cultuurpad/downloads/themakatern Oorlog en vrede website.pdf

OORLOG EN VREDE
Voor groep 8 staat er
komend seizoen een
bijzonder project op
stapel; Oorlog en Vrede.
Een project rondom het
thema ‘oorlog’ maar ook
‘vrede’. Het project
bestaat uit een prachtige
voorstelling met
daarnaast de keuze uit
allerlei activiteiten,
workshops en meer als
extra suggesties. De
voorstelling ligt vast en
is geboekt. De rest is
aan jezelf!
Wil je het thema ‘oorlog’
eens op een andere manier
aanpakken? Lees dan
verder...
Het project is een
initiatief van CultuurPAD
en Zienenzo en in
samenwerking met diverse
culturele partners in de
regio Noord-Limburg vorm
gegeven.
* Voorstelling ‘Ik was jij was’ door Theater B’zar
* Oorlogsfilm - gemeentearchief Venlo
* de geschiedenis van een minderheid- lesbrief
* De tafel van Elf - door Kees Verbeek
* Spion op de hei door Kunst uit het Vuistje
* workshop Kunstencentrum Venlo
* verteltheater Frans van de Pas
* Culturele Raad Tegelen
* Keramiekcentrum de Tiendschuur
* Au revoir des Enfants -filmtheater de Nieuwe
Scene
* Gastsprekers
* vereniging Sante Fe
* links en ideeen
[1]

IK WAS, JIJ WAS
Lieve Papa.
Is het leuk in Polen?
Heb je de vader van David gezien?
We zijn met de trein geweest.
Dat was spannend, joh.
Broer is hier ook.
En Mama.
Stuur je een kaart uit Polen?
En wil je op mijn beer passen?
Die zit in de koffer.
Jij mag er wel mee slapen.
Dag Papa.
Ik zou best naar Polen willen.
Maar Vught is ook leuk.
Groetjes.
Je kunt huilen van het lachen. Maar kun je ook lachen van het
huilen? In de Tweede Wereldoorlog gebeurde het. Zelfs in
gevangenkampen was er amusement. Zodat je kon lachen, om niet te
hoeven huilen. In Ik was, jij was vertellen twee variété-artiesten het
verhaal van Broer en Broertje, twee joodse jongens die tijdens de
Tweede Wereldoorlog terecht komen in Kamp Vught. Broer is de
oudste, Broertje schrijft briefjes. Bijvoorbeeld aan zijn vader, die is
[2]
THEATER-
VOORSTELLING OVER
WOII
Het verhaal van Broer en Broertje, twee joodse jongens die in WO2 in Kamp Vught terecht komen.
opgepakt: In het kamp spelen de broers het spel ‘ik was, jij was’.
Bijvoorbeeld om de honger vergeten: ik was de kok en jij was de dikke
meneer.
Hoe het met ze afloopt? Niet goed, want met de meeste joodse
kinderen liep het niet goed af. Ook Broer en Broertje kwamen nooit
meer thuis. Maar zo lang mogelijk hebben ze gelachen. En gehuild. En
soms alle twee tegelijk.
Er zijn nog een paar plekken beschikbaar voor deze
indrukwekkende voorstelling!
INFORMATIE
DATUM: 24 MAART 2009
Plek: Dok 6 in Panningen.
Tijd: 10.30 en 13.30 uur
DATUM: 25-26-27 MAART 2009
Plek: De Fabriek in Maasbree
Tijd: 10.30 en 13.30 uur
Duur: 60 minuten
Aantal leerlingen: 120 per voorstelling
Prijs: 5,00 - 7,00 per leerling

IK WAS JIJ WAS GROEP 8 OORLOG EN VREDE DOK6 Panningen
NAAM SCHOOL GROEP AANTAL LLN BEGL. DATUM TIJD BUS
24 mrt 2009
De Springplank 8 18 1 24-03 10.30 uur ja
De Regenboog 8 13 1 24-03 10.30 uur nee
De Springweide 7,8 27 2 24-03 10.30 uur ja
Den Doelhof 8 72 4 24-03 10.30 uur ja
Subtotaal 130 8
Mariaschool Tien 7,8 13 2 24-03 13.30 uur nee
Panta Rhei 8 29 2 24-03 13.30 uur -
De Pas 8 31 2 24-03 13.30 uur ja
Andreasschool 8 44 4 24-mrt 13.30 uur -
Subtotaal 117 10
IK WAS JIJ WAS GROEP 8 OORLOG EN VREDE De Fabriek Maasbree
NAAM SCHOOL GROEP AANTAL LLN BEGL. DATUM TIJD BUS
25 mrt 2009
Titus Brandsma 7 31 2 25-mrt 10.30 uur
t Ritjen 8 29 3 25-mrt-09 10.30 uur
De Springbeek 8 22 2 25-mrt-09 10.30 uur
De Omnibus 7 en 8 45 3 25 mrt 2009 10.30 uur nee
Subtotaal 127 H
10
26 mrt 2009
Titus Brandsma 8a 19 2 26-mrt-09 10.30 uur
Harlekijn 8 42 6 26-mrt-09 10.30 uur lopen
t Palet 8 27 2 26-mrt-09 10.30 uur
Panta Rhei groep 7 30 3 26-mrt 10.30 uur
Subtotaal 118 13
Schans-Regenboo 7,8, G,H en K 80 8 26-mrt-09 13.30 uur
Titus Brandsma 8b 20 26-mrt-09 13.30 uur
De Klingerberg 8 24 2 26-mrt-09 13.30 uur
Subtotaal 124 10
27 mrt 2009
De Meule 8 52 27-mrt-09 10.30 uur
De Meander 7 en 8 51 6 27 mrt 2009 10.30 uur
St. Jozef Tegelen 7 30 2 27 mrt 09 10.30 uur -
Subtotaal 133 8 27 mrt 2009 10.30 uur
De Koperwiek 6 76 3 27 mrt 2009 13.30 uur
De Klingerberg 7 23 2 27 mrt 2009 13.30 uur
Subtotaal 97 5
[3]

Lesbrief ‘De geschiedenis van een minderheid’
De joodse gemeenschap in Venlo
B
egin 1942 moesten Joodse
landgenoten zich bij hun
gemeente melden. In mei 1942
werden zij verplicht de gele
Davidster op hun kleren te dragen. Een
zwarte dag uit de geschiedenis van Venlo
begon in de ochtend van 25 augustus van
dat jaar. Negenentwintig Joden werden uit
hun huizen gehaald en op transport
gesteld. Geen van hen wist waar naartoe.
Op 4 oktober en 11 november vertrokken
opnieuw groepen Joodse mensen naar
een onbekende bestemming. Wij weten nu
wat er met deze Venlose Joden is gebeurd.
Doelstellingen van deze lesbrief
De geschiedenis van Joods Venlo aan de
hand van archiefbronnen visualiseren
Leerlingen vertrouwd maken met het
Venloos Gemeentearchief als centrum van
informatie over de geschiedenis van de
gemeente Venlo en de geschiedenis van
de Joodse inwoners in Venlo in het
bijzonder
De leerlingen leren dat archief-stukken van
belang zijn voor een goede
geschiedschrijving
Voorkennis
Enige kennis over de Tweede Wereldoorlog
en de Joden-vervolging in Nederland.
De lesbrief
Aan de hand van een uitgewerkte lesbrief
kunnen kinderen discussiëren, schrijven en
tekenen over de Tweede Wereldoorlog,
over maatschappelijke thema’s zoals
respect en tolerantie en over de betekenis
die zij zelf aan het joods monument, op de
Kwietheuvel in Venlo ter nagedachtenis
van de vermoorde Joodse plaatsgenoten,
geven.
Vanaf 5 januari 2009 kan de lesbrief
gratis worden besteld. Een handleiding
voor de leerkracht als ook
achtergrondinformatie maken het
pakket compleet.
Gemeentearchief Venlo
Dokter Blumenkampstraat 1
5914 PV Venlo
Tel.: 077- 321 9 515
E-mail archief@venlo.nl
Contactpersoon: Phil Janssen
[4]

BOMBARDEMENTEN OP DE VENLOSE MAASBRUGGEN
Filmvertoning
De Tweede Wereldoorlog heeft het aanzien van Venlo veranderd.
In 1940 vertoonde de binnenstad nog een beeld dat gedurende
een proces van eeuwen tot stand was gekomen. Eeuwenoude
pannendaken, kromme straten en steegjes; daartussen
monumentale kerken, kloosters, kazernes.
Echter nadat de Maasbruggen in oktober en november 1944
dertien maal door geallieerde vliegtuigen waren gebombardeerd,
was van dat beeld weinig meer over.
Aan weerszijden van de Maas was de materiële schade bijna niet
te overzien. Vele tientallen kerken, bedrijven, scholen en
openbare gebouwen lagen in puin. Honderden doden waren te
betreuren. Verslaggevers van kranten die kort na de bevrijding
Venlo bezochten, waren geschokt. De Maas- en Roerbode uit
weert van 5 maart 1945: “Alleen hij die Rotterdam na het
bombardement van mei 1940 aanschouwd heeft, is enigszins in
staat om zich een beeld te vormen van Venlo zoals het er thans
uitziet”. Het Maastrichtse dagblad Veritas van 6 maart: “Geen der
tot nu toe bevrijden steden heeft geleden als Venlo. De stad is
geslagen en gekraakt”. Huub Smets, vrijwilliger bij het
Gemeentearchief Venlo, is erin geslaagd een indrukwekkende
film samen te stellen waarin bovengenoemde aspecten treffend
in beeld worden gebracht. Hij heeft daarvoor gebruik gemaakt
van uniek beeldmateriaal uit het Gemeentearchief Venlo,
particuliere collecties en het Imperial War Museum te Londen.
In totaal (inleiding – film – afronding) duurt een voorstelling 45-60
minuten.
[5]
De filmvertoning vindt plaats in het Gemeentearchief Venlo, maar
desgewenst ook op locatie.
Aan de filmvertoning in het Gemeentearchief Venlo zijn geen
kosten verbonden.
Gemeentearchief Venlo, Dokter Blumenkampstraat 1, 5914 PV
Venlo

GEEN KINDERSPEL
Workshop beeldend voor groep 6 tot en met 8 - het maken van speelgoed van kosteloos materiaal
Kinderen in de tweede wereldoorlog hadden niet veel speelgoed
om mee te spelen. Vooral in de laatste jaren van de oorlog werd er geen
speelgoed meer gemaakt in de fabrieken. Maar de mensen hadden er
ook geen geld meer voor om het te kunnen kopen. Daarom maakte veel
kinderen zelf speelgoed van spulletjes die niet meer gebruikt werden
zoals: stukjes stof, draad, stukjes blik etc. Daar maakte de kinderen ( en
ook vaak volwassen voor de kinderen) veel fantasierijke en creatief
speelgoed van.
Bruikleen: mevrouw R. Italiaander-Sitters
Een ondergedoken vliegtuig
Joop Levy was met zijn ouders ondergedoken op een boerderij. Daar
had hij geen vrienden om mee te spelen. Op zijn 8ste verjaardag kreeg
Joop een grote verrassing: een koerier van het verzet bracht dit
vliegtuig. Het was gemaakt door zijn neef Jonny en een Russische
piloot. Die waren ergens anders ondergedoken. Een jaar na de
bevrijding was er in het dorp een optocht. Joop liep mee verkleed als
piloot... met het vliegtuig trots onder zijn arm.
Bruikleen: Familie Rooiman (tentoonstelling “geen kinderspel”)
Een trein voor Tom
Tijdens de onderduikperiode in Lemelerveld maakte vader Van den
Bergh deze trein voor zijn zoon Tom. De ouders, broertjes en zusjes Van
den Bergh waren allemaal op een andere plek in Nederland
ondergebracht. Tom zat in Doorn ondergedoken. Waarschijnlijk heeft
een koerier uit het verzet de trein van Lemelerveld naar Doorn gebracht.
De hele familie heeft de oorlog overleefd.
Bruikleen: Evert van den Bergh ( tentoonstelling “geen kinderspel”)
[6]
Opdracht.
De kinderen gaan zelf van restmateriaal ( wc-rolletjes, ijzerdraad, dozen
etc) speelgoed maken. Van te voren schetsen ze hun idee eerst op een
tekenblad. En gaan dan hun idee verder uitwerken met het
restmateriaal. Ze mogen ook in groepjes werken. Ze mogen het
speelgoed maken van alles dat er ligt van restmateriaal.
Ze worden tussendoor goed begeleid. Als ze klaar zijn schrijven ze hun
namen bij het speelgoed en leveren ze het bij hun docent in. Er kan een
presentatie aan gekoppeld worden.
Kosten: 57,00 per uur.
Interesse?
Schrijf je groep dan in n via
de website van CultuurPAD urPAD
of via het inschrijfformulier. mulier.
WORKSHOP
KUNSTENCENTRUM
OP SCHOOL

DE TAFEL VAN ELF
Een voorstelling door Kees
Verbeek gebaseerd op o.a. het
boek Oorlogsgeheimen van
Jacques Vriendts.
Een bijzondere ervaring in de
atoomkelder van museum Van
Bommel Van Dam in Venlo.
Kosten: 5 euro per leerling
bij 50 leerlingen per
voorstelling.
Acteur Kees Verbeek kruipt in de rol van een
oudere man, die als schooljongen de oorlog heeft
meegemaakt. Er waren razzia’s en
bombardementen. In de keuken werd wel eens
geheimzinnig gefluisterd en dat hield altijd ineens
op als hij binnenkwam. Maar het leven ging ook
gewoon door en op school moesten ze de tafel van
elf leren.
In de voorstelling worden elementen gebruikt uit
onder meet het boek Oorlogsgeheimen van Jacques
Vriendts en de dagboekaantekeningen van Mia
van Lokven.
De voorstelling gaat plaatsvinden in de
atoomkelder van museum van Bommel van Dam op
7-9-14 en 16 april 2009. Op aanvraag kan de
voorstelling ook in de school plaatsvinden.
[7]

SPION OP DE HEI
Op zoek naar overblijfselen van de Duitse oorlogsvliegbais Fliegerhorst
Uitgerust met een GPS en fotocamera ga je, als een spion, in
groepjes op zoek naar de overblijfselen van de Duitse oorlogsvliegbasis
Fliegerhorst, op de grote heide in Venlo.
De GPS wijst je de weg, ontcijfer de raadsels van de Duitsers, voer de
geheime codes in op je GPS, deze leidt je langs de belangrijkste
plekken van deze vliegbasis. Fotografeer deze plekken snel voordat je
ontdekt wordt. De wandeling duurt ongeveer 2 uur. Eenmaal terug op
school ga je met de foto's aan de slag. Teken, schilder, plak, en maak
een beeld zoals het er vroeger uit heeft gezien.
Kosten:
Op aanvraag
Interesse of meer informatie?
Neem dan contact op met Hanneke (Zienenzo) of Ankie (CultuurPAD)
[8]
SPION
OP DE HEI
Kunst uit het
Vuistje

Keramiekcentrum de Tiendschuur in Tegelen
Wat heeft de Tiendschuur te bieden binnen WO2 ?
Het atelier van Russel-Tiglia en zijn directeur kende zijn hoogtij dagen rondom WOII. De werknemers van RTT
mochten door een smoes hier blijven en hoefden niet naar Duitsland, RTT zou onmisbare keramische verpakkingen
maken voor medische doeleinden. Stiekem werden, toen Prinses Margriet geboren werd bij RTT verzetssymbolen
geboetseerd, broches en knopen in de vorm van margrietjes. De ovens van de Tegelse keramiek-fabrieken dienden
als schuilkelders en noodwoningen.
In het atelier zijn veel gedenkborden en tegels gemaakt over de oorlog en de herwonnen vrede, dit is te zien in het
museum , maar ook monumenten in Tegelen en Venlo.
Tijdens en na de oorlog was er een grote schaarste aan van alles en zeker importproducten waren niet meer te
krijgen, geliefd waren dan ook cadeautjes uit het atelier van RTT, asbakken, gedenkbordjes en tegels, geboorte
kruisjes en borden, huwelijksborden, communiebordjes enz. Maar ook gewoon als serviesgoed was het zeer geliefd.
RTT was eigenlijk een grof-keramisch bedrijf (dakpannen en bakstenen), maar door de schaarste rondom de oorlog,
zakte deze handel helemaal in en redde het fijn-keramisch atelier RTT door dat juist deze producten wel zo veel
afgenomen werden. In de monumentale tegelkachel in het museum is Hitler in de hel verstopt. Activiteiten zijn
bijvoorbeeld zelf verzetssymbolen bedenken, verzet tegen geweld, toen en nu, en deze zelf uitvoeren in klei. Zelf
verzet of herinneringstegels of borden ontwerpen en maken/ beschilderen.
Kosten:
6,50 per leerling, inclusief, entree, rondleiding en workshop, inclusief materiaal
Exclusief lesmateriaal ter voorbereiding, begeleiding nabespreken.
0,50 ct per leerling extra kosten
7,50 DVD, André van den Heuvel vertelt over de oorlog.
Bijzonderheden:
Bij workshops hebben we maximaal plaats voor 14 leerlingen
Het programma zou eventueel 3-delig gemaakt kunnen worden per klas
1- rondleiding
2- workshop
3- speurtocht/ opdrachtjes maken, zodat grote klassen toch in één keer kunnen komen er wordt dan gerouleerd.
Meest ideaal is tweedelig dat geeft meer tijd en rust.
Duur rondleiding ongeveer 30- 45 minuten
Duur video 15 minuten
Duur workshop ongeveer 45-60 minuten
Planning is in overleg aan te passen.
[9]

SANTE
FE
De vereniging Santa Fe is kenner van de lokale geschiedenis en
beschikt over veel materiaal om de onderwijsstof te helpen visualiseren.
Jaarlijks organiseert de Stichting Santa Fe Events een groot living
history event gericht op het soldatenleven en het burgerleven in de
Tweede Wereldoorlog. Met dit event wordt de herinnering aan de
Tweede Wereldoorlog levend gehouden en wordt dank uitgesproken
aan al diegene die destijds voor onze vrijheid hebben gevochten. De
naam Santa Fe is ontleend aan de 35e Infanterie Divisie van het
Amerikaanse leger, zij heeft in maart 1945 belangrijke delen van
Limburg bevrijd. Meer achterliggende informatie op de website
(www.santafe-online.nl).
VERENIGING SANTA FE
Kenners Ken van de lokale geschiedenis
SCHOOLBEZOEK
Om de hedendaagse jeugd bewust te maken van dit deel van de
Nederlandse geschiedenis besteed Santa Fe veel aandacht aan het
bezoeken van basisscholen. Deze bezoeken worden voorbereid in
nauwe samenwerking met de leerkrachten van deze basisscholen. In
alle gevallen sluit het bezoek van Santa Fe Events aan op andere
onderwijsactiviteiten gericht op de Dodenherdenking op 4 en
Bevrijdingsdag op 5 mei. In de praktijk blijkt dat onze presentaties en
voorlichtingsbijeenkomsten aan scholen en schoolgaande kinderen in
een grote behoefte voorzien. Dit is de reden dat de schoolbezoeken in
2009 worden herhaald. De lokale geschiedenis staar hierbij centraal. De
Santa Fe vrijwilligers bereiken jaarlijks een groot aantal leerlingen in de
regio Midden en Noord Limburg.
Onze voorlichting en presentaties zijn gebaseerd op een tweetal
uitgangspunten gehanteerd, nl herkenbaarheid en tastbaarheid.
Herkenbaarheid: met behulp van oude foto’s en afbeeldingen wordt een
powerpoint presentatie gegeven van de omgeving van de school in
oorlogstijd en de situatie nu. Tijdens deze presentatie wordt duidelijk
dat een oorlog altijd slachtoffers en vernietiging brengt. Dit vraagt een
afzonderlijke voorbereiding per school. Santa Fe leden zijn altijd bekend
met de lokale geschiedenis van het betreffende dorp of stad. Santa Fe
werkt o.a. samen met het Stadsarchief van de gemeente Venlo en
Roermond.
Tastbaarheid: de vrijwilligers dragen oude uniformen, met behulp
van oude uitrustingsstukken,bepakking, verbindingsmiddelen ed. en
[10]
legervoertuigen wordt een beeld geschetst van het leven uit die tijd. Bij
een schoolbezoek worden nooit wapens getoond.
De stichting Santa Fe onderkent het belang van haar activiteiten en wil
de schoolbezoeken kwalitatief verder door ontwikkelen. De vrijwilligers
die de scholen bezoeken ontvangen geen vergoeding. De stichting
Santa Fe vraagt de scholen een bijdrage van 3,50 per leerling in de
kosten. Voor de hedendaagse jeugd is dit een uitgelezen kans om
kennis te maken met de gebeurtenissen uit de 2e Wereldoorlog en hun
meer bewust te maken van dit deel van de Nederlandse geschiedenis.
BEZOEK KAZERNE
In een loods van de oude Frederik Hendrikkazerne in Venlo is in een
museumachtige opstelling een volledig veldhospitaal opgebouwd en is
een veldkeuken opgesteld. In de loodsen staan natuurlijk ook
voertuigen (jeeps, vrachtwagens, tank ed). Voor kinderen bijzonder
interessant om te zien. De ruimte leent zich ervoor om groepen te
ontvangen en lezingen te houden. Scholen kunnen hier op aanvraag
gebruik van maken.
BEVRIJDINGSRIT
De vereniging Santa Fe wil in het kader van de 4 en 5 mei
herdenkingen in Venlo een Bevrijdingsrit organiseren, de
voorbereidingen hiervoor zijn in volle gang. De Dodenherdenking en de
Bevrijdingsdag vallen echter op een maandag en een dinsdag, vandaar
dat wij de Bevrijdingsrit willen organiseren op zondag 3 mei 2009. Aan
deze Bevrijdingsrit doen een groot aantal originele militaire voertuigen
(jeeps, motoren, vrachtauto's en tanks) mee uit de tweede
Wereldoorlog. Aansluitend worden deze voertuigen ten toon gesteld op
het kazerneterrein.
Kosten: schoolbezoek 3,50 per leerling
Data: in overleg
Interesse of meer informatie?
Schrijf je dan in, bel of mail ons.

DE BUNKER
ONDERWIJSPROGRAMMA DE BUNKER
Laat jij de buurjongen binnen als hij op de voordeur klopt? Maar wat als het oorlog is en hij wil onderduiken? Beslissingen waar je
in het normale leven niet lang over na hoeft te denken, kunnen in oorlogstijd levensgevaarlijk zijn. Wat zou jij doen? De Bunker is
een reizende multimediale tentoonstelling waar bezoekers dilemma’s voorgelegd krijgen van gewone burgers tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Ze kunnen hun keuzes vergelijken met die van andere bezoekers. Ook komen ze te weten wat de keuze is geweest
van de persoon die het dilemma daadwerkelijk heeft ervaren. Want alle verhalen in De Bunker zijn waar gebeurd.
Het onderwijsprogramma van De Bunker bestaat uit een voorbereidende les, een bezoek aan De Bunker en een verwerkingsles.
Tijdens de voorbereidende les op school worden kernbegrippen van de Tweede Wereldoorlog behandeld zoals ‘crisisjaren’, ‘verzet’
en ‘bombardement’. De leerlingen onderzoeken een persoonlijk verhaal van een ooggetuige op dilemma’s en ze doen een
dilemmatest waarmee ze hun eigen keuzes tegen het licht houden. Tijdens het bezoek aan De Bunker in Rotterdam maken de
leerlingen kennis met 14 persoonlijke verhalen van Rotterdammers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze kiezen het verhaal dat hen
het meeste aanspreekt. Tijdens de verwerkingsles maken de leerlingen een ‘monument’ voor deze persoon. De Bunker heeft een
onderwijsprogramma voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs dat aansluit bij de kerndoelen van het domein ‘oriëntatie op jezelf
en de wereld’, en voor de onderbouw van het VMBO dat aansluit op de kerndoelen van ‘Mens en Maatschappij’.
Op de website www.tweedewereldoorlog.nl is te zien waar De Bunker zich op dit moment in Nederland bevindt. Via deze site
kunnen scholen zich aanmelden voor hun bezoek aan De Bunker. Op deze website staat ook het onderwijsmateriaal dat docenten
kunnen uitprinten.
[11]

OOGGETUIGEN
Geef de geschiedenis een gezicht
Geef de geschiedenis een gezicht
"Het feit dat er nog ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog
bereid en in staat zijn om hun belevenissen te vertellen, is heel
bijzonder. Keer op keer blijkt dat een persoonlijk verhaal veel meer
impact heeft dan welk boek of film dan ook."
Basisschool De Breul uit Zeist over de gastles van Ruth
Wallage
De ontmoeting tussen een ooggetuige van 'de oorlog' en
leerlingen heeft een betekenis en zeggingskracht die geen enkel ander
educatief middel kan evenaren. De gastspreker kan op een
onvervangbare wijze een beeld oproepen van het verleden. Op deze
wijze geeft een ooggetuige een menselijke dimensie aan het onderwijs.
Hij of zij neemt leerlingen mee naar het verleden en brengt hen
vervolgens weer terug in het heden. Deze reis laat vaak een grote indruk
achter in de klas. Geef de geschiedenis een gezicht door een gastles
aan te vragen.
Waarom
"Ik vond het heel erg bijzonder, je leert ook wat meningen en niet
alleen de feiten. Over een aantal jaren kan het misschien niet meer
verteld worden omdat de mensen die dat hebben meegemaakt
gestorven zijn".
Waarom nu gastsprekers voor de klas? Kort maar krachtig: door het
vertellen van het persoonlijk verhaal kinderen te laten inzien wat
een oorlog in een mensenleven teweeg kan brengen. Een
gastspreker geeft een gezicht aan de geschiedenis. Een ooggetuige
brengt het verleden op een unieke manier tot leven. Als
ervaringsdeskundige biedt een gastspreker een blik op het verleden
GASTSPREKERS
OP SCHOOL
[12]
waar geen enkel schoolboek tegenop kan. Daarnaast krijgen leerlingen
de kans vragen te stellen aan iemand die 'er bij is geweest'. Een
bijzondere ervaring, die leerlingen nog lang zal bijblijven.
Een gastspreker kan het verhaal van de oorlogs- en bezettingstijd uit
eigen ervaring menselijke inhoud geven. Als iemand vertelt wat die
periode voor hem of haar betekend heeft, dan krijgt dit tegelijkertijd een
algemene zeggingskracht. Op deze manier kan een leerling zich beter
voorstellen wat oorlog, onderdrukking en vervolging betekenen voor
mensen. Het verhaal van een gastspreker kan in iedere tijd geplaatst
worden, ook in het heden. Uit ervaring blijkt dat leerlingen het verhaal
van een gastspreker automatisch terugkoppelen naar het heden. Vaak
stellen zij vragen aan een gastspreker en relateren het antwoord aan
actuele situaties.
Het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WO II-Heden blijft, zoals dat
in het verleden ook het geval was, een beroep doen op gastsprekers
die dicht in de buurt van uw school wonen.
Kosten voor de school
Basisscholen betalen 20,- voor het bezoek van een gastspreker.
Het maakt daarbij niet uit of een gastspreker één of twee gastlessen
geeft en wat de afstand is van de woonplaats van de gastspreker tot de
school.
Vragen of interesse
Neem contact met ons op dan wordt een gastspreker voor je school
geregeld. Of neem contact op met het Landelijk Steunpunt
Gastsprekers WO II-Heden.

GETUIGENISSEN VAN ‘DE KINDEREN EN JEUGDIGEN
VAN TOEN’ AAN ‘DE KINDEREN VAN NU’.
Culturele Raad Tegelen
Erfgoededucatie in samenwerking met ABL
Project Wereldoorlog 2
Coördinatoren: Willem Kurstjens, Har Bloemers
De Culturele Raad Tegelen wil een vertelbrigade samenstellen van
mensen, die in de oorlog nog kinderen waren en die kunnen getuigen
van hun ervaringen.
Deze vertellingen kunnen gedocumenteerd worden met beelden in de
vorm van een documentaire op locatie, alsook met foto’s en
gebruiksvoorwerpen en andere materialen uit die tijd.
Ook zouden op locaties zelf de vertellingen gedaan kunnen worden bv.
in de kelders van onder het Missiehuis op Steyl of aan de Maas, lang
een natuurlijke grens tussen oorlogvoerenden. Ook een locatie kan zijn
de gevallenenmonumenten in centrum van Tegelen en bij Klein
Zwitserland.
Thematieken van de vertellingen
-spanning en angst
-Duitse soldaten en overheersers
-NSB-ers uit overtuiging of angst
-spelen in oorlogstijd
-avontuur in oorlogstijd
-granaten en bombardementen
-evacuatie
-schuilen in kelders
-schaarste van eten, voedseltochten en
-wonen, warmte, beschutting, veiligheid, gheid, licht, duisternis,
kleding
-onderduikers van mannen, joden, vluchtelingen
-opvang andere gezinnen uit gebombardeerde gebieden bv
Venlo
-razzia’s
-executies en gevallenen
-bevrijding door Engelsen, Amerikanen
-viering van de bevrijding
-voedselverdeling ‘op de bon’ na de oorlog
-gesloten grenzen met Duitsland na de oorlog
Context
Leerkrachten in de klas zullen de voorwaarden en de context voor dit
aanbod moeten creëren:
-inpassing in hun lessencyclus
-verbreding naar actualiteit bv. kinderen vluchten in Kongo
[13]
Kosten: gratis
Data: in overleg
CULTURELE RAAD
TEGELEN - DE
VERTELBRIGADE
-verbreding naar levensbeschouwelijke waarden van
naastenliefde, delen, hoop en geloof in het goede van
mensen en in betere tijden
Interesse?
Schrijf je groep dan in via de website van CultuurPAD
of via het inschrijfformulier. Geef gerust een voorkeurplek en thematiek
aan, voor een passend aanbod op maat.

Vertelvoorstelling WO II
Voor verdere informatie:
Verteltheater Frans van de Pas
Ysselsteynseweg 97
5813 BL Ysselsteyn (Lb)
Tel. 0478-541696
E-mail f.vandepas@home.nl
Kosten:
Hele dag: 325,00 - 5 voorstellingen
Ochtend: 225,00 -3 voorstellingen
Middag: 175,00- 2 voorstellingen
Excl. reiskostenvergoeding van 0,30
per kilometer.
Interesse: schrijf je dan via het
inschrijfformulier of mail de gegevens
naar info@zienenzo.nl of
iinfo@cultuurpad.nl
Verhalenverteller Frans van de Pas – van oorsprong
leerkracht basisonderwijs – brengt de geschiedenis op een
unieke manier tot leven.
Hij heeft zich toegelegd op het ontwikkelen en
presenteren van vertelvoorstellingen, die naadloos
aansluiten bij de Nederlandse Canon. Ondersteund door een
sfeervol decor, kostuums en historische voorwerpen neemt
hij zijn publiek terug in de tijd.
Ook het thema WO II staat op zijn repertoire, waarbij hij
na een informatieve en interactieve inleiding zijn publiek
in een boeiend verhaal meeneemt naar de oorlogsjaren van
weleer. De leerlingen worden deelgenoot van de ervaringen
en avonturen van de 12-jarige Joep en zijn vriendje Sef.
Talrijke feiten en begrippen zoals bijvoorbeeld
onderduikers, verzet, schuilkelders, verraad,
Jodenvervolging, razzia’s en NSB-ers zijn in de
vertelvoorstelling verwerkt en worden door de leerlingen
meebeleefd.
Na afloop van het verhaal is er ruimte voor reacties en
vragen, omdat de praktijk leert dat de voorstelling veel
losmaakt bij de leerlingen.
Locatie: in een willekeurig ( klas )lokaal.
Duur: 50 – 60 minuten
Voorbereiding in de klas is niet noodzakelijk
[14]

AU REVOIR LES ENFANTS
Een film over WOII
Frankrijk / West-Duitsland
Drama / Oorlog
104 minuten
geregisseerd door Louis Malle
met Gaspard Manesse, Raphael Fejtö en Francine Racette
Bezet Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op een internaat op
het platteland worden twee jongetjes (waaronder Jean, die joods is)
boezemvrienden. Bijna niemand weet van Jeans afkomst, totdat...
Regisseur Louis Malle maakte deze film aan de hand van letterlijk
gebeurde gebeurtenissen toen hij zelf, als knaap, op internaat zat tijdens
de oorlog.
De in 1995 overleden Franse regisseur Louis Malle is een van
Frankrijks grootste regisseurs. Voor zijn films, waarvan de bekendste
zijn Les Amants, Ascenseur pour l’echafaud en Zazie dans le metro,
kreeg hij diverse filmprijzen toegekend. Met het in 1987 verschenen Au
revoir les enfants keert Malle terug naar zijn jeugd. Deze
autobiografische film speelt zich af tegen de achtergrond van de
Tweede Wereldoorlog op een streng katholieke kostschool.
De hoofdpersoon, Julien Quentin, leert op de kostschool de
nieuwe leerling Jean Bonnet kennen, en sluit vriendschap met hem. Als
Jean tijdens een huiszoeking van Duitse soldaten verborgen wordt,
krijgt Julien in de gaten dat er iets is met deze mysterieuze jongen. Al
snel komt hij erachter dat Jean geen Bonnet heet, maar Kippelstein,
FILMTHEATER
DE NIEUWE SCENE
toont
Au Revoir Les
Enfants
een Joodse naam. Dit zorgt ervoor dat hun vriendschap in een heel
ander licht komt te staan.
In de film wordt op een rustige en beheerste manier het dagelijkse
leven op de kostschool geschetst. De jongens krijgen bezoek van
familie, ze leren pianospelen en ze halen kattekwaad uit. Dat er een
constante dreiging is van de kant van de Duitse bezetters en
collaborerende Fransen, blijkt uit de marges van de film, als de jongens
bijvoorbeeld door Duitse soldaten thuis worden gebracht nadat ze
verdwaalden bij een speurtocht. Behalve collaborateurs en vijandige
soldaten, worden ook Duitse soldaten in beeld gebracht die minder
vijandig gezind zijn ten opzichte van de Franse bevolking. Ze nemen het
op voor een Joodse gast van een restaurant als deze door Franse
collaborateurs wordt aangesproken. Zo worden de hoofdpersonen van
de oorlog in Frankrijk allesbehalve zwart-wit neergezet.
Au revoir les enfants is een rustige en degelijke film over de
perikelen die een Franse kostschool tijdens de oorlog in de greep
houden. De stemmige muziek en de ingetogen beelden bepalen de
sfeer en maken deze film tot een ontroerende terugblik op een weinig
belicht deel van de Franse geschiedenis.
Data: in overleg
Kosten: 5 per leerling
Lesbrief beschikbaar.
[15]

Links en ideeen
LINKS
www.startpagina.veteranen.nl en dan “de Poolse soldaat”
http://defensie.pagina.nl
www.veteraneninstituut.nl
www.tweedewereldoorlog.nl
http://www.herdenk.nu
http://www.4en5mei.nl
http://www.kampwesterbork.nl/
http://www.steunpuntgastsprekers.nl/
http://www.oorlogsmuseum-overloon.nl/
http://www.kennisnet.nl/special/4en5mei/vrijheid/
oorlog.html
http://www.schooltv.nl/vroegerenzo/
http://www.entoen.nu/po/tweedewereldoorlog
http://www.entoen.nu/po/annefrank
http://www.annefrank.nl/ontdekking
IDEEEN
Lessuggesties
Er zijn verschillende mogelijkheden om het bezoek van een
gastspreker voor te bereiden en na te bespreken. Als leraar kunt
u als uitgangspunt nemen dat alle methoden voor het basis- en
voortgezet onderwijs voldoende houvast bieden voor de
gastspreker om het verhaal te kunnen vertellen. Ter aanvulling
heeft het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WO II-Heden
verschillende suggesties.
De Klassenfoto
Na vijftig jaar komen ze weer bijeen: de zesde klas uit 1951. Wat
ze toen wel aanvoelden maar niet konden benoemen, was dat ze
kinderen van de oorlog waren.
Lees meer op www.steunpuntgastsprekers.nl
De ontdekking
Een spannend stripverhaal van Eric Heuvel over de belevenissen
van een familie in oorlogstijd. De ontdekking is een gezamenlijke
uitgave van de Anne Frank Stichting en het Verzetsmuseum
Friesland. Door de leerlingen De ontdekking te laten lezen krijgen
zij in korte tijd een goed beeld van de oorlogs- en bezettingstijd.
Lees meer op www.steunpuntgastsprekers.nl
Joodse kinderen in kamp Vught
In het educatieve pakket Joodse kinderen in kamp Vught
vertellen acht ooggetuigen over de razzia’s, kampervaringen en
het Kindertransport van 5 en 6 juni 1943. Het bestaat uit een dvd
en aanvullend lesmateriaal. Behalve bij de werkgroep ZART
[16]
(werkgroepzart@zonnet.nl) is het materiaal ook te verkrijgen bij
het Nationaal Monument Kamp Vught, het Verzetsmuseum
Amsterdam en het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.
Dichtbij Huis
De Tweede Wereldoorlog heeft vrijwel overal sporen nagelaten. In
de ‘Oorlog dichtbij Huis’ gaan leerlingen zoeken naar sporen van
de oorlog. Aan de hand van historische bronnen en evt.
bezoekjes aan belangrijke plekken ontdekken zij hoe hun plaats
de oorlogstijd is doorgekomen en waar de oorlog nog altijd
zichtbaar is.
Neem contact op met de lokale historische vereniging of vraag
ons naar de contactinformatie bij jou school in de buurt!
Oorlogskunst
Laat leerlingen schilderijen, tekeningen en collages maken vanuit
de vraag: ‘hoe zag je dorp eruit na de oorlog?’
Op internet is veel beeldmateriaal te vinden of bezoek eens een
streekmuseum of vraag de historische werkgroep of het
gemeentearchief om beeldmateriaal. Het onderzoek van de
leerlingen dient als inspiratie voor een vertaling van hun beeld in
kunst. Deze workshop kun je zelf uitvoeren als leerkracht of je
roept de hulp in van een kunstenaar.
Bevrijdingsfeest
Vier je eigen bevrijdingsfeest in de klas. Of doe een stelopdracht;
omschrijf hoe je dit feest zou vieren. De verhalen en tekeningen
kunnen worden ingestuurd zodat we ze kunnen bundelen als
herinnering.
Idee van Grassroots
Het kennis nemen van en inleven in oorlogsituaties en beleving
van vrijheid. Dit doen de leerlingen door te kijken naar
films:"Terug naar 45"(schooltv); La vita e bella (R.Benigni),
museumbezoek "Kamp Vught",en volgens de informatie en
verwerkingsopdrachten uit de geschiedenismethode ‘ een zee
van tijd" en de boekjes van de Anne Frank Stichting en daarnaast
het prentenboek Roosje Weiss en met gebruik van internet.
De leerlingen geven beeldend vorm aan gevoelens en beleving
opgedaan tijdens dit project onder begeleiding van een
kunstenaar. Ook maken zij een portretten boek met
gezichtsuitdrukkingen en gedichten (elfjes).
Het proces leggen vast met behulp van een digitale camera.
Anne Frank
De achterkamer versus je kamer nu.
Richt een kamer in zoals je denkt dat de kamer van Anne Frank
eruit zag.
.

Inschrijfformulier projecten rondom WO2
Vul het inschrijfformulier zo volledig mogelijk in en stuur of mail het naar:
Zienenzo CultuurPAD
t.a.v. Hanneke Suilen t.a.v. Ankie Rutten
Spoorstraat 38 Postbus 7192
5911 KJ VENLO 5980 AD PANNINGEN
info@zienenzo.nl info@cultuurpad.nl
Naam school:
Contactpersoon:
Adres school:
Postcode/Woonplaats:
Te le foon:
E-mail:
Activiteit:
Groep:
Leerkracht:
Aantal leerlingen:
Aantal begeleiders:
Bijzonderheden:
Wil gebruik maken van busvervoer:
[17]