rundveehouders kunnen bij ons terecht voor een 

cursus klauwverzorging, kunstmatige inseminatie of graslandbeheer. De varkenshouders kunnen een cursus 

bedrijfsmanagement en kunstmatige inseminatie volgen. Voor de tuinbouwers organiseren we cursussen 

gewasbescherming en spuittechniek. Op aanvraag kunnen ook andere cursussen georganiseerd worden. De 

cursussen worden op maat van de cursisten samengesteld en indien mogelijk georganiseerd in de nabije 

omgeving. 

Generatieoverdracht 

Groene Kring organiseert ook vorming in het kader van de generatieoverdracht, waarbij alle belangrijke aspecten 

van een bedrijfsovername aan bod komen. Op die manier kan zowel overnemer als overlater zich voorbereiden 

op een bedrijfsovername. De lessen omvatten onderwerpen zoals VLIF-wetgeving, factoren die een invloed 

hebben op de bedrijfsovername, fi nanciering, kostprijsberekening, overnamecontracten en juridische en 

familiale aspecten. De lessen worden steeds gegeven vanuit een praktische invalshoek. 

Voor meer informatie over het vormingsaanbod van Groene Kring, kan je contact opnemen met een van 

onderstaande medewerkers of surfen naar de website www.groenekring.be. 

Medewerkers bij Groene Kring 

• Vos Ellen – A 

T 0474 60 66 09 | E ellen.vos@groenekring.be 

• Bruynseels Dorien – B 

T 0474 59 02 67 | E dorien.bruynseels@groenekring.be 

• Euben Ronald – L 

T 0472 36 21 54 | E ronald.euben@groenekring.be 

• D’Eer Kathleen– O 

T 0474 49 91 14 | E kathleen.deer@groenekring.be 

• Ingelbeen Anne-Laure – W 

T 0477 44 01 53 | E anne-laure.ingelbeen@groenekring.be 

• GROENE KRING – Waversebaan 99, 3050 Oud-Heverlee A B L O W 

T 016 47 99 98 | F 016 47 99 95 | E info@groenekring.be | URL www.groenekring.be 

46 47

Agro|diensten 

48 

© BOERENBOND 

De agro|diensten in de praktijk 

De agro|diensten, ontstaan uit de onderlinge bedrijfshulp, zijn uitgegroeid tot drie kmo’s die vooral 

rond ‘arbeid’ actief zijn. Via hun drie organisaties pogen de agro|diensten de personeelsbehoefte van 

land- en tuinbouwbedrijven in te vullen. Afhankelijk van de situatie kan een van de agro|diensten de 

nood aan gespecialiseerd of fl exibel personeel aanpakken. 

Agro|bedrijfshulp 

Deze vzw zal bedrijfsleiders op een adequate manier vervangen bij arbeidsongeschiktheid of bij vakantie. Met 

zo’n 100 werknemers per jaar helpt ze de aangesloten leden uit de nood. Bij ziekte, ongeval of overlijden, maar 

ook bij familiale gebeurtenissen, vakantie of moederschapsrust neemt één van de ervaren vervangboeren het 

werk van de bedrijfsleider over. Om agro|bedrijfshulp te kunnen gebruiken, moet je lid zijn. 




• Schoukens Bart – agro|bedrijfshulp (reg. 265275) – Lubbeek A B L O W 

E bart.schoukens@agro-bedrijfshulp.be | T 016 28 64 32 | F 016 28 64 39 

• De Pourcq Roland – agro|bedrijfshulp (reg. 267683) – Damme O W 

E roland.de.pourcq@agro-bedrijfshulp.be | M 0476 43 01 35 | T 016 28 64 36 | F 016 28 64 39 

• Govaerts Tom – agro|bedrijfshulp (reg. 1926746) – Vosselaar A B L 

E tom.govaerts@boerenbond.be | M 0476 65 45 35 

• Hermans Marc – preventieadviseur agro|bedrijfshulp (reg. 335296) – Bierbeek A B L O W 

E marc.hermans@agro-bedrijfshulp.be | T 016 28 64 31 

Agro|aanneming 

Dit geregistreerde aannemingsbedrijf voert met gespecialiseerd personeel werken uit, zoals algemene werkzaamheden, 

reinigingsactiviteiten, gewasverzorging, vee scheren en klauwverzorging. Ook veel groeiende bedrijven 

doen op structurele wijze een beroep op de diensten van agro|aanneming. Bovendien heeft agro|aanneming 

een coöperatief kader ontwikkeld voor boeren die activiteiten willen opnemen naast hun landbouwbedrijf (zie 

‘ECO²’). Tot slot begeleidt agro|aanneming landbouwers bij de opstart van een machinecoöperatie. Al meer 

dan 25 coöperaties gingen op die manier van start (zie ‘Een machinecoöperatie starten’). 

Lesgevers voor dit thema kan je contacteren via: 

• secretariaat agro|diensten – Leuven A B L O W 

E info@agrodiensten.be | T 016 28 64 64 | F 016 28 64 39 

Agro|services 

Het uitzendbureau voor de ruime agrarische sector streeft er steeds naar om de juiste man of vrouw op de 

juiste plaats te krijgen. Bedrijven doen een beroep op agro|services om allerlei redenen: het vervangen van een 

medewerker die arbeidsongeschikt is, het opvangen van arbeidspieken, het inschakelen van seizoenarbeiders, 

het rekruteren van een vaste medewerker of het uitbesteden van loonadministratie. Kortom, agro|services is 

net die ontbrekende schakel, die jou de nodige medewerkers kan aanreiken, maar je ook heel wat tijdrovende 

administratie uit handen kan nemen. 

De kantoren van agro|services vind je hier. 

• Agro|services Lochristi – Dorp West 97 A, 9080 Lochristi, 09 355 38 65, lochristi@agro-services.be 

• Agro|services Roeselare – Ardooisesteenweg 48/1, 8800 Roeselare, 051 21 26 32, 

roeselare@agro-services.be 

• Agro|services Lier – Paul Krugerstraat 1, 2500 Lier, 03 491 81 00, lier@agro-services.be 

Een machinecoöperatie starten 

Wie de kost per uur of per hectare berekent, komt vaak tot verrassende vaststellingen. Loonwerk is al een 

ingeburgerd alternatief, maar steeds meer boeren zoeken hun heil in een machinecoöperatie. Het principe 

is eenvoudig: in groepsverband machines aankopen en goede afspraken maken, zodat iedereen op het juiste 

ogenblik de machines kan gebruiken. Een algemene informatieavond is alvast een goed begin. Via jouw machinecoöperatie 

heb je een aantal voordelen op het vlak van btw en fi scaliteit. 


Je neemt de basisinformatie van de juridische aspecten mee naar huis en je krijgt misschien wel een andere 

kijk op samenwerken in de praktijk. 


Voor boeren die nog steeds (te) veel investeren in eigen mechanisatie. De agro|diensten zijn erin gespecialiseerd 

om de opstart van jouw machinecoöperatie stap voor stap te begeleiden. 




• Schoukens Bart – agro|bedrijfshulp (reg. 265275) – Lubbeek A B L O W 

E bart.schoukens@agro-bedrijfshulp.be | T 016 28 64 32 | F 016 28 64 39 

• Ceyssens Paul – landbouwer (reg. 3321223) – Bocholt A B L 

T 089 46 34 90 

• De Visscher Philippe – landbouwer (reg. 337733) – Lokeren O 

E machinering@scarlet.be | T 09 348 30 60 | M 0477 37 08 76 

• Govaerts Tom – agro|bedrijfshulp (reg. 1926746) – Vosselaar A B L 

E tom.govaerts@boerenbond.be | M 0476 65 45 35 

• Rooms Johan – landbouwer (reg. 339944) – Belsele O 

E johan.rooms@skynet.be | M 0475 56 07 10 | F 03 722 05 75 

49

Een actueel aanbod van specialisten 

SBB is de professionele dienstverlener voor de leden van Boerenbond. Door de complexiteit en de snel 

evoluerende wetgeving wordt specialistisch advies alsmaar belangrijker én noodzakelijk. SBB geeft 

een totaaladvies, rekening houdend met álle aspecten vanuit de diverse sectorwetgevingen. 

REGIO ANTWERPEN ZUID 

Kantoren 

• Lier – T 03 480 20 92 

• Sint-Katelijne-Waver – T 015 56 06 60 

Lesgevers 

• Cuypers Michel – bedrijfseconomisch en 

milieuadviseur tuinbouw 

• Van Tricht Jef – fiscalist 

• Verdier Paul – fiscalist 

• Verhaeren Paul – fiscalist 

• Volckaerts Lode – successieplanner 

• Wuyts Marc – fiscalist 

REGIO ANTWERPEN NOORD 

Kantoren 

• Brecht – T 03 330 16 30 

Lesgevers 

• Adriaensen Joeri – fiscalist 

• Balemans Chris – fiscalist 

• Boeye Paul – bedrijfseconomisch adviseur 



• Franck Jef – fiscalist 

• Francken Filip – fiscalist 

• Goetschalckx Patricia – milieuadviseur 

• Van Bladel Luc – fiscalist 

REGIO ANTWERPEN KEMPEN 

Kantoren 

• Geel – T 014 56 29 80 

• Turnhout – T 014 43 64 21 

Lesgevers 



• Goossens Dirk – fiscalist 

• Janssens Kurt – bedrijfseconomisch adviseur 

• Mattheussen Jan – milieuadviseur 

• Op’t Roodt Peter – technologisch bouwadviseur 

• Pieters Liesbet – milieuadviseur 

• Segers Luc – fiscalist 

• Stoops Wim – fiscalist 

• Verstraelen Staf – fiscalist 

REGIO BRABANT 

Kantoren 

• Bekkevoort – T 013 33 44 57 

• Leuven – T 016 24 51 59 

Lesgevers 



• Dreezen Jaak – fiscalist 

• Huybrechts Liesbeth – bedrijfseconomisch en 

milieuadviseur 

• Nuytten Dries – jurist en fiscalist 

• Phlypo Gery – fiscalist 

• Vanderlinden Karlien – milieuadviseur 

REGIO WEST-VLAANDEREN ZUID 

Kantoren 

• Diksmuide – T 051 50 08 33 

• Ieper – T 057 20 82 65 

• Kortrijk – T 056 24 17 20 

Lesgevers 

• Desmedt Karolien – milieuadviseur 

• De Wispelaere Isabelle – bedrijfseconomisch 

adviseur 

• Himpe Bart – fiscalist 

• Quartier Tom – fiscalist 

• Rommens Isabelle – milieuadviseur 

• Vanackere Dirk – fiscalist 

• Vande Casteele Dirk – fiscalist 

• Vandenberghe Kurt – fiscalist 

• Wallays Wim – milieuadviseur 

REGIO WEST-VLAANDEREN NOORD 

Kantoren 

• Brugge – T 050 40 48 80 

• Roeselare – T 051 26 08 80 

• Tielt – T 051 42 61 11 

Lesgevers 

• Butaye Ann – fiscalist 

• Callewaert Lindy – milieuadviseur 

• De Wispelaere Isabelle – bedrijfseconomisch 

adviseur 

• Debacker Kris – fiscalist 

• Delarue Bart – agroconsultant 

• Deleu Heidi – milieuadviseur 

• Lippens Yves – fiscalist 

• Maes An – milieuadviseur 

• Vergote Marc – bedrijfseconomisch adviseur 

REGIO LIMBURG ZUID 

Kantoren 

• Sint-Truiden – T 011 68 80 28 

• Tongeren – T 012 23 63 43 

Lesgevers 

• Cerulis Rudi – fiscalist 



• Dauw André – fiscalist 

• Janssens Kurt – bedrijfseconomisch adviseur 

• Nelissen Bart – agroconsultant 

• Vackier Bart – milieuadviseur 

REGIO LIMBURG NOORD 

Kantoor 

• Bree – T 089 46 07 60 

Lesgevers 



• Neven Marijke – fiscalist 

• Swennen Jacky – bedrijfseconomisch adviseur 

• Verheyen Joris – milieuadviseur 

REGIO OOST-VLAANDEREN ZUID 

Kantoren 

• Aalst – T 053 78 35 42 

• Oudenaarde – T 055 33 94 40 

Lesgevers 

• Brouwers Geert – fiscalist 

• Cnockaert Hendrik – milieuadviseur 

• De Moor An – milieuadviseur 

• Jans Peter – fiscalist 

• Lammertyn Koen – bedrijfseconomisch adviseur 

• Wachtelaer Eddy – fiscalist 

50 51 

REGIO OOST-VLAANDEREN MEETJESLAND 

Kantoren 

• Eeklo – T 09 377 54 08 

• Gent – T 09 243 89 70 

Lesgevers 

• Buysse Ellen – successieplanner 

• Buysse Stijn – fiscalist 

• Meerschman Anne-Mie – bedrijfseconomisch 

adviseur 

• Urlus Philippe – fiscalist 

• Van Boven Rutger – successieplanner 

• Van De Walle Annick – milieuadviseur 

REGIO OOST-VLAANDEREN WAASLAND 

Kantoren 

• Lochristi – T 09 356 05 20 

• Beveren – T 03 760 10 30 

Lesgevers 

• De Lamper Dirk – milieuadviseur 

• Janssens An – fiscalist 

• Lammertyn Koen – bedrijfseconomisch adviseur 

• Ott Lieven – fiscalist 

• Verwaeren Gustaaf – fiscalist 

CENTRALE DIENSTEN 

Kantoor 

• Leuven – T 016 24 64 85 

Lesgevers 

• Helsen Katrien 

• Kelchtermans Sara 

• Meykens Jan 

• Schrevens Leen 

• Swennen Jacky 

SBB AGRO BOUWADVIES 

Kantoor 

• Lochristi – T 09 356 05 20 

Lesgevers 

• Boussery Katrien – technologisch bouwadviseur 

• Cnockaert Hendrik – technologisch bouwadviseur 

• Minnaert Hans – technologisch bouwadviseur 

• Op’t Roodt Peter – technologisch bouwadviseur

© JO GENNEZ 

CVBB vzw ten dienste van land- en 

tuinbouw 

Het CVBB (Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding duurzame Bemesting), opgestart eind 2011 in 

het kader van het fl ankerend beleid bij het Mestactieplan, is aan zijn eerste werkjaar toe. Naast een algemene 

toelichting (omkadering, taken en fi nanciering van het CVBB) kan ingegaan worden op de specifi eke situatie 

in de verschillende regio’s: de stand van zaken van de waterkwaliteitsgroepen (WKG's), het aanbod aan 

bedrijfsbegeleiding en wat info in verband met het net van referentiepercelen. 

De voordracht kan 2-3 uur omvatten of beperkt worden tot een kortere bijdrage in een groter geheel. 


• Coomans Dirk– algemeen coördinator (reg. 445020) – Asse A B L O W 

E dirk.coomans@cvbb.info | M 0473 83 70 20 

• Franky Coopman – provinciaal coördinator (reg. 1924942) – Machelen W 

E franky.coopman@inagro.be | M 0496 26 35 94 

• Micheline Verhaeghe – provinciaal coördinator (reg. 1939108) – Desselgem O 

E micheline@proefcentrum-kruishoutem.be | M 0477 17 91 35 

• Joris De Nies – provinciaal coördinator (reg. 1920257) – Putte A 

E joris.de.nies@proefstation.be | M 0473 59 43 75 

• Nico Hendrickx – provinciaal coördinator (reg. 1931833) – Mielen-Boven-Aalst L 

E nico.hendrickx@pcfruit.be | M 0478 38 87 32 

• Katleen Geerinckx – provinciaal coördinator (reg.??) – ?????? B 

E katleen.geerinckx@vlaamsbrabant.be | M 0496 81 04 16 

Vzw Boeren op een Kruispunt, 

partner in begeleiding naar een 

betere toekomst 

Een bedrijf uitbouwen in de land-en tuinbouwsector brengt heel veel specifi eke uitdagingen met zich 

mee. Hierdoor blijken nog te veel land- en tuinbouwers hun weg als ondernemer niet meer te kunnen 

vinden. De vzw Boeren op een Kruispunt, vijf jaar geleden opgericht door Boerenbond en KVLV Agra, 

op initiatief van de Vlaamse overheid en Cera Coöperatie, begeleidt deze land- en tuinbouwers in nood 

en heeft als missie hun welzijn te verhogen en nieuwe kansen te creëren. Onze ervaring kan iedereen 

die actief is in land- en tuinbouw helpen problemen voorkomen. Daarom maken de medewerkers 

van Boeren op een Kruispunt graag de tijd om je een avond te informeren over de mogelijkheden die 

‘boeren op een kruispunt’ nog altijd hebben. Het programma is deels psychosociaal, deels bedrijfstechnisch 

van aard en geschikt voor alle types ondernemers binnen de sector. 

De land- en tuinbouw is een sterk ondernemende 

sector. Onze Vlaamse ondernemers tonen dagelijks 

waartoe goed ondernemerschap allemaal kan leiden. 

Door sterke innovatie en goed management kunnen 

de meeste bedrijven zich goed aanpassen aan het snel 

wijzigende maatschappelijke kader. Stijgende maatschappelijke 

eisen, grotere werkdruk, de toenemende 

invloed van de wereldmarkt en veranderde overheidssteun 

maken het er niet eenvoudiger op. Daardoor 

moeten bedrijven heel alert zorgen voor een goede 

technische, fi nanciële en sociale bedrijfsstructuur, 

die haalbaar moet zijn voor alle gezinsleden. De 

meeste van onze bedrijven kunnen deze maatschappelijke 

en economische uitdagingen omvormen tot 

een persoonlijk succes. Er zijn wel ook veel bedrijven 

die het moeilijker hebben. Door interne of externe 

beslissingen staat een bedrijf soms voor problemen 

waar de bedrijfsleider alleen niet uitgeraakt. Iedereen 

heeft het recht om te zeggen dat het moeilijk gaat en 

dat hij zelfs fouten heeft gemaakt. 

Vzw Boeren op een Kruispunt vertelt je het menselijke 

verhaal, van probleempjes tot persoonlijke drama’s. 

Alle onderwerpen vinden uiteindelijk wel een 

haalbare oplossing. De vzw Boeren op een Kruispunt 

geeft ze je mee, samen met de adressen van de specialisten 

die deze oplossingen hebben aangebracht. 

Inhoud van de vergadering 

• Waar zitten al die ‘boeren op een kruispunt’? 

• Welke problemen komen het vaakst voor? Hoe kan 

je probleemsituaties tijdig herkennen? 

• Wat als je verwachtingen niet uitkomen op je be- 

52 53 

drijf, in je relatie, in je gezin? 

• Iedereen heeft het recht om te stoppen met verliezen 

en in de toekomst een normale vergoeding te 

krijgen voor zijn inzet. Door een analyse van de 

(bedrijfs- en persoonlijke) draaglast versus draagkracht, 

ontdek je altijd nieuwe mogelijkheden, die 

zorgen voor een beter welzijn (en welvaart) voor 

jezelf en je gezin. 

• Ook goeddraaiende bedrijven hebben er alle belang 

bij dat hun collega’s uit de problemen blijven of 

geraken. Door mekaar (direct of indirect) te helpen, 

ontstaat een boeiende samenwerking, die voor alle 

partijen verrijkend is. 

• Hoe groot is de kans, dat jij de ‘eerste’ boer of tuinder 

in Vlaanderen bent met een bepaald probleem? 

Kom naar deze vergadering. Je kan erop vertrouwen 

dat iemand van jouw collega’s vroeger al een oplossing 

voor je probleem heeft gevonden. En ‘Daar 

heb je wat aan.’ 

Mogelijke vergadertips 

• Boeren op een Kruispunt helpt je mogelijkheden 

zoeken binnen beperkingen. 

• Samenuitbating en Samenwerken is een kunst 

binnen grote bedrijven. 

De sprekers beloven een sterk verhaal en brengen 

afwisselend ernstige en luchtige anekdotes, die bruikbaar 

zijn voor iedere aanwezige met een hart voor 

onze sector. 

Sprekers aanvragen kan enkel via het aanvraagformulier 

op http://www.boerenopeenkruispunt.be/ 

vergadering.htm. 

Blauw 1: R:00 G:75 B:B9 

Blauw 2: R:68 G:9B B:CF

KBC 

© KRIS THIELEMANS 

Bank- en verzekeringsonderwerpen 

Kennisopbouw is zeer belangrijk om alle technische, juridische, fi scale en bedrijfseconomische tendensen 

in de land- en tuinbouw van nabij te kunnen opvolgen. Daarnaast heeft een bedrijfsleider ook 

nood aan voldoende fi nancieel inzicht als hij zijn plannen wil kunnen realiseren. Als marktleider in de 

land- en tuinbouwsector hecht KBC zeer veel belang aan correcte informatie. KBC stelt daarom zijn 

specialisten ter beschikking voor de volgende onderwerpen. 

Bancaire onderwerpen 

In de sessie ‘Financiering op je land- en tuinbouwbedrijf’ bespreken we de basisprincipes rond kredietverlening. 

Bij ‘Verantwoord investeren’ staan we stil bij enkele parameters die een gezonde groei van je bedrijf mogelijk 

maken. Met de sessie ‘Starten als boer of tuinder’ geeft KBC enkele tips voor een succesvolle overname, maar 

wijzen we ook op mogelijke vakkuilen. Een bedrijf leiden wil zeggen dat je ook een langetermijnvisie moet 

ontwikkelen. Hierbij kan een ondernemingsplan een leidraad vormen. Hoe je dit het best aanpakt, verneem 

je in de sessie ‘Het ondernemingsplan’. Hoe zit het met de fi nancieringsmogelijkheden als het moeilijker 

gaat in de sector? In de sessie ‘Financiering van bedrijven in moeilijke tijden’ gaat KBC hier dieper op in. De 

concrete invulling van het VLIF blijft ook een populair onderwerp voor infoavonden. 

• Starten in land- en tuinbouw 

• Financiering op een land- en tuinbouwbedrijf 

• Verantwoord investeren, hoe fi nancieren? 

• Het ondernemingsplan 

• Financiering van bedrijven in moeilijke tijden 

• VLIF-steun: reglementering, actualiteiten 


• Cromphout Daniël – bancaire onderwerpen L 

Heusden-Zolder | T 016 86 70 09 

• De Meyer Ann – bancaire onderwerpen O W 

Zeveneken | M 0476 49 39 31 

• De Mol Frederik – bancaire onderwerpen O 

Lokeren | M 0475 58 90 44 

• De Smet Linda – bancaire onderwerpen A 

Tielt-Winge | M 0475 53 84 41 

54 55 

KBC 

• Haesendonck Marc – bancaire onderwerpen L 

Bekkevoort | T 016 86 63 73 

• Leyten Jan – bancaire onderwerpen B L 

Holsbeek | M 0478 09 01 37 

• Schelfhout Patrick – bancaire onderwerpen A O 

Vrasene | M 03 202 91 26 

• Van de Moortel Annelies – bancaire onderwerpen O W 

Zottegem | M 0496 33 19 59 

• Vankeerberghen Lieselot – bancaire onderwerpen B 

Sint-Pieters-Leeuw | M 0479 78 76 23 

• Verstrynge Bart – bancaire onderwerpen O W 

Drongen | M 0478 09 01 53 

Andere onderwerpen 

KBC is als fi nancier en verzekeraar een echte ‘businesspartner’ op de meerderheid van de Vlaamse land- en 

tuinbouwbedrijven. Een partner die meedenkt met de bedrijfsleider, maar ook met zijn familie. Vandaar dat 

je op ons ook een beroep kan doen voor sessies rond vennootschappen en successie. Hier staan we vooral stil 

bij de specifi eke omstandigheden (zowel juridisch als fi scaal) die eigen zijn aan de land- en tuinbouwwereld. 

Ook de pachtwet of het bouwen op grond van derden is een mogelijke vergadertip. 

• Vennootschappen in land- en tuinbouw 

• Successie in land- en tuinbouw 

• De pachtwet 

• Bouwen op grond van derden 


• Tits Christian – juridische aspecten A B L O W 

Schoten | T 03 202 91 34 

Voor dit thema kan je ook alle fi scalisten en bedrijfseconomisch adviseurs van SBB contacteren. 

Verzekeringsonderwerpen 

Voor verzekeringsonderwerpen kan je terecht bij KBC Verzekeringen. Onlangs werden twee nieuwe producten 

gelanceerd: de verzekering 'Productieverlies' en de verzekering 'Heropbouw volgens de geldende 

milieunormen'. Deze verzekeringen kaderen binnen de Patrimoniumpolis. Ook Productaansprakelijkheid 

blijft een belangrijk gegeven voor een sector die voedsel produceert. Deze verzekering maakt deel uit van de 

Bedrijfspolis. Met welke polis kan je de arbeidskrachten op jouw bedrijf verzekeren? Waar let je het best op 

als je geregeld klassen ontvangt of iemand opvangt in het kader van zorg? 

• Een goed verzekeringsplan: de Patrimonium- en de Bedrijfspolis 

• Het verzekeren van arbeidskrachten op je bedrijf 

• Het ontvangen van klassen of zorgbehoevenden op je boerderij 

Hou er wel rekening mee dat er om redenen van effi ciëntie per vergaderseizoen niet meer dan één vergadering 

per regio wordt gegeven. Spreek dus af met de omliggende kringen of bedrijfsgilden. 

Wie is de contactpersoon voor dit thema? 

• Stefaan Vanden Eynden – coördinator verzekeringen A B L O W 

T 016 24 13 94 | M 32 495 16 12 24 | E stefaan.vanden.eynden@verz.kbc.be

Economie en 

bedrijfsbeheer 

© MAARTEN NULIS 

Duurzame start van een thuisverkoop: 

wat mag en wat moet? 

Verkoop van producten op de boerderij rechtstreeks aan de klant is gebonden aan heel wat reglementering. In 

deze vorming overlopen we wat mag, welke verplichtingen je hebt inzake FAVV en voedselveiligheid, wat de 

nodige vergunningen zijn, hoe het fi scaal zit en nog veel meer. Deze les kan je aanvragen via het Steunpunt 

Hoeveproducten (steunpunthoeveproducten@groepkvlv, 016 24 39 54). 


Deze les richt zich naar land en tuinbouwbedrijven met interesse in thuisverkoop. Er is geen specifi eke voorkennis 

nodig. 

Waarom is het Steunpunt nuttig voor onze leden? 

Het Steunpunt Hoeveproducten staat ten dienste van land- en tuinbouwers die op hun bedrijf hoeveverwerking 

en/of -verkoop willen uitbouwen. De volledige vormingskalender van het Steunpunt kan je raadplegen 

op www.steunpunthoeveproducten.be. 

Wie zijn de medewerkers van het Steunpunt Hoeveproducten? 

• Ann Detelder – coördinator A B L O W 

E steunpunthoeveproducten@groepkvlv.be 

T 016 24 39 49 | M 0473 20 85 46 

• Katia Vangoidtsenhoven – secretariaat A B L O W 

E steunpunthoeveproducten@groepkvlv.be 

T 016 24 39 54 

56 57 

Algemeen 

Landschapsbeheer als economische activiteit: 

ECOnomie x ECOlogie = ECO² 

Sinds kort zit agrarisch natuur- en landschapsbeheer duidelijk in de lift. Alsmaar meer landbouwers 

verenigen zich in beheergroepen, die via onderhouds- en andere werken in de open ruimte extra kansen 

op het platteland creëren. Zo’n samenwerkingsverband noemen we een agrobeheergroep. De inrichting 

en het onderhoud van natuur en landschap nemen aan belang toe. Anderzijds voeren hoe langer 

hoe meer landbouwers via het coöperatieve aannemingsbedrijf agro|aanneming individueel of in een 

samenwerkingsverband opdrachten uit in het kader van agrarisch landschaps- en natuurbeheer. Het 

gaat allebei over een economische activiteit die ook ecologische meerwaarde kan creëren. 

Agrobeheergroepen, kansen creëren op het platteland door samenwerking 

Binnen een agrobeheergroep slaan landbouwers de handen in elkaar om het initiatief in eigen handen te 

nemen en tegelijkertijd een extra inkomen te genereren. Op die manier voorkomen ze dat er minder voor de 

hand liggende maatregelen of verbodsbepalingen opgelegd worden. Het onderhoud van natuur en landschap 

kan zo uitgebouwd worden tot een economische activiteit voor lokale landbouwers. Sinds het najaar van 2008 

loopt in Vlaanderen het ECO²-project. Niet alleen agrarisch aannemingswerk, dat landbouwers uitvoeren tegen 

marktconforme prijzen, maar ook de oprichting van agrobeheergroepen (ABG’s) hoort hier thuis. Binnen dit 

project werkt Boerenbond onder meer samen met de Vlaamse Landmaatschappij, met als doel enkele agrobeheergroepen 

in Vlaanderen op te richten. Agrobeheergroepen worden opgericht op initiatief van, door en 

voor boeren, binnen de plaatselijke werking van Boerenbond. Alle boeren die bereid zijn om mee te werken 

aan een landschaps- of natuurproject in hun eigen omgeving zijn welkom. Dit kan gaan over het beheer van 

holle wegen, erosiebestrijding, onderhoud van oeverstroken of weidevogelbeheer. Agrobeheergroepen zetten 

bedreigingen om in kansen waar boer, landschap én natuur beter van worden. Ook binnen jouw bedrijfsgilde 

zijn er misschien kansen voor een agrobeheergroep. Een medewerker van het agrobeheercentrum vertelt je 

er graag meer over in een vergadering op jouw bedrijfsgilde. 

Agrarisch aannemingswerk, een landbouwer wordt landschapsbouwer 

Agro|aanneming ontwikkelde een kader voor boeren die activiteiten willen opnemen naast hun landbouwbedrijf. 

Landbouwers die vennoot worden van dit coöperatieve aannemingsbedrijf kunnen op die wijze aan de 

slag voor het uitvoeren van opdrachten buiten hun landbouwbedrijf. Agro|aanneming werft voor zijn vennoten 

opdrachten bij steden en gemeenten en bij landschapsbeheerders. De opdrachten situeren zich in het ruime 

kader van agrarisch landschapsbeheer. 

Vanuit dit kader ontwikkelden we ook een aanzienlijke activiteit in de winterdiensten. Meerdere gemeenten en 

privé-opdrachtgevers konden de voorbije winters al de gedreven inzet van deze landbouwers en onze coördinatoren 

ervaren. Al meer dan 500 landbouwersvennoten nemen via agro|aanneming zo'n nevenactiviteit op en 

verzilveren op een nuttige manier hun vrije tijd, hun vakmanschap en hun machines. De instap is makkelijk 

en goedkoop, want agro|aanneming doet de hele coördinatie en administratie. 

Lesgevers voor deze thema’s kan je contacteren via: 

• secretariaat agro|diensten – Leuven A B L O W 

E info@agrodiensten.be | T 016 28 64 64 | F 016 28 64 39

Werkmap voor organisatoren 

© © boerenbond 

Vorming volgens de 

regels van de kunst 

De Vlaamse overheid en de Europese Unie voorzien 

in subsidies voor naschoolse land- en tuinbouwvorming. 

Studievergaderingen, bedrijfsbezoeken, 

panelgesprekken en cursussen worden 

betoelaagd. We zetten graag voor jou de voorwaarden 

op een rijtje. 

Studievergadering/panelgesprek/bedrijfs bezoek 

• Wordt gesubsidieerd voor 1, 2 of 3 lesuren (steeds 

volledige uren aanvragen). 

• Kan bestaan uit enkel een theoretische les of een 

combinatie van een theoretische les en praktische 

oefeningen. 

• Moet bijgewoond worden door minstens 10 geldige 

deelnemers (als ze bestemd is voor biologische landbouw 

volstaan 6 deelnemers). 

• Subsidies moet je aanvragen uiterlijk 10 dagen voor 

de activiteit plaatsvindt. 

Cursus 

• Duurt minimaal 20 lesuren (cursustest inbegrepen). 

• Bestaat uit theoretische lessen, praktijklessen of 

een combinatie van beide. 

• Voor een theoretische cursus moeten steeds minstens 

dezelfde 10 deelnemers aanwezig zijn. 

• Voor een praktijkcursus volstaan 6 dezelfde deelnemers. 

• Tijdens praktijklessen moeten de deelnemers allemaal 

bezig zijn met het werkelijk inoefenen van 

vaardigheden. Dit kan zowel gaan om lassen als om 

het inoefenen van computervaardigheden. 

• De deelnemers moeten een lestekst krijgen. Meestal 

maakt de lesgever die op. Als je deze tekst tijdig aan 

het NCBL bezorgt, kunnen wij voor vermenigvuldiging 

zorgen. 


Hoe een vorming organiseren? 

Stap 1: Maak duidelijke afspraken 

Bij elk onderwerp vind je de contactgegevens van 

de mogelijke lesgevers. Vraag hen of ze bereid zijn 

om het gekozen onderwerp op de geplande datum 

te behandelen. Maak duidelijk wat je van de lesgever 

verwacht en hoe lang je wilt dat hij of zij over het onderwerp 

spreekt. Maak ook een duidelijke afspraak of 

de prestatie geleverd wordt voor de standaard NCBLbezoldiging 

of dat je eventueel een supplement moet 

betalen. Vermeld ook de kilometervergoeding die je 

wilt betalen. 

Stap 2: Vraag subsidies aan 

Bevestig de afspraken die je gemaakt hebt met de 

lesgever(s) onmiddellijk aan het NCBL. Dit doe je 

door het inzenden van de subsidieaanvraag (zie de 

contactgegevens achteraan dit hoofdstuk). Deze aanvraag 

moet op het NCBL toekomen ten laatste 10 

dagen voor de activiteit plaatsvindt. 

Opgelet! Ook elke wijziging moet je laten weten 

aan het NCBL. Als de vergadering afgelast wordt, 

op een andere locatie plaatsvindt of als de datum 

wijzigt, is het absoluut noodzakelijk dat je 

het NCBL op de hoogte brengt. De inspecteurs 

van de afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling 

moeten de activiteit immers kunnen komen 

controleren. 

Wat kan er misgaan? 

58 59 

Stap 3: Maak promotie ! 


Om promotie te maken, kan je eenmaal per werkjaar 

de gratis programmafolder voor jouw gilde of 

kring gebruiken. Die kan je bestellen door het jaarprogramma 

van jouw structuur via je consulent tijdig 

aan het NCBL te bezorgen. Dit kan tot 31 januari van 

het lopende werkjaar. 

Opgelet! Deze folder geldt niet als subsidieaanvraag. 

De folder wordt gratis in een pak bezorgd 

aan de secretaris, of – als je dat verkiest – aan de 

leden van de gilde of kring. In dat geval worden 

de verzendingskosten doorgerekend. 

Alle vormingsactiviteiten waarvoor je subsidies aanvraagt, 

worden ook aangekondigd in onze vakbladen 

Boer&Tuinder, Management&Techniek en op de website 

www.boerenbond.be/NCBL. Als je liever hebt dat je 

activiteit niet gepubliceerd wordt, laat je dit het best 

weten bij de subsidieaanvraag. 

Dooreenlaattijdigesubsidieaanvraagmistdeinrichtendeverenigingnietenkeldesubsidiëringvandelesgever,maar 

ook de werkingstoelage (€ 13,86 per uur theorie/€ 30,13 per uur praktijk -bedragen index 2012) en de werkingstoelage 

Boerenbond. Dit betekent dat je alle kosten voor zaal, drankverbruik enzovoort moet betalen uit de kas van je 

vereniging. Bovendien zal het NCBL de lesgeversvergoeding doorrekenen aan de inrichtende vereniging.



Wie zal wat betalen? 

Wie betaalt het lokaal? 

De kosten voor het gebruik van een lokaal, verwarming 

en eventueel het drankverbruik moet de inrichtende 

vereniging rechtstreeks aan de lokaalhouder 

betalen. Hiervoor ontvang je als inrichter via het 

NCBL een werkingstoelage van € 13,86 (bedrag index 

2012) per gesubsidieerd uur. Voor elk gesubsidieerd 

praktijkuur wordt deze toelage nog verhoogd met 

€ 30,13 (bedrag index 2012). 

Wie betaalt de lesgever? 

De lesgever krijgt zijn lesgeversbezoldiging in principe 

rechtstreeks van het NCBL. Sommige lesgevers 

vragen echter een bezoldiging die hoger ligt dan de 

gebruikelijke NCBL-vergoeding. In dat geval betaalt 

het NCBL de bezoldigingstoelage aan de inrichtende 

vereniging. De inrichtende vereniging betaalt de volledige 

factuur van de lesgever, maar neemt eigenlijk 

alleen het verschil ten opzichte van de standaardvergoeding 

ten laste. 

Wie betaalt de reiskosten? 

De reiskosten van de lesgever zijn ten laste van de 

inrichtende vereniging. Je betaalt ze ofwel contant 

onmiddellijk na de les ofwel schrijf je ze nadien over. 

In beide gevallen ondertekenen zowel de lesgever als 

de plaatselijk verantwoordelijke een kwitantie. Een 

gebruikelijke vergoeding bedraagt € 0,25/km, maar 

je moet vooraf met de lesgever afspraken hierover 

maken. 

Krijgt de inrichter nog iets? 

Naast de werkingstoelage ontvangt de inrichtende 

vereniging per georganiseerde, gesubsidieerde vormingsactiviteit 

van Boerenbond nog eens € 20. Dit 

gebeurt op basis van het ingestuurde werkingsverslag. 

Zouden we niet beter samenwerken? 

Voor praktijklessen die plaatsvinden in samenwerking 

met een praktijkcentrum of een land- en tuinbouwschool 

geldt er een aparte regeling: de ‘samenwerking’. 

Met deze aanpak krijg jij geen factuur voor 

het gebruik van de infrastructuur en de gebruikte 

materialen, want het NCBL vergoedt het centrum of 

de school via de subsidies. 

Voor meer info kan je uiteraard terecht op het 

NCBL. 


Subsidieaanvraag 

BG/KRING van ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 

secretaris .............................................................................................................................................................................................................. tel. ..................................................................................................... 

in samenwerking met BG/KRING ............................................................................................................................................................................................................................................... 

organiseert ❍ studievergadering ❍ bezoek ❍ panelgesprek ❍ feestvergadering 

i.s.m. met land- en tuinbouwschool in ........................................................................................................................................... ❍ JA ❍ NEE 

Datum ...................................................................................................... van .................... uur tot ................... uur, waarvan praktijkuren .................................................... 

Lokaal ...................................................................................................... Adres .............................................................................................................................................................................................................. 

Onderwerp ......................................................................................................................................................................................... In vakblad ❍ JA ❍ NEE 

Bijkomende toelichting voor aankondiging in vakbladen: (indien plaats beschikbaar is) 

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

Contactpersoon voor info en inschrijvingen: (naam, telefoonummer, e-mail) 

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

Lesgever ............................................................................................................................................................................... Erkenningsnummer .......................................................................... 

Adres .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 

Subsidieaanvraag 

BG/KRING van ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 

secretaris .............................................................................................................................................................................................................. tel. ..................................................................................................... 

in samenwerking met BG/KRING ............................................................................................................................................................................................................................................... 

organiseert ❍ studievergadering ❍ bezoek ❍ panelgesprek ❍ feestvergadering 

i.s.m. met land- en tuinbouwschool in ........................................................................................................................................... ❍ JA ❍ NEE 

Datum ...................................................................................................... van .................... uur tot ................... uur, waarvan praktijkuren .................................................... 

Lokaal ...................................................................................................... Adres .............................................................................................................................................................................................................. 

Onderwerp ......................................................................................................................................................................................... In vakblad ❍ JA ❍ NEE 

Bijkomende toelichting voor aankondiging in vakbladen: (indien plaats beschikbaar is) 

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

Contactpersoon voor info en inschrijvingen: (naam, telefoonummer, e-mail) 

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 

Lesgever ............................................................................................................................................................................... Erkenningsnummer .......................................................................... 

Adres .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 

60 61 

✁


Te bezorgen aan het NCBL minstens 10 dagen vóór de activiteit 

NCBL vzw 

Diestsevest 40 

3000 Leuven 

Te bezorgen aan het NCBL minstens 10 dagen vóór de activiteit 

NCBL vzw 

Diestsevest 40 

3000 Leuven 


Voor alle informatie over vorming 

en subsidies 

Subsidieaanvragen kan je ons bezorgen via de volgende kanalen: 

• per mail aan ncbl@boerenbond.be 

• per fax aan 016 28 61 19 

• online via de website www.boerenbond.be/ncbl 

• telefonisch aan de juiste medewerker 

• per post aan NCBL, Diestsevest 40, 3000 Leuven 

Heb je nog vragen? Dan staan de volgende medewerkers altijd tot jouw dienst: 

Geert Mertens 

Diensthoofd 

016 28 61 10 

Lieve Dewil 

Subsidieaanvragen 

korte vorming Antwerpen, 

Vlaams-Brabant, Limburg 

016 28 61 11 

Met steun van …. 

Op alle uitnodigingen moet je vermelden dat de vorming georganiseerd wordt 'Met de steun van de Vlaamse 

overheid en de Europese Unie'. Je mag hierbij de volgende logo’s gebruiken, die je kan downloaden via 

www.boerenbond.be/NCBL 

georganiseerd met steun van de 

Vlaamse overheid en de Europese Unie 

62 63 

Lut Merckx 


korte vorming Oost-Vlaanderen, 

West-Vlaanderen 

016 28 61 12 

Guy Wouters 


cursussen alle provincies 

016 28 61 13

Onze consulenten groenteteelt 

• BART BAETS A 

T 014 59 51 63 | M 0473 60 65 80 | E bart.baets@boerenbond.be 

• STEFAAN KINT O W 

T 051 26 03 46 | M 0478 57 18 71 | E stefaan.kint@boerenbond.be 

• PATRICK MEULEMEESTER O W 

T 051 26 03 85 | M 0474 44 50 74 | E patrick.meulemeester@boerenbond.be 

• CHRISTINE MIROIR B L 

T 016 28 61 57 | M 0474 87 71 06 | E christien.miroir@boerenbond.be 

• CARLA SIONGERS A 

T 014 59 51 62 | M 0497 80 09 52 | E carla.siongers@boerenbond.be 

Onze consulenten fruitteelt 

• LEEN JOLLING A B L O W 

T 011 27 83 08 | M 0474 81 43 90 | E leen.jolling@boerenbond.be 

Onze consulenten sierteelt 

• NELE LAUWERS - Boomkwekerij A B L O W 

T 09 326 72 14 | M 0474 31 76 84 | E nele.lauwers@boerenbond.be 

• KOEN TIERENS - Snijbloemen en bloemisterij A B L O W 

T 09 326 72 13 | M 0477 66 01 31 | E koen.tierens@boerenbond.be 

• JAN VANCAYZEELE - Tuinaanleg A B L O W 

T 09 326 72 15 | M 0476 91 01 36 | E jan.vancayzeele@boerenbond.be 

Onze consulenten akkerbouw 

• KAROLIEN COOLS O W 

T 051 26 03 83 | M 0474 27 01 38 | E karolien.cools@boerenbond.be 

• MAARTEN HUYBRECHTS A B 

T 014 59 51 61 | M 0476 42 00 07 | E maarten.huybrechts@boerenbond.be 

• RAF STEEGMANS L 

T 011 30 37 12 | M T 0485 28 32 38 | E raf.steegmans@boerenbond.be 

Onze consulenten biologische productie 

• IGNACE DEROO A B L O W 

T 051 26 03 44 | M 0478 42 46 35 | E ignace.deroo@boerenbond.be 

• SOFIE HOSTE A B L O W 

T 016 28 61 34 | M 0494 98 23 69 | E Sofi e.hoste@boerenbond.be 

Onze adviseurs studiedienst 

• LUC VANOIRBEEK - Tuinbouw A B L O W 

T 016 28 64 15 | M 0477 33 06 35 | E luc.vanoirbeek@boerenbond.be 

• TOON DE KEUKELAERE - Mestbeleid/akkerbouw A B L O W 

T 016 28 64 12 | M 0473 88 21 05 | E toon.dekeukelaere@boerenbond.be 

www.boerenbond.be/ncbl 

Diestsevest 40 • 3000 Leuven • België • Tel. tel. +32 (0)16 28 61 10 • Fax fax +32 +32 (0)16 (0)16 28 28 61 61 19 19 • • ncbl@boerenbond.be 

ncbl@boerenbond.be 

Het Nationaal Centrum voor Beroepsvorming in de Landbouw vzw (NCBL) 

is het vormingscentrum van de Boerenbond, KVLV-Agra en Groene Kring. 

GROENE KRING 

BEWEGING VAN JONGE LAND- EN TUINBOUWERS

Plantaardige productie - Boerenbond

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?