Cultuurvisie 2011 reacties gebundeld 021110 - Gemeente Oisterwijk

Reacties op startnotitie Cultuurvisie 2011-2015
Versie 2 november 2010
J.G.M. (Jack) Goudsmits, namens bestuur Gilde Sint Sebastiaan
Dank voor toezending van de Startnotitie Cultuurvisie.
Wellicht een bijdrage vanuit de gezamenlijke Oisterwijkse gilden tijdens de
theatervoorstelling eind 2011? Naar mijn idee is er een vorm te vinden hoe de bijdrage
gestalte krijgt. Een vendelzwaaier, een tamboer, een gildekoning?
Joris van der Pijll (Oisterwijk Nieuws)
Ik wil vanuit mijn betrokkenheid bij de lokale cultuur en met behulp van mijn publicatie
middelen graag meewerken aan dit concept. Daarbij door het jaar heen regelmatig
terugkomende interviews, informatie en misschien ook nog een actieve rol tijdens deze
presentatie in 2011.
Samen meer voor minder!!
Hoor graag welke behoefte ik voor jullie kan invullen.
Nico Haneveld (Elckerlyc speellieden)
Ik heb de papieren allemaal doorgelezen en wij doen graag mee (Elckerlyc-speellieden) aan
een theateroptreden betreft de nieuwe cultuurnota.
Zelf wil ik ook wel graag meepraten met het tot stand brengen van het geheel.
Kees Ketelaars (kunstenaar)
Ik heb de startnotitie gelezen. Niet alles is mij helemaal duidelijk.
Maar ik heb begrepen dat er nog genoeg gelegenheid komt om vragen te stellen.
Graag word ik van een en ander op de hoogte gehouden en misschien kan ik als vrijwilliger
iets betekenen i.v.m de decors.
Patriz’ van Linden (kunstenares)
Ik heb het cultuurvisie-plan door gelezen en ik vindt het goed opgezet plan.
Ik ben uitgenodigd om als gast van de Raad op 4 november aanwezig te zijn, ik ga
aanhoren wat daar besproken/voorgesteld wordt op deze cultuurvisie.
Ik neem aan dat ik dan na de vergadering op misschien enkele punten een op/aanmerking
of toevoeging kan geven.
In een gesprek over het KVL terrein heb ik al aangegeven dat daar iets van cultuur moet
komen, in de vorm van expositie ruimte voor prof. kunstenaars, ateliers en eventueel een
museum/ruimte waar werk van belangrijke kunstenaars uit de gemeente kan worden
geëxposeerd.
1

Peter Kok (Bibliotheek Midden-Brabant)
Eerste indruk
Een goed gestructureerde startnotitie met een heldere probleemstelling. We ervaren het
ook als heel positief dat wordt uitgegaan van kernwaarden die leidend zijn voor verdere
concretisering in basisvoorzieningen (infrastructuur) en nieuw beleid.
Vooral het proces om te komen tot en de uiteindelijke presentatie (vgl. UITmarkt?) is erg
verfrissend en vernieuwend en wij hebben daar ook wel eigentijdse (nieuwe media!) ideeën
over (bv. digitaal prentenboek, youtube-filmpje i.s.m. 2-College over hoe kinderen tegen
cultuur aan kijken). We zijn ook erg vereerd en blij dat Bibliotheek Midden-Brabant een
reactie mag geven op deze concept versie.
Belangrijkste kanttekening
Wij zijn het principieel oneens met het deel van de kaderstelling waarin staat dat
versterking van het culturele kapitaal niet een doel op zich is, maar alleen te
rechtvaardigen is als óók het sociale en/of economische kapitaal vergroot wordt.
Wij vinden dat cultuur ook een doel op zich is en niet alleen een middel om het sociale
en/of economische kapitaal te vergroten. Wij zijn ook voor cultureel ondernemerschap en
alternatieve financieringsmogelijkheden, maar wij willen voorkomen dat cultuur en
cultuureducatie alleen nog maar plaatsvindt als er een ‘hard/cijfermatig’ rendement te
halen is. Niet aan elke investering in cultuur of cultuureducatie kan/zal een business case
ten grondslag liggen. Wij denken dat cultuur en cultuureducatie al rendement heeft als
mensen zich verder ontwikkelen, zich verrijken en genieten van de schoonheid zonder dat
het rendement daarvan in cijfers is uit te drukken.
Enkele aanvullingen
1. Wij zien weinig aandacht voor de kunstenaars als makers (de creatiesector). Het kan
een bewuste keuze van de gemeente zijn, dat ze geen rol wil spelen in het creëren
van kunst/cultuur, maar wel in het bemiddelen en stimuleren van samenwerking, als
ook de faciliterende/huisvestingsrol.
2. Daarnaast ontbreekt ons inziens in de startnotitie de relatie met de stad/regio. Een
inbedding van de culturele infrastructuur van Oisterwijk in de regio lijkt ons een
belangrijk aandachtspunt. De VNG heeft daar handreikingen (‘schillenmodel’) voor.
3. Tenslotte hopen wij dat de komende 4 jaar vooral de aandacht zal uitgaan naar de
inhoudelijke programmering en de samenwerkingsrelaties van cultuur en
cultuureducatie en minder tijd besteed hoeft te worden aan de ‘harde’ stenen kant
(bv. rendement KVL-terrein). Wij willen met de gemeente graag onze energie steken
in het versterken van de bestaande infrastructuur en de samenwerkingsrelaties (bv.
binnen Tiliander en met de Brede Scholen).
4. Verder is er weinig specifieke aandacht voor Moergestel en de eigenheid van dit
dorp. Als men er waarde aan hecht dat ook in Moergestel een levendige culturele
gemeenschap blijft bestaan (o.a. in Den Boogaard) is meer aandacht daarvoor
wellicht gewenst.
5. Bij de kaderstelling zouden wij willen benadrukken dat participatie van groot belang is. Mensen
mee laten doen en zorgen dat men beschikt over de tools om mee te kunnen doen, en dat voor
alle doelgroepen. Dat bevordert de sociale cohesie, de samenhang en het belang van het
voorkomen van uitval. Cultuureducatie kan daarbij een belangrijke rol spelen.
2

Elly Scherpenisse (CLIP Oisterwijk, marktplaats cultuureducatie)
Allereerst complimenten voor dit stuk: al een behoorlijk gestructureerde en uitgewerkte
visie….
Heel goed om uit te gaan van kernwaarden.
Allerlei actuele ontwikkelingen zijn meegenomen: bijv. volkskunst en duurzaamheid.
De nadruk op samenwerken en het leggen van allerlei verbanden en beleidsdoelen is prima.
Ik geloof dat dat ook efficiënt kan werken.
Het idee voor een theatrale vorm spreekt me erg aan.
Een motto heb ik nog niet zo snel gevonden, een titel in die richting zou leuk zijn, hierbij
een paar verkenningen, ik denk wel verder:
- De wereld is een schouwtoneel …
- Op het schellinkje
- Oisterwijk speelt
- Oisterwijk in de spotlights
- Oisterwijk, brood en spelen.
- Cultuur speelt mee in Oisterwijk
- Meer verbeelding
- Iedereen mag meespelen
- De spelers van Oisterwijk
Enkele aandachtspunten:
• Kaderstelling blz.3: Dit is het belangrijkste deel van de visie, terecht wordt hier
gewezen op het belang van cultuur voor de identiteit en ontwikkelingsmogelijkheden
enz.!!!. Wat wordt precies bedoeld met de laatste zinnen: ‘een overheidsinvestering in
het culturele kapitaal is alleen te rechtvaardigen als deze ook het sociale (of
economische) kapitaal vergroot, en dat daarbij geen van die kapitalen verkleind
mag worden?
• Blijft spannend welke keuzes van daaruit gemaakt worden. Levert investeren in het
KVL-terrein (gebouwen) bijvoorbeeld genoeg op voor het sociaal en economisch
kapitaal? En hoe belangrijk wordt het vergroten van het cultureel kapitaal van
kwetsbare groepen gevonden?
• Van de opsomming van thema’s volgend op de kaderstelling op blz. 3 wordt ik
helemaal enthousiast. Sluit prima aan bij de ervaring die we de laatste jaren met
culturele projecten hebben opgedaan en geeft een prima kader voor concretisering van
de plannen voor de toekomst. Ik zie hierin voor de marktplaats cultuureducatie veel
mogelijkheden.
• Kan wellicht geen kwaad om de educatieve waarde van cultuur nog wat meer te
benadrukken, cultuur wordt niet door iedereen als een eerste levensbehoefte gezien,
educatie wel:
Voor kinderen: aandacht voor cultuureducatie is investeren in de toekomst, zij zijn de
cultuurdeelnemers van straks.
Maar ook voor volwassenen: meedoen aan cultuur is ook participeren in de
gemeenschap.
• Verbindingen met de bewoners verbreden het draagvlak. Belangrijk is cultuur in de
wijken met behulp van de Bredeschoolnetwerken.
• Bevorderen samenwerking amateurkunst is prima idee. Deze instellingen kunnen
klantgerichter werken in bijv. educatieve projecten .
• Economische waarde: cultuur biedt een aantrekkelijk vestigingsklimaat.
3

• Voorgestelde aanpak lijkt me prima. Ik was juist van plan om de
amateurverenigingen te benaderen om met hen te overleggen over
producties/programma’s voor de scholen/bso’s (met steun van CLIP, evt. voor 800 jaar
Oisterwijk). Misschien iets in dit kader?
Boyke Brand (Factorium Podiumkunsten)
Na de notitie doorgelezen te hebben kom ik tot de volgende reactie en aanbevelingen:
1. Structuur
Na een korte inleidende alinea worden drie vragen gesteld (probleemstelling a, en
c.). Direct daarna volgt al impliciet en expliciet een beantwoording van de vragen b
en c. Vraag a komt aan de orde met als conclusie dat de sociaal meetlat bepalend
wordt voor het subsidiebeleid. Vervolgens worden er dan wat voorbeelden gegeven
waar discussies met het veld over zouden moeten gaan.
Reactie: Al lezende krijg ik sterk de indruk dat vraag a weinig of niet aan bod zal
komen. In een startnotitie cultuurvisie moet de inhoud centraal staat, al het andere
o.a. Financiën) is daar een gevolg van.
Aanbeveling: De startnotitie moet volgens mij zo in elkaar steken:
a. Een beschouwing over de rol en betekenis van kunst/cultuur in een (lokale)
samenleving
b. Een beschrijving van huidige ontwikkelingen (cultureel/maatschappelijk/sociaal)
c. Beschrijving van het huidig kunst/cultuurveld in Oisterwijk (stand van zaken)
d. Het formuleren van nieuwe uitgangspunten op basis van a, b en c (participatie
en educatie, amateurkunst (georganiseerd en niet-georganiseerd), onderwijs,
(binnen- en buitenschools) kwaliteit, samenwerking, e.d.
e. Financiële situatie (minder geld)
f. Het formuleren van concrete beleidsdoelen/prioriteiten met daaraan gekoppeld
financiële kaders
g. Procedure
Op basis van het bovenstaande kan het college beargumenteerde keuzes maken en
dus ook besturen. In het andere geval ontstaat er een rommelige discussie en gaat
het feitelijk alleen maar om bezuinigen.
2. Symposium
Alvorens te starten met het schrijven van de cultuurnota is het misschien wel
interessant / van belang in dit kader een symposium te organiseren met externe
en/of interne inbreng. Voorbeeld:
• Prof Arnoud-Jan Bijsterveld (hoogleraar ‘Cultuur in Brabant’ aan de Universiteit van
Tilburg) zou iets kunnen vertellen over de betekenis van cultuur in een lokale
gemeenschap.
• Rien van der Vleuten, algemeen directeur Hogeschool voor de Kunsten zou een
bijdrage kunnen leveren rondom de maatschappelijke betekenis en relatie van
cultuureducatie en onderwijs
• Als derde aandachtspunt zou centraal kunnen staan: Wat betekent cultuur voor het
vestigingsklimaat van bedrijven en instellingen.
4

3. Tot slot
Investeringen in cultuur moet mijns inziens niet alleen langs de sociale meetlat
worden gelegd. Wat we niet moeten vergeten is vooral de interne kracht van
cultuur. Juist het actief danwel passief bezighouden met cultuur heeft een
belangrijke waarde bv bij het ontwikkelen van creativiteit en het ontdekken /
ontwikkelen van je eigen talenten. Met als gevolg binding (met elkaar) en
verbinding (betrokkenheid bij). Vooral dat laatste lijkt me in Oisterwijk een
belangrijk aandachtspunt ! Ook is het van belang aan te geven met welke partners
de gemeente wil samenwerken. Ik neem aan met de institutionele organisaties zoals
de Bibliotheek Midden Brabant en Factorium in Oisterwijk. Hoe staat het met de
inbreng van verenigingen en andere organisaties ofwel hoe betrek je ze hierbij?
Emile Nagel (Exploitatie Tiliander-den Boogaard BV)
Ik heb uitvoerig het concept gelezen.
Ben blij dat we vanaf nu spreken over “visie” in plaats van “nota”.
In mijn ogen is het essentieel dat de komende jaren zorgvuldig met Cultuur ( in zeer brede
zin) wordt omgesprongen.
Voor mij zijn dan ook “cultureel ondernemerschap” en “samenwerking” speerpunten voor
deze nieuwe cultuurvisie. Met name ook op het gebied van de uit te geven subsidies zal er
nauwkeurig gekeken moeten worden hoe dezelfde euro, zoveel mogelijk
instanties/instellingen/verenigingen bereikt.
Een goed motto in deze zou dan ook kunnen zijn: Cultureel ondernemen met een visie
Anton Dona (Kunst op straat, KunstwerkT)
• Erg veel "nieuw" en "vernieuwend". Natuurlijk liggen er kansen voor verandering, maar
niet al het 'oude' is verkeerd. Heel veel zaken gaan gewoon goed en kunnen zo blijven.
Houd er rekening mee dat een té vernieuwend geluid bij mensen ook in het verkeerde
keelsgat kan schieten.
• Specifieke vraagstukken in de inleiding maakt de notitie te snel te concreet.
• Geen nota, maar een (meerjaren)visie is een prima aanpak!
• Aan de raad wordt te veel ruimte gegeven in het proces. Laat de raad zijn als de zon:
geef licht en warmte, maar kom niet te dicht bij de aarde, anders verschroeit die.
• Motto zou te maken moeten hebben met: samenhang, samenwerking, verbondenheid
etc.
John Kusters (Het Oisterwijks Orkest)
De startnotitie cultuurvisie 2011-2015 roept de nodige vragen op die ik graag namens Het
Oisterwijks Orkest (HOO) met u wil delen.
Kern van onze opmerking richt zich op het ontbreken van een duidelijke richting die afwijkt
van wat nu al gangbaar is en de overdreven aandacht die zich richt op de presentatie. Het
lijkt er op dat meer over de verpakking wordt gesproken dan over de inhoud. Wat HOO
betreft ongewenst om daar in deze fase en in die mate een akkoord te vragen de raad.
5

Hierna zijn de reacties genoteerd na weergave van de originele tekstblokken. Reactie op de
voorliggende startnotitie Cultuurvisie 2011-2015.
1. We willen met de nieuwe Cultuurvisie een vitaal toekomstperspectief schetsen voor de
komende vijf jaar. Dit toekomstperspectief moet aantoonbaar bijdragen aan het vitale
toekomstperspectief van de gemeente als geheel. Investeringen in de culturele sector
zullen daarop beoordeeld worden.
Als doelstelling is dit erg vaag geformuleerd. 'we willen' is te
vrijblijvend. Wat moet er in de periode van 5 jaar bereikt zijn?
Wat is een 'vitaal toekomstperspectief'? Een 'uitzicht op een gezonde toekomst' of
een 'gezond uitzicht op de toekomst'? Dus: dit uitzicht moet aantoonbaar
bijdragen aan het gezonde uitzicht van de gemeente..' ??
M.a.w. geen heldere formulering voor een doelstelling en zeker niet
uitnodigend/uitdagend om ‘nietambtenaren’ te betrekken bij de
gedachtevorming.
‘Gewenste maatschappelijk effect’: Voor en door wie/wat gewenst? Ook dit is een
vaag begrip. What’s in it for me?
2. De probleemstelling voor de nieuwe Cultuurvisie kan in de volgende vragen worden
samengevat:
Welke kernwaarden zijn leidend voor het gemeentelijk cultuurbeleid in de
periode 2011-2015? (herbezinning/herijking missie)
Hoe kunnen deze kernwaarden worden geconcretiseerd voor de culturele
basisvoorzieningen en de beleidsthema’s? (herontwerp beleid)
Hoe zijn de ambities in te passen in de fysieke en financiële
randvoorwaarden herijking ‘missie’.
Missie waarvan? Wat was de missie en die al geëvalueerd? Beleidsthema’s:
welke?
3. Cultuurproducties: combineren van beleidsdoelen cultuur en recreatie&toerisme
(positionering VVV), pro-actief evenementenbeleid, stimuleren cultureel ondernemerschap
(wat iets anders is dan enkel commercieel denken), rol gemeente bij viering ‘Oisterwijk
800’, bijdragen aan sociale samenhang (cultuur naar de wijken en buurten)
pro-actief evenementenbeleid. Waaruit bestaat dat ‘pro-actieve’?
4. Gymzaal De Krekul: onderzoek naar mogelijkheden voor culturele (her)bestemming
indien het gebouween monumentale status krijgt;
Ook als het gebouw geen beschermde status krijgt is dit voor HOO en andere
verenigingen een creatieve financieringsoplossing, zoals de notitie voorstaat. Het
was 'dankzij' Tiliander dat deze ruimte ons (en Taxandria) destijds werd
ontnomen en we ons nu geconfronteerd
zien met hogere kosten. Als deze dwaling van destijds nog hersteld kan worden is
het absoluut een belangrijk issue. Niet in de laatste plaats vanwege de hoge
kosten en de ontevredenheid over Tiliander.
5. Onze gedachten gaan uit naar een culturele manifestatie in de eerst helft van september
2011.
Vanwege de voorbereidingstijd die nodig is voor een orkest, is dit zo kort na een
zomervakantie geen haalbare optie.
6

6. Dit zou de toegift moeten worden van het beleidvormingsproces. De al bestaande
UITmarktin die periode zou voor die gelegenheid kunnen worden uitgebreid met een aantal
extra activiteiten. We willen in ieder geval een expositie organiseren van de foto’s die
fotogroep Fomo het afgelopen jaar al heeft gemaakt van diverse culturele activiteiten.
Daarnaast leeft bij ons het idee om een theatervoorstelling te produceren waarin de nieuwe
Cultuurvisie op creatieve wijze wordt verbeeld door onze eigen culturele instellingen en
verenigingen. Een DVD hiervan (door Lovo/MTV) kan dienen als tastbaar eindresultaat.
Cultuur moet je samen vormgeven en beleven, is hierbij de leidende gedachte.
Is men hier niet wat doorgeschoten in het enthousiasme? Waar we tevoren weten
dat iedereen op de centen moet letten, is een dergelijk initiatief niet passend. Het
lijkt misschien een beperkt bedrag. Desondanks zal menig cultuurbeoefenaar blij
zijn met het
bedrag of een deel er van. Er zijn ongetwijfeld andere middelen om het nieuwe
beleid te doen 'beklijven'.
Dit gedeelte van de nota leidt de aandacht af van waar het eigenlijk over moet
gaan: Waar staan we nu voor, waar staan we over vijf jaar en hoe komen daar?
Op die simpele vragen wordt in de hele nota niet of nauwelijks antwoord gegeven.
7. De kern van deze startnotitie is samen te vatten in vier beslispunten (in de tekst
gemakkelijk terug te vinden door de vet gedrukte passages):
1. De gekozen probleemstelling
2. De voorgestelde oplossingsrichting
3. De voorgestelde participatievormen, inclusief presentatievorm van het eindproduct
Onduidelijk wat nu de voorgestelde oplossingsrichting is. Is dat: we investeren
alleen in cultuur als dat ook wat oplevert op sociaal en/of economisch gebied?
* * *
7