Mededeelingen

149
October 1912
Mededeelingen
van den
Nederlandschen Journalistenkring.
Hedacteur: ID. Hj±.p^s.
Bijdragen moeten, om in 't eerstvolgend nummer te worden opgenomen, vóór den 20-n van
iedere maand in 't bezit zijn van den Redacteur: De Carpentierstraat 62, 's-Gravenhage.
Het secretariaat van den Nederlandschen Journalistenkring
is gevestigd bij den heer A. VOOGD,
Kortenaerstraat 13a, Rotterdam.
INHOUD.
Officieële Mededeelingen:
Bestuursvergadering 28 September 1912.
Ledenlijst.
Binnenland:
Wet op de Correspondenten.
Charles Boissevain.
De Hoogeschool-cursus.
Een P. P.-combinatie.
Een zonderlinge niet-herkiezing.
De Kring als vakvereeniging.
Mozaïek.
I n d i ë:
Een nieuwe vereeniging.
Buitenland:
De positie van den Engelschen journalist.
Oorlogscorrespondenten in den Balkan.
Een minister bij journalisten.
Von Marshall en de Pers.
Leerstoel aan de Columbia-universiteit.
De socialistische Pers.
Een nieuw arbeidersblad.
Rechtzaken:
De zaak-Giovannini.
Het venten met dagbladen.
Smaadschrift.
Persdelicten.
Uit de Pers:
Uit den oertijd.
De nieuwe Auteurswet.
La sublime confrèrie.
De klacht tegen mr. Wiessing.
Concurrentie.
Personalia en Berichten.
Correspondentie.
Officiëele Mededeelingen.
Bestuursvergadering
op Zaterdag 28 September 1912 in het Hotel Terminus,
den Haag.
Aanwezig de bestuursleden PLEMP VAN DUIVELAND,
VOOGD, KELLER, HANS, BIEMOND, KOUWENAAR en ELOUT
Afwezig met kennisgeving Jhr. A. W. G. VAN RIEMSDIJK
Voorts tegenwoordig alle gedelegeerden: SCHLICK. Amsterdam,
BELINFANTE, den Haag, VINKENSTEYN, Utrecht en
DEKKING, Rotterdam.
Ingekomen stukken.
Schrijven van den heer Gos. DE VOOGT te Amsterdam
betreffende een International Congres de la Presse Périodique
te Parijs, einde October, naar aanleiding waarvan
besloten wordt den heer DE VOOGT die derwaarts gaat
in de gelegenheid te stellen daaromtrent een rapport aan'
den Kring uit te brengen, tegen vergoeding van de kosten
van het Congreslidmaatschap.
Verschillende missives van den heer D. HANS, van 18
20 en 27 Sept. In het eerste schrijven aan het bestuur
wordt kennis gegeven dat hij zich genoodzaakt ziet ontslag
te nemen als redacteur van de Mededeelingen, zonder dat
dit besluit nader wordt gemotiveerd.
In den tweeden brief — antwoord op een missive van
den voorzitter - wordt als reden van het reeds vermelde
besluit opgegeven, zijn niet-herkiezing tot lid van het
dagelijksch bestuur in de vorige vergadering, waarvan z i
de beteekenis is, „dat het bestuur hem openlijk en ten
aanschouwe van den geheelen Kring het vertrouwen heeft
opgezegd". Onder die omstandigheden wenscht hij den
nog zooveel belangrijker vertrouwenspost van redacteur
der Mededeelingen niet langer te vervullen. Hij zou zich
in die positie gedrukt en geschaad gevoelen door het hem
toegebracht echec, dat onder verschillende leden zeer de
aandacht heeft getrokken. Schr. verklaart reeds bij voorbaat
zijn houding niet te zullen wijzigen, ook al zou een volgende
vergadering een besluit nemen, waardoor gepoogd
zou worden den uitslag der bewuste stemming voor hem
te verzachten of onschuldiger voor te stellen dan hij hem
acht. Dit zou den indruk maken alsof hij een dergelijke
verklaring had „afgeperst".
In het schrijven van 27 Sept. deelt de heer HANS mede
dat de heer MENDELL beslist heeft geweigerd als zijn
plaatsvervanger op te treden, daar het z. i. nooit de bedoeling
is geweest, dat hij in een geval als dit die functie
zou op zich nemen. Om den Kring dus niet in moeilijkheden
te brengen is de heer HANS bereid tot de eerstvolgende
algemeene vergadering het redacteurschap te
blijven waarnemen.
Naar aanleiding van deze brieven merkt de Voorzitter
op, dat ongetwijfeld het geheele bestuur het besluit van
den heer HANS betreurt ter wille van den Kring en de
Mededeelingen, waarvoor hij zich zoo verdienstelijk heeft
gemaakt en dat te eerder wijl het verband tusschen de
redactie van de Mededeelingen en de beslissing der vorige
bestuursvergadering uitermate gering is, en dat niet slechts

102 MEDEDEELINGEN.
omdat de redacteur van de Mededeelingen door de algemeene
vergadering wordt gekozen. Het komt spr. voor,
dat de heer HANS zich van die beslissing een zeer onjuiste
voorstelling heeft gemaakt. Het is natuurlijk niet mogelijk
hier een authentieke interpretatie te geven van de gehouden
stemming, omdat natuurlijk niet bekend werd hoe gestemd
is en welke motieven bij het uitbrengen der stemmen
hebben voorgezeten. Wel kan gezegd worden, dat ongetwijfeld
niemand van de bestuursleden er aan gedacht zal
hebben, dat een beslissing van zoo uiterst geringe beteekenis
zoo groote gevolgen zou hebben. Immers het zijn
van het derde lid van het dagelijksch bestuur beteekent
volstrekt geen post van vertrouwen of een onderscheiding,
maar is niet anders dan een practische functie, teneinde
zonder veel tijdverlies enkele zaken vlot te kunnen afdoen.
Daarbij komt dat men hierbij uiteraard in de keuze zeer
beperkt is en niet vrij. Immers voorzitter en secretaris
wonen niet in dezelfde stad, zoodat het voor de hand ligt,
dat men voor de derde plaats een Haagsch bestuurslid
aanwijst. De heer HANS was de vorige maal de eenige in
het bestuur op wien de keuze kon vallen, dit jaar waren
er twee en de practische beteekenis van de genomen
beslissing is geen andere dan dat de eene helft van het
bestuur op den eenen beschikbaren Hagenaar en de andere
op den tweeden heeft gestemd. Hierin kan volstrekt geen
vermindering van vertrouwen in den heer HANS gelegen
zijn. Spr. heeft er prijs op gesteld om dit hier te zeggen,
nu de heer HANS van het genomen besluit een andere
opvatting heeft en z. i. de indruk naar buiten ook een
andere zal zijn. Na het door hem gesprokene hoopt hij
dat de door den heer HANS gekozen tijd van beraad
vruchtbaar zal mogen blijken. (Algemeene instemming).
De heer HANS verklaart met den gedachtengang van
den voorzitter niet te kunnen meegaan. Het bestuur had
volkomen het recht te doen wat het deed, maar spr. kan
aan die handeling niet die onschuldige beteekenis hechten.
Immers daarbij wordt uit het oog verloren, dat spr. reeds
een jaar lid van het dagelijksch bestuur is geweest, terwijl
evenmin te voren het onschuldig karakter der beslissing
op den voorgrond is gesteld. Spr. heeft daaruit voor zich
de consequenties getrokken.
Nadat de voorzitter er nog op gewezen heeft dat in deze
natuurlijk geen votum kan uitgelokt worden, stelt hij voor
de discussie te sluiten en een verslag daarvan op te nemen
in de Mededeelingen.
Candidaturen. Men zie de rubriek Ledenlijst.
Utrechtsche Pers. Onder dit punt van de agenda zijn
verschillende zaken ondergebracht.
Vooreerst wordt mededeeling gedaan van uitvoerige
correspondenties en besprekingen met den voorzitter der
Utrechtsche Pers eener- en den hoofdredacteur van het
Utrechtsen Dagblad anderzijds, waaruit blijkt dat deze
laatste zich beklaagt over de behandeling die zijn blad
bij verschillende gelegenheden heeft ondervonden van het
bestuur der plaatselijke vereeniging. O. m. wordt daarbij
op den voorgrond gesteld dat een groote fractie in de
Utrechtsche Pers zou bestaan uit buitengewone leden,
zoodat zuiver journalistieke belangen worden beslist door
degenen die niet als bonafide journalisten zijn te beschouwen.
Dit laatste wordt in zijn algemeenheid door den
voorzitter der Utrechtsche Pers, als gedelegeerde aanwezig,
ontkend. Deze geeft voorts zijn lezing van de oorzaak der
geschillen. Over de quaestie der buitengewone leden en
hun bevoegdheden ontstaat eenige discussie waaruit blijkt,
dat in de verschillende plaatselijke vereenigingen hieromtrent
een zeer verschillende practijk wordt gevolgd. Terwijl er
vereenigingen zijn die in den geest der Kringstatuten aan
hen die slechts buitengewone Kringleden kunnen zijn, ook
ter plaatse alleen adviseerende stem geven, blijkt Utrecht
in navolging van Amsterdam de buitengewone Kringleden
in de plaatselijke vereeniging geheel als gewone leden met
alle bevoegdheden der anderen te beschouwen, overeenkomstig
het voorstel van het reglement dat de plaatselijke
vereeniging autonoom is in eigen kring. Dit laatste erkennende,
achten toch verschillende leden te dien aanzien
eenige gematigdheid gewenscht en zouden bijv. willen zien
dat aan die buitengewone leden geen zitting in het bestuur,
dus een leidende positie in de vereeniging, werd gegeven.
Overigens is dit een punt dat bij de a.s. statutenwijziging
onder de oogen kan worden gezien. In afwachting daarvan
meent men dat, waar te Utrecht tengevolge van de omstandigheden
het contingent buitengewone leden veel belangrijker
is dan elders, de voorzitter van de Utrechtsche
Pers zijn invloed moet aanwenden om de zaken zoo te
leiden, dat de beroepsjournalistiek niet in het gedrang komt
en dat met name met het Utrechtsch Dagblad gekomen
wordt tot een modus vivendi. Een bepaalde opdracht krijgt
de gedelegeerde om te onderzoeken of er in de Utrechtsche
Pers leden zijn — naar werd beweerd — die niet eens
buitengewone leden van den Kring zijn.
Een tweede punt waarbij de Utrechtsche Pers was betrokken
betrof het verzoek dier vereeniging om teruggave
uit de Kringkas van een klein bedrag als tekort op haar
rekening bij het regelend en bemiddelend optreden bij de
Utrechtsche studentenfeesten.
De vergadering kan zich hiermede vereenigen. Intusschen
wordt er op gewezen dat zulks geschiedt wijl de kosten
nu eenmaal gemaakt zijn. Het is evenwel niet altijd noodig
deze voor rekening der vereeniging te nemen. Immers zij
worden gemaakt ten behoeve van de bladen die verslaggevers
zenden en terecht bestaat dan ook in andere vereenigingen
de praktijk zich wel met de leiding te belasten,
doch de kosten hiervan om te slaan over hen die er gebruik
van maken. Deze praktijk heeft nimmer tot moeilijkheden
aanleiding gegeven. Integendeel, de bladen betalen
gaarne de kleinigheid voor de gemakken die voor hen uit
de regeling voortvloeien.
Het derde punt betreft de cursorische voordrachten reeds
in de vorige bestuursvergadering ter sprake gekomen. De
Utrechtsche gedelegeerde heeft meegedeeld, dat de contributie
van f 2 op f 2.50 per jaar is verhoogd '), terwijl
van de deelnemers-leden der Utrechtsche Pers f 1 zal
worden verlangd, voor niet-leden f 3.50 voor het bijwonen
der voordrachten. Niettemin handhaaft Utrecht de aanvraag
van f 75 subsidie, echter onder gehoudenheid jaarlijks de
afzonderlijk te houden rekening van die voordrachten over
te leggen, waaruit dan is na te gaan hoeveel van het
toegezegde maximum van f 75 zal dienen te worden
verstrekt. Besloten wordt de subsidie te verleenen.
Statutenwijziging. Deze komt op de agenda voor wijl
het lid der commissie, de heer DEKKING, heeft opgehouden
bestuurslid te zijn en het dus de vraag is of hij deel der
commissie kan blijven uitmaken. Deze vraag wordt bevestigend
beantwoord.
De heer HANS vraagt ontslag uit de commissie. Hem
wordt er op gewezen, dat zijn geraaktheid over zijn niet
herbenoeming tot lid van het dagelijksch bestuur hem er
niet toe mag leiden om uit deze commissie ontslag te
nemen. Hij is het die aandrang heeft uitgeoefend tot het
aan de orde stellen der statutenwijziging, hij is het die in
die commissie een bijzondere rol te vervullen heeft. Gaat
hij heen, dan is het de vraag of de statutenwijziging nog
wel urgent is te achten. Op de opmerking van den heer
') In het vorig verslag stond door een schrijffout dat de
Utrechtsche contributie slechts f 1 bedroeg.

HANS dat hij in de algemeene vergadering op de wijziging
ook invloed kan uitoefenen door het indienen van amendementen,
wordt hem tegemoet gevoerd dat dit niet zoo
is, althans niet in die mate als bij zijne medewerking in
de commissie, terwijl hij het daardoor ook de commissie
hoogst onaangenaam zou maken.
De heer HANS zwicht voor de opinie, dat zijn heengaan
plichtsverzaking zou zijn en verklaart zich bereid aan te
blijven.
Perscongres 1913. Er worden uiteraard vooralsnog vertrouwelijke
besprekingen gevoerd over de mogelijkheid of
noodzakelijkheid in 1913 hier te lande een internationaal
perscongres te houden.
Mededeelingen. In verband met het gesprokene ter algemeene
vergadering wat betreft vooral het recht der leden
op de plaatsing van ingezonden stukken, wordt besloten
den voorzitter de opdracht te geven tot het ontwerpen
van een concept-reglement, hetwelk in een volgende vergadering
een punt van bespreking zal kunnen uitmaken.
Met betrekking tot de Mededeelingen wordt goedgevonden
dat het voor den redacteur gereserveerde crediet van f 100
tot het eventueel honoreeren van bijdragen, ook zal
strekken tot het betalen van hulp bij vertalingen en hetgeen
onder bureaukosten kan worden ondergebracht.
De vergadering wordt hierop gesloten met bepaling dat
de rest der agenda in een volgende bijeenkomst zal worden
behandeld.
MEDEDEELINGEN. 103
De secretaris,
_______ A. VOOGD.
BERICHT.
In dit nummer der Mededeelingen" wordt, als
ieder jaar geschiedt, de ledenlijst afgedrukt met de
bedoeling, dat de leden eventueel onjuiste opgaven
daarin ten spoedigste, in elk geval vóór 15 November,
zullen signaleeren aan den secretaris. Gelijk men
weet wordt deze ledenlijst opgenomen in het jaar­
boekje dat binnenkort verschijnt.
Verder verzoekt de secretaris elke adresverandering
wat nauwkeuriger op te geven dan nu geschiedt.
Menigeen, die zijn exemplaar der „Mededeelingen"
niet of niet op tijd krijgt, heeft het aan eigen schuld
in dezen te wijten.
Gewone Leden.
De secretaris,
A. VOOGD.
W. J. M. d'Ablaing, Het Vaderland, Jacob
Gillisstraat 12, 's-Gravenhage
H. Alkema, Telegraaf, Fred. Hendrikstr 106, Amsterdam
J. H. Altona, Daily Telegraph, 2 e Adelheidstraat
121, 's-Gravenhage
J. N. J. van Amstel, Utrechtsch Nieuwsblad,
Sweelinckstraat 2 bis , Utrecht
*P. J. Appel, Nieuws van den Dag, Nic.
Maesstraat 37, Amsterdam
G. G. van As, A T ederlander, Morsestraat 10, 's-Gravenhage
Mevr. Lucy d'Audretsch, Het Vaderland,
Prinses Mariestraat 35,
C. L. van Balen, Het Vaderland, Laan van
Meerdervoort, u
*J. G. Barenbroek, Algemeen Handelsblad,
Emmastraat 13, Amsterdam
->'•) De leden wier namen met een * zijn gemerkt, contribueeren tot het Ondersteuninjrsfonds.
J. A. v. Beem, Veldpost, Vrouwensingel 46, Utrecht
Mej. E. J. Belinfante, Nieuwe Courant,
Sweelinckstraat 168, 's-Gravenhage
*Mr. J. J. Belinfante, Ned. Correspondentie-
Bureau, Danckerstraat 36,
*L. V. Belinfante, Neder/. Correspondentie-
Bureau, Heemskerkstraat 7, . . .
*H L. Berckenhoff, Nieuwe Rotterd. Crt.,
Statenlaan 55,
Jhr. O. J. B. v. Beresteyn, Middelburgsche
Courant, Heerengracht 6 a , . . . .
> O ) . . . . „
F. L. B. Berkhout, Rotterd. Nieuwsblad,
Snelhnckslraat 59b, Rotterdam
A. G. Biemond, Zutphensche Courant, . . Zutphen
Dr. M. v. Blankenstein, Nieuwe Rott. Crt.,
VV 30 Schwabische Strasse 21, . . . . Berlijn
*B. Blok, Corn. Speelmanstraat 18, . . . 's-Gravenhage
J. Ch. Blok, Nieuwe Arnh. Courant, enz.,
Koninginnelaan, Rijswijk
P. J. Blok, Dagblad v. Rotterd., Hoflaan 31, Rotterdam
*M. H. L. Blokzijl,
C. J. Blommendal, Schiedamsche Courant,
Rotterdamsche dijk 69, Schiedam
L. Bochardt, Opr. Haarl. Courant, . . . Haarlem
M. A. Boer, Het Leven, Daendelstraat 78, 's-Gravenhage
*J. Boersma, Nieuwsblad van het Noorden,
Heereweg 20, Groningen
*Ch. Boissevain, Alg. Handelsblad, (Huize
Drafna, Naarden), Amsterdam
Mr. J. J. van Bolhuis, N. Rott. Courant,
Celebesstraat 94, 's-Gravenhage
J. Bolijn Jzn., Ned. Correspondentie-Bureau,
de la Reykade 58,
Fokko Bos, Nieuwsblad voor Nederland,
Büderdijkstraat 140 Amsterdam
G. P. Bon, Residentiebode, Van Merlenstr. 43, 's-Gravenhage
*A. J. v. d. Brenk, Nederlandsch Consulaat, Melbourne
L. A. P. M. v. d. Broecké, De Tijd, Jacob
Marisstraat 14, Amsterdam
L. P. v. d. Broek, Telegraaf, Marnixstr. 198 11 , „
P. N. Brouns, Het Huisgezin, Koningsweg 79, 's-Bosch
A. J. Brouwer, Arnhemsche Courant, . . . Arnhem
C. J. A. van Bruggen, Alg. Handelsblad, . Amsterdam
E. C. H. C. Bruins, Alkmaarsche Crt., . . Alkmaar
L. Brummel, De Avondpost, Weimarstr. 307, 's-Gravenhage
*J. J. Bruna, Nieuwe Courant, Berlijn
*M. J. Brusse, Nieuwe Rotterdamsche Crt.,
Snellinckstraat 1, Rotterdam
S. Bruysten, De Residentiebode, Wilhelmina
straat 101, 's-Gravenhage
S. W. Bunge, Rott. A T ieuwsblad, Binnenweg 4 a , Rotterdam
W. E. Busselman, Makassaarsche Crt., . . Makassar
H. C. Buurman, De Telegraaf, Linaeusstr. 49, Amsterdam
S. M. N. Calisch, Locomotief en Javabode
Delistraat 32. 's-Gravenhage
B. Canter, Korte Houtstraat 20, . . . . „
Clara C. Cock, Alkmaarsche Courant, Bergerhout
17, Alkmaar
J. Cohen, Bisschopstraat 48, Deventer
H. A. Cornelissen, Vaderland, Kanaal 60, . 's-Gravenhage
J. Corver, Analytisch Verslag, Frederik
Hendriklaan 150,
*John. Coucke, De Telegraaf, Amsterdam
C. A. Crayé, Alg. Handelsblad, Marnixkade 39, „
H. S. M. van Wickcvoort Crommelin, Nieuwe
Courant, 's-Gravenhage
G. j. v. Dalen, Rotterdamsch Nieuwsblad,
Schermlaan 7, Rotterdam
H. W. Danner, Delftsche Courant, Binnen
Watersloot 12 Delft
*Jacques Deen, Deli Crt. Heerengracht 459, Amsterdam
*J. H. Deibel, Middelburgsche Courant, . . Middelburg

104 MEDEDEELINGEN.
*Henri Dekking, Rotierdamsch Nieuwsblad,
Nieuwe Binnenweg 9 a Rotterdam
Paul Derjeu, Persbureau Vas Diaz, Elisabeth
Wolffstraat 46, Amsterdam
Mr. C. Th. v. Deventer, Locomotief, Surinamestraat
20, 's-Gravenhage
*J. Doorman, Haagsche Crt., Piet Heinstr. 40, „
H. J. Doorman, Haagsche Crt. Malakkastr. 97, „
N. J. M. Dresch, Nieuwe Schiedamsche Crt.
St. Liduinastraat 50, Schiedam
Mr. A. J. Hankes Drielsma, N Rott. Crt.,
Rue des Petits Hotels 15, Parijs
*U. Dronrijp Uges, Alg. Handelsblad, Valeriusstraat
123 huis, Amsterdam
H. Duintjer, Alg. Handelsblad, Da Costakade
85, „
*A. G. C. v. Duyl Jr., Havenkade 47, . . Scheveningen
J. J. C. van Dijk, Stichtsche Courant, Voorstraat,
Utrecht
*Dr. C. Easton, Nieuws van den Dag, Joh.
Verhulststraat 131, Amsterdam
A. D. Ebbers, Utrechtsch Nieuwsblad, Witte
Vrouwensingel 20, Utrecht
J. D. Eggink, Utrechtsch Dagbl., Voetiusstr. 3, „
*C. K. Elout, Algemeen Handelsblad, 't Huis
Sch aider, Park Groot-Haesebroek, . . . Wassenaar
L. M. H. Faust, Bataviasch Handelsblad,
Gang Scott No. 5, • . . . . Weltevreden
Jhr. J. Feith, Alg. Handelsblad, Hooge
Naarderweg, Hilversum
F. F. Frederiks, Ned. Correspondentie-Bureau,
Malakkastraat 140 's-Gravenhage
P. J. Frederiks, Amersfoortsche Courant,
Kortegracht 9, Amersfoort
Mevr. S. Frederiks—Van Cleeff, Amersfoortsche
Courant, Kortegracht 9, . . . „
Willem G. Galesloot, Het Centrum, Schoolstraat
31, Utrecht
*J. F. Gebhard Jr., Nieuws van den Dag,
Prinsengracht 301, Amsterdam
E. W. Geerling, Rotterd. Nieuwsblad, Bergweg
235, Rotterdam
C. A. Gerritsen, De Residentiebode, Daguerrestraat
117, 's-Gravenhage
M. A. Goedemans, De Telegraaf, Heerengracht
219, Amsterdam
R. J. Goddard, Sumatrapost, Kampong Dalem, Medan
*C. Nannes Gorter, De Nieuwe Courant,
Mient C 12, . Alkmaar
W. Graadt van Roggen, Utr. Dagblad, . . Utrecht
G. A. Günther, Het Centrum, Vleutenscheweg
163,
Mevr. A. H. de Haas, Leidsch Dagblad,
Kaiserstraat 14, Leiden
*P. A. Haaxman Jr., Nieuwe Crt., 2 e Schuytstraat
114, 's-Gravenhage
R. Baron van Haersolte van den Doorn
Bezuidenhout n, „
L. F. Hageman, De Telegraaf, Ceintuurbaan
446, Amsterdam
P. J. A. ten Hagen, Nieuwsblad Vooruit,
Willem de Zwijgerlaan 37, 's-Gravenhage
D. Hans, De Telegraaf, De Carpentierstr. 62, „
Th. L. Harlaar, Nieuwe Courant, Hofwijckplein
82, „
E. A. A. v. Heekeren, Nieuwe Rotterd.
Courant, Rochussenstraat 197", . . . . Rotterdam
M. A. van Heekeren, Algem. Handelsblad,
Marnixstraat 394 boven, Amsterdam
*J. W. Heimer, De Tijd, v. Oldenbarneveldtkade
6, „
*S. J. Hirsch Rz., Algemeen Handelsblad,
Marnixstraat 362, „
P. J. Hobbel, Dagblad van Gouda, Kleiweg 92, Gouda
G. Hoog, Zutph. Crt., Oude Wand 17, . . Zutphen
H. C. v. Houten, Nieuwe Rotterd. Crt.,
Westerkade 10, Rotterdam
A. A. Humme, Nieuwe Rotterd. Courant, . 's-Gravenhage
H. J. Hyman, Nieuwe Rotterdamsche Crt.,
Heemraadsingel 217, Rotterdam
*Mr. H. Louis Israels, De Telegraaf, Weteringschans
151, Amsterdam
A. C. Jager, Het Nieuws Alkmaar, Oude
Wand 8 Zutphen
*E. W. de Jong, Algemeen Handelsblad,
7 Charleville Mansions, Charleville Road,
West Kensington, Londen W.
Mr. H. J. C. I. de Jong, Nieuwe Courant,
18 Rue Demarquay, Parijs, X
Dr. J. D. de Jong, Vaderland, Paramaribostraat
145, 's-Gravenhage
J. G. Jonquière, Nieuwe Rotterd. Courant
Burgemeester Meineszlaan 7Ó a , . . . . Rotterdam
*Mr. J. Kalff Jr., Algemeen Handelsblad,
Plantage Middenlaan 11, Amsterdam
Albert J. M. Kaller, Het Centrum, Singel 141, Amsterdam
H. Kattenburg, Correspondent van diverse
bladen, 40 Pyrland Road Canonbury, . . Londen
A. Kellenaars, De Voorhoede, Morschsingel 6, Leiden
*Mr. G. Keiler, Nieuwsblad v. Nederland,
Roelof Hartstraat 130, Amsterdam
H. F. Kernkamp, Utrechtsch Nieuwsblad,
Taludweg 19, Hilversum
W. Kerremans, Soerab. Nieuwsblad, . . . Soerabaja
A. B. Kleerekoper, Van Breestraat 47, . . Amsterdam
Th. A. Koelman, Centrum, Plantage Middenlaan
n, „
D. Kouwenaar, Nieuwe . Rotterd. Courant.,
Valeriusstraat 84, . „
*Mr. C. Th. Krabbe, Nieuwe Courant, . . 's-Gravenhage
J. M. A. Kroes, Utreehtsche Courant, Schoolstraat
35 bis , Utrecht
H. E. Stenfert Kroese, Arnhemsche Courant,
Parkstraat 63, , . . Arnhem
A. L. Sint Yoost de Kruyff, N. Rott. Crt.,
Poste Allemande 42, Pera, Konstantinopel
J. L. A. de Kruyff, De Telegraaf, Oranje
Nassaulaan 81, Amsterdam
*N. D. Kuiper, Dagblad van Zuid-Holland
en 's-Gravenhage, 's-Gravenhage
*W. F. L. Lapidoth, Nieuwe Crt., Riouwstraat
63, 's-Gravenhage
J. F. A. H. Later Jr., Locomotief, . . . . Semarang
A. E. Leo, Maasbode, Beeklaan 279, . . . 's-Gravenhage
W. J. van den Leemkolk, Soer. LLandelsblad, Soerabaja
*M. D. van Lessen, Utrechtsch Dagblad, . Utrecht
H. A. Lesturgeon, Nieuwe Crt. Leuvenschestraat
3, Scheveningen
Ant. J. Lievegoed, Sumatrapost, . . . . Medan Deli
G. van Lissa, Algemee?i Hanaelsblad, Rosenheimerstrasse
36 IV, Berlijn W. 30
Alb. J. Luikinga, Nieuwsblad v. Nederland,
Vijzelstraat 49, Amsterdam
Dr. H. E. H. van Loon, Middelburgsche Crt.,
Noordstraat 117, Middelburg
*D. Manasse, De Fakkel, Nassaukade 175, . Amsterdam
Mej. Helena van Meekren, De Telegraaf,
Reguliersgracht 132, „
H. D. F. Meiners, Nieuws van den Dag,
Joh. Verhulststraat 182, „
*A. Ed. Mendell, Analytisch Verslag, Denneweg
2, 's-Gravenhage
*Mr. A. Mesritz, Haagsche Ct. Stationsweg 72% 's-Gravenhage
A. B. J. de Meulder, Utreehtsche Courant,
Oudwijkerlaan 5 Utrecht
W. C. v. Meurs, Nieuwe Courant, Blankenburgstraat
117, 's-Gravenhage

Jac. C. Meijerink Jr., Haarlem's Dagblad,
Bloemendaalscheweg ni b , Bloemendaal
J. Meijjes, De Telegraaf, Overtoom 22 h s, . Amsterdam
G. J. D. Mingelen, Leeuwarder Courant,
Groote Hoogstraat, Leeuwarden
*A. Moresco, Vaderland, Lubeckstraat 42, . 's-Gravenhage
*M. Moresco, Buys Ballotstraat 6, . .
Hendrik Mulder, Preangerbode, Bandoeng
J. A. Nederbragt, De Standaard, Valkenboschlaan
81, 's-Gravenhage
R. Neter, Frankfurter Zeitung, 40 Rue
Leonardo da Vinci, Brussel
Mr. E. J. W. Nierstrasz, Alg. Handelsblad,
Corneliuslaan 900, Naarden
G. M. Nieuwenhuis, Saxen Weimarstraat 40, Amsterdan
*Jhr. J. W. van Nispen tot Sevenaer, Residentiebode,
Daendelsstraat 27, 's-Gravenhage
*J. L. Nova, Reuter's Telegram Cy., . . . Amsterdam
*Chr. W. J. Nuys, Algemeen Handelsblad,
Valeriusstraat 137,
G. J. Nijland, Algemeen Handelsblad, Binnen
Oranjestraat 10,
A. J. Oostdam, Leiden
N. Oosterbeek, Nieuwsblad voor Deventer,
A Plein 2 hoek Steenstraat, Zwolle
Mr. J. C. van Oven, Nieuws vau den Dag,
Joh. Verhulststraat 196, Amsterdam
Mevr. M. C. van Oven—van Doorn. Nieuws
van den Dag, Joh. Verhulststraat 196,
G. H. Pannekoek, Het Vaderland, Columbusstraat
253, 's-Gravenhage
Joh. L. v. d. Pauwert, . . . . _ . . Middelburg
P. E. Peaux, Nieuws v. d. Dag, Singel 30, Amsterdam
J. C. Peereboom. Haarlem's Dagblad, . . Haarlem
G. H. v. d. Pek, Vaderland, Edisonstraat 19, 's-Gravenhage
Mr. J. F. van Hanswijk Pennink, Kamper
Courant, de la Sablonièrekade . . . . Kampen
F. G. van Pesch, Zwolsche Courant, . . . Zwolle
Ph. Pinkhof, De Telegraaf, Singel 186, . . Amsterdam
*Mr. L. J. Plemp v. Duiveland, Nieuwe Crt.
Riouwstraat 152, 's-Gravenhage
*C. v. d. Pol, Sumatrabode, Westerbaenstr. 447, „
E. Polak, Het Volk, Amsterdam
G. Polak Daniels, Vaderland, Laan van
Meerdervoort 15, 's-Gravenhage
*A. Prell, Deutsche Wochenzeitung für den
Niederl. und Belgien, Pieter Pauwstr. 10, Amsterdam
A. J. Prins, Tilburgsche Courant, Willem II
stra at 88, Tilburg
H. Pyttersen, Nieuwe Arnkemsche Courant, Arnhem
*M. v. Raalte, van Blankenburgstraat 71, . 's-Gravenhage
Dr. L. A. Rademaker, Vaderland, . . . .
R. J. Raken, Vossiusstraat 7, Amsterdam
L. v. d. Reis, Prov. Groninger Courant, . Groningen
P. E. van Renesse, Telegraaf, i e Helmersstr. 53, Amsterdam
A. K. van Riemsdijk, Nieuwe Crt., Joan
Maetsuyckerstraat 85, 's-Gravenhage
J. E. A. Reijnecke van Stuwe, Het Vaderland,
34 Alwyne Road Wimbledon,. . . Londen S. W.
Jac. Rinse. N. Z. Voorburgwal 250, . . . Amsterdam
Mr. G. J. Rive, Nieuwe Rotterd. Courant,
IV Möllwald Platz 2, Weenen
Mr. P. J. F. H. van de Rivière, Prov.
Groninger Courant, Groningen
A. C. Rochat, ütrechtsch Dagblad, . . . Utrecht
*J. H. Rogge, Nieuwsblad voor Nederland,
Prinsengracht 657, Amsterdam
H. W. de Ronde, Rotterdamsch Nieuwsblad,
Henegouwerlaan 71, Rotterdam
J. J. de Roode, Het Volk, Amsterdam
J. H. Rössing, Nieuws van den Dag, Schotersingel
17, Haarlem
MEDEDEELINGEN.
E. O. H. M. Ruempol, Analytisch Verslag,
Verhulststraat 70 's-Gravenhage
H. J. H. Rutters, Nieuwe Courant, Weimarstraat
20c. . .
J »
Paul Sabel, De Telegraaf, Raadhuisstr. 12, Amsterdam
A van 't Sant, Ütrechtsch Dagblad, Oude
^ Gracht T Z. 54^, Utrecht
C. L. F. Sarlet, Oprechte Haarl. Courant,
Verspronckweg 13, Haarlem
J. Schaap, Javabode, Batavia
*A. Schabeek, Alg. Ha?idelsblad, 2 e Helmersstraat
101 boven, Amsterdam
W. F. M. van Schaik, Leeuwarder Courant,
Spanjaardslaan 83, Leeuwarden
C. M. Schilt, Rotterdamsch Nieuwsblad, Willebrordusstraat
40, Rotterdam
*CV Schlick, Reuter's Tel. Cy., Spuistr. 212, Amsterdam
*Jhr. J. P. v. d. W. von Schmidt auf Altenstadt,
2de Schuytstraat 67—69, . . . . 's-Gravenhage
C. J. Schotel Fzn., Alg. Handelsblad, Joh.
Verhulststraat 201, Amsterdam
L. Schotting, De Telegraaf,
*M. A. Sipman, Arnhemsche Courant, . . Arnhem
P. J. Smink, Prov. Geld. en Nijm. Courant,
Stijn Buisstraat 18, . . . . . . . . . Nijmegen
C. Smit, Residentiebode, Hoogezand 102, . . 's-Gravenhage
H. Smits, Rott. Nieuwsbl., Insulindestr. 52, Rotterdam
C. Snabilié, Nieuws van den Dag, 19 Rue
Carpeaux, Parijs
*Mr. Dr. J. H. W. Q. ter Spill, Nieuwe Crt.,
Vos in Tuinstraat 2, 's-Gravenhage
B. C. Spoel, Haagsche Courant, Dunne
Bierkade 2?, . . .
*" j>
Mr. P. C. Swart, Nieuwe Rotterd. Courant,
Mathenesserlaan 311*, Rotterdam
P. H. J. Steenhoff, Het Centrum, . . . . Utrecht
*J. E. Stokvis, De Locomotief, Semarang
J. Stufkens Lzn., Rotterdamsche Courant, . Rotterdam
Ad. Sturenberg, Nieuwe Crt., Willemstr. 91, 's-Gravenhage
K. D. Sijtsma, Leidsch Dagblad, . . . . Leiden
*H. Tersteeg, Java Bode, Laan de Riemer, . Weltevreden
Mr. J. H. Tersteeg, Singel 492^, . . . . Amsterdam
A. J. C. M. Tervooren, Het Leven, Amstelveenscheweg
194,
*P. J. M. van Tetering, N. Haarl. Courant,
Groote Markt 4, Haarlem
P. Teunissen, Nieuws van den Dag, Linnaeusstraat
47a, Amsterdam
J. B. Themans, Graafschapsb., Hamburgerstr., Doetinchem
B. Thoënes, Nieuwe Hoornsche Courant, . Hoorn
E. Thorn Prikker, Hoogeweg 39, . . . Watergraafsmeer
*H. Tiedeman, Nieuwe Rotterd. Courant,
47 Fitzjames Avenue, Kensington, . . . Londen W.
S. H. Tjabring, Nieuwe Rotterd. Courant,
Ganzenmarkt, Utrecht
O. A. van Tricht, Nieuwe Courant, Prinses
Mariastraat ^, 's-Gravenhage
S. Vas Dias, Nederl. Correspondentie-Bureau,
Pieter Bothstraat 35,
*S. Maurits Vas Dias, Ned. Correspondentie-
Bureau en Courrier de Schéveningue, . . Scheveningen
J. Veersema, Sumatra-Post, Hotel N°. 8, Medan
D. Verbeek, Javabode, Batavia
C. F. C. Vergouwe, Nieuwe Arnh. Cotirant, Arnhem
Mr. H. Verkouteren, De Nederlander, Prinsengracht
523, Amsterdam
*H. P. M. Verlinden, De Zoom, Bergen op Zoom
J. F. L. de Balbian Verster, Nieuws van
den Dag, Prinsengracht 279, Amsterdam
R. C. Verweijck, De Standaard, Leliegr. 56,
M. Vierhout, De Wereld, Heerengracht 199,
*Chr. A. Vieweg, Prov. Geld. en Nijm. Crt., Nijmegen
105

106
J. J. Vinkesteijn, Utrechtsche Crt., Willem
Barentzstraat 97, Utrecht
M. J. Vies, Alg. Handelsblad, Spiegelgr. 21, Amsterdam
W. H. Vliegen, Het Volk,
Ch. H. de Vogel, Haarlem
J. Vonk, Nieuws v. d. Dag, Dusaystraat 11, Amsterdam
*A. Voogd, Scheepvaart en Alg. Handelsblad,
Kortenaerstraat 13, Rotterdam
Gos. de Voogt, De Padvitider, Eigen Haard,
en Allen Weerbaar, Joh. Verhulststr. 66, Amsterdam
W. J. de Voogt, Handelsblad, Joh. Verhulststraat
66, „
Mr. M. C. M. Voorbeijtel, Alg. Handelsbl.,
29 Rue Custine, Parijs XVIII
C. P. L. B. Voute, Nieuwe Rott. Couratit,
Marconistraat 19, 's-Gravenhage
B. de Vries, Korte Houtstraat i4 b , . . . „
S. de Vries, Locomotief, Nieuwendijk 42, . Amsterdam
*G. J. H. v. d. Vijver, Nieicwe Courant,
Koningin Emmakade 51 's-Gravenhage
H. W. de Wal, Deventer Dagbl., Lagestraat 5, Deventer
Dr. J. L. Walch, Het Vaderland, Van Stolberglaan,
200, 's-Gravenhage
Dr. K. Th. Wenzelburger, Kólnische Zeitung,
Heerengracht 367, Amsterdam
C. D. Wesseling, De Tijd, L. Beestenmarkt n, 's-Gravenhage
P. J. Westerbaan, Leidsch Dagblad, Witte
Singel 31, . Leiden
*H. van der Wielen, Ned. Correspo?identie-
Bur., Locomotief en Javabode, Voltastr. 6, 's-Gravenhage
*J. E. v. d. Wielen, Afialytisch Verslag, . „
Mr. H. Wiessing, Weekblad de Amsterd.,
Valeriusplein 6, Amsterdam
J. A. Wolf, Provmciale Groninger Courant,
Tuinbouwstraat 2, . . . . . . ... . Groningen
*N. H. Wolf, De Kunst, Valeriusstraat 61, Amsterdam
Mej. E. B. v. d. Wijk, Algemeen Nederl.
Exportblad, Corn. Schuytstraat 18, . . . Amsterdam
*D. A. Zoethout, Directeur Analytisch Verslag,
Hooistraat 7, 's-Gravenhage
Mej. A. E. Zuikerberg, Alg. Handelsblad, 2 e
Helmersstraat 110, Amsterdam
A. I. I. Zuure, Centrum, Oude Schans 52, „
Buitengewone Leden.
J. S. Admiraal, Administrateur Haagsche Crt.,
Ant. Duyckstraat 17, 's-Gravenhage
Taco H. de Beer, Jan Luykenstraat roo, . Amsterdam
*D. Belinfante, Nieuwsv.d. Dag, Den Texstr. 27, „
J. E. Belinfante, Courrier de Schéueningue,
Frederik Hendrikkade 191, 's-Gravenhage
Mr. P. Blussé van Oud-Alblas, Dord. Crt., Dordrecht
*A. ten Bosch N.Jzn., Anna Paulownastr. 68, 's-Gravenhage
I. E. Boutelje, Centraalblad v. Israëlieten,
J. D. Meijerplein 25 bovenhuis, . . . . Amsterdam
J. W. Bouwman, Huygenspark 12-13, . . . 's-Gravenhage
P. W. G. Cuypers, Algemeen Handelsblad,
Singel 291, Amsterdam
L. van Dam Pz., Nieuwe Courant, . . . 's-Gravenhage
Leon Delhez, Petit Bleu, Valeriusstraat 28, Amsterdam
Mevr. W. Drucker, Evolutie, Weesperzijde 14, „
*Mr. H. J. D. D. Enschedé, Opr. Haarl. Crt.,
Zijlstraat 27, Haarlem
Jan Fabius, Biltstraat 22, Utrecht
*J. Funke, Nieuws v. d. Dag, v. Eeghenstr. 81, Amsterdam
B. J. Gelder, Visscherij Crt. Stadhouderskade
102, „
C. A. Gerritsen Jr., Residentiebode, Sumatrastiaat
232, 's-Gravenhage
J. B. de Gou, Hofwijckstraat 24, . . . . „
MEDEDEELINGEN.
*Dr. P. F. van Hamel Roos, Maandblad
tegen Vervalschingen en Revue int. des
Falsifications, Keizersgracht 291, . . . Amsterdam
Mevr. Th. P. Haver, Evolutie, Hondecoeterstraat
17, „
W. A. Holdert, De Fiets, Vondelstraat 128, „
J. A. Holtrop, Boon's Geillustr. Magazijn,
Weteringschans 65, . „
Mevr. Thérèse Hoven, Het Dames Weekbl.
voor Ned.-Indi'è, (Soerabaya), 2 e Borneostr., 's-Gravenhage
G. van Hulzen, Oppert 97, Rotterdam
W. J. E. H. M. de Jong, Vooruit enz.,
Van der Heenstraat 8, 's-Gravenhage
H. Tieks Koening, De Hotelh., Damrak 95, Amsterdam
E. de Lang, Rotterdamsch Nieuwsblad, . . Rotterdam
*Dan. de Lange, Nieuws van den Dag, . . Amsterdam
N. W. Lienard Everts, De Noordhollander,
Brinklaan 141, Bussum
J. G. Mühlenfeld, Bataviaasch Nieuwsblad en
Nieuws vau den Dag voor Nederl.-Indië, Djokjakarta
Mr. A. H. v. Nierop, Amsterd. Ejfectenblad,
Singel 512, Amsterdam
A. L. H. Obreen, Hilversum
A. A. van Os, De Telegraaf en Het Volk,
Oosterstraat 39 bis , Utrecht
J. Louis Pissuise, Valeriusstraat 75, . . . Amsterdam
Dr. E. D. Pijzel, Eigen Haard, Roemer
Visscherstraat 38, „
Arn. van Raalte Jzn., Westkruiskade i9 b , . Rotterdam
A. C. J. Raven, Grave van Solmsstraat n, Utrecht
Jhr. A. W. G. van Riemsdijk, Dir. Opr.
Haarlemsche Courant, Haarlem
W. Ringlever, Weimarstraat 21, 's-Gravenhage
F. van Rhijn, Dir. Nederl. Kiosken Mij., . Rotterdam
R. A. van Sandick, De Ingenieur, Gebouw
Diligentia, 's-Gravenhage
F. C. J. Scheurleer, Prinsengracht 1009, . . Amsterdam
Mevr. V. Schlingemann-Dittlinger, Corr. .
Javabode, Heelsum
M. L. C. Staring, Dordrechtsche Courant, Dordrecht
A. Sijthoff, Haagsche Courant, Wagenstr. 24/28, 's-Gravenhage
*A. W. Sijthoff, Leidsch Dagblad, . . . . Leiden
R. J. P. Tutein Nolthenis, De Gids, Heerengracht
132, Amsterdam
J. B. van der Veen, De Telegraaf, i e Hel
mersstraat 44, „
L. J. de Vos, Het Vaderland, Koningin
Emmalaan 39, 's-Gravenhage
W. de Vreede, Oude Gracht Tolbr. z. 183, Utrecht
J. Vriesendorp, Heerengracht 423, . . . . Amsterdam
*C. D. v. Waalwijk, Nieuwsblad v. Nederl.,
Van Eeghenstraat 209% „
S. Warendorf Jr., De Amsterdammer, Weekbl.
voor Nederland, „
Mevr. Augusta de Wit, Nieuwe Rotterd. Crt., Laren (Gooi)
Jac. Zahn, Het Vaderland, Nicolaïstraat 18, 's-Gravenhage
Ph. Zilcken, Bezuidenhour 453, „
A. W. Zonneveld, Manchester Guardian, de
Clercqstraat 87, Amsterdam
B. C. E. Zwart, Ned. Sport, Stadhouderskade
152 „
Donateurs.
R. Schwarz, Princessegracht, 's-Gravenhage

Ledenlijst.
G. J. NIJLAND, Algemeen Hanaelsblad, Amsterdam, is
overgebracht van de lijst der buitengewone leden op die
der gewone.
Nieuwe leden:
A. K. VAN RIEMSDIJK, Joan Maetsuyckerstraat 85, 's-Gravenhage,
Red. Verslaggever Nieuwe Courant.
W. E. H. VAN LOON, Middelburgsche Courant, Court
Noordstraat 117, Middelburg.
(Door een verzuim is dit nieuwe lid nog njet in de
Mededeelingen vermeld.)
Bedankt voor het lidmaatschap:
wegens verandering van werkkring J. B. VAN DER VEEN,
vroeger Goesche Courant te Goes;
wegens vertrek naar West-Afrika, C. W. E. VAN HOEK,
Nieuwe Courant, Juliana van Stolberglaan 202, den Haag.
Verhuisd:
J. J. VINKENSTEYN van Willem Barentszstraat41, Utrecht,
naar Willem Barentszstraat 97, aldaar.
D. A. ZOETHOUT van Reinkenstraat 54 naar Hooistraat 7,
den Haag.
H. W. DANNER van Voorstraat 42 naar Binnen Watersloot
12, Delft.
H. L. BERCKENHOFF van Joh. Verhulstr. 25, Amsterdam,
naar Statenlaan 55, den Haag.
A. G. C. VAN DUYL Jr., Havenkade 47, Scheveningen.
H. TERSTEEG, Laan de Riemer, Weltevreden.
Binnenland.
Wet op de Correspondenten.
WIJ, ONDERGETEEKENDE, BIJ DE GRATIE DER ALGEMEENE
VERGADERING, REDACTEUR VAN DE MEDEDEELINGEN.
Allen, die deze zullen zien of hooren, saluut! doen te
weten:
Alzoo wij in overweging genomen hebben, dat zeer vaak
in Nederlandsche en Indische bladen artikelen, beschouwingen,
berichten, mededeelingen enz. worden geplaatst,
die in het orgaan van den Nederlandschen Journalisten-
Kring kunnen, neen, moeten worden overgenomen, doch
die aan onzen aandacht ontsnappen omdat wij niet alle
bladen lezen kunnen, of die slechts toevallig ons bereiken;
verder overwegende, dat, waar onder de leden van den
Kring zeer zeker een toenemende medewerking aan 't orgaan
te bespeuren valt, welke medewerking echter nog geenszins
voldoende is, en de leden, daarop individueel gewezen,
vaak antwoorden dat zij meestal geen bladen waarin
bovenbedoelde artikelen enz. voorkomen aan ons zenden,
dewijl zij meenen „dat een ander het wel doen zal" en wij
op grond van dit alles van oordeel zijn, dat het wenschelijk
is regelen vast te stellen betreffende de medewerking der
leden aan het orgaan;
Zoo is het, dat wij hebben goedgevonden en verstaan,
gelijk wij goedvinden en verstaan bij deze:
ARTIKEL 1.
Door ons worden, zooveel mogelijk door het geheele
Rijk, en in de Koloniën, voor bepaalde bladen leden van
den Nederlandschen Journalisten-Kring aangewezen, wier
taak zal zijn mede te werken aan het orgaan.
ARTIKEL 2.
De in het vorig artikel bedoelde leden dragen den naam:
correspondenten.
MEDEDEELINGEN. 107
ARTIKEL 3.
Door ons worden tot correspondenten benoemd voor
de achter hun naam vermelde bladen:
J. N. J. van Amstel . . Utrechtsch Nieuwsblad
G. G. van As De Nederlander
F. L. B. Berkhout . . . Rotterdamsch Nieuwsblad
A. G. Biemond . . . . Zutphensche Courant
P- }• Blok Dagblad van Rotterdam
C. J. Blommendal . . . Schiedamsche Courant
L. Bochardt Oprechte Haarlemsche Courant
J. Boersma Nieuwsblad van het Noorden
L. A. P. M. van de Broecke De Tijd
P. W. Brouns Het Huisgezin
A. J. Brouwer . . . . Arnhemsche Courant
L. Brummel De Avondpost
G- P- Bon De Residentiebode
W. E. Busselmann . . . Makassaarsche Courant
Clara C. Cock . . . . Alkmaarsche Courant
H. W. Danner . . . . Delftsche Courant
]• Deen Deli-Courant
J. H. Deibel Middelburgsche Courant
H. J. Doorman . . . . Haagsche Courant
J. J. C. van Dijk . . . Stichtsche Courant
J. D. Eggink Utrechtsch Dagblad
Mevr. S. Frederiks— v.Cleeff Amersfoortsche Courant
W. G. Galesloot. . . . Het Centrum
C Nannes Gorter . . . De Nieuwe Courant (Alkmaar)
Mevr. A. H. de Haas . . Leidsch Dagblad
A. C. Jager Het Nieuws (Alkmaar)
W. Kerremans . . . . Soerabajaasch Handelsblad
J. M. A. Kroes . . . . Utrechtsche Courant
H. D. F. Meiners . . . Nieuws vaa den Dag
Jac. C. Meijerink Jr. . . Haarlem's Dagblad
H. Mulder Preangerbode
J. A. Nederbragt. . . . De Standaard
Mr.J.F.v.HanswijkPennink Kamper Courant
F. G. van Pesch . . . Zwolsche Courant
A. Prell Deutsche Wochenzeitung i. d. N.
A. J. Prins Tilburgsche Courant
L. van de Reis . . . . Prov. Groninger Courant
J. H. Rogge Nieuwsblad voor Nederland
R. G. Rijkens De Eemlander
W. F. M. van Schaik. . Leeuwarder Courant
P. J. Smink Prov. Geld. en Nijm. Courant
P. J. M. van Tetering. . Nieuwe Haarlemsche Courant
J. B. Themans . . . . Graafschapsbode
J. Veersema Sumatra-Post
C. F. C. Vergouwe. . . Nieuwe Arnhemsche Courant
H. P. M. Verlinden . . De Zoom
H. W. de Wal . . . . Deventer Dagblad
H. van der Wielen . . . Locomotief en Java-Bode
J. A. Wolf Prov. Groninger Courant
ARTIKEL 4.
De bladen, waarvoor door ons geen correspondent aangewezen
is, worden door ons nagegaan, of op andere
wijze verzorgd, of zijn niet in den Kring vertegenwoordigd.
ARTIKEL 5.
Wanneer in het blad of in de bladen, waarvoor zij als
correspondent aangewezen zijn, artikelen, beschouwingen,
berichten, mededeelingen enz. voorkomen over journalistieke
aangelegenheden, of daarmede in verband staande, zullen
onze correspondenten verplicht zijn, dat blad, of die bladen,
of een uitknipsel, of uitknipsels ervan, onverwijld aan ons
toe te zenden. Dit geldt niet voor zoodanige berichten of
mededeelingen, waarvan met reden vermoed kan worden
dat zij in de geheele pers de ronde zullen doen.

108 MEDEDEELINGEN.
ARTIKEL 6.
Ongeacht het hun in het vorig artikel meer bepaaldelijk
opgedragene, blijven onze correspondenten, en voorts alle
leden van den Kring die niet als zoodanig aangewezen
zijn, in het algemeen tot medewerking aan het orgaan
verplicht.
ARTIKEL 7.
De buitenlandsche leden van den Kring zullen ten opzichte
van de buitenlandsche bladen, die zij lezen, in het algemeen
dezelfde taak hebben als in artikel 5 voor onze
correspondenten aangegeven.
ARTIKEL 8.
Onze correspondenten genieten voor hun werkzaamheden
een vergoeding per jaar, waarvan het bedrag nader bij de
wet wordt vastgesteld.
ARTIKEL 9.
Bezwaren en protesten tegen de in artikel 3 door ons
gedane benoemingen worden niet toegelaten. Beroep daartegen
is niet mogelijk.
ARTIKEL 10.
De lijst der in artikel 3 door ons gedane benoemingen
wordt telken jare in de maand October door ons herzien.
ARTIKEL 11.
Overtreding of niet-nakoming van artikel 5 door de
correspondenten wordt gestraft door openlijke bekendmaking
daarvan, met vermelding van naam en kwaliteit
in de Mededeelingen, tenzij zulke omstandigheden in het
spel waren, dat redelijkerwijze de nakoming van bedoeld
artikel niet kon worden verlangd.
ARTIKEL 12.
Deze wet kan worden aangehaald als: Correspondenten-wet.
ARTIKEL 13.
Deze wet treedt in werking op den dag harer afkondiging,
behoudens artikel 7, waarvan de inwerkingtreding
nader bij afzonderlijke wet zal worden geregeld.
Lasten en bevelen, dat deze in de Mededeelingen zal
worden geplaatst en dat.allen, wie zulks aangaat, aan de
nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden.
De Redacteur van de Mededeelingen,
D. HANS.
Charles Boissevain.
Op den afgeloopen Maandag, 28 October, heeft CHARLES
BOISSEVAIN z'n 70 en verjaardag gevierd, onder een vloed
van sympathie- en vriendschaps-blijken, die een denkbeeld
gaven van hoe in het land van de krant deze journalist
wordt geacht en geëerd.') Wij meenen niet beter te kunnen
doen dan over te nemen het volgend artikeltje, dat wij
over den jubilaris vonden in De Fakkel, geschreven door
collega D. MANASSEN:
„Bijna een halve eeuw heeft hij zich gewijd aan de
Nederlandsche journalistiek en steeds aan het Algemeen
Handelsblad, welks directeur-hoofdredacteur hij is, de laatste
qualiteit deelende met zijn zoon, den heer A. G. BOISSEVAIN
en Mr. J. KALFF. Hoogstaande journalisten zijn voor een
land en zijn cultuur van bijzondere beteekenis. Aan hen
peilt men de beschaving, waarvan zij tevens dragers zijn.
Zij zullen het idealisme, dat in elk onafhankelijk volk een
') Een ons toegezegd artikel over den jubilaris bleef op 't laatste
oogenblik helaas achterwege. Red.
dienen. Zij zullen, geaccentueerde individualisten, gelijk
krachtig leven leiden moet, tot uiting brengen en aanwakkeren,
den vaderlandschen zin schragen, den vooruitgang
leidende dagbladschrijvers meestal zijn, hun overtuigend
streven onafgebroken richten op een hoogere en bovenal
krachtiger vorming van het individu, zonder nogthans de
zorg voor het aanwakkeren van den gemeenschapszin, het
gevoel van saamhoorigheid bij de kinderen van eenzelfde
Volk uit het oog te verliezen. Hoe heeft CHARLES BOISSEVAIN
zich steeds de drager van zulk een hooge politiek getoond,
daarbij aan een onverwoestbaar idealisme een zeldzaam
scherpen blik op maatschappelijke toestanden parend.
BoiSSEVAlN's werk getuigde zóo van een onuitsprekelijke
liefde voor de menschheid, wier hooge idealen hij begreep
en bij wie hij nimmer moede werd liefde, zelfverloochening
en zelfoverwinning te prediken, zóó stuwend naar een
innerlijke versterking van het individueele wezen. „Ons
innerlijk leven" — zoo schreef hij in een van zijn Van
Dag tot Dag's, waarmede wij thans meer dan twintig jaren
verrijkt zijn — „ons innerlijk leven is de eenige grondslag
voor maatschappelijke en nationale herlevingen vernieuwing.
Het maatschappelijk leven en het individueele leven zijn
onafscheidelijk verbonden". Naast het individu begrijpt
BOISSEVAIN niet minder goed de massa, wier psychologie
hij ons in menig treffend beeld geschetst heeft. En wat in
tijden van bijzondere gebeurtenissen of beroering ons
bezielde, heeft hij even zoovele malen in woorden voor
ons uitgestort. En hoe! Meester van stijl en taal, begaafd
met een rijkdom van weten als weinigen zijner collega's,
hartstochtelijk schrijver en onversaagd, waar hij — als
steeds — de pen opnam, om voor een goed en edel doel
den strijd te strijden, onderwijzend en overtuigend, zonder
aan duidelijkheid en logica te offeren, hield hij zijn lezers
geboeid tot het einde. Moeten wij b.v. nog herinneren aan
den waarlijk grootschen kamp, dien deze journalist tijdens
den Z.-Afrikaanschen oorlog gevoerd heeft voor het goed
recht van onze stamverwanten, aan zijn „Open letter to
the Duke of Devonshire" van 7 Januari 1900? Tal van
landgenooten, onder wie vele mannen van uiteenloopende
richting en hoogen rang en stand, gaven toen uiting aan
hunne gevoelens voor CHARLES BOISSEVAIN, door hem een
oorkonde aan te bieden „als bewijs van hunne groote
waardeering voor zijn welsprekend getuigenis en krachtig
pleidooi, ten gunste van het Recht der Boeren, bij den
ongelijken strijd van Groot-Brittannië tegen Transvaal en
Oranje-Vrijstaat." En thans mogen wij van dit jubilee
gebruik maken, om een mededeeling te doen, welke de
waarde van dit alles nog bijzonder verhoogt. Men hei innert
zich de groote plechtigheid in 1907 in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam, ter herdenking van De Ruijter's 300 en geboortedag,
waarbij H. M. de Koningin, de ministers en vele
gezanten tegenwoordig waren. CHARLES BOISSEVAIN hield
de herdenkingsrede. Na afloop vond een dejeuner ten
Paleize plaats, bij welke gelegenheid de toenmalige
Engelsche gezant bij ons Hof, Sir HENRY HOWARD, zich
aan den heer BOISSEVAIN liet voorstellen. Dit geschiedde
met een vooropgezette bedoeling, want op de kennismaking
liet Sir HOWARD, voor de omstanders duidelijk verstaanbaar
deze toespraak volgen: „Ik spreek namens mijn regeering,
die, toen zij vernam, dat ik U heden op het Paleis ontmoeten
zou, mij opdroeg U te melden, dat het haar verheugt
op te merken, hoe de oude vriendschap tusschen
Engeland en Nederland herleefd is. Ik kan niet ontkennen,
dat U tijdens den oorlog in Zuid-Afrika mij een doorn in
het vleesch zijt geweest, maar gij hebt gehandeld uit
loyale geestdrift voor uw rasgenooten. Ik heb alles gelezen,
wat gij in dien bewogen tijd geschreven hebt en ik stel
er prijs op te verklaren, dat, terwijl gij voor uw rasgenooten
en hun zaak streed, gij niet één woord geschreven hebt

waarover gij U behoeft te schamen." Dit lijkt ons de meest
eervolle getuigenis, die een journalist ooit ontvangen kan.
Wij hebben haar voor deze gelegenheid bewaard, omdat
voorwaar dit testimonium, na zulk een strijd door BOISSEVAIN
gevoerd, van zooveel meer beteekenis is, dan wat wij
vermogen te zeggen. Het is een eer voor heel de Nederlandsche
journalistiek. En het doet ons sterker nog het
voorrecht beseffen, dat wij, na de school van den eminenten
PLEMP VAN DUIVELAND te hebben doorloopen, nog enkele
jaren onder BOISSEVAIN hebben mogen dienen. Al mag
hierbij het meermalen opgekomen en geuite spijtige gevoel
niet verzwegen, dat hooge leeftijd hem belette zich méér
met de courant en zijn medewerkers te bemoeien. Van
een Meester voelt men gaarne de zweep! Onze beste
gelukwenschen bieden wij den heer BOISSEVAIN op zijn
zeventigsten verjaardag aan. Aan rust denkt — en gelukkig
— de onvermoeibare werker niet. Moge het hem dan
gegeven zijn nog jaren zijn arbeid voort te zetten, waarmede
hij heel de natie reeds zoo lang aan zich heeft verplicht
en welke in 1905, bij zijn 40-jarig journalisten-jubilee,
uit alle kringen van het Nederlandsche volksleven — naar
het Comité in een album van Handelsblad-lezers neerschreef
— hulde deed brengen „aan den man, wiens
gezonde werkkracht, veelvormig talent en bemoedigend
optimisme aller bewondering en sympathie wekt. Hulde
aan den geleider van zooveel zonnige uren, voor wien
niet alleen „iederen dag een gedachte" brengt, maar van
wien iederen dag een frissche blijmoedige gedachte uitgaat,
een ruime beschouwing, een veerkrachtige vooruitstrevende
impulsie."
En uit de Groene knippen wij nog dit:
„CHARLES BOISSEVAIN is een Nederlandsche journalistieke
figuur, als bij de Engelsch sprekende volken WILLIAM STEAD
geweest is, zijn vriend. CHARLES BOISSEVAIN is in Nederland
een baken van geestdrift. Jonge mannen van Holland, die
's morgens eenige moeite hebben hun bed te verlaten,
moeten vragen om het Handelsblad en een der artikelen
lezen van CHARLES BOISSEVAIN. Nog beter dan een prikkelend
bad, verfrischt hen zijn woordenstroom: kloeke actie,
mannentaak, nobel doel, zelfopoffering, bezielend voorbeeld,
warmte van geloof, Romeinenplicht. Van kracht getuigen
is BOISSEVAIN een behoefte. Ook kan hij teeder zijn. Niet
alleen gewone menschen, maar ook commissarissen van
Cremers Deli-Mij., waren zeker ontroerd, toen hij sprak
van de Javaansche koelies te Medan, „die eerbiedig en
teeder, met droomzachte vingers de kostbare Deli-tabak
neervlijen en zoetelijk stuwen en instoppen gelijk een
Javaansche baboe dit haar blanken lieveling doet." CHARLES
BOISSEVAIN is sterk en week, groot en klein, opgewonden
en vredelievend, zelfgenoegzaam en mild. Hij is veelzijdig
... als een courant."
Terwijl mr. J. A. LEVY, eveneens in de Groene, o. a.
't volgende schreef:
„Niet op de lauweren eener even vlugge als wufte
oordeelvelling is hij belust. Wat hem voor den geest zweeft
sterkt en steunt, drijft of weerhoudt, is het besef eener
tegenwoordige of verwijderde, maar altoos diep gevoelde
verantwoordelijkheid. Hij is zich bewust, voor zijn deel,
bouwmeester te zijn van het broze en vergankelijke,
wispelturige en toch standvastige wezen, dat men: openbare
meening heet. Die meening, naar beste weten, te
helpen stevigen, haar te plaatsen, kan het zijn, op een
voetstuk van graniet, is, van zijn pogen en streven, het
nimmer falende oogmerk, en dat oogmerk wordt bereikt,
door een gelukkigen karaktertrek. Van ARMAND CARREL,
den stichter van het dagblad Le National, dat de politiek
van Louis PHILIPPE onophoudelijk bestreed, getuigt JOHN
STUART MILL, hoe diens woord als vlijmend staal doordrong.
Van PAUL LOUIS COURIER, verklaren tijdgenooten,
MEDEDEEL INGE N. 109
dat de lichtgewiekste schichten van zijn vernuft, rond den
wereldpartijder zwierend, dezen neervelden. Noch het een,
noch het ander kan, naar waarheid, van BOISSEVAIN worden
verkondigd. Niet, omdat hem de gave ontbreekt om den
degen te kruisen, dien hij vaardig, op koddebeierswijze
nooit, hanteert. Ook niet, omdat het Hollandsche hart het
Gallische bloed, dat zijn naam verraadt, in de aderen zou
hebben doen stollen. Maar omdat, bij zijn woord, op den
voorgrond staat het gemoed, dat waakt als een wachter
bij zijne lippen, en over den schouder heenziet op het
maagdelijk papier. Aan dat gemoed draagt hij, in hoogste
instantie, de beslissende stem op. Zoodra het vijandig zich
toont tegen eene opwelling, of ook maar noode zich verdraagt
met eene aanvechting, wordt gene tot de orde
geroepen en deze tot zwijgen gebracht. Niets is ten volle
waar, en ook dit niet, zeide MULTATULI eens in de leer,
een toetssteen voor wikken en wegen gevend, die hij, in
het leven vergat. Aan deze lijfspreuk verleende BOISSEVAIN
gehoor. Vandaar, zijne behoedzaamheid ook jegens den
andersgezinde, zijne bedachtzaamheid bij het kiezen van
partij, op het wijdvertakte veld van zakelijke gissingen of
menschelijke bedoelingen."
De Hoogeschool-cursus.
In de Mededeelingen van De Nederlandsche Dagbladpers
lezen wij, nadat herinnerd is aan 't besluit der directeurenvergadering
om als voorwaarde voor toetreding tot de
Hoogeschool-cursus de eisch te stellen dat ook niet-leden
van den Kring zullen kunnen deelnemen:
„ . . . Bij de na den 10 en Juli gevoerde correspondentie
bleek de voorzitter van den Kring het te betreuren, dat
zijn vereeniging, welke de gelegenheid voor journalisten
om speciaal hooger onderwijs had te ontvangen, had geschapen,
deze niet voor haar leden alleen zou kunnen
reserveeren, en hij meende, dat wij wel geen bezwaren
zouden hebben tegen een voorwaarde, die zijnerzijds zou
worden gesteld, in geval de cursus voor alle vakjournalisten
zou worden opengesteld; namelijk, dat de toch reeds niet
hooge bijdrage, welke van de deelnemers aan den cursus
gevorderd zal worden, verhoogd wordt met f 5.— voor nietleden
van den Kring, een bedrag, 't welk gelijk is aan dat der
contributie dier organisatie. Tegen deze tegenvoorwaarde
mag onze vereeniging, — zoo meenden in de Bestuursvergadering
van 10 September j.1. alle zes aanwezigen —
zich niet verzetten. Met de volmacht, aan het Bestuur
gegeven, is dus hierin toegestemd. . . ."
Vervolgens neemt het orgaan over wat wij in ons voorlaatste
nummer schreven en vervolgt dan:
„ . . . Hier valt een misverstand weg te nemen. De
redacteur van de Mededeelingen van den Ned. Journalistenkring
legt veel te veel nadruk op de positie van de leden
der Ned. Katholieke Journalistenvereniging. Hij had hooren
luiden, zooals hij zelf zegt, dat over deze vereeniging bij
ons in het bijzonder gesproken is. Dat er over gesproken
werd is waar, maar het geschiedde zeer ter loops, slechts
als een voorbeeld van lieden, onder wie velen wellicht
aan één organisatie genoeg hebben. Niet méér dan als een
voorbeeldje. Dan mag het volkomen zeker zijn, dat de
poort van den neutralen Kring wijd voor hen openstaat,
toch kunnen zij en kunnen óók nog anderen bezwaren
hebben tegen het lidmaatschap van den Kring. Nog onlangs
zijn wegens een zeker voorval, — daarvoor mag voldoende
reden bestaan hebben of niet, wij matigen ons hierover
geen oordeel aan —, eenige redacteuren van de N.
Roti. Crt. tegelijk uit den Kring getreden, en ook voor
dezen moet de hooger-onderwijs-cursus open blijven. Het
had niets bekrompens of benepens, het was niet het tegen-

110 MEDEDEELINGEN.
overgestelde van „breed en royaal genoeg", dat onze
Vereeniging haar voorwaarde stelde. Had de Kring niet
onze medewerking gevraagd, dan stond het hem volkomen
vrij, den cursus te doen dienen „tot versterking van den
Kring", zooals de schrijver zegt. Zoodra men echter ons
aandeel geven wilde in de onderneming, gold voor ons
alléén: „de verhooging van het peil der Nederlandsche
journalisten in het algemeen". Dit is voor onze Vereeniging
het eenig mogelijke beginsel en dit heeft niet te maken
met „een vraag van erkenning" van den Kring. Wat „de
naam en het prestige" van den Kring zouden kunnen lijden
door toelating van niet-leden tot den cursus, — in het
bovenstaande citaat ook aangevoerd —, is ons niet duidelijk.
De eer, de instelling in het leven te hebben geroepen,
blijft voor den Ned. Journalistenkring alleen. Dit wordt
door niemand aangevochten. Het bestuur van den Kring
was dan ook „breed en royaal genoeg", om aan ons
bezwaar tegemoet te komen. Wij verheugen ons, omdat
thans, indien de algemeene vergadering van den Kring met
het bestuur zal medegaan, op dit belangrijke punt overeenstemmig
tusschen onze twee organisaties zal zijn verkregen."
* #
*
Onzerzijds een paar opmerkingen. Allereerst deze: wij
hebben niet hooren „verluiden" dat er over de Katholieke
Journalistenvereeniging gesproken was, maar wij hebben
het gelezen in het orgaan der directeuren zelf. Voorts deze
andere: dat wij er De Nederlandsche Dagbladpers geen
verwijt van gemaakt hebben, de voorwaarde te hebben
gesteld. Ons verwijt geldt thans het Kringbestuur, hetwelk
er in bewilligd heeft. Het plukt reeds thans de vruchten
van z'n besluit. In het bovenstaande zegt de redactie der
directemen-Mededeelingen, dat de cursus ook open moet
zijn voor journalisten, die „aan èén organisatie genoeg
hebben", en die ééne organisatie is dan de vereeniging
waarin ze krachtens hun geloof bijeenzijn. Niet de Kring.
Verder diende de voorwaarde te worden gesteld, vernemen
we, b.v. ook voor heeren als onze collega's van de N. R. Crt.,
die manifesteerend den Kring verlieten, ontevreden over 'n
bestuursbesluit. Het bestuur heeft dat openlijk afgekeurd.
Maar De Nederlandsche Dagbladpers stelde een voorwaarde,
ten doel hebbend, naar we thans lezen, om ook
dergelijke collega's toegang tot den cursus te geven, m.a.w.
te profiteeren van het werk der organisatie die zij demonstratief
verlieten, en het Kringbestuur gaat er op in, haast
schreven we: vliegt er in. Met het gevolg dat het als
„breed en royaal" geprezen wordt, en het ééne lid, dat
zich er tegen verzette, als bekrompen en klein. Wat zegt
ons bestuur er nu wel van? Zeker, ook wij zullen ons
steeds „verheugen" wanneer er „overeenstemming tusschen
onze twee organisaties verkregen zal zijn". Maar wij zullen
ons ook steeds afvragen, voor welken prijs zij moet worden
gekocht. Want die overeenstemming is ons niet eiken prijs
waard. En wij vinden het verdrietig, wanneer men steeds
de leiding van een belangrijke zaak heeft gehad, op
't laatste oogenblik, en op één der hoofdpunten, eenvoudig
op zij te worden gezet, ook al blijft ons „de eer, de instelling
in het leven te hebben geroepen."
Een P. P.-eombinatie.
Er is in den laatsten tijd in belanghebbende kringen
een strooming merkbaar die kan doen voorspellen dat in
ons lang 't nu eindelijk er toch ook toe komen zal, dat
de Periodieke Pers, tot nog toe bestaande uit honderde
losse „schaapjes", zich tot een „kudde" gaat vereenigen.
Dit is, niet alleen voor die belanghebbenden, maar ook
voor het geheele lezend publiek in den lande van belang.
Vooreerst: wat verstaat men onder de Periodieke Pers?
Daartoe behooren letterlijk alle bladen die niet dagelijks
verschijnen, dus zoowel week- en maandbladen als alle
categoriën van geïllustreerde en niet geillustreerde, vaken
niet-vakbladen, revues, sport-, vereenigingsorganen en
zelfs z. g.: advertentiebladen. Het wil mij voorkomen dat
het wenschelijk is direct deze laatste categorie uit te
schakelen waar sprake is of zal zijn van de periodieke
pers. Onder 't woord „pers" toch is te verstaan alles wat
beoogt de denkende en gevoelende menschheid lezenswaardige
stof voor te zetten voor zijn ontwikkeling, ontspanning
of nut.
Die stof bestaat uit lectuur al of niet van letterkundige
waarde en gemaakt door de zamenstellers, al of nietberoeps-persmenschen.
Advertenties worden echter gemaakt
door een geheel andere categorie werkers, die absoluut
niet tot de „Pers" behooren en advertentiebladen schakelen
we dus geheel en bij voorbaat reeds uit bij hetgeen volgt.
Met die zuivering is echter nog volstrekt niet een algeheelen
filtratie van het groote mengelmoes periodieken en
periodiekjes, van club- en vereenigingsorgaantjes, van
verkapte reclameblaadjes, prijscouranten in den vorm van
krantjes, tijdelijke verkiezingsorganen, plotseling verschijnende
en verdwijnende krantjes enz. enz. bereikt.
Wanneer echter er sprake is, zooals nu 't geval schijnt
te zijn, van een combinatie of vereeniging van periodieken,
dan blijven er nog zeer veel degelijke nuttige en mooie
periodieken over — hun getal loopt óók in de honderden —
die zeer zeker onder de vlag van de „Pers" zich mogen
scharen, en door strekking en inhoud der Nederlandsche
Pers ter eere strekken. Waar het parool „vereenigen"
klinkt, daar moet een doel voorop gezet worden. Dat doel
is of eigenbelang of algemeen belang. In 't eerste geval
treden de vakbelangen op den voorgrond en ontegenzeggelijk
zijn er voor de uitgevers of eigenaars van vele
periodieken vakbelangen in 't spel.
Maar in negen van de tien gevallen zijn het niet de
uitgevers en meestal ook niet de eigenaars die de periodieken
samenstellen. Dat doen de redacties, hetzij zelfstandig,
vrij-zelfsfandig of min of meer afhankelijk en
volgens den wil van eerstgenoemden, hetzij uitgevers,
directeuren of vereenigingen.
Het publiek, de abonne's, de leden eener vereeniging
die er een periodiek op nahoudt, kunnen niet anders dan
gebaat worden door de resultaten die voortspruiten zullen
wanneer er een combinatie ontstaat van de eigenlijke
zamenstellers dier bladen. Als echter uitsluitend vakbelangen
op den voorgrond komen, dan zullen de baten voor het
lezend publiek niet heel groot zijn. De zamenstellers die
hun vaktoestanden willen verbeteren hebben alleen te
doen met de uitgevers, eigenaars, of vereenigingen en
deze laatsten, hun eigen vakbelangen beoogende door een
combinatie van de periodieke pers (hetgeen zeer lastig is
uit een concurrentie-oogpunt), zoeken die verbetering in
een richting die ook buiten het publiek omgaat.
Er is nog geen combinatie en dus is er ook nog niets
te voorspellen, maar door het bovenstaande meenden wij toch
op klippen te wijzen die ingewijden, o. a. bij de dagbladpers,
reeds lang in hun levensvaarwater hebben kunnen
zien en nog steeds zien grooter worden. Het is juist door
de eigenaardige verhouding die er tusschen den werkgever
(directie, uitgever, eigenaar) en werknemer (redacteuren,
medewerkers) bestaat in de Pers, dat elke vereeniging
van dien aard te kiezen heeft tusschen twee
richtingen: eigen vakbelangen of algemeene persbelangen
rakende datgene wat beiden produceeren, n.1. de bladen.
Laatstgenoemde richting is die van het algemeen belang
en mag dus in 't publiek besproken worden.
De soort van arbeid te leveren voor en het product

verkregen in den vorm van periodieken is, wat de Periodieke
Pers betreft, niet steeds van zuiver journalistieken
aard.
Er is onderscheid te maken tusschen letterkundigen
en journalisten. Auteurs en letterkundigen zijn geen journalisten
en omgekeerd zijn beroeps-journalisten geen
auteurs en geen letterkundigen, vele uitzonderingen daargelaten.
Dus is er ook een groot onderscheid te maken tusschen
de journalistieke periodieke pers en de letterkundige pers.
Laatstgenoemde heeft, uit een arbeids- of nuttigheidsoogpunt
beschouwd, minder behoefte aan een combinatie,
alhoewel de uitgevers van zulke periodieken wèl dezelfde
belangen (zuiver vakbelangen) hebben als die van 't andere
soort.
Twee groote categoriën echter van eerstgenoemde soort,
de geillustreerde pers en de vakpers, hebben wel groote
gezamelijke belangen bij een combinatie en daar voor het
meerendeel daaraan vaste medewerkers (redacties) zijn
verbonden waaronder veel bona-fide jonrnalisten, kan een
combinatie groot nut, gemak en algemeen (publiek) belang
bevorderen en tot resultaten hebben.
Het is 't direct belang van uitgevers of eigenaars dier
soorten periodieken, dat ze het beste leveren wat te
leveren is, de beste werkknechten aan hun bladen verbinden
en slechts dan is 't mogelijk om dat beste of
superieure te leveren volgens de eischen des tijds, wanneer
zij die dat werk produceeren (de redacties) alle faciliteiten
krijgen en bronnen voor zich geopend zien die de pers
toekomt.
Want èn de dagbladpers èn de goede (journalistieke)
periodieke pers moet zitten in de stalles van het levenstheater
en wel op de eerste rij.
De journalistiek in het algemeen en met ruimen blik
bezien, is niet meer een industrie, maar zij is geworden
de beheerscheresse van het sociale en politieke leven, en
door haar invloed, die een macht is geworden, heeft zij
het recht te eischen dat haar die stallesplaatsen in het
leven der wereld gegeven worden.
Van de tact, de eerlijkheid, de smaak en de inzichten
van de Pers hangt de volksopinie, het volksleven, de toekomst
af, en dit geldt evenzeer voor de goede periodieke
pers als voor de groote dagbladpers. Laatstgenoemde werkt
snel met onmiddellijke indrukken, eerstgenoemde langzamer
met constanter en meestal blijvender kracht. De dagbladpers
werkt op de massa, de periodieke pers influenceert
groepsgewijze.
* *
*
Welke belangen heeft nu de Periodieke Pers, in het
bijzonder in ons land?
Dat is niet zoo maar in twee woorden te zeggen.
Eenigermate is hiervoor als schema te gebruiken wat op
het aanstaande derde Internationaal Congres „de la Presse
Périodique" te Parijs besproken zal worden.
Men is in het buitenland n.1. alweer verder dan hier en
in verschillende landen bestaan reeds lang vereenigingen
van de Periodieke Pers. Deze vereenigingen hebben zich
reeds gecombineerd tot een „Federation internationale des
associations de presse périodique" en dit aanstaande
congres zal thans hoofdzakelijk beproeven de internationale
verbindingen en verhoudingen te verbeteren tusschen allen
die hetzelfde doel beoogen op dat terrein en die te kampen
hebben met dezelfde vakbezwaren of moeilijkheden.
Daarbij zal besproken worden: het doel, het nut en de
werkwijze der P. P; de positie, de plichten, de rechten en
de belangen der redacteuren in de P. P; de relaties met
en de verhoudingen tusschen de P.P. en autoriteiten,
uitgevers, boekhandel en dagbladpers; de eischen waaraan'
de P. P. te voldoen heeft wat betreft de techniek, de op­
MEDEDEELINGEN.
voedende kracht, den socialen invloed en de gevaren uit
een zedelijk oogpunt, die de P. P. kan doen ontstaan door
een slechte keuze van onderwerpen, illustraties of door
sensatie wekkenden inhoud.
Voorts de belangen van snelle en goedkoope verzending
per post in binnen- en buitenland, de abonnements-voorwaarden
voor openbare bibliotheken en leesgezelschappen,
de „losse verkoop per nummer", het auteursrecht enz:
Vermoedelijk komt ook ter sprake, (en dat zou ook
voor ons land wel de moeite waard zijn!) de kwestie van
het al of niet opnemen van betaalde reclatne-artikelen,
het opnemen van kwakzalvers-advertenties en het reproduceeren
van foto's, of vermenigvuldigen van één orgineele
foto ten dienste van vele geillustreerde bladen en ten
nadeele van den rechtmatigen eigenaar: den fotograaf!
Door de auteurswet is in de meeste landen paal en perk
gesteld aan de hier te lande nog heerschende haarstraübende
anarchie op het gebied van illustratie-reproducties
en foto-misbruik. Op het Parijsche congres zal dus
misschien daarover niet veel te hooren zijn, maar uit
bovenstaande is al een en ander te leeren aangaande
datgene wat de belangen van de P.P. raakt en een
combinatie wenschelijk maakt.
* *
*
Wat nu ons land betreft zoo zal wel, niettegenstaande
de enorme hoeveelheid, laat ons maar gerust zeggen
wegens de veel te groote massa of Unmenge van periodieken,
begonnen moeten worden met een ruwe scheiding
te maken tusschen rijp, groen en onkruid. De zuiver-vakbladen
P. P. kan gecombineerd worden met geillustreerde
pers daar deze elkaar niet bijten zullen en laatstgenoemde,
afzonderlijk blijvende, onmogelijk een groot lichaam kan
vormen of ooit in ons kleine landje dat kan worden.
De z.g. literaire P. P. zal waarschijnlijk, verder staande
van de journalistiek (n.1. technisch beschouwd) niet zoo
spoedig zich kunnen aanmelden voor aansluiting. Hier en
daar kijkt de letterkundige als zoodanig neer op den journalist.
Dit is een feit, hoe onaangenaam 't ook moge
klinken.
En dan is er een derde categorie: de vereenigingsorganen
die eigenlijk ook onder de P. P. te rangschikken zijn.
Zoo dezulken vakbladen zijn, komen ze direct in aanmerking
voor een combinatie, maar zoo ze alleen vereenigings-belangen
behartigen dan valt over aansluiting nog wel
te debatteeren ....
't Blijkt dus wel dat een Nederlandsche P. P.-combinatie
die journalistieke belangen bevorderen wil en niet zuiver
een uitgevers-vereeniging zal worden, niet heel gemakkelijk
in elkaar te zetten is. Het publiek zal slechts gebaat
zijn door een combinatie op journalistieken basis.
En is de uitgever eigenlijk dat dan ook niet?
Een der oudste Nederlandsche journalisten heeft eens
verkondigd: „Het is journalisten strikt verboden vervelend
te zijn!"
Welnu, als de redacties der P. P. zich als journalisten
gaan combineeren, dan komt dat den inhoud der P.P. ten
goede en daalt de vervelendheidskans dier bladen veel
meer dan wanneer alleen door een uitgevers-combinatie
uitgeversbelangen worden beoogd. En, wij herhalen 't,
het zijn de samenstellers, de redacties der P. P., die het
eigenlijke werk leveren voor meneer en mevrouw Publiek.
Aan hun dus zich te combineeren!
GOS. DE VOOGT.
Een zonderlinge niet-herkiezing.
Het verslag der faits et gestes van het Kringbestuur
dwingt tot een opmerking die, naar ik hoop, reeds van
Ill

112 MED.E DEELINGEN.
andere zijde de redactie zal hebben bereikt, in dat gevaj
kan dit mijn stukje gevoegelijk naar de papiermand verhuizen.
Maar mocht geen der andere Kringleden getroffen
zijn geweest door het merkwaardige feit der niet-herkiezing
van collega HANS tot lid van het Dagelijksch Bestuur'
dan acht ik het mijn plicht daarover mijn groote verwondering
en leedwezen uit te spreken.
Sinds lang heb ik afgeleerd mij te verbazen over de
zonderlinge inzichten die journalisten er nu en dan blijken
op na te houden in zake van wat ik zou willen noemen:
vereenigingszeden. In onze organisaties komen herhaaldelijk
dingen voor, waarover men elders zich zou verbazen.
Maar dit stukje, de niet-herkiezing van HANS, is toch wel
bijzonder kras.
Daar is een collega die van bijzonderen ijver voor vakbelangen
is bezield, in wien de Kring dan ook bijzonder
vertrouwen meende te mogen stellen, toen hem de eenhoofdige
redactie van ons orgaan werd opgedragen. Een
volkomen gewettigd vertrouwen na de schitterende wijze,
waarop HANS in het voorafgaande jaar voor het grootste
deel de Mededeelingen had gevuld. En als dan het Kringbestuur
de gelegenheid heeft, hem zijnerzijds waardeering
te betuigen of, laat mij liever zeggen de meest eenvoudige
vereenigingshoffelijkheid jegens hem te betrachten, zet het
hem op onwaardige wijze in den hoek.
Ik begrijp dit niet. Het vorig jaar achtte het Kringbestuur
HANS geschikt om zitting te nemen in het Dagelijksch
Bestuur. Wat wij sindsdien van HANS zagen is voortreffelijk
werk als redacteur. Was hij als lid van het
Dagelijksch Bestuur dan zulk een brekebeen, dat vervanging
door ELOUT noodig was? Het is moeilijk aan te
nemen, vooral omdat er m. i. geen reden is de taak van
het Dagelijksch Bestuur zoo geweldig hoog te schatten,
dat wèl zeer bijzondere qualiteiten aanwezig behooren te
zijn bij den man die er zitting in neemt. En ook al worden
daarvoor meer dan gewone eigenschappen noodig geacht, —
wat wij van HANS weten, is dat hij een bekwaam, zeer
ijverig, warm voor journalistieke belangen voelend Kringlid
is. Nog niet genoeg voor lid van het Dagelijksch
Bestuur? M'n hemel, is het werk daar dan zóó gewichtig?
Ik heb geen reden voor een persoonlijke voorkeur. ELOUT
of HANS in het Dagelijksch Bestuur — mij is het wel.
Zelfs dat HANS een wat jongere richting vertegenwoordigt,
is in deze niet een moment van beteekenis. Als ELOUT
reeds zitting had gehad in het Dagelijksch Bestuur, zou
ik het even ergerlijk hebben gevonden, wanneer men hem,
mir nichts dir nichts, door HANS had vervangen.
Waartegen ik alleen opkom is dat men, zonder een
zeer dringende reden, een verdienstelijk en ijverig Kringlid
aldus behandelt. Als iets geschikt is om den lust te
dooden, dan is zulk een behandeling het zeker. Als HANS
er den boel bij neer gooide — wat toch héél jammer zou
zijn — zou ik het hem niet kwalijk nemen.
A. E. MENDELL.
De Kring als vakvereeniging.
De voorzitter van De Nederlandsche Dagbladpers heeft
in de jongste algemeene vergadering dier vereeniging in
zijn openingsrede o. a. gezegd:
„Anders was het, waar de Kring optrad om de belangen van
de journalisten te verdedigen, m. a. w. optrad als zuivere vakvereeniging.
Eensdeels was de oorzaak hiervan wellicht, dat ook
thans de Kring als zuivere v ak ver e en i ging slecht georganieerd
is — hij telt onder de buitengewone leden werkgevers en ondede
gewone leden hoofdredacteurs, die dichter bij den werkgever
dan bij den werknemer staan — terwijl b. v. in een gewone vakr
vereeniging geen meesterknechts als leden worden toegelaten. Als
vakvereeniging is de Kring een zeer zwak lichaam. Wij, als
werkgevers, kunnen en moeten dit betreuren! De nadeelige gevolgen
daarvan hebben wij o. a. reeds bij de behandeling van het
arbeidscontract ondervonden. Indien de Kring een sterke vakvereeniging
ware geweest, met een opgewekt en vertrouwensvol
leven, ware er, veronderstellen wij, nooit eenige aanleiding geweest
tot de booze woorden, daarover door ons bestuur gesproken. Wij,
dagblad-directeuren, kunnen slechts wenschen, dat de journalistenkring
als vereeniging van werknemers in de Journalistiek in
eenheid en kracht om contracten te sluiten en na te komen, moge
groeien."
Hierover schreven wij:
„Curieus is, dat 't voorbeeld, door den heer Boissevain genoemd
als bewijs, hoe zwak de Kring als vakvereeniging staat, er absoluut
naast is. De verwerping van 't voorgestelde arbeidscontract toch
geschiedde op 'n oogenblik, dat de meerderheid der vergadering
zich eindelijk bewust werd: wij moeten toonen, dat wij toch als
vakvereeniging ook wel wat beteekenen. Ware de Kring toen
zwak geweest, 't arbeidscontract zou aangenomen zijn. Maar de
vergadering wilde toen, bij het eerste belangrijke economisch
contact met de Directeuren-vereeniging, sterk zijn. Wij geven toe,
dat de commissie uit de journalisten, die onderhandelde, zich niet
sterk heeft getoond. Maar de Kring zelf deed toen beter."
In verband hiermede schrijft nu de redactie der Mededeelingen
van de directeuren vereeniging:
„Dit is „er absoluut naast"! Ware de Ned. Journalistenkring
bij de behandeling van het model-arbeidscontract een krachtige
vak-organisatie geweest, dan zou hij öf niet aan zijn bestuur
volmacht gegeven hebben om met onze vereeniging van directeuren
te onderhandelen en tot overeenstemming te komen, óf,
nadat die gegeven was, haar tot het einde toe hebben erkend.
Men zou, na korten tijd, immers, wijziging hehben kunnen vragen
in het „model", dat dan toch dadelijk, — d.i. nu reeds twee
jaren —, eenig nut zou hebben gesticht. Nu eischte men, uit
zwakheid, alles op eens. Men liet zijn eigen Bestuur en het onze
een dwaas figuur slaan, en men stootte onderhandelingen af, ook
voor de toekomst. Was de organisatie toen krachtig geweest en
had zij een „opgewekt en vertrouwensvol leven" geleid, dan zou
niet een zoo belangrijke zaak als het model-arbeidscontract,, bij
het „eerste contact met de Directeuren-vereeniging", eerst in
een algemeene vergadering zijn blijven steken en zou niet een
half jaar later het voorstel van het eigen Bestuur, door een
vereeniging van 270 leden, in een tweede vergadering, zijn verworpen
met . . , . 15 tegen 13 stemmen. Deze twee feiten gaven
aan onzen voorzitter, die de vakvereeniging van journalisten
terecht hoopt krachtig te zullen zien opgroeien, aanleiding om te
spreken, zooals hij gesproken haeft."
Wij gelooven niet dat ooit de bedoeling van den Kring
is geweest, het Bestuur een opdracht te geven om de
zaak geheel en al zelf, zonder verdere tusschenkomst der
algemeene vergadering, te be-eindigen. Een contract aanvaarden
dat men, zooals het daar ligt, verwerpelijk acht,
zou belachelijk zijn geweest. Door de aanvaarding van
zulk een contract zou de Kring te kennen hebben gegeven,
dat hij het daarin opgenomene als normaal beschouwde,
en dat was niet het geval. Wij vinden het een wonderlijk
soort economische „kracht", om een slecht contract te
aanvaarden, en dan later wijziging te ... . „vragen". Een
daad van wil en van moed: te kennen te geven dat men
zich met de nog minder dan minimale bepalingen niet kon
vereenigen, noemt de geachte redactie van 't directeurenorgaan
nota bene „zwakheid", 't Is kras! Wij blijven't besluit
toejuichen als een bewijs van een krachtiger bewustheid
als vakorganisatie, dan de Kring te voren ooit had
getoond.
Mozaïek.
Jeanne Reyneke van Stuwe, wier 25 e roman dezer dagen
verschenen is, schreef, naar wij in De Hofstad lezen, als jong
meisje in Ons Belang, (een blaadje van de coöperatieve
vereeniging Eigen Hulp), onder den schuilnaam Hans von
Rhenieck. Angstige oogenblikken bezorgde haar eens
't schrijven van een schetsje, waarin de lotgevallen van
een naaister beschreven werden. Zij had het vrouwtje zelf
't verhaal hooren doen, het verwerkt en ingezonden bij de
redactie van Ons Belang. Het was geplaatst, met dit
onverwachte gevolg, dat de naaister, die er zich zelf in
herkend had, een woedende brief aan de redactie schreef,
omdat zij „in de krant" was gekomen. Jeantje werd ver-

zocht op het redactiebureau te komen. Doodsbenauwd voor
de vermoedelijke gevolgen van processen en gerechtelijke
vonnissen kwam zij op het kantoor, om er geen politie
met paternosters en dreigende kerkerholen te vinden, maar
alleen een vriendelijken en lachenden redacteur, die uiterst
verbaasd was in zulk een jong, bedeesd en angstig kind
zijn medewerkster te ontdekken, 't Liep goed af!
* *
*
Uit een weekblad: „Wegens plaatsgebrek moeten een
aantal geboorten en gevallen van overlijden tot de volgende
week uitgesteld worden".
* *
*
Nederland is 't land van de uitstekend opgestelde dagbladen.
Zeker wordt er in andere landen hier en daar
'n krant aangetroffen die de beste Hollandsche bladen
overtreft. Maar geen land is er - zelfs Zweden niet —
waar in 't algemeen de pers zoo hoog staat.
(Het Volk). CAM. HUYSMANS.
* *
*
Whitelaw Reid, de Amerikaansche gezant te Londen
vertelde onlangs een aardige anecdote in verband met de
vaak onleesbare handschriften van journalisten. De Amerikaansche
journalist Horace Greeley wordt door een vriend
aan tafel genoodigd en neemt die uitnoodiging schriftelijk
aan. De vriend kan het onmogelijke handschrift van
Greeley niet ontcijferen; hij toont het aan vrienden en
bekenden; maar niemand is in staat de ware beteekenis
van het hieroglyphenstel te doorgronden. Half schertsend
loopt de vriend een apotheek binnen en reikt den apotheker
zwijgend het papier over. Deze zet zijn bril op, poogt te
lezen, staart zijn bezoeker aan, poogt nogmaals te lezen.
De vriend van Greeley verbergt zijn lach achter een gehuichelde
hoestbui. Tenslotte schijnt den apotheker een licht
op te gaan. En blijkbaar tevreden over zijn speurtalent
zegt hij: „O juist! — wilt u er misschien even op wachten"?"
De bezoeker - zeer in zijn schik - betuigt'levendig zijn
instemming. Na vijf minuten wachtens geeft de apotheker
hem een zorgvuldig in papier gewikkeld fleschje, waarin
het vermeende toebereide recept. „Een dollar!" zegt de
man, „het is een uitmuntend middel tegen verkoudheid."
Zoo speelde een journalist als dokter!
Een nieuwe Vereeniging.
In verband met de mededeeling op bladzijde 85 van het
vorige nummer der Mededeelingen over de plannen, die te
Batavia zouden bestaan om voor Indië een nieuwen Journalistenbond
op te richten, wil de ondergeteekende nog
even in herinnering brengen, dat door hem bij zijn vertrek
uit Bandoeng als boedelbeheerder van den „Indische Journalistenkring",
de stukken en bescheiden van dien Kring
op het redactiebureau der Preangerbode zijn achtergelaten
benevens een deposito bij het agentschap Bandoeng van
de Ned.-Indische Escompto-Maatschappij, dat destijds
18 Augustus 1910, f 825,95 bedroeg.
LEEUWARDEN, 30-9-12. W. F. M. VAN SCHAIK.
* *
*
Uit Indië bereikt ons de tijding, dat de Nederlandsch-Indische
Journalistenkring is gereconstitueerd. In Batavia zijn de
meeste journalisten toegetreden. Het bestuur is aangevuld
en bestaat nu uit de heeren ZAALBERG (Bat Nieuwsblad)
voorzitter; H. TERSTEEQ (Java-Bode), ondervoorzitter en'
J. SCHAAP (Java-Bode), secretaris. Men zal probeeren er
MEDEDEELIN/GEN.
113
wat leven in te houden, want een Kring is in Indië zeer
noodig. Wij roepen de vernieuwde en verjongde vereeniging
een hartelijk welkom toe en hopen dat het bestuur
aan de Mededeelingen denken zal.
Buitenland.
De positie van den Engelsehen journalist.
Nu en dan werd mij door collega's in het vaderland
gevraagd of ik in de Mededeelingen niet eens een en ander
zou kunnen vertellen van de positie van den Engelschen
journalist; over zijn opleiding in het vak; over zijn bezoldiging,
aanstelling, ontslag e.d.
Telkens nam ik mij voor aan dat verzoek gevolg te geven
doch telkens ook bleven de aanteekeningen, die ik in verband
met de tot mij gerichte vraag verzameld had, onuitgewerkt,
omdat ik dan door dit, dan door dat verhinderd
werd. Maar, eindelijk is het er dan toch van gekomen dat
ik tijd kan vinden om te gaan neerschrijven hetgeen volgen
zal en dat naar ik hoop, voor mijn vrienden in het vaderland
belangrijk genoeg zal zijn.
Zij allereerst gezegd dat ik de meeste gegevens omtrent
de positie van den Engelschen journalist te danken heb
aan de vriendelijkheid van den heer HORACE SANDERS
den secretaris van de Central London Commithee van de
„National Union of Journalists", een vereeniging, die op
dit oogenblik veilig genoemd mag worden de belangrijkste
journalisten-vereeniging in Engeland en die vooral groote
beteekenis kreeg, en het aantal harer leden belangrijk zag
vermeerderen, sedert de Insurance Act in Engeland in
werking kwam. Het aantal leden dezer vereeniging die
erkend is als een der Engelsche Trade Unions is binnen
enkele maanden tijds gestegen van 2500 tot 3300, omdat
zij erkend is als een der Approved Societies onder de
genoemde verzekeringswet, waardoor het voor journalisten
voordeeliger is daarbij aangesloten te zijn, dan verzekerd
te worden door bemiddeling van een postkantoor. Journalisten,
die minder dan £ 160 's jaars verdienen, moeten
volgens de Insurance Act verzekerd zijn. De „Union of
Journalists", die thans ongeveer vijf jaar bestaat, wordt
alleen gevormd door bona-fide journalisten, eigenaars van
nieuwsbladen, administrateurs of directeuren kunnen er
geen lid van worden. Leden kunnen zijn degenen, die drie
jaren aan de redactie van een blad verbonden zijn geweest
of die gedurende drie jaren afhankelijk zijn geweest van'
hun journalistieken arbeid. Het doel van de Union iste
beschermen en te behartigen de belangen der leden ten
opzichte van salaris en vakaangelegenheden; het oprichten
van fondsen tegen werkloosheid, voor ondersteuning en
pensioenen; het behandelen van vragen, die zich voordoen
in verband met het gedrag der leden in het bedrijf. De
Union heeft afdeelingen over het geheele land en elk lid
moet lid eener afdeeling zijn.
Dit ten aanzien der vereeniging. Hoe kan men daar nu
lid van worden, of beter hoe wordt men in Engeland journalist?
J
Zooals ik destijds reeds mededeelde aan de Commissie
der vakopleiding van onzen Kring, heeft men hier te lande
geen journalisten-scholen. Wel is waar bestaan er particuliere
inrichtingen, waar iemand die zich tot de journalistiek
voelt aangetrokken stenographic kan leeren — zonder
kennis van stenographic is men hier beslist in de journalistiek
onbruikbaar - talen kennis kan opdoen, enz., doch de
meeste journalisten maken van die inrichtingen geen gebruik.
De beste Engelsche journalisten hebben allen hun leerschool
gehad in de dagblad-bureaux en begonnen dan

114 MEDEDEELINGEN.
nagenoeg allen aan een provinciaal blad of aan een locaal
blad in een der Londensche voorsteden.
Een jongmensch, die zich tot de journalistiek voelt aangetrokken,
brengt allereerst een paar, soms tot vijf, leerjaren
door aan een klein blad. Soms betaalt hij daarvoor
aan de dirictie een klein leergeld, ofschoon dit laatste
hoogst zelden voorkomt. Na het einde dier leerjaren wordt
de leerling, die in den regel tot dusverre zonder salaris
gewerkt had, of slechts een klein zak-geld ontving, aangesteld
als jongste verslaggever of jongste redacteur (subeditor).
Heeft de aspirant-journalist, wanneer hij zich als
leerling aanmeldt, reeds voldoende kennis van stenographic,
dan wordt hij soms dadelijk aan een provinciaal blad of
aan een blad in de Londensche voorsteden (subusban
paper) als jongste reporter aangesteld en krijgt dan een
aanvangs-salaris van tien tot vijftien shillings, hetwelk
spoedig verhoogd wordt als hij blijken geeft de techniek
van reportage en schrijven voor een dagblad meester te
zijn. Algemeen wordt aangenomen dat die opleiding aan
een dagblad de beste opleiding is voor den journalist, beter
dan eenige school voor journalistiek hem ooit zou kunnen
geven.
Daar zijn er ook in de Engelsche journalistiek — precies
als in ons vaderland — die op rijper leeftijd „aan de krant"
komen, omdat zij in het vak, waarvoor zij oorspronkelijk
opgeleid werden, geen bevrediging konden vinden, dezulken
hebben dan meestal hun aanleg voor de journalistiek getoond
door het schrijven van boek-beoordeelingen; korte
verhalen; artikelen over dit of dat, waardoor zij de aandacht
op zich vestigden en hun een plaats aan een of
ander dagblad werd aangeboden. Er zijn ook journalisten,
die een universiteit-opleiding gehad hebben, doch deze
alleen opende hen volstrekt niet goede vooruitzichten bij
de dagbladpers; de quaestie is allereerst of de aspirantjournalist
zijn universitaire kennis weet toe te passen. Tal
van Engelsche journalisten hebben een grooten naam in
het vak, zonder dat zij ook aan een universiteit geweest
zijn.
Het salaris van den reporter is in de kleine provinciesteden
ongeveer 20 a 35 shillings per week, in de grootere
provincie-steden bedraagt het van 30 sh. tot £ 3.10 per
week, en aan de beste provinciale bladen komt het voor
dat reporters minstens 4 guinjes (een guinje = f 12.60)
per week verdienen. Sommige hoofd-verslaggevers aan
groote provinciale bladen verdienen 5, 6, 7 tot 8 guinjes
per week, doch de twee laatstgenoemde cijfers zijn toch
wel uitzonderingen. In het algemeen kan gezegd dat er
buiten Londen een aantal reporters zijn, die per jaar betaald
worden met £ 160 en ook velen, die minder krijgen
dan dit bedrag.
Het cijfer £ 160 wordt meer speciaal genoemd omdat
men in Engeland geen inkomsten-belasting betaalt, wanneer
men niet meer dan die som per jaar verdient. Iemand, die
niet meer verdient dan £ 400 per jaar, mag voor de berekening
zijner inkomsten-belasting £ 160 aftrekken en
betaald dus belasting van, b.v. £ 240 als hij £ 400 verdient.
Te Londen kan gezegd worden dat een goede reporter
gemiddeld 6 guinjes per week verdient; bij sommige correspondentie-bureaux
krijgt hij niet meer dan £2.10, maar
de salarissen wisselen over 't algemeen tusschen de 4 en
10 guinjes. De hoogste salarissen worden dan betaald aan
de reporters, die de beste beschrijvende verslagen kunnen
leveren en dergelijke salarissen gelden meestal ook voor
de redacteuren. Natuurlijk dat er speciale salarissen zijn
voor hoofd-redacteuren, schrijvers van hoofd-artikelen,
speciale correspondenten, e.d.
Journalisten, die een betrekking wenschen, melden zich
daarvoor aan bij de directie van een of ander blad, of
krijgen die ook vaak door het betrekking-bureau der jour­
nalistenvereniging, o.a. door dat van de „National Union
of Journalists", of door het schrijven op advertentiën.
Advertentiën, waarin journalistieke vacaturen worden aangekondigd,
vindt men in den regel in de Daily Telegraph
of Daily News.
Schriftelijke contracten zijn in de Engelsche journalistiek
uitzondering. Zij worden alleen gemaakt in bijzondere
gevallen voor hoofdredacteuren, speciale redacteuren,
buitenlandsche correspondenten enz. Regel is dat de aanstelling
mondeling geschiedt en het is een gewoonte geworden
dat de opzegging der betrekking van weerskanten
op drie maanden is bepaald. Wel is waar moet de werkgever
bij ontslag aan den journalist een maand salaris
uitbetalen, doch men kan gerust zeggen dat drie maanden
regel is. De vacantietijden aan provinciale bladen zijn
meestal veertien dagen per jaar met behoud van vol salaris;
aan de Londensche bladen is het bijna overal drie of vier
weken.
Bijkans overal is regel dat de journalist gedurende ziekte
zijn volle salaris behoudt en mij is door den heer SANDERS
en ook door andere journalisten verzekerd dat te Londen
vooral, de dagblad-directies in geval van ziekte hoogst
vrijgevig zijn.
Ziehier de voornaamste gegevens, die ik kreeg. Er blijkt
uit dat de toestanden over 't algemeen met die bij ons te
lande overeenkomen; alleen kan gezegd dat de salarissen
voor goede reporters, vooral voor hen, die goede beschrijvende
verslagen kunnen leveren, veel hooger zijn dan in
Nederland. Dit is begrijpelijk voor ieder, die hier nader
met de Engelsche reporters in aanraking kwam, want de
verslaggever die hier een goed beschrijvend verslag kan
maken, neemt een afzonderlijke plaats in. De verslaggevers
op vergaderingen, die ik ontmoette, zijn veelal uitnemende
stenografen, doch daarmede is vaak alles gezegd. Meermalen
heb ik opgemerkt dat zij, met name op internationale
congressen, totaal „vast liepen" als er iets anders dan
Engelsch werd gesproken, omdat hun de meest elementaire
kennis van Fransen en Duitsch ontbraken.
Ik noemde in den aanvang van deze mededeelingen de
„National Union of Journalists". Daarnevens bestaat nog
„The Institute of Journalists", waarvan ook directeuren lid
kunnen zijn. Deze vereeniging bestaat reeds meer dan 20
jaren, doch hoe langer, hoe meer gaan èn directeuren èn
journalisten inzien, dat het voor geen van beiden aanbevelenswaardig
is samen in één vereeniging zitting te hebben.
Dan heeft men nog de „Nothern Society of Journalists",
waarvan de hoofdzetel te Newcastle is, doch die van
weinig beteekenis is, terwijl in Ierland nog bestaat „The
Irish Journalists Association".
De „National Union" bezit een maandblad, evenals onze
Kring, getiteld The National Union Journal.
Ik kan er aan toevoegen dat de heer SANDERS mij zeide
dat hij gaarne zou zien dat er een soort „entente" zou
tot stand komen tusschen de journalistieke vereenigingen
in verschillende landen en dat b.v. de vereenigingen elkander
voor hun organen op de hoogte zouden houden van
nieuws, dat voor vakgenooten van belang kan heeten.
Ten allen tijde is hij bereid aan onzen Kring die mededeelingen
te doen, welke voor het vak nuttig kunnen zijn
en zouden kunnen bevorderen een broeder-band tusschen
zijne en de Nederlandsche vereeniging. En, natuurlijk,
gaarne bracht ik deze vriendelijke mededeeling aan de
collega's in ons land over.
LONDEN, October 1912. E. W. DE JONG.

Oorlogscorrespondenten in den Balkan.
De Van Dag tot £>a^-schrijver in 't Handelsblad had
dezer dagen 't volgend opstel over oorlogscorrespondenten
in den Balkan:
Zeer voortreffelijke inlichting over wat Montenegro doet,
verwacht ik van de vertegenwoordigster van The Daily
Chronicle in Groot Tsernogora, in Montenegro.
Het zal alom den vrouwen belang inboezemen te hooren,
dat een vrouw als oorlogsverslaggever van dit Britsche
blad optreedt in den Balkan en het strijdbare bergvolk
zal vergezellen. Miss Mary Durham heeft, naar wij vernemen,
zich daartoe sinds lang voorbereid door de talen der
Balkan-volken te leeren spreken. En 't is een les van het
verleden, dat de correspondent, die dit niet vermag, voor
inlichting geheel afhankelijk is van wat officieren, die
Fransch, Engelsch of Duitsch verstaan, hem gelieven te
vertellen. Trouwens correspondenten zullen, al kunnen ze
de taal van het volk spreken, toch reeds grooter bezwaren
dan voorheen te overwinnen hebben.
De toestanden zijn nu niet meer als in 1870 en 1877.
Oorlogscorrespondenten worden tegenwoordig zooveel
mogelijk geweerd en hun berichten aan strenge censuur
onderworpen. Maar in de groote oorlogen in Frankrijk
en den Balkan beleefden zij hun heldentijd. En het zal
wellicht velen belang inboezemen van een correspondent
uit deze oorlogen iets te hooren.
* *
*
In De Gids van December 1877 gaf ik in een opstel:
„Be getuigen in het Oosten" verslag van wat enkele
oorlogscorrespondenten gezien en gehoord hadden.
Ik had Mac Gahan leeren kennen, die mijn vriend
Koolemans Beynen tot kameraad was op de Pandora van
Sir Allen Young, op welk schip ze ervaring in de Poolzee
opdeden. Hij en Archibald Forbes waren ideëele oorlogscorrespondenten.
Forbes was evenals Mac Gahan een
vertegenwoordiger van de Daily News op het oorlogsterrein.
Hij verhaalde mij van zijn wedervaren in vele oorden der
wereld.
Een kijkje in zijn paspoorten en in de officieele documenten,
welke hem als dagbladcorrespondent wettigen, zou iedereen
als mij verbaasd hebben. Onder deze opmerkelijke papieren
was er een gedateerd Coblentz, 23 Juli 1870, en geteekend
von Goeben; een ander was van den koninklijken — toen
nog niet de keizerlijke — „Generalstab" en geteekend
door generaal Podbielski. Er was een pas „von St. Denis
nach Paris," geteekend door generaal Schlotheim, en hij
had een geheelen bundel legitimatie-papieren en passen
van de verschillende regeeringen, waarmede Spanje in de
laatste jaren gezegend was geworden. Men trof er b.v.
een aan hem verleend door generaal Contreras, den held
der intransigenten te Cartagena. Het Carlistische opperhoofd
Dorerguray schonk hem er een; en een derde is geteekend
door den chef van den staf van koning Alfonso. De tweede
dezer passen verwierf Forbes ten gevolge van zijn ongeduld
over de werkeloosheid van generaal Contreras. Hij was
het moede langer toeschouwer te zijn van niets doen, en
besloot de blokkade van Vich in Catalonië te breken.' De
poging mislukte en hij werd gevangen genomen door
generaal Dorerguray, die hem echter weldra weer vrijheid
en een vrijgeleide schonk. * *
*
Een andere pas, die historische waarde heeft, was het
laatste document, dat kolonel Henri van de Commune
teekende, een paar uren voordat de troepen van Versailles
Parijs binnenrukten. Van 1876 waren de vergunningen
hem verleend in Servië, en het Russische paspoort. Dit
bestond uit het photographisch portret van den special
correspondent, van het keizerlijk zegel voorzien en geën-
MEDEDEELINGEN.
115
dosseerd door de verschillende autoriteiten. Behalve al
deze documenten, had de heer Forbes een aantal paspoorten
gereed liggen, geviseerd voor de verschillende
landen. Hij bewaarde ze in een kamertje, dat hij zijn
equipment-room noemde. Aldaar stonden steeds gereed
twee porte-manteaux en een bullock-trunk. De eerste
bevatte zomer-, de tweede winterkleederen en de koffer
een volkomen uitrusting naar Indië. Boven deze koffers
hingen de rijlaarzen, de veldflesch en een revolver, terwijl
een zak met sovereigns en napoleons op een veilige plaats
in dezelfde kamer gereed lag. Forbes was dus gereed om
onmiddellijk te vertrekken, wanneer de order om te
marcheeren kwam, en dat zijn voorzorgsmaatregelen niet
overbodig waren, kan o. a. hieruit blijken, dat hij vier uur
nadat hij zijn aanstelling kreeg als correspondent naar
lndie vertrok met den prins van Wales, en eens een half
uur na het ontvangen van de order naar Dover stoomde
op weg naar Spanje.
* #
*
Hij nam in het begin van den Pransch-Duitschen oorlog
de benoeming aan van oorlogscorrespondent van den
Morning Advertiser. Zijne brieven trokken de aandacht
van den heer J. R. Robinson, den directeur van de Daily
News. Forbes wenschte, uit Frankrijk weer in Engeland
teruggekeerd, in een der groote dagbladen een brief te
plaatsen, waarin hij de juiste positie der Duitsche en
Fransche legers duidelijk uiteenzette. Hij stond in Fleetstreet
met zijn kopij, aarzelende aan welk van de drie
redactiebureelen in de onmiddellijke nabijheid hij zijn
brief zou toevertrouwen. Hij liet het lot beslissen, en toen
hij het papiertje waarop Daily News stond, trok, wierp
hij zijn brief in de bus van dit vooral in dien tijd zoo
voortreffelijk dagblad. Den volgenden dag was zijn brief
reeds geplaatst. Hierdoor aangemoedigd, bracht hij onmiddellijk
den directeur een bezoek. Tot zijn niet geringe
verwondering werd hij door den heer Robinson ontvangen
als werd hij door hem verwacht. De directeur reikte hem
zoodra hij binnenkwam, zijn aanstelling over als oorlogscorrespondent
van de Daily News, en vestigde er zijn
aandacht op, dat dienzelfden avond een mailtrein van
Calais vertrok, die hem in staat zou stellen binnen twee
dagen te Metz te zijn. Hij vertrok een uur later. De
instructies, welke de heer Robinson hem gaf, verdienen
aandacht, want zij openden een nieuw tijdperk in de
geschiedenis der journalistiek. Forbes zou geen gewone
telegrammen zenden, met het korte bericht van het belangrijkste
dat plaats had, maar hij zou zijn brieven in hun
geheel overseinen.
* *
*
Hij had de nauwkeurigste kennis van alle wegen en
middelen van gemeenschap, waardoor hij van het slagveld
de opmerkingen, aldaar neergeschreven, zoo spoedig naar
het naastbijgelegen telegraafkantoor brengen kon. Hij wist
steeds het punt te kiezen, waar hij in staat was het
nauwkeurigst zich een denkbeeld te vormen van hetgeen
plaats had; hij wist te zien en op te merken, en had de
verwonderlijke vaardigheid om onmiddellijk, nu rustende
op een gebroken kanon, dan voortsjokkend op een ammunitiewagen,
een aanschouwelijke juiste beschrijving in
gespierd Engelsch te geven van den veldslag, die onder
zijn oogen plaats had. Meestal was hij bij eiken veldslag
een poos bij de voorhoede; hij ontzag gevaar noch vermoeienis;
hij werd een paar keer gewond, doch, zegt hij
steeds, „I always found the front the safest place"; hij
was, als de slag beslist en de beschrijving geschreven
was, zijn eigen koerier en bracht zijn brief uren en uren
ver, zonder te rusten en te slapen of te eten, om er maar
voor te zorgen, dat zijn blad het eerste en het beste was
ingelicht. Het geluk diende hem vaak, gelijk het trouwens

116 MEDEDEELINGEN.
meestal moedige mannen, die hun plicht doen, helpt — en
door geluk en handigheid slaagde Forbes er onder anderen
in op de plaats tegenwoordig te zijn, toen Napoleon III
zijn zwaard overgaf aan keizer Wilhelm. Zijn beschrijvingen
van de veldslagen bij Metz maakten hem dra beroemd.
Ofschoon hij zijn oordeel in de onmiddellijk verzonden
brieven nooit controleeren kon door de opmerkingen van
anderen, hebben vele Duitsche officieren zijn beschrijvingen
der veldslagen telkens aangehaald als de nauwkeurigste
en onpartijdigste.
* *
*
Toen Parijs zich moest overgeven aan de Duitschers,
slaagde Forbes er in het eerst van alle journalisten in de
stad te zijn. Hij had al zijn maatregelen genomen. Op
een krachtig paard gezeten reed hij Parijs van de Noordzijde
binnen; hij zag alles wat er te zien was, en na met
goed humeur, tact en moed honderden zwarigheden overwonnen
te hebben, gelukte het hem eenige uren later de
stad weer uit te komen. In galop ging het nu naar Lagny,
waar hij juist bijtijds aankwam om in een sneltrein te
stappen, die hem naar Carlsruhe bracht. In den trein
schreef hij een brief, welke drie kolommen van de Daily
News vulde, en dien hij van Carlsruhe aan zijn blad
seinde. Onmiddellijk keerde hij naar Parijs terug, waar hij
een paar dagblad-correspondenten ontmoette, die juist hun
beschrijvingen per post verzonden hadden — want er was
geen gelegenheid tot seinen. Zij beklaagden hem, dat hij
eerst een dag later dan zij Parijs had weten binnen te
komen, en ze verhieven er zich niet weinig op, dat zij
hem toch eens de baas geweest waren. Hij antwoordde
niets, zoodat ze dachten, dat hij zich zijn ongeluk bitter
aantrok. Men kan zich hun verwondering voorstellen, toen
ze later ontdekten, dat de Daily News alle Europeesche
dagbladen drie dagen was voorgeweest met een uitvoerige
dramatische beschrijving van de overgave van het uitgehongerde
Parijs aan keizer Wilhelm.
* *
*
Niet minder goed overlegde hij het bij de tweede
inneming van Parijs. Tijdens de Commune wist hij natuurlijk
weer juist op het kritieke oogenblik in Parijs te zijn. In
den namiddag van den bekenden Zondag at hij salade
met generaal Dombrowski en verkreeg van hem al de
inlichtingen, die hij noodig had. Een poos later, het vechten
aanschouwende, werd hij beetgepakt door een troep
Communisten, die een barricade oprichtten voor het Palais
Royal. Hij wist zich echter vrij te koopen door hun een
goeden raad te geven. De Communisten, wier moed en
de kracht van wier overtuiging grooter waren dan hun
krijgskunde, hadden een barricade gemaakt en daarachter
twee stukken veldgeschut geplaatst. Ze hadden echter
vergeten schietgaten te maken. Hun gevangene maakte
hen hierop opmerkzaam en werd onmiddellijk in vrijheid
gesteld als waardeering van zijn militaire bekwaamheid. Toen
de strijd het felst was, werd hij echter door andere
Communisten opnieuw aangegrepen, en hij had te kiezen
tusschen onmiddellijken dood en het deelnemen aan de
verdediging van een barricade, welke van drie zijden door
de troepen uit Versailles werd aangevallen. Toen men
hem voor een oogenblik geen aandacht schonk, wist hij
in een huis te vluchten en te ontsnappen. Parijs stond nu
in brand, en bij het zien der vlammen, die uit het Hotel
de Ville en de Tuilerieën sloegen, besloot Forbes een
wanhopende poging te doen om de ontzettende tijding
aan zijn blad te melden. Hij maakt onmiddellijk zijn plan.
Gewapend met een officieele enveloppe met groote letters
geadresseerd aan koningin Victoria, weet hij de brandende
stad uit te komen. Met honderden wachtend op een pont
om de Seine over te steken, wist hij zich door de Duitschers
het eerst te laten overzetten door het vertoonen van een
anderen quasi-officieelen brief van den Britschen gezant
aan lord Granville, minister van buitenl. Zaken, gericht.
Hij maakte zich meester van een paard en reed naar St.
Denis. Hij schreef zijn prachtige aanschouwelijke beschrijving
van het brandende Parijs in de mailboot tusschen Calais
en Dover, waarop hij de eenige passagier was. Van Calais
had hij aan de Daily News geseind vier kolommen plaats
open te houden; om zes uur 's morgens kwam hij te
Londen aan het bureel, en om acht uur verschenen honderdduizend
exemplaren van de Daily News met het bewonderenswaardig
verhaal van een ooggetuige. Toen de heer
Robinson om half tien de redactiekamer binnentrad, vond
hij Forbes in diepen slaap, met een Londensch adresboek
tot hoofdkussen. Daar de brief van Forbes het eerste
bericht gaf van den toestand in Parijs, was de opwinding
in Londen buitengewoon groot. Dienzelfden middag werd
den eersten minister in het parlement gevraagd of hij ook
kon mededeelen of het ontzettend verhaal van de Daily
News waarheid bevatte. De heer Gladstone antwoordde
dat H. M.'s regeering verstoken was van alle berichten
uit Parijs, doch dat hij ernstig hoopte, dat het verhaal
van de Daily News onjuist, ten minste overdreven was.
Twee dagen later bleek, dat Forbes de waarheid en niets
dan de waarheid medegedeeld had. — Welke ontzaglijke
som de oorlogscorrespondenties aan Daily News en Times
kostten, weet ik niet precies meer. Maar ze was zeer groot!
* *
*
Forbes woonde 1877 den Servischen oorlog bij, en
stelde alle lezers van de Daily News in staat om een juist
inzicht van den toestand te krijgen. Van den aanvang
toonde hij aan hoe Servië niet bestand was tegen de
de Muzelmannen. Na den slag bij Djunis, die den oorlog
besliste, was hij op een afstand van 137 Engelsche mijlen
van de „basis zijner operaties," gelijk hij de telegraafkantoren
pleegt te noemen. Even voor zonsondergang
vertrekkende, reed hij in 14 uur van Deligrad naar
Semendria — een afstand van 100 Engelsche mijlen. Hij
had zijn eigen zadel en reed op een gewoon postpaard,
dat hij op elk station tegen een nieuw verwisselde. Te
Semendria aangekomen, wist hij een tilbury te krijgen en
reed naar Belgrado, vanwaar hij overstak naar Semlin.
. Dus gelukte het hem zijn allerbelangrijkste beschrijving
den morgen na den veldslag te verzenden. Gedurende den
oorlog in Bulgarije heeft hij letterlijk in den zadel geleefd,
overdag overal rondrijdende en 's nachts zijn berichten
wegbrengend. Vernemende, dat de eerste aanval op Plevna
plaats zou hebben, reed hij tachtig mijlen ver naar het
slagveld; den geheelen strijd — die een dag duurde —
woonde hij bij; hij werd een paar keer door Bashi-Bazouks
achternagezet, doch hij zag alles. Ten laatste konden paard
en ruiter niet meer, en zoo moede was het dier, dat het
zich aan de zijde van zijn meester uitstrekte, de kop op
zijn knie leggend. Ze sliepen tot een nieuw alarm hen
wekte. Zoodra het licht aanbrak, aanvaarde Forbes den
tocht naar Sistova (een afstand van zestig mijlen). Toen
zijn paard neerviel van vermoeienis, nam hij den zadel
op zijn hoofd mede en liep naar Sistova, vanwaar hij
zich naar Bucharest spoedde. Van Ploesti naar Cronstad
in Transylvanië reed hij weder op postpaarden, totdat hij
van het telegraafbureel in deze laatste stad de bewonderenswaardige
beschrijving en beoordeeling van den geduchten
slag van Plevna afzond, welke drie dagen na den
slag in Engeland zoo groote aandacht trok.
# *
*
Na den slag van 24 Augustus in den Shipka-pas, reed
Forbes zonder ophouden, telkens versche paarden nemend,
naar het Russische hoofdkwartier. Hij was er lang voor
een der talrijke boodschappers en aides-decamp aankwamen.
Daar hij de eerste getuige van den slag was, werd hij

opgehouden, om aan den Tzaar en den Grootvorst verslag
te geven van wat hij gezien had, en zette toen de reis
voort naar Bucharest, vanwaar hij alle lezers van de
Daily News weder in staat stelde om te zien wat hij
gezien had. Ten laatste bezweek hij onder zijn taak; een
kwaadaardige koorts greep hem aan, en hij was gedwongen
naar Engeland te gaan om zijn geknakte gezondheid te
herstellen.
Een minister bij journalisten.
De Londensche correspondent van het Handelsblad schreef
14 October o.a. het volgende:
Wij, journalisten, maken er schier dagelijks melding van
als „broeders van verschillende gilden" samen komen in hun
jaarvergaderingen of op hun feestvergadermgen, getrouwelijk
onder de oogen van het publiek brengende wat zij beraadslaagden
of hoe zij feestten — waarom zouden wij dan af
en toe onzen lezers niet eens vertellen hoe wij, broeders van
het pers-gilde, samen waren? Mij dunkt, daar kan niets tegen
zijn, allerminst niet, wanneer zulk een samenkomst van
journalisten werd bijgewoond door een der meest bekende
Ministers der Kroon, die bovendien een belangrijke redevoering
hield.
Het was gisteravond in de groote feestzaal van het Hotel
Cecil in het Strand, dat ongeveer een paar honderd journalisten
samen aan den disch zaten. Natuurlijk, het moest op een
Zaterdagavond zijn, dat zooveel pers-broeders samen konden
komen, want de Zondagochtend is de eenige ochtend, dat
de groote Londensche bladen niet verschijnen. Wij hebben
hier wel Zondagochtendbladen, verscheidene en zeer goede
ook, doch zij verschijnen onder andere namen dan de gewone
ochtendbladen in de week, en hebben hun afzonderlijke
redacties. Welnu, de samenkomst van gisteravond ging uit
van de National Union of Journalists, een vereeniging, die
eerst vijf jaren geleden werd opgericht en er nu reeds eene
van beteekenis is geworden. Voordien bestond reeds jaren
The Institute of Journalists, maar dat was niet een vakvereeniging
in de eigenlijke beteekenis van het woord. Uitgevers,
directeuren, journalisten waren er lid van en zijn er nog lid
van, doch de Engelsche journalisten achtten het toch noodig
ook een vakvereeniging te hebhen in den geest der bij de
Engelsche wet erkende trade-unions, en zoo werd de National
Union of Journalists opgericht, die haar afdeelingen heeft
over het geheele land en in den aanvang des jaars reeds
2500 leden telde. Kort voor de ziekteverzekeringswetten in
werking kwamen, besloot de Union gedaan te krijgen, dat
zij ook erkend zou worden als een Approved Society onder
die wet, dus dat de leden onafhankelijk zouden zijn van
andere ziekenfondsen of verzekering bij het postkantoor.
Dit gelukte en sedert nam het ledental tot 3600 toe, feit
van beteekenis genoeg om eenigszins feestelijk te worden
gevierd. Zóó werd het feestmaal van gisteravond aangericht
en de „vader" der Insurance Act, Minister Lloyd George,
Chancellor of the Exchequer, beloofde te zullen komen.
Daar zaten aan de hoofdtafel nevens den president van
de Union, den heer J. H. Harley, M. A. en den Minister,
een aantal bekende journalisten en Parlementsleden aan;
daar was een feestkrant gemaakt, die den eigenaardigen titel
droeg van „The Nujjers Gloat" (de N(ational) U(nion)
J(ournalists) uiting van genot, die naar op de titelpagina
werd medegedeeld, had „The smallest circulation in the
world" en zou verschijnen voor „one night only."
Het menu werd vlug afgewerkt — naar Engelschen trant;
't was feitelijk bijzaak: men verbeidde het oogenblik, dat
de onontbeerlijke City-toast-master, die in zijn rooden rok en
kuitbroek, zijn staf in de hand, zich zijner waardig bewust,
staande achter den stoel van den president, aandacht zou
MEDEDEELINGEN. 117
vragen voor den „Right Honourable David Lloyd George."
Maar voor 't zoover was, deelde de secretaris nog mede, dat
eenige bekende eigenaren van dagbladen gelukwenschen
hadden gezonden en zich tot hun spijt moesten verontschuldigen.
Het belangrijkste was wel een brief van Lord NorthclifTe, den
bekenden eigenaar van Daily Mail enz. enz., die schreef tot
zijn spijt verhinderd te zijn, te meer, omdat hij trots alle
verschil in politieke meening, een groot bewonderaar van
Lloyd George was, en die tevens mededeelde, dat hij het
zulk een gelukkig verschijnsel vond dat de journalisten een
krachtige vakvereeniging hadden gevormd, waarin geen plaats
was voor direeteuren en dagblad-eigenaren; dat hij er trotsch
op was, dat het gilde der journalisten 111 de laatste twintig
jaren zulk een eervolle plaats had verworven in de groote
maatschappij, en die tevens als zijn meening te kennen gaf
„dat het noodig is dat journalisten zich vereenigen voor het
verkrijgen van langer vacantie-tijden en betere salarissen."
Natuurlijk, het voorlezen van dien brief, vooral wat betreft
vacantie en salaris, had heel wat applaus.
En toen, nadat een der bestuursleden van de Union, de
heer J. O'Donovau, een Ier, den toost had uitgebracht op
de „Imperial Parliament" en den heer Lloyd George, stond
de Minister op.
De eerste vijf minuten was er geen sprake van dat hij
aan het woord kon komen, want de journalisten hielden
niet op hem toe te juichen. Maar eindelijk, nadat hem het
„For he is a jolly good fellow" was toegezongen, kon de
heer Lloyd George dan toch gaan spreken. Pas had hij
eenige woorden gezegd of een der persmannen ging over
„Votes for women" schreeuwen. Er was slechts één damejournalist,
die of geen suffragette was, of het althans dezen
avond niet toonde, maar twee feministische broeders kwamen
voor de politieke belangen hunner zusters op, werden echter
door collega's oogenblikkelijk voor goed verwijderd.
,,'k Zou gedacht hebben dat er iets niet in den haak was
geweest" zeide de Minister toen de beide rustverstoorders
verwijderd waren, „als er tenminste niet een paar op de
gebruikelijke manier geïnterrumpeerd hadden." Toen gaf hij
er zijn vreugde over te kennen, dat een Ier gedronken had
op het „Imperial Parliament," wat hem moed gaf te denken,
dat eens Sir Edward Curson op het „Iersche Parlement"
zou drinkeu, en betuigde zijn ingenomenheid met het schrijven
van Lord NorthclifTe. — Lloyd George herinnerde er aan,
dat ook hij zélf jaren geleden een en ander aan journalistiek
had gedaan en soms voor een dagblad naar nieuws had
moeten zoeken. Wie daarvan meer mocht willen weten en
bovendien belangstelt in den levensloop van dezen Engelschen
staatsman, raad ik aan te lezen het eerste deel van zijn
biographie, geschreven door Herbert du Parcq, M. A., dat
onlangs hier verschenen is — een lezenswaardig boek.
„Evenwel," vervolgde de Minister, „er is op dit oogenblik
voor de journalisten geen gebrek aan kopij," en hij sprak
m verband daarmee eenige woorden over den toestand in
den Balkan en vervolgens uitvoerig over de verzekeringswet.
Met daverende toejuichingen werd de Minister voor zijn
rede beloond en nog geruimen tijd bleef Minister Lloyd
George aangezeten met de journalisten, blijkbaar erg veel
pret hebbende van voordrachten door eenige specialiteiten
uit Londensche music-halls ten beste gegeven en hartelijk
lachende om een der journalisten, die in een komische
voordracht op geestige wijze met veel uit de loopbaan van
dezen Britschen Minister den draak stak.
De „National Union of Journalists" had het eerste lustrum
van zijn bestaan als vakvereeniging, schitterend herdacht.
# *
*
13e in bovenstaande correspondentie bedoelde brief van
Lord Northcliffe luidde letterlijk als volgt:
„I am sorry that a long-standing engagement in Norfolk
prevents my accepting your invitation to meet the Chancellor

118 MEDEDEELINGEN.
of the Exchequer on October 12, for, like most of his political
opponents and critics, I am a great admirer of Mr. Lloyd
George, and, moreover, as one who worked for some six
years as a reporter, descriptive note and leader writer for
most of the London morning and evening papers, I have
watched the growth of yoar much-needed society with
interest. In the last twenty years our craft has risen from
a humble, haphazard and badly paid occupation to a regular
profession, which must, in the future offer increasing opportunities
to men and women of ability. It has therefore become
all the more necessary that newspaper workers should adopt
the methods of other professions and form a society for
mutual protection and encouragement. The introduction
of all manner of timesaving machinery within the last few
years has made the work less arduous, but more nerve
exhausfing, and it is incumbent that journalists should unite
for the obtaining of longer annual holidays and better pav.
It is my proudest boast that the changes and competition
which I have introduced into English journalism have had
the effect of increasing the remuneration of almost every
class of newspaper writer, as well as greatly adding to the
number of those engaged in journalism. It is not, in my
opinion, wise or politic for newspaper proprietors and
journalists to belong to the same institution, and I have been
much pleased to notice that there is nothing of the cap-inhand
and beanfeast business about your society. There are
times, of course, when newspaper proprietors and those who
work with them, should co-operate to uphold the dignity of
the Fourth Estate, as on the recent occasion when the staff
of the „Sydney Daily Telegraph" were expelled from the
New South Wales Legislative Assembly. It seems to me
that a self-respecting society like yours has te opportunity
of doing much for your members. Will you permit me to
add that I am more gratified at receiving your invitation,
because I know your properly independent attitude towards
those who own newspapers."
„Yours very truly.
„NORTHCLIFFE".
* *
*
Onze Kringvoorzitter zond aan de Union op den avond
van haar feest het volgende telegram:
„Association of Dutch journalists expresses fraternal feelings
to National Union; rejoices in success, confirmed by presence
member Cabinet; sends best withes for permanent flourishing."
Door een misverstand van het Londensche telegraafkantoor
terzake van het opgegeven telegram-adres, bereikte deze
gelukwensch (evenmin als die uit verscheidene Engelsche
koloniën) de Vereeniging niet op den avond van haar feest.
De secretaris der Union verzocht evenwel onzen collega
De Jong te Londen den Kring zijn broederlijken groet over
te brengen en zijn levendigen spijt dat de wensch niet op
tijd werd werd ontvangen. Hij vroeg alsnog van den tekst
van het Nederlandsche telegram op de hoogte gesteld te
worden, teneinde dezen in het orgaan van de Union te
kunnen publiceeren. Aan dit verzoek is bij nader schrijven
voldaan.
Von Marschall en de Pers.
Het is bekend dat de onlangs overleden gezant.van
Duitschland te Londen, baron Von Marschall, steeds een
zeer handige aanraking met de pers heeft weten te onderhouden.
In het Berliner Tageblatt werd daarop dezer
dagen nog gewezen. Hij beschouwde elke courant voor
wat ze waard was en verstrekte haar, indien hij het noodig
oordeelde, inlichtingen, zonder zich ook maar eenigszins
over de politieke kleur van het blad te bekommeren. Aan
kritiek hierover heeft het hem niet ontbroken; de ambtelijke
wereld in Duitschland nam in de negentiger jaren een
eenigszins ander standpunt in wat de beoordeeling van
journalisten betrof. Toen Von Marschall aan het hoofd van
Buitenlandsche Zaken stond is hem eens in den Rijksdag
door graaf Van Limburg Stirum verweten, dat hij mededeelingen
gedaan had aan een courant, die oppositie tegen
de Regeering voerde.
Het antwoord van Von Marschall is te merkwaardig om
het hier niet te laten volgen.
„ . . . . De afgevaardigde heeft waarschijnlijk willen
zeggen, dat het niet te pas komt als Buitenlandsche Zaken
inlichtingen verstrekt aan bladen, die ook artikels tegen
ministers geschreven hebben. Ik heb geen reden met
betrekking tot deze zaak iets geheim te houden. Ik heb
aan bladen die oppositie voerden inlichtingen gegeven. Ik
heb echter nog iets veel ergers gedaan en dat weet de
geachte afgevaardigde, graaf Van Limburg Stirnm, blijkbaar
nog niet; ik heb zelfs mededeelingen gedaan aan bladen
die, toen de handelstractaten vastgesteld werden, scherp
tegen mij zijn opgetreden. Maar het allerergste is dat ik
er werkelijk niet aan denken kan, een andere houding te
gaan aannemen. De geachte afgevaardigde, graaf Van
Limburg Stirum, heeft ons verschillende vormen meegedeeld,
waaraan z.i. een courant moet voldoen, opdat haar
de „onderscheiding" van de ontvangst in een ministerie te
beurt zal mogen vallen. Een dergelijk blad moet „wetenschappelijk,
zakelijk en degelijk" zijn, en mag er niet op
uit zijn om sensatie te maken en evenmin om abonne's
te vangen. Dat mag in theorie voortreffelijk klinken, inde
praktijk kan ik daar niets mee beginnen, en de hoofdzaak
is door den geachten afgevaardigde geheel en al vergeten.
Met betrekking tot het verstrekken van inlichtingen van
buitenlandsche politiek komt het in de eerste plaats daarop
aan, dat het blad in het binnenland en vooral ook in het
buitenland gelezen wordt en men rekening houdt met
hetgeen het schrijft. De inlichtingen, die ik plichmatig over
buitenlandsche politiek geven moet, zoolang alle buitenlandsche
kabinetten dat ook doen, hebben met ons partijleven
niets te maken. Ik zal er mij nooit toe leenen met
deze inlichtingen een soort handel te drijven om invloed
op de houding van de bladen te kunnen uitoefenen. Ik
zal de inlichtingen niet verstrekken als belooning voor
goede artikels en ze inhouden als straf voor slechte. Ging
ik dezen weg op, dan zou ik voor de houding van deze
bladen een verantwoordelijkheid moeten aanvaarden, die
ik op het oogenblik niet draag, en spoedig zou geen enkel
blad zich meer met mij in verbinding willen stellen, want
een blad dat ook maar eenigszins op zijn eer gesteld is,
zou zich zulk een behandeling niet laten welgevallen. En
wat zouden de gevolgen zijn? Dat niet alleen het buitenland,
maar zelfs het binnenland zijn inlichtingen betreffende
de Duitsche buitenlandsche politiek uit die bronnen zou
betrekken, welke in het buitenland officieus van nieuws
voorzien worden. En de geachte afgevaardigde graaf Van
Limburg Stirum zal toch moeten toegeven, dat zulk een
toestand niet in het belang van Duitschland zijn zou."
Ach, waren alle diplomaten zoo. . . . !
* *
*
De oud-correspondent van de A^. ƒ?. Crt. te Berlijn
schrijft nog:
Marschall heeft van het begin van zijn optreden in het
openbaar af aan in het politieke leven altoos een zeer
verstandige en handige, persoonlijke aanraking met de
pers weten te onderhouden. Dat was al het geval, toen
hij de opvolger van Herbert v. Bismarck van buitenlandsche
zaken werd. Hij was bovendien zoo verstandig, om dadelijk
met Bismarck's stelsel te breken, dat van zijn perskozakken
verlangde, dat zij zich met ziel en verstand,
zonder wil en eigen meening, aan hem overleverden.

Marschall liet elk journalist en diens blad op eigen wijze
zalig worden en nam hen voor zich in, door vriendelijke
manieren en voorzichtige inblazingen, zoo handig, dat hij
voor zijn politieke oogmerken zelfs bladen, die de regeering
bestreden, met goed gevolg omstrikte. Vooral was hij, de
conservatief in zijn hart, geenszins bang voor omgang
met liberale en democratische persmannen. Onder hen
kreeg hij menig warm aanhanger. Was dit reeds te Berlijn
het geval, deze handigheid ontwikkelde hij nog meer te
Konstantinopel. Hij verstond de kunst, die in de Duitsche
diplomatie aanvankelijk zeer weinig verspreid was, om
een nuttigen omgang met de pers te onderhouden, waarbij
beide partijen in de gelegenheid bleven, om aan hun
waardigheid niets te kort te doen.
Beter dan eenig ander Duitsch staatsman (zoo voegt
de tegenwoordige correspondent van 't blad hier nog aan
toe) wist Marschall met de pers te werken. Het was hem
bekend dat een verstandig en fatsoenlijk journalist zich
niet laat gebruiken, als men bij hem komt omdat, en
alleen omdat, men hem noodig heeft. Hij trachtte met
journalisten van alle richtingen op goeden voet te staan,
en volgde niet de even verkeerde als onwaardige taktiek,
die ook nu nog niet alle autoriteiten hier vreemd is, om
alleen die bladen nieuwtjes toe te stoppen, die zoet zijn,
of daarvoor tegendiensten willen verrichten. In den Rijksdag
heeft hij daar eens een belangwekkende rede over
gehouden; het kwam er voor hem niet op aan of een blad
de regeering of misschien wel hem zelf bestreed, maar
wel of het in binnen- en buitenland gelezen werd. Marschall
heeft dit beginsel altijd gevolgd. Hij wist zich zoo
geliefd te maken onder de journalisten, dat de Engelschen
hem tot in den laatsten tijd als een gevaarlijk sujet op
dat punt beschouwden, en meenden dat tegenover hem
een driedubbel gepantserd hart, zelfs voor een goed
Engelschman, onmisbaar was. Marschall's menschenkennis
en geheugen kwamen hem daarbij te pas. Iemand die hem
duidelijk genoeg voorgesteld was, vergat hij niet licht
meer. Men denke zich welk een indruk het maakt, als
een bescheiden journalist bij een officieele gelegenheid
plotseling Marschall op zich toe ziet stevenen, en de
groote man hem de hand komt drukken, met de herinnering
aan een kort interview of gesprek, dat zij jaren
geleden gehouden hebben. Men herinnert zich misschien
dat hij op zijn reis naar Engeland op een fotograaf toeliep
onder de velen die hem kiekten, en den man er terecht
aan herinnerde, dat deze hem op de vredesconferentie
ook gekiekt had. Zulke kleinigheden kwamen vaak bij
hem voor. Marschall was zijn eigen nomenclator, en het
middel heeft in onzen tijd nog niets van zijn werking
verloren.
Leerstoel aan de Columbia-Universiteit.
Binnen enkele dagen zullen (aldus schreef de correspondent
te New York van de N. R. Crt. op 21 Sept. j.1.)
de van heinde en ver hierheen gekomen gegadigden
gelegenheid bekomen tot het volgen der colleges aan de
Pulitzer School voor Journalistiek, die als een onderdeel
der Columbia Universiteit is opgericht, dank zij de schenking
van wijlen Joseph Pulitzer, in leven eigenaar der
N. Y. World en van andere dagbladen. Reeds in 1903
had hij $ 1,000,000 als gift voor een dergelijke leerstoel
beschikbaar gesteld onder beding, dat hij levenslang de
rente van dit geld zoude blijven genieten. Bij zijn dood
in October 1.1. werd de schenking met $ 1,000,000 vermeerderd.
Uit het fonds zal tevens de bouw worden bekostigd
van de z. g. Pulitzer Hall. Evenals met de overige
faculteiten het geval is, wordt n. 1. de leerstoel voor
journalistiek in een afzonderlijk gebouw, aan de 116e
MEDEDEELINGEN. 119
straat en Broadway, gevestigd. In afwachting hiervan zal
voorloopig onderricht worden gegeven in de rondom het
Columbia-veld (de zg. campus) aanwezige gebouwen, voor
andere doeleinden bestemd, terwijl de met den naam van
deken (dean) aangeduide bestuurder, prof Talcott Williams,
zijn hoofdkwartier zal houden in de met een domkoepel
bekroonde Columbia-bibiotheek, welke, reeds heel uit de
verte zichtbaar, boven de z.g. Harlem Heights uitsteekt.
Er hebben zich, ongerekend tal van onbevoegde personen,
tot dusver 75 aannemelijke studenten aangemeld. Voordat
a. s. Vrijdag de inschrijvingen worden gesloten, verwacht
men, dat het aantal van 100, hetgeen ten hoogste kan
worden toegelaten, ten volle zal zijn bereikt. De kosten
voor een leergang bedragen $ 180 per jaar.
Onder degenen, welke nu reeds zijn ingeschreven,
bevinden zich een jonkman, Geo. Miller, uit Bloemfontein
(Z.-A.), en de zoon van den leider van een in het Hongaarsch
verschijnend dagblad te Temesvar, genaamd Geo.
Pados, die op 20-jarigen leeftijd Geo. Bernard Shaw's
tooneelstukken in zijn moedertaal heeft overgezet. Onder
de ingeschrevenen bevinden zich velen, die reeds een
doctoralen graad hebben gehaald, of wel den z.g. titel
van bachelor of arts mogen voeren, hetzij gedurende een
of meer jaren tot dusver andere universiteitstudiën hadden
gevolgd. Van de 75 is minister Vs gedeelte reeds aan
persorganen werkzaam geweest of daaraan nog steeds
of daaraan nog steeds verbonden onder beding van verlof
gedurende den studietijd. Ofschoon over het algemeen
door laatstbedoelden behoorlijke salarissen worden verdiend,
betoonen velen hunner maar al te vaak veel gebrek aan
spaarzaamheid, hetgeen menigeen thans verplichtte, deken
Williams toestemming te verzoeken tot het verrichten van
bijwerkzaamheden, teneinde in geleidelijke afbetaling der
vereischte $ 180 te kunnen voorzien. Hiertoe ondervinden
onbemiddelden doorgaans ruimschoots medewerking. Zelfs
van de Columbia Universiteit, die onder de drie voornaamste
hoogescholen des lands pleegt te worden gerekend,
blijkt pi. m. 5 pet. der studenten buiten de studiemaanden
geld te verdienen als leeraar, repetitor, hotelbediende,
landbouwer, varensgezel, enz., omtrent welk bijwerk telkenjare
geregeld statistieken worden uitgegeven door tusschenkomst
van het universiteitsbestuur. Hoe het echter
mogelijk is om, zooals enkele ingeschrevenen voornemens
zijn, 's nachts hun vroegere werkzaamheden aan een of
ander dagblad vol te houden en overdag met aandacht de
lessen bij te wonen, is moeilijk te begrijpen. Degenen
hunner, welke verbonden zijn aan een Pittsburgsch en
een Philadelphiaasch dagblad, waartoe zij kantoren hebben
betrokken in het reuzengebouw der N. Y. World, schijnen
zich bijv. niet te laten afschrikken door het voorbeeld
van wijlen den Stichter van den eersten leerstoel voor
journalistiek en den opbouwer van laatstgenoemd blad.
Doordat Joseph Pulitzer zich nacht en dag overgaf aan
ingespannen persarbeid, was hij immers de laatste jaren
zijns levens ten prooi aan zenuwoverspanning en blindheid,
welke hem noopten te leven op een stoomjacht buiten
alle gewoel der wereld in de grootste afzondering.
In de Columbia University Quarterly heeft deken Williams
een en ander medegedeeld betreffende de wijze,
waarop hij het onderwijs wenscht in te richten. Hiervan
verdient o. m. het volgende vermelding. Voor hen, die de
hoogere burgerschool (high school) ') hebben afgeloopen,
dient het eerste jaar te worden gewijd aan een zelfde
onderricht als de leergang van een eerste universiteitsjaar
inbegrijpt. Eerst in het tweede jaar kan aan technische
vorming worden gedacht. Aan deze laatste wordt voorts
J ) Ook op een z. g. high school wordt hier te lande in den
regel latijn onderwezen. Z.g. colleges gelijken veel op Nederlandsche
gymnasia en ten deele op de vroegere atheneeën.

120 MEDEDEELINGEN.
in het derde en in het vierde jaar verdere uitbreiding
gegeven. Voor ijverige studenten rest er intusschen nog
voldoende tijdsruimte voor vorming tot latinist en om
toegepaste, eigenlijk journalistieke werkzaamheden in allen
deele te beoefenen. Met betrekking tot de studie der
moderne talen wordt tot eisch gesteld, dat elk student
zich vooral vertrouwd heeft te maken met Fransch of
Duitsch of met beide talen. Zij moeten den inhoud van
nieuwsbladen in deze talen vlot in het Engelsch kunnen
overzetten. Deken Williams verlangt het besef te wekken
bij de studenten, dat het Amerikaansche dagblad volstrekt
niet behoort te worden beschouwd als het eenige
voortbrengsel van beteekenis der hedendaagsche journalistiek,
maar zelfs in vele opzichten alles behalve als de
beste vrucht op dat gebied. Daaromtrent bestaat bij tal
zijner landgenooten een zeer onjuiste voorstelling, waartegen
hij van den aanvang af verlangt maatregelen te
nemen.
Overeenkomstig Pulitzer's bedoelingen zal de school
voor journalistiek door een jongmensch met einddiploma
eener z. g. high school in vijf achtereenvolgende jaren
kunnen worden afgeloopen. Aan het eind van het derde
jaar zal hij bedreven dienen te wezen in het schrijven
van levensberichten, van opstellen over gebeurtenissen
van den dag, het bespreken van verschenen boekwerken,
enz., alles in z. g. drukschrift (typewritten) te leveren.
Gedurende de beide laatste jaren moet hij zich bovenal
beijveren in het leveren van kopy. Speciaal komt het er
op aan binnen vooraf bepaalden tijd eenig stuk te voltooien.
De Socialistische Pers.
In het periodieke bulletin van het Internationaal Socialistisch
Bureau komt een opgave voor van de titels der
dag-, halfwekelijksche-, week- en maandbladen van socialistische
richting, die door de sociaal-democratische partijen
in de verschillende landen worden uitgegeven. De lijst
dateert van 1910. Het Volk geeft er het volgend overzicht van:
Groot-Brittanje komt in die lijst voor met een totaal
van 34 periodieken. Een partij-dagblad had het niet.
Gelijk men weet is er echter pas één verschenen en
wel op 8 Oktober onder den titel van The Daily Citizen.
— Dan volgt Duitschland met het enorme aantal
van 102, zegge en schrijve: 102! Niet minder dan 74
hiervan zijn dagbladen. — Het groot-hertogdom Luxemburg
figureert in de lijst slechts met één blad: een dagblad. —
Oostenrijk heeft 18 periodieken, waarvan 2 dagbladen;
Bohemen 45, waarvan 3 dagbladen en Hongarije 13,
waarvan 1 dagblad. — Frankrijk volgt dan met 56 periodieken,
hiervan 5 dagbladen. — Italië telt in genoemde
lijst niet minder dan 111 periodieken; 4 van deze zijn
dagbladen. Sindsdien zijn 2 van deze, Avanti van Rome
en Iltempo van Milaan samengesmolten. — Spanje had
bij het opmaken der lijst nog geen dagblad. Thans heeft
het er wel een, El socialista, daarnaast nog 7 andere
periodieken. — Portugal moet het tot dusver stellen met
zijn eenig weekblad Avante. — Finland telt 5 dagbladen;
daarnaast nog 17 weekbladen en maandschriften. — Rusland
heeft de beschikking over 18 periodieken. Maar van deze
18 staat bij niet minder dan 9 een redaktie-adres te Parijs;
1 heeft zijn redaktie-adres in Lemberg (Oostenrijk); 1 te
Brussel; 2 te Genève in Zwitserland. Bij één wordt geen
redaktie-adres vermeld; van de 3 overige verschijnen dan
2 te Bakoe, 1 te Simferopol. — Het eenige blad, dat in
onze lijst voorkomt voor Pruisisch Polen, werd onlangs
opgeheven. — In Oostenrijksch Polen verschijnen 2 dagbladen;
daarnaast nog 3 weekbladen en een veertiendaagsch
vrouwenblad. — In Russisch Polen hebben de 4 daar
bestaande partijen samen 9 + 6+1 + 10 organen. Van
deze zijn 3 periodieken, nl. maandschriften; de andere
staan alle aangegeven als verschijnend „onregelmatig en
klandestien" — De naar Amerika emigreerende Polen
hebben zich daar in het nieuwe land niet minder dan 4
periodieken gesticht: 1 dagblad, 2 weekbladen en 1 maandschrift.
— Dan komen in de lijst de 3 Noorsche landen
aan de beurt: Noorwegen met 24 periodieken, w. o. 8
dagbladen; Zweden met 20, w. o. 9 dagbladen, terwijl
bovendien nog opgegeven worden Sl-Maj', en „Julfachlan"
die beide alleen op 1 Mei verschijnen; Denemarken met
37. Van deze is slechts 1 een weekblad; 1 is een driemaandelijks
verschijnend orgaan. De overige 35 zijn dagbladen,
op 1 na zelfs 7 maal 's weeks verschijnend. —
Daarop volgt Nederland met 22 periodieken voor de soc. dem.
partij. De lijst is echter van 1910, gelijk wij hierboven
waarschuwden. Ons jongste jaarboekje geeft er reeds 27;
en reeds deze maand zal de Gooische Toorts als het 28 ste
partij-orgaan in de rij komen. — Dan komt België. Het
telt 27 organen, w. o. 6 dagbladen. 4 Fransche en 2 Vlaamsche.
— Zwitserland heeft 6 dagbladen; daarnaast 11 eens
of meermalen per week verschijnende. — Voor Griekenland
staat één blad opgegeven, zonder aanduiding evenwel of
het een dagblad of een andersoortig periodiek is. — Servië
en Bulgarije hebben elk 3 bladen, geen van die 6 is echter
dagblad. — Evenmin is een der beide Rumeensche periodieken
dagblad. — Japan heeft slecht een maandschrift.
— Dan komt de Nieuwe Wereld aan de beurt. Allereerst
Kanada met 1 maandschrift en 2 weekbladen. — De
Vereenigde Staten tellen 68 periodieken, meest in het
Engelsch geschreven; maar ook in verschillende andere
talen, één in het Yiddisch. Van deze 68 (de Poolsche zijn
hier niet bij geteld; zijn 9 dagbladen. Sindsdien heeft de
socialistische pers in dit deel der nieuwe wereld zich
sterk uitgebreid. — Australië heeft 1 maand- en 2 weekbladen.
— En zelfs Engelsch Indië heeft een periodiek,
een te Parijs verschijnend maandblad.
Een nieuw Engelsch arbeidersblad.
De Londensche correspondent van De Telegraaf schreef
8 October:
De Daily Herald, het jonge, kleine dagblad der Engelsche
transportwerkers, heeft tobben om zijn hoofd boven water
te houden. Dat zal er nu niet beter op worden. De Herald
heeft namelijk een concurrent gekregen, door de verschijning
van het nieuwe orgaan der Labour Party The Daily Citizen
geheeten. Flink en hoogst fatsoenlijk ziet deze dagelijks
verschijnende courant er uit. Haar toon is hoogst gematigd,
zij predikt niet den klassenstrijd. Zij zal geen kapitalist
schrik aanjagen en alleen maar den mantel uitkloppen,
als hij het al te bont tegenover de arbeiders maakt. Want
voor hunne belangen op te komen, is het doel van dit
nieuwe Engelsche arbeidersblad, dat kleiner dan de Daily
Telegraph is, maar grooter dan de Daily News en Daily
Mail. Van formaat, althans. De pagina's van deze courant
zijn 64 bij 50 c M. groot en in acht daarvan vindt men
allerhande nieuws, over sport en wedrennen incluis, doch
zonder berichten omtrent het wedden, in de kleine Daily
Herald wel aangetroffen. Hoofdredacteur en directeur
van dit nieuwe blad is de heer Frank Dilnot, die tot voor
kort parlementair berichtgever van de Daily Mail was.
Lord Northcliffe, de bekende stichter en hoofdeigenaar
van dat Engelsche dagblad, begroette de verschijning van
dit nieuwe. Hij verklaart het zeer noodig voor de welvaart
van het Britsche rijk te vinden, dat de arbeid een behoorlijk

nieuwsblad heeft. Doch de Engelsche arbeiders zullen
daarom niet ophouden lord Northcliffe's bladen te lezen.
Nog een aantal andere welkomstgroeten publiceert de
Daily Citizen, o.a. van de bekende Engelsche schrijvers
Thomas Hardy, Jerome K. Jerome en sir Quiller-Cough,
van de redacteurs der Daily Chronicle en de Star van
Eduard Bernstein, van Ramsay Mac Donald, den leider
der Labour Party, alsmede van eenige harer afgevaardigden.
Dit eerste nummer bevat een artikel van Hall Caine over
„het gebrek van gegeid in de politiek," terwijl ook Bernard
Shaw zijn medewerking heeft toegezegd.
Dit nieuwe arbeidersblad ziet er degelijk uit, zoodat we
het een voorspoedig bestaan toewenschen. Het kost een
halve stuiver, wordt te Manchester gedrukt en heeft een
specialen expeditiedienst ingericht, per trein en stoomboot,
om des morgens door het gansche land deze nieuwe
courant bij het ontbijt te doen verschijnen van kleine en
groote luyden.
Uit de Nieuwe Courant:
Rechtzaken.
De zaak-Giovannini.
üe voormalige zaakgelastigde van de pauselijke internuntiatuur
te s'-Gravenhage, monseigneur Giovannini, heeft zijn
beklag gedaan, naar aanleiding van hetgeen een journalist
over hem schreef. Dat betrof niet hetgeen er een paar jaar
geleden gebeurd is, toen, in Maart 1910, mgr. Giovannini,
„om gezondheidredenen" met verlof ging, om niet meer als
zaakgelastigde in de Residentie terug te keeren, maar dat
er van hem beweerd werd, dat hij zou gaan trouwen. Dit
is inderdaad de quintessence van de aanklacht door hem
ingediend tegen jhr. B. J. O. van Beresteyn, die voor de
Middelburgse he Courant Haagsche brieven schrijft. En dat
die trouwplannen-veronderstelling de kern van zijn aanklacht
uitmaakt, dat heeft mgr. Giovannini zelf verklaard in een
briefje uit Brussel, aan bovengenoemden journalist gezonden,
't Is te interessant dus, om er hier niet iets uit over te
nemen:
„Non seulement je n'ai pas porté plainte uniquement
pour Ie mot „snijboon", mais au contraire, j'ai declare que
je n'avais aucune intention de porter plainte pour ce mot
la. Je porte plainte pour la fausse et calomnieuse nouvelle
relative a mon prétendu mariage, et je porte en question
aussi tout Ie reste de 1'article (et non seulement Ie mot
„snijboon") et parce que vous affirmez dans votre 2de correspondance
que vous n'auriez pas 1'intention de m'offenser,
mais de donner un simple renseignement a vos lecteurs,
tandis que tout 1'article prouve votre intention de m'offenser.
Done les phrases en question (et je Ie répète: non seulement
Ie mot „snijboon") ne forment pas 1'objet de ma plainte,
mais les preuves de vos intentions".
Ook in de dagvaarding is dat trouwplan vooropgesteld,
jhr. v. B. wordt hierin ten laste gelegd:
„dat hij ongeveer in het begin van April 1912 te Middelburg
in No. 84 van de te Middelburg en omstreken algemeen
verspreide Middelburgs e he Courant heeft doen opnemen een
door hem gesteld stuk getiteld: „Van den Haagschen Toren"
en onderteekend: „uw getrouwe torenwachter", in welk stuk hij
opzettelijk de eer en goeden naam aanrandt van Rudolph
Giovannini, vroeger vertegenwoordiger van den Paus bij de
Nederlandsche regeering, door dezen ten laste te leggen, dat
deze als Roomsch Katholiek priester zou van plan zijn te
trouwen met de weduwe, die hem indertijd het hof maakte
met het kenlijk doel om daaraan ruchtbaarheid te geven;
MEDEDEELINGEN. 121
althans dat hij op tijd en plaats voornoemd in bovengenoemd
stuk bovengenoemden Rudolph Giovannini opzettelijk
heeft beleedigd met de volgende woorden:
„In de stille week is hier niets te doen. Alle publieke
vermakelijkheden zijn gesloten; wij hebben nu allen tijd
onze zonden te overdenken. Daaronder vallen natuurlijk
ook de zonden van anderen, want wat zou het saai
worden indien wij ons alleen met onze eigen zonden
mochten bezighouden. Zoo is onlangs hier vernomen,
dat de gewezen internuntius Monseigneur Giovannini,
die een paar jaar geleden zooveel van zich deed
spreken, door zijn galante avonturen met enkele Haagsche
dames, weldra van plan is met de weduwe, die hem
indertijd het hof maakte, te trouwen. Na zijn vertrek
uit Den Haag heeft hij de pauselijke diplomatie verlaten,
en is meer in België „in zaken", hetgeen zoo goed
marcheert dat hij met de Haagsche vrouw zijner keuze
kan trouwen. Men begrijpt dat dit nieuwtje furore doet
in de Haagsche salon, waar men dezen priester-diplomaat
nog niet vergeten is. Met dit slot der Giovannini-klucht
voor oogen kan men intusschen begrijpen, dat onze
roomsche medeburgers indertijd niets van dezen vertegenwoordiger
van den Paus wilden weten.
Het was een rare snijboon, die pauselijke monseigneur."
Den il?» October diende deze zaak voor de rechtbank te
Middelburg.
Als getuigen waren gedagvaard: J. H. Deibel, redacteur
van de Middelburgsche Courant, en Rudolphe Giovannini,
pauselijk zaakgelastigde te Rome. Als verdediger trad op
mr. dr. J. H. W. Q. ter Spill, uit den Haag. Er waren verscheidene
belangstellenden in de Middelburgsche rechtzaal,
toen deze zaak begon.
Na voorlezing van stukken wordt als eerste getuige gehoord
de heer Deibel, hoofdredacteur van de Middelburgsche Courant,
die de gebruikelijke inlichtingen geeft omtrent opneming
van het bewuste stuk en omtrent de verspreiding van het
blad waarin dat stuk werd opgenomen.
Dan komt mgr. Giovannini voor, die, verklarende
Italiaansch te spreken, als tolk wordt bijgestaan door ds.
Oberman, Engelsen predikant te Vlissingen. Get., die opgeeft
te Rome woonachtig te zijn, deelt op een vraag van den
president, mr. Van Bel, mede waarom hij zijn klacht
indient. Het artikel in de Middelburgsche Courant noemt get.
deels beleedigend, deels lasterlijk, op de gronden ook in
bovenstaand briefje en 111 de dagvaarding aangegeven. In zijn
kwaliteit van r. k. priester zou het voor hem de grootste
misdaad zijn te trouwen. Vandaar dat hij zich beleedigd
gevoelde over het huwelijksplan, maar al was get. zulks van
plan, dan zou dat nog een privézaak zijn, waarvoor hij geen
verantwoording schuldig is aan anderen. Maar de bewering
is onjuist.
Jhr. Van Beresteyn erkent het stuk geschreven te
hebben. Hij had volstrekt niet den opzet te beleedigen. Mgr.
Giovannini kende hij niet persoonlijk; hij kon niet vermoeden
dat zijn artikel beleedigend zou zijn, omdat mgr. Giovannini
niet meer bij de pauselijke nuntiatuur behoorde. Bekl. wist
ook niet dat getuige Giovannini priester was.
De president: Maar u spreekt toch van een priesterdiplomaat
!
Bekl.: Daarmede is bedoeld: een priesterlijk diplomaat
dat is een diplomaat van de priesters. Er zijn trouwens leden
van de pauselijke diplomatie die geen priester zijn, b. v.
Rampolla, die diaken is. Get. Giovannini geeft dit niet
toe. Rampolla is priester en diaken.
De verdediger, mr. Ter Spill, vraagt of getuige nog
in dienst is van de pauselijke diplomatie.
Mgr. Giovannini: Ik ben nog ter beschikking.
Get. kon hierna vertrekken.

122
Het O. M., waargenomen door mr. V a n L i d t h d e J e u d e,
begint met op te merken dat de eerste vraag, welke zich
hier voordoet, is: of het stuk in kwestie beleedigend is.
Woorden, voor den een beleedigend, behoeven dat voor een
ander niet te zijn. Iemand een trouwplan toe te schrijven
kan onaangenaam zijn, maar behoeft niet beleedigend te
zijn. Wel echter is dat hoogst grievend, wanneer men het
van een priester zegt. Dus acht spr. het stuk beleedigend.
Een tweede vraag is, of men te doen heeft met smaadschrift
of met eenvoudige beleediging. Z. i. was 't minder te doen,
mgr. Giovannini een bepaald feit ten laste te leggen, dan
wel hem eens in het zonnetje te zetten. Daarom is het stuk
beleedigend. Wegens eenvoudige beleediging eischte spr. dan
schuldigverklaring en veroordeeling tot een boete van
f IO of io dagen hechtenis.
De verdediger, mr. dr. J. H. W. Q. ter Spill, zegt dat
hij aanvankelijk gedacht had, dat de oude zaken weer opgerakeld
zouden worden, al was 't voor mgr. Giovannini beter
dat zijn naam hier te lande niet meer genoemd werd. Te
elfder ure vernamen we echter, dat de civiele partij niet
verschenen is. Mgr. Giovannini ziet dus af van de actie
tot schadevergoeding en we hebben dus alleen te doen, met
de strafzaak. Wat het requisitoir betreft, waar gaan we heen
wanneer niet alleen meer een objectieve maatstaf geldt van
wat mag en wat niet mag en men rekening moet houden
met iemands religieuse overtuiging, wanneer men hem huwelijksplannen
toeschrijft! Moet een radicaal 't nu beleedigend
achten als hij een volgeling van S. van Houten genoemd
wordt? En was Luther ook niet een katholieke priester die
huwde? Waar gaan we op die manier heen! Voor een r.k.
geestelijke kan misschien een beleediging zijn, als men zegt
dat hij geen goed voorbeeld stelt, maar toch niet als
men hem huwelijksplannen toeschrijft! Moeten geestelijken
nu voorschrijven tot hoever de vrijheid van spreken mag
gaan; want daarop komt 't neer. Wij uit den Haag, die de
faits et gestes van mgr. Giovannini wat beter kennen, wij
zouden er eerder een beleediging in hebben gezien, wanneer
gezegd was, dat mgr. Giovannini van plan was niet te trouwen.
Uit den Almanach de Gotha —• aldus spr. verder —
blijkt, dat er pauselijke diplomaten zijn die geen priester
zijn. Dat jhr. van Beresteyn de hoedanigheid van priester
opzettelijk genoemd heeft, is niet bewezen. Maar bovendien
is in de dagvaarding meer gezegd dan in het stuk. In de
dagvaarding toch leest men, dat mgr. Giovannini als r. k.
priester huwelijksplannen had. Aldus staat het echter niet
in het artikel. PI. beroept zich voorts op een arrest van
den Hoogen Raad, waarbij overwogen werd, dat het woord
„kraai" niet van beleedigenden aard was. De uitdrukking
„rare snijboon" is misschien frivool, maar iemands karakter
wordt er niet door aangetast, beleedigend is die uitdrukking
niet. Daarmede werd slechts uiting gegeven aan een common
feeling als in den Haag algemeen was. Met te erkennen, dat
mgr. Giovannini in het zonnetje werd gezet, deed het O.
M. afbreuk aan zijn requisitoir. Mgr. Giovannini had erger
kunnen overkomen dan deze vermakelijke uitdrukking. PI.
concludeert dat de rechtbank niet anders kan doen dan
vrijspreken.
Het O. M., repliceerend, merkt op, dat de kwestie of een
woord beleedigend is, ook verband houdt met dengeen tot
wien men zich richt. Tegenover een dergelijken hoogwaardigheidsbekleeder
moeten zulke uitdrukkingen, ook die als
„rare snijboon", niet gebruikt worden. Spr. zal daarbij natuurlijk
niet beoordeelen of mgr. Giovannini er aanleiding
toe gaf. Maar deze uitdrukkingen passen niet tegenover
iemand die tot de diplomatie behoort.
Mr. Ter Spill merkt hier tegenover op, dat mgr. Giovannini
reeds lang niet meer tot de diplomatie behoorde, toen het
stuk geschreven werd. Volkenrechtelijk had hij ook niet de
MEDEDEELINGEN.
functie van diplomatiek vertegenwoordiger. Het zeer overhaast
vertrek van Monseigneur geschiedde, omdat niet alleen
hij, maar ook het karakter van zijn ambt in ongelegenheid
zou zijn gekomen. Pleiter herinnert aan hetgeen in de dagbladen
geschreven werd, zonder dat er eenige tegenspraak
op kwam, nl. dat hij weggaan moest. Zegt men nu van zoo
iemand, dat hij een „rare snijboon" is, dan is dat nog 't
allerbeste. Een journalist, de feiten releveerend, had heel
wat meer kunnen zeggen zonder met den strafrechter in
aanraking te komen.
Wegens eenvoudige beleediging werd de beklaagde 19
October, overeenkomstig den eisch van het O. M., veroordeeld
tot f 10 boete, subsidiair 2 dagen hechtenis, met
vrijspraak van het ten laste gelegde misdrijf van smaadschrift.
Het vonnis overwoog:
dat bij de beoordeeling, of een geschrift is beleedigend, de
inhoud daarvan in zijn geheel moet worden beschouwd, en
dat het geincrimineerde stuk zoodanig beschouwd, vooral
in verband met de wijze, waarop de daarin vervatte mededeelingen
zijn ingekleed, zeer zeker beleedigend is;
dat toch, na te hebben vooropgesteld, „dat thans de tijd
is aangebroken om andermans zonden te overdenken", de
beklaagde op smalende en minachtende wijze over den klager
spreekt, hem een voornemen ten laste legt, hetwelk door
hem als een misdaad moet worden beschouwd, en eindigt
met er op te wijzen, dat het begrijpelijk is, dat de klager
door diens medeburgers en geloofsgenooten in Den Haaggeminacht,
althans ontweken werd;
dat de beklaagde nu wel heeft beweerd, bij het schrijven
van het stuk niet geweten te hebben, dat de getuige Giovannini
Roomsch-Katholiek priester was, doch dat dit beweren
aan de rechtbank onaannemelijk voorkomt, daar de beklaagde
in het stuk spreekt van een „priester-diplomaat";
dat eindelijk uit den geheelen inhoud van het stuk blijkt
dat bij den schrijver het voornemen heeft voorgezeten, den
getuige Giovannini in de algemeene achting te doen dalen
en dat beklaagde mitsdien bij het vervaardigen daarvan het
opzet heeft gehad, dien getuige te beleedigen.
Het venten met dagbladen.
Voor het Kantongerecht 's-Gravenhage hadden zich op 27
September te verantwoorden de Gemeenteraadsleden L.
Hoejenbos en J. Bleeker, beklaagd dat zij op 12 Aug. j. 1.
op den strandmuur te Scheveningen, des avonds te 8 uur
5 m. hebben gevent met een dagblad zonder vergunning
van B. en W.
De heer Hoejenbos erkende de ten laste gelegde feiten,
doch meende geen vergunning noodig te hebben voor het
colpoteeren met het dagblad Het Volk. Hij lichtte dit
uitvoerig toe, met een beroep op een uitlating in een
Raadsvergadering van den heer mr. Bik, voorzitter van de
commissie voor de strafverordeningen, die op een vraag
van het Raadslid Vas Dias antwoordde, dat het nieuwe
art. 255, waar het hier om gaat, niet sloeg op het venten
van dagbladen, maar bedoelde het tegengaan van bedelarij
op den strandmuur. Zich beroepende op arresten van den
Hoogen Raad, betoogde spr., dat hij blijvende binnen art.
12 der politie-verordening, art. 255 niet had overtreden.
De ambtenaar van het O. M., mr. Duval Slothouwer,
had toen hij op zijn parket kwam ernstig overwogen, of
hij wel tot vervolging zou overgaan. Maar waar het hier
gaat om een quaestie, die veel belangstelling heeft in Den
Haag en een uitspraak van den kantonrechter gewenscht
is, heeft spr. gemeend deze zaak aan 's kantonrechters
oordeel te moeten onderwerpen. Ook spr. meende, dat
het 's Raads bedoeling niet kan geweest zijn, het venten

met bladen en gedrukten te verbieden. Pogingen om dit
duidelijk in de verordening te doen blijken, leden schipbreuk
en de verordening werd aangenomen zooals zij door
B. en W. was voorgesteld. De kantonrechter zal dus
hebben uit te maken, of dit art. niet in strijd is met de
vrijheid van drukpers. De Hooge Raad heeft steeds het
standpunt ingenomen, dat het venten met gedrukte
stukken niet onvoorwaardelijk mag worden beperkt of
van toestemming mag worden afhankelijk gemaakt. Wel
mag dit aan regelen in het belang der openbare orde
worden gebonden. Spr. acht art. 155 Pol. Ver. dus, voor
zoover het 't venten met gedrukte stukken betreft, niet
vereenigbaar met art. 7 der Grondwet. De conclusie van
het O. M. strekte derhalve, dat het aan bekl. ten laste
gelegde bewezen zal worden verklaard, doch niet strafbaar
en de beklaagden dus van alle rechtsvervolging zullen
worden ontslagen.
De kantonrechter mr. Boudewijnse, bepaalde de uitspraak
op 5 October.
Overeenkomstig de vordering van den ambtenaar van
het Openbaar Ministerie mr. Duval Slothouwer heeft de
kantonrechter, hoewel de feiten bewezen achtende, beide
beklaagden ontslagen van alle rechtsvervolging.
Hierbij overwoog de kantonrechter:
dat het tweede lid van art. 255 der Algemeene Politieverordening
van 's Gravenhage bepaalt: „Behoudens
vergunning van B. en W. is het verboden te venten op
den strandweg, op het Gevers Deijnootplein, op de verbindingswegen
tusschen beide plaatsen, op den Gevers
Deynootweg en aan den Zeekant";
dat, blijkens het voorstel van deze bepaling door de
commissie voor de verordeningen tegen wier overtreding
straf is bedreigd en de behandeling van dit voorstel in
den Gemeenteraad van 's-Gravenhage, de bedoeling van
den gemeentewetgever met deze bepaling is geweest, om
ter aangeduide plaatsen, een einde te maken aan de
bedelnegotie, speciaal aan het venten met prentbriefkaarten,
ten einde de vreemdelingen tegen overlast te vrijwaren;
dat bij de behandeling van dit voorstel in den voornoemden
gemeenteraad, door het lid van dien Raad, Vas
Dias, is gewezen op de wenschelijkheid om zich bij het
tegengaan van den straatverkoop van prentbriefkaarten,
te beperken tot toepassing van art. 12 van de voormelde
politieverordening, op grond dat, zooals genoemd lid zich
uitdrukte, „volgens de Grondwet geen voorafgaand verlof
noodig (zou zijn) om afbeeldingen en drukwerken in
het openbaar te verspreiden", en, naar aanleiding hiervan,
door het lid van dien dien Raad, mr. Bik, is opgemerkt,
dat in de voorgestelde wijziging niet zou zijn vermeld
„dat het hier betreft het venten van gedrukten" doch
door den Raad niet in eene nadere beschouwing is getreden
van de vraag of de toepassing van de bepaling, zooals
die toen werd voorgesteld en ook door den Raad werd
aangenomen, strijd zou kunnen opleveren met het bepaalde
bij art. 7 van de Grondwet, zoodat van een uitgesproken
bedoeling van den Gemeenteraad van 's-Gravenhage om
art. 255 lid 2 der Algemeene Politieverordening van 's-Gravenhage
ook van toepassing te doen zijn op den verkoop
van een dagblad, als thans bewezen is verklaar sprake is;
dat echter, welke ook de bedoeling van den gemeentewetgever
moge geweest zijn, art. 7 van de Grondwet niet
toelaat, art. 255 lid 2 voormeld, van toepassing te doen
zijn op hen, die dergelijke gedrukte stukken als bij de
dagvaarding zijn aangeduid, zonder verlof van B. en W.
zouden venten ter plaatse in de verordening aangeduid;
dat immers art. 7 van de Grondwet verbiedt, het door
de drukpers openbaren van gedachten of gevoelens, afhankelijk
te stellen van een voorafgaand verlof van het
openbaar gezag;
MEDEDEELINGEN.
123
dat, hoewel deze bepaling van de Grondwet, niet belet
dat de gemeentewetgever, in het belang van de openbare
orde, voorschriften geeft, waaraan het bekendmaken van
dagbladen op de openbare straat zal zijn onderworpen,
deze voorschriften echter het bekend maken van dergelijke
gedrukte stukken niet in het algemeen mogen verbieden
of van een voorafgaand verlof afhankelijk doen zijn;
dat deze bepaling van art. 7 van de Grondwet is algemeen
en mitsdien geldt voor alle middelen van
openbaarmaking, zooals het te koop aanbieden (venten)
van een dagblad, ook al wordt in art. 255 lid 2 A. P. V.
het voorafgaand verlof alleen noodig geacht voor een
bepaalde plaats zooals de strandweg te Scheveningen,
zoodat, welk rechtsgevolg ook overigens aan het verbod
van art. 255 lid 2 meergemeld, moge verbonden zijn, het
zonder vergunning van B. en W. venten van een dagblad
op den strandweg te Scheveningen, als thans bewezen is
verklaard niet strafbaar is; dat dit feit ook niet getroffen
wordt door eenige andere strafbepaling, speciaal niet door
artikel 12 der meergemelde politieverordening;
zoodat beklaagden moeten worden ontslagen van alle
rechtsvervolging.
Smaadschrift.
Reeds meermalen deed de redacteur van het hier te
lande verschijnende blad Deutsche Zeitung, de heer
Heinrich Poeschl van zich spreken door zijn publicaties
in zijn orgaan. Met name de redacteur van de eveneens
hier verschijnende Deutsche Wochenzeitung für die Niederlande
und Belgien, de heer A. Prell, had het in den
laatsten tijd zwaar te verantwoorden. Zoo verscheen in
Poeschl's blad in het voorjaar van dit jaar een artikel,
waarin stond, dat de heer Prell een dreigbrief geschreven
had aan de directie van de Nord-Deutsche Lloyd, teneinde
deze instelling te bewegen, advertenties te plaatsen
in Prell's blad. Terstond schreef de heer dr. van Hoogerwoerd,
Nederlandsch gevolmachtigde der Nord-Deutsche
Loyd in de Deutsche Wochenzeitung, dat het hem een
raadsel was, hoe Poeschl den brief van Prell als een
dreigbrief had kunnen qualificeeren. Deze heer veroordeelde
dan ook zonder voorbehoud de handelwijze van
Poeschl. Ook de Nederlandsche Journalistenkring bemoeide
zich met deze zaak en stelde in de zitting van 2 Maart
1912 den heer Prell in het gelijk en noemde Poeschl's
aanklacht valsch. Hierop heeft de heer Prell een onderzoek
ingesteld naar het verleden van Poeschl en het resultaat
van dit onderzoek in de Deutsche Wochenzeitung
gepubliceerd. Het bleek nu, dat Poeschl vroeger redacteur was
van een Oostenrijksch blad Hypothekmarkt en als zoodanig
geld trachtte af te persen van groote bankinstellingen. Op 21,
22 en 23 Augustus 1910 werd Poeschl's zaak voor het'
Wiener Gerichtshof behandeld en zoo werd hij wegens
beroepsmatige afpersing tot 8 maanden tuchthuisstraf veroordeeld
met verzwaring van één vastendag in de week.
Met borgstelling van 2000 kronen werd hij op 23 Aug.
1910 uit de preventieve hechtenis ontslagen en week naar
Nederland uit met achterlating der borgsom.
Het Oostenrijksche consulaat bevestigde deze mededeeling
van den heer Prell in de Duitsche Wochenzeitung.
Op dit artikel reageerde de heer Poeschl in zijn blad
Deutsche Zeitung met te zeggen, dat hij te hoog stond,
om zich tegen zulk een beschuldiging te verdedigen en
voegde daarbij een verhaal omtrent het verleden van den
heer Prell. Volgens dit verhaal zou de justitie van Bamberg,
Prell wegens vermogensdelicten achtervolgd hebben, aan'
welke vervolging Prell zich onttrokken had door naar
Nederland te vluchten, als koloniaal dienst te nemen en

124 MEDEDEELINGEN.
zich te laten naturaliseeren. Het Duitsche consulaat te
Amsterdam verklaarde echter, dat van dit heele verhaal
niets waar was en dat ook de Duitsche consul, de heer
Rienacker, nooit zooiets aan den heer Poeschl had
verteld.
Wegens beide artikelen van de Deutsche Zeitung werd
tegen Poeschl een strafproces wegens smaadschrift aanhangig
gemaakt en 7 October diende deze zaak voor de
5 de kamer der rechtbank.
De beklaagde was niet verschenen en liet verstek gaan.
Er wordt gezegd, dat hij als oorlogscorrespondent naar
den Balkan is vertrokken.
De heer Prell, als getuige gehoord, deelt aan de rechtbank
het hierboven gerelateerde mede en voegt daar nog
bij, dat hij van getuigen vernomen heeft, dat de heer
Poeschl van het Duitsche consulaat geld ontving, om een
campagne tegen hem, Prell, te openen. Zelf had getuige
dit niet van Poeschl gehoord, maar aan den drukker had
Poeschl dit verteld.
De ambtenaar O. M. eischte f 25 boete of 25 dagen
hechtenis.
De Rechtbank heeft overeenkomstig den eisch van het
Openbaar Ministerie den heer H. P. redacteur van de
Deutsche Zeitung veroordeeld tot f 25 boete subs. 25
dagen hechtenis.
(Tel.)
Persdelicten.
Naar de heer H. A. van Dalsum te Hulst in het door
hem geredigeerde weekblad De Volkswil mededeelt, is
door hem te Amsterdam een klacht ingediend tegen de
redactie van het dagblad De Tijd, wegens beleediging en
laster in het nummer van 1 October. Klager heeft dit
gedaan voor zijn eigen eer en goeden naam, maar ook
voor de eer van de bevolking van het district. „Als wij
werkelijk zouden zijn" — aldus De Volkswil — „onder
andere bezield met „een jansenistischen papenhaat van een
afvallige" als wij werkelijk zouden zijn „een politieke en
priesterhatende volksbederver", zooals zeer lieflijk was
geschreven, dan moet ook onze bevolking zijn een volk
van groote schooiers en deugnieten, door aan ons vertrouwen
te schenken, dan moet ons volk door te zingen
„zijn woorden zijn edel, zijn daden zijn groot", ongelooflijk
verblind zijn."
* *
*
"Voor de 5 e kamer der Rechtbank te Amsterdam is 16 October
behandeld de zaak tegen den heer T. Edelman, redacteur van
De Nieuwe Volkonderwijzer, onafhankelik Onderwijsblad,
beklaagd van beleediging van het Amsterdamsche schoolhoofd
L. Nooter, door in het eerste nummer (Mei 1912),
van genoemd maandblad onder het opschrift „Een 25-jarig
jubileum" (van genoemden heer Nooter) uitdrukkingen te
bezigen, als: „onbetrouwbaarheid .... hij broeide er op,
slachtoffers broodeloos te maken .... het heeft het personeel
niet aan pogingen ontbroken om aan de hyenagedragingen
een einde te maken . . . leeft van ruzie . . .
is sluipwesp enz. enz."
Bekl. was niet verschenen; tegen hem werd verstek
verleend.
De griffier deed voorlezing van het zeer omvangrijke
artikel, waaraan de dagvaarding slechts een kleine bloemlezing
heeft ontleend.
De heer Nooter verklaarde 23'/2 jaar hoofd te zijn van
school 46 aan de Roggeveenstraat. Hij achtte, door verschillende
uitdrukkingen in het artikel, zijn eer en goeden
naam aangetast. Als getuigen werden verder gehoord de
drukker, de administrateur van het blad en een onderwijzer,
die het blad had ontvangen.
Uit het voorgelezen proces-verbaal van den rechtercommissaris
bleek, dat beklaagde had ontkend het artikel
te hebben geschreven, doch hij weigerde den schrijver te
noemen.
Het O. M., mr. baron Van Lamsweerde, vorderde bekl.'s
veroordeeling tot f 50 boete subs. 50 dagen hechtenis.
Als verdediger was wel verschenen mr. Mendels, doch
wegens het niet verschijnen van bekl. verviel vanzelf het
pleidooi.
*
De heer E. van Everdingen, te Haarlem, de candidaat
van de S.D.A.P. bij de jongste raadsverkiezing in district
III aldaar, heeft een aanklacht ingediend tegen de Nieuwe
Haarlemsche Courant. Het nummer van dit blad van Zaterdag
19 October bevatte, naar aanleiding van de raadsverkiezing
van den vorigen dag, twee artikelen, die de heer Van
Everdingen beleedigend en in strijd met de waarheid acht.
In een hoofdartikel wordt in den aanhef omtrent den
heer Van Everdingen geschreven:
„De meerderheid der stemmende kiezers in district III
— een meerderheid van 6 stemmen — heeft den Haarlemschen
raad bewaard voor de schande, den agitator
van den beruchten Matrozenbond, die onze marine ondermijnt,
den uit 's lands zeedienst verwijderden opruier van
het personeel der oorlogsschepen, in zijn midden te moeten
ontvangen."
En in een feuilleton heet het van den heer Van Everdingen:
„Gelukkig is de opruier van het zeevolk, de man, die
uit de marine is weggejaagd, niet in den raad gekozen.
Onze raad was dan toch blijkbaar net even te goed om
zulk een heerschap onder z'n leden te tellen!"
De heer Van Everdingen verklaart dat hij ontslag heeft
genomen uit den zeedienst en niet is ontslagen.
Dat is in 1899 geweest, lang voor de Matrozenbond zich
begon te roeren.
* *
*
De heer K. Wybrands, hoofdredacteur van het Nieuws
van den Dag van N.-I. kondigt een gerechtelijke vervolging
aan van den heer Tersteeg, hoofdredacteur der Javabode,
naar aanleiding van een artikel in de Javabode van 28
Augustus, waarin het Nieuws van den Dag wordt beschuldigd,
dat het door een verkeerde voorstelling en het verdraaien
van feiten den geest der mindere militairen tracht
te vergiftigen.
* *
*
De zaak betreffende het gebeurde in den Plantentuin
tusschen den hoofdredacteur van het N. v. d. D. v. N.I.,
den heer K. Wybrands, en den hoofdcommissaris van politie
te Batavia, den heer Ruempol, is 15 October j.1. door den
Raad van Justitie in behandeling genomen.
* *
*
De procureur-generaal heeft er, naar het Soer. Hbld.
verneemt, bij den officier van justitie te Soerabaja op aangedrongen,
dat de verhooren inzake de aanklacht tegen
Zentgraaf, betreffende het beweerde onderzoek naar de
antecedenten van sommige journalisten spoedig af te doen.
Mr. Ducloux antwoordde, dat spoedige afdoening niet wel
mogelijk was in verband met het verhoor van een inmiddels
overgeplaatsten commssaris van politie.
* *
*
De heer Redan, redacteur van Onze West, is wegens
beleediging van den heer O'Ferrall, driemaal gepleegd,
veroordeeld tot twee boeten van f 10 en een van f 3.
De eisch tot schadevergoeding is afgewezen.
* *
*

Te Kolmar is in behandeling gekomen een lasterproces,
ingesteld door pastoor Weterlé, afgevaardigde in den
Rijksdag, tegen het pangermanistische blad te Berlijn, de
Tüglische Rundschau. Dit blad had op 8 Mei 1.1. een
artikel gepubliceerd, waarin Weterlé, Blumenthal en Preiss,
advocaat en oud-afgevaardigde, beschuldigd werden, reizen
naar Parijs te hebben gemaakt, om er geld in te zamelen
voor den verkiezingsveldtocht in Elzas Lotharingen. Het
artikel sprak van 130.000 frs., die zouden ingezameld zijn
en gediend hebben voor de nationalistische propaganda.
Van de 12 getuigen, die het blad had doen dagvaarden,
onder wie verscheiden afgevaardigden en hooge personages,
kon geen enkele bewijzen tegen Weterlé, Blumenthal en
Preiss overleggen. Het blad verklaarde zich nu bereid,
zijn beschuldiging in te trekken, erkende zijn dwaling en
bood den drie eischers zijn verontschuldiging aan. Het
verbond zich, alle kosten van het proces te betalen alsmede
de openbaarmaking der intrekking in negen Duitsche
bladen waaronder vier pangermanistische.
Uit de Pers.
Uit den oertijd. - In Het Volk vertelt collega
J. J. DE ROODE, ter gelegenheid van 't koperen jubileum
van z'n blad, een en ander „uit den oertijd". Hier volgt
het aardige schetsje:
„Ik wil wat vertellen van de krant die er was, vóór de krant
er was. In den voor-zomer van 1897, het eerste verkiezingsjaar
voor onze partij, kreeg ik de vereerende opdracht, het orgaan
van de S. D. A. P. te redigeeren. Het was geen kongresbesluit,
het was zelfs geen of'ficieele papieren opdracht van het Partijbestuur.
In den oer-tijd ging alles gemoedelijk. Ik zelf
behoorde niet tot de oude garde. Ik was van den ouden
Sociaal-Demokratischen Bond nooit lid geweest; ik was zelfs
geen lid van de jonge S. D. A. P. Mijn aanbeveling voor deze
hoogst gewichtige funktie was mijn beroep: jonrnalist, en de
omstandigheid, dat ik mij veel „in partijkringen bewoog". Dat
wil zeggen: ik was een vrij trouw komparant aan de damtafel
in Mast, waar een vast gezelschap, grootendeels diamantbewerkers,
iederen avond de feiten van den dag in streng dogmatisch
historisch-materialistisch marxistischsociaaldemokratisch
licht zette, onder het hoogepriesterschap van Loopuit en De
Levita. Ik was catechisant, en werkte thuis aan mijn belijdenis.
Het partij-orgaan werd eenmaal per week gedrukt, te Rotterdam.
De redakteur Troelstra zwierf in het Noorden, verdedigde
avond aan avond in de „zalen" van Friesehe en Groningsche
negorijen zijn driedubbele kandidatuur, — het partij-orgaan
lag verlaten als een weeskind. Er werd gezocht naar hulp, en
Ankersmit, die wel was aangesloten, maar vast zat aan het
Volksdagblad, bood mij aan, het spoorkaartje te betalen, als ik
Donderdags naar Rotterdam wilde gaan om De Sociaal-Dtmokraat
in elkaar te zetten.
Aldus geschiedde.
De bureelen van redaktie en administratie van De Sociaal-
Demokraat te Rotterdam waren destijds gelegen aan een breeden
verkeersweg, in het hart van de oude stad. Geen aanzienlijke
wijk echter: geen centrum van handelsverkeer, en ook niet een
pantoffel-parade. Het voornaamste verkeer waren hier en
zijn nog — de talrijke treinen, die op hun weg van Delftsche
Poort naar Beurs en viceversa met dof geweld over de Binnenrotte
bonken, 's Avonds werden de donkere bogen van het
viadukt bevolkt met sinister vrouwvolk uit den omtrek dat
lonkt en lispelt naar boeren, schippers en matrozen die deze
buurt uit komen voor hun pleizier. Meergenoemde bureelen
waren ondergebracht in de bel-étage van een gebouw, waarvan
het gelijkvloersche deel werd geëxploiteerd door een hondenkoopman.
Kortom, langs een kaal trapje kwam je één-hoog
direkt in de zetterij, die tegelijk bureau van redaktie en
administratie van De Sociaal-Demokraat was. Masereeuw liet
daar zijn veldheersblik gaan over een dozijn zet-kasten; achter
één ervan stond Spiekman, met opgestroopte hemdsmouwen,
te zetten en te zingen, en aan een geïmproviseerd stuk tafel,
tegen een zetkast aan, kreeg de waarnemende redakteur de
proeven, om te zien wat er was .... en wat er ontbrak. Voor
een artikel en wat polemiek had Troelstra gezorgd; ook lager
wel een briefkaart met de mededeeling, dat hier- of daarover
moest worden geschreven. Het uitvoeren van zoo'n bestelling,
in deze omgeving, waar bibliotheek en archief samen bestonden
uit een hoopje oude proeven in den vuilnisbak, was niet altijd
MEDEDEELINGEN.
125
zonder bezwaar; enfin, er werd met Masereeuw en Spiekman
krijgsraad gehouden, en als alle kopij binnen was, werd er
gemeten. Als er nu op de zetterij wordt gemeten, is het om te
weten hoeveel kolommen er moeten worden uitgesteld tot den
volgenden dag. Op de Binnenrotte maten wij, om te zien hoeveel
er te kort was, en hielden daarna opnieuw krijgsraad.
Het eind placht te zijn, dat Spiekman mee in de redaktie
betrokken werd, en beurtelings een stuk schrijvende en zettende,
een Rotterdamsche „brief" vervaardigde. Of ook wel bleef hij
lustig aan zijn bok staan, en zette uit vrije fantasie een verlengstuk
aan het feuilleton. Boven ons hoofd dreunde de snelpers
....
Anderhalfjaar later. — Masereeuw is verhuisd naarden
overkant. De affaire is belangrijk uitgedijd. Zij beslaat nu een
kolosaal benedenhuis, dat voor en achter uitkomt aan de straat.
Er is nu een officieel redaktielokaal voor De Sociaal-Demokraat
nadat eerst een tijdlang de kantoren van drukkerij, administratie,
expeditie, redaktie, samen hadden . . . gehokt. Masereeuw heeft
een schut laten zetten, en een deur laten breken in den gevel.
Want men kan van Masereeuw veel kwaad zeggen, maar hij is
altijd een geweldig bouwer geweest voor het aangezicht des
Heeren. Geen Nederlander heeft zooveel oude muren weggebroken
en nieuwe opgetrokken als hij. Hij heeft zijn onderneming
gehuisvest in een bovenwoning, in een volksgebouw,
in een koopmanshuis dat tot dropfabriek had gediend, in een
deftig heerenhuis, — maar nooit in een gebouw, dat als drnkkerij
was opgetrokken. Ik vrees, dat een kongres-besluit, om
een nieuwe drukkerij te stichten, op te trekken van den grond
af, hem ongelukkig zou maken. Want hij zou niet meer kunnen
passen en meten, hoe hij, met het wegbreken van een binnenmuur
hier, het verplaatsen van een trap daar, met het bij huren
van een stuk pakhuis, of het verdeelen van een salon in twee
of drie vertrekken, van iets anders een drukkerszaak kon
maken. Het redaktie-bureau op de Binnenrotte. Je viel met de
expres voor ons uitgebroken deur in huis. Viel je werkelijk,
dan kwam je met je neus op den gaskachel, een vernuftig verwarmingsapparaat,
dat tegen dat het hitte begon te geven, nog
meer stank verspreidde: een stank van gezengd caoutchouc.
Heel veel meer ruimte om te vallen was er niet; want het
lokaal strekte zich verder uit in de hoogte dan in de diepte.
Hier troonde Vliegen — hoofdredakteur! — aan een iets grootere,
ik, nummer twee en laatst, aan een iets kleinere tafel. Hier
kwam Helsdingeu uit den linnenzaak ons iederen Zaterdag het
weekloon uitbetalen. Maar wij bleven hier niet: Masereeuw
was reeds toen altijd aan het uitbreiden. Hij bracht den heelen
redaktiestaf op een goeden dag over naar de eerste étage van
het belendende huis; hij liet expresselijk voor het partijorgaan
een groote dubbele schrijftafel vervaardigen, door een wónderbaarlijken
timmerman, die niet altijd even vast op de beenen
stond, en die ook aan de soliditeit van schrijftafelpooten geen
al te hooge eischen stelde. Sedert zaten Vliegen en ik waarlijk
in een soort bureau. Een voormalige bedstee of alkoof diende
voor bibliotheek en archief, — de achterkamer-keuken met
gootsteen en waterleiding werd het depot van den brochurenhandel.
In den winter van '99 op 1900 had Troelstra de redaktie
overgenomen, en zag het er op de redaktie soms Spaansch uit.
In den begrootingstijd moest ik naar Den Haag, de krant moest
in enkele uitgespaarde morgen- en avonduren in elkaar worden
getimmerd. In vliegende haast, en met kunst- en vliegwerk
kwam het in orde; maar op iedere andere drukkerij zou het
zijn misgeloopen. Nu mag ik wel verklappen, dat menigmaal
de drukker zelf de redaktie waarnam. Want heb ik mij zooeven
veroorloofd, onzen vriend Masereeuw er een beetje tusschen
te nemen, zoo iets doet men alleen met menschen aan
wie men denkt met een dankbaar gemoed. Moest ik halfweg
het werk in den steek laten, dan kon ik met een gerust gemoed
de zaken overgeven aan Masereeuw; met een waar journalistenoog
zag hij, wat in de krant kon, en wat er uit moest blijven,
en wat hij bedisselde kwam altijd goed uit. Er kwam alleen
gevaar voor ongelukken, toen wij een hulp erbij kregen. Een
rampzalig gesternte bracht op een Zondag Troelstra en mij
samen te Amsterdam, en toen wij naar huis gingen hadden wij
voor „versterking van de Tedaktie" gezorgd. Wij hadden een
derden man opgescharreld, die bij mijn afwezigheid de zaken
zou waarnemen. Hij was speciaal belast met de rubriek Vakbeweging,
en het in elkander zetten van de krant. Het voornaamste
resultaat van zijn aanwezigheid op het redaktiebureau
was .... een geweldige laag roet op alle boeken en papieren.
Met een hoofd vol onverteerde geleerdheid, en een hart vol
goedheid, ging hij 's middags naar huis, altijd voornemens, den
volgenden dag te gaan schrijven. Was het koud, dan dacht hij
vol medelijden aan mij, die 's avonds moest komen werken,
gaf de petroleumlamp eu de petroleumkachel een zetje en meer
dan eens, als ik aan kwam zetten, sloeg mij bij het openen
van de deur de roetwalm om het hoofd en de wanhoop om
het hart. Den volgenden morgen was onze hulp dan diep
teleurgesteld over het droevig resultaat van zijn goedhartigheid;
maar weldra was hij weer vervuld van vergelijkende
beschouwingen over Marx en Spencer, of dergelijke wijsgeerig-

126 MEDEDEELINGEN.
heden, die door zijn hoofd spookten op de meest ongelegen
tijden, en die hem van grooter beteekenis schenen voor het
Nederlandsche proletariaat dan de drukfouten in de proeven
van De Sociaal-Demokraat. Dan vluchtte ik, om noodelooze
debatten te ontgaan, maar weer naar Masereeuw, droeg aan
hem het gezag |van den chef Binnenland over, en dank zij de
handigheid en den takt van onzen drukker kwam toch alles
nog op zijn pooten terecht. Maar in de bedstee, die het archief
bevatte, waagde ik mij niet meer: daar lag alles in vette, roetzwarte
duisternis, en zoo bleef het, tot de heele inventaris, de
schrijftafel met de slappe pooten inkluis, mitsgaders ondergeteekende,
werd opgeladen naar Amsterdam, ten behoeve van
het dagblad.
Geen sterveling, of hij spreekt graag over den goeden ouden
tijd; maar het heden heeft toch ook zijn voordeelen."
#
* *
De nieuwe Auteurswet. — Het Nieuwsblad van
den Boekhandel schrijft:
„Onder de voorstellen, die in de laatst gehouden algemeene
vergadering van den Nederlandschen Uitgeversbond zijn aangenomen,
behoort dat van het bestuur, ter benoeming van eene
commissie, met de opdracht eene practische handleiding voor de
Nederlandsche uitgevers bij de toepassing der Auteurswet 1912
en der Berner conventie saam te stellen. De bedoeling vermeenen
we aldus te mogen opvatten: in het boek zal worden
aangeduid, welke voortaan rechtens de verhouding zijn zal van
den uitgever in Nederland tegenover den auteur hier en elders.
Eene omschrijving van wat in Duitschland onder „Verlagsrecht'
wordt verstaan. Tusschen auteurs en uitgevers ontbrandt zelden
anders strijd dan door 't schuren en botsen der rechten van
den een en van den aêr. Het recht des uitgevers is uit het
recht des auteurs afgeleid, of ook: het drukt daarop als een
last. Maar de uitgever kan treden in de aan de auteur toegekende
rechten; ten eerste, natuurlijk, wanneer hij is de maker
van een openbaar gemaakt werk, als zoodanig hierop wordt
aangeduid, of, zonder die aanduiding, als maker toch bekend
is, (Auteurswet 1912, art. 3); ten tweede wanneer hij het
auteursrecht op een niet openbaar gemaakt werk, van den
overleden auteur bij erfenis heeft aanvaard, (Auteurswet 1912,
art. 2), ten derde, wanneer hij voldoet aan de eischen, in art.
4, 5 en 6 derzelfde wet gesteld. Immers gebeurt het niet zelden,
mogelijk ook vaak, dat de uitgever zich de idee schept tot een
werk, en in het vormen daarvan zelf dermate deel neemt, dat
het werk, zonder zijn arbeid, niet ter openbaarmaking gereed
zou zijn gekomen. In zoo'n geval voorziet het 5e wetsartikel;
waardoor aanleiding bestaat, op dat punt onze nieuwe wet te
prijzen. Want, gelijk een jurist in het Börsenblatt onlangs heeft
aangetoond, ontbreekt zulk eene bepaling in de Duitsche wet
op het auteursrecht, en werd iets, dat er naar zweemt, achter
in de wet op het uitgeversrecht geplakt (Verlagsgesetz § 47).
Derhalve was het voor dien jurist noodig, de vraag te stellen:
„Wanneer heeft een redacteur of schrijver niet, de uitgever wèl
recht op het auteurschap van een werk?" En hij heeft deze
vraag, volgens zijn opvatting, te beantwoorden."
*
* *
La sublime confrerie. — Onder dit opschrift schrijft
één der medewerkers van Het Vaderland:
„Dezer dagen heb ik Brusse's laatst verschenen bundeltje
verzamelde opstellen gelezen, waarin hij vertelt van ,,die kleine
stad aan de haven van Rotterdam, waar de Chineesche muur
van het fatsoen omheen staat, en wier verdachte reputatie dooide
zeelui al wel een paar eeuwen achtereen gretig over heel de
wereld verspreid is als een besmuikte verlokking, een uitkomst
voor hun dolle buien na de lange reis", maar ook hoe heel
die kleine stad werd gesloten om weg gebroken te worden,
wijl Rotterdam daar een stadhuis wilde zetten en het Rijk een
postkantoor, daar, waar de schoonheidminnenden hadden rondgezworven
„op zoek naar die vertrouwelijk ingeleefde interieurtjes;
naar die diepe ets-silhouetten van de gammele geveltjes
tegen elkander geleund in donkere stegen en sloppen, waarlangs
de roode en groene schijnsels toortsten en de regen als bloed
van de natte pothuizen droop. Dan, zoo'n enkel vensterruitje
stil van avondlicht: op 't ivoorbleeke kozijn de potjes graniums
bloeiend uit de zwartigheid van 't puitje, dat met z'n topmuts
op tegen de nachtlucht aan stond te droomen. En hooger nog
die geheimzinnigheid over de daken heen, waar de rustige
schoorsteengestalten langs gingen spoken, als de maan soms
scheen, — terwijl de meisjes heel beneden daar gelukkig
niemedal van wisten achter 't loenzende transparant-gordijn'' ').
En nu wou ik wel graag iets naar aanleiding van dit boekje
zeggen. Niet om te betoogen waarom ik het een zoo héél mooi
boekje vind, — het werk van Brusse heeft waarachtig van mij
dergelijk betoog niet noodig, — maar omdat de lezing ervan
') Het rosse leven en sterven van de Zandstraat.
mij zoo buitengemeen heeft verheugd en mij heeft gegeven een
gevoel van trots, dat ik nu maar niet onder mij kan houden.
Ja, waarlijk, ik ben trotsch op dit boekje, schoon ik er part
noch deel aan heb, helaas. Maar ik ben er trotsch op, omdat
de schrijver er van maar zoo gewoon weg een collega van mij
is, en omdat wat hij in dit boekje geeft, niet meer of anders
is dan zijn gewone dagelijksche werk, journalistiek, de soort
van arbeid waarmee ook ik mij bezig houd. Nu wil ik niet
zeggen, dat er niet nog heel wat meer journalisten zijn wier
werk de trots hunner collega's waard is, — 't waar onduldbaar
pedant indien ik, die toch altijd nog maar jong-maatje
ben in het vak, dit beweerde, — maar tóch, maar tóch
Tjonge, de journalistiek is in deze wonderlijke tijden wel danig
in de déconfiture geraakt. Zooals weemoediglijk ervaart wie
zich wel eens 't genoegen kan gunnen van die goeie, oude
kranten uit heel, heel veel jaren terug op te slaan. Tóen was
nog de krant — en zij werd als zoodanig aanvaard — de
gezellige, maar tóch wel deftige huisvriendin, die op gezetten
tijd, geregeld, haar opwachting maakte en gretig werd binnen
genood, omdat zij op zoo prettigen trant aan de huisliên kon
vertellen van wat er op de wereld gaande was, en er zoo den
rechten slag van had om aan haar verhalen goedmoedig wijze
lessen vast te knoopen; omdat zij wist vaak den weg te wijzen
aan wie dien bijster waren en raad te geven aan de wankelmoedigen;
omdat zij haai' ernstig en wél gezegd woord steeds
wist te kruiden met geest van goeden huize; omdat zij zich
niet bemoeide met wat haar niet aan ging en nooit te lang
van slof was, maar altijd juist genoeg en het rechte gaf.
Bezadigd was zij en haai woord wél overwogen; rustig zag zij
de dingen aan en zij sprak geen meening uit vóór zij er een
had, zeker en overtuigd. En wat haar niet beviel, wat haar
kwaad scheen of ondeugdelijk of wat zij onbelangrijk achtte,
dat liet zij ongemoeid. Maar nu ? De krant is een noodzakelijk
kwaad geworden. Zij is een overvloed, een chaos van alle
nieuws, goed en slecht. Zij is een praatmoer, een klappei, een
naloopster van 's gansenen werelds chronique scandaleuse, die
zóó veel te vertellen heeft, dat zij tijd te kort komt om een
ernstig woord te spreken. Zij moet vertellen— en liefst denzelden
dag — van een verren Japanees, die harakiri pleegde,
hoe diep de wond was, en of het zwaard waarin hij met zijn
buik zich stortte, er aan zijn rug weer uit kwam bij geval;
van hoe de koersen waren in Londen of New-York: van titeels
en Wabash en fondsen in den wind; van felle brand in Leuterburg
of elders, een koe, een geit en nog een kippenhok verbrand;
van politiek en hoe men daarin sjachert en knoeit en
konkelt in het buitenland; van . . . van wat niet? Maar
vooral van wat beweerd is in lezing of bijeenkomst, door A,
door B, door C, door 't heele rijtje, tot Z en Z de X-ste toe.
De krant ontkomt niet aan den geest die gansch de wereld
beheerscht, den geest van koopmanschap, die alles verzakelijkt,
en nuchter maakt en koud en stug. De krant, en de krant in
de eerste plaats, moet meê in den vaart die het leven loopen
gaat. 't Is alles haast, krankzinnig woeste haast. De meterdikke
rollen wit papier vliegen door rustelooze persen en vragen om
inkt die het tot kranten maken zal. De inkt, gespreid op
slingerende rollen, zoekt altijd door naar zetsel, de heete letterspecie
trilt glinsterend in de potten, gereed om uit te vloeien
tot regels, tien, twintig regels, een bericht, honderd regels, een
verslag, een overzicht, 'n excerpt, duizend regels een pagina,
drie, vier, vijf, tienduizend regels een krant, en zoo maar voort,
steeds meer, steeds meer, opdat het lood niet stolt, de inkt niet
droogt, de pers niet rust — want voor een krantenpers is rust
de dood — opdat vooral 't publiek nooit zonder nieuws zij,
nieuws van heel ver, nieuws van dichtbij, nieuws van een uur
geleden, neen, van 'u kwartier, van tien, van vijf minuten oud,
nieuws dat verbijstert, nieuws dat verheugt, nieuws, dat gelezen
wordt en tegelijk vergeten is alweer, maar, hoe ook, nieuws,
altijd weer nieuws, en nieuwer nieuws, en 't allernieuwste
nieuws. En de arme journalist wordt een nieuwsmachine. De
verslaggever, in plaats van de bescheiden en eerbiedige bladzijvan-het-boek-des-levens-opslaander
dien hij zou kunnen zijn,
wordt een eeuwig racende zwerver, die zonder omzien naar wat
hem treft als mooi of lief of grappig op zijn weg, hals over
kop maar duikelt van een dor debat in 'n duffe plechtigheid,
spijs voor de zetmachine daaruit brouwt onder weg, en inderhaast
weer verder snelt, om hier of daar wat nieuwtjes weg te
grissen, opdat niet anderen vroeger zijn dan hij en 't fel begeerde
nieuws wat eerder kunnen hebben. Zoo wordt de beste journalist
die in den kortsten tijd het meeste nieuws kan geven.
Van welk gehalte en smakelijk opgediend — wie vraagt daarnaar!
't Moet nieuws zijn, krom of recht, — als 't kan, maar
liefst wat krom — maar nieuws, vóór alles nieuws. Een moord
is klokspijs voor den nieuwtjes-hongerige. Maar 't is hem niet
een opperste uiting van opgezweepte passie, en niet een wanhoopsdaad
van een door 't leven fel vervolgde en geplaagde . . .
't is een bericht, een nieuwtje. Van elk gebeuren gaat de
diepere tragiek verloren — voor de krant. Er blijft slechts het
bericht met echte of aangemaakte sensationeele franje. O, ik
kan met een gerust hart dit alles zeggen, omdat — gelukkig! —

de Nederlandsche journalistiek nog niet zoo ver is. En onze
volksaard is er niet naar, dat ooit de kranten bij ons zoo zullen
wórden. Maar voor zoover dat dan mogelijk is, begint ook bij
ons toch reeds de journalistiek te veramerikaniseeren. Het
krantenschrijven is niet meer de fijne kunst die het eens was,
waarbij iederen dag weer nieuwe vondsten werden gedaan van
geest, van zinsbouw en van stijl, — nu de haastigheid van het
bedrijf het den niet zeer sterken onmogelijk maakt te werken
anders dan naar eenmaal aangenomen cliché's, met stereotype
zinnen en uitdrukkingen en woorden, omdat er geen tijd is, en
bij velen — die toch immers net evengoed boekhouder of
administrateur van een spoorweg-maatschappij hadden kunnen
worden — geen macht, om naar fijner, naar zuiverder woorden
te zoeken, waar een zoo groote voorraad van, zij 't dan ook
wat versleten en vergroofde en verhandelde woorden voor
't grijpen ligt. (En ja, dan kan 't zoo wel eens gebeuren, dat
in de haast juist gegrepen wordt naar woorden die wat al te
veel hebben gezworven in de achterbuurten van de taal.) En
dan, ook bij ons moet nu ook wel een krant zijn in de eerste
plaats een nieuwsblad. Zoo komt het, dat de krantenschrijver
die wel eens poogt wat anders te geven dan 't nuchtere verslag,
dan 't koude bericht, die, zonder zich nu ook altijd te storen
aan de zucht naar nieuws, een enkele maal het waagt het leven
wat dieper te bekijken dan waar de nieuwtjes te plukxen zijn
en dat diepere tracht weer te geven in zijn geschrijf, die daarbij
zoekt naar woorden waarmee hij zijn vertelsel hoopt te illustreeren
en te verlevendigen, — dat zoo'n schrijvere dat doende
zich wat verlegen beschaamd voelt, zooals een ijverig klerk op
een druk cargadoovskantoor zich zou voelen wanneer hij zich
er op betrapte, dat hij op zijn kantoor, aan zijn lessenaar,
versjes maakte of zoete briefjes aan zijn liefje schreef, fiet
krantenschrijven, denkt hij, is geworden een administratief
bedrijf, waarbij geen versjes passen nóch een minnend hart.
Maar zie, dan komt daar in eens een boekje als dat van Brüsse
nu, en als de stuk of tien andere, die er vroeger al van hem
uitkwamen, waarin zoo maar, zonder verandering, zonder verfraaiing
of later ingesmokkelde bijvoeging, zijn bij elkaar
gebracht wat opstellen die in de krant hebben gestaan, zoo
waarachtig in de krant! Dat geeft dan weer een vreugdige
opklaring in je bij geval wat pessimistisch geworden stemming
Want dan blijkt 't weer zoo duidelijk, dat 't toch kan, dat een
krant nog wat anders is dan een zakelijk, nuchter nieuwsblad,
en dat de journalistiek toch nog geen vak is voor wie evengoed
administrateur van een stoombootreederij of bekwaam
leeraar in de oude geschiedenis of ambtenaar ter secretarie had
kunnen worden. En dan voel je je toch wel gelukkig en trotsch,
dat je mee mag werken aan een taak, waarbij zóó mooie dingen
te doen zijn. . . ."
* *
*
De klacht tegen mr. Wiessing. — Uit de officiëele
berichten in ons vorig nummer (bestuursvergadering
14 September) heeft men kunnen lezen van een klacht,
door onzen collega J. W. HELMER van De Tijd ingediend
tegen mr. H. L. WIESSINQ, hoofdredacteur van de Groene
Amsterdammer, inzake de plaatsing in dat blad van een
onder pseudoniem geschreven artikel, dat de klager beleedigend
achtte voor enkele vakgenooten. De Tijd nam
geheel over, wat het Kringbestuur in de officiëele berichten
had gepubliceerd en schreef er bij:
//Onze lezers, die zich herinneren, wat over deze zaak in ons
blad is geschreven, zullen het bovenstaande ongetwijfeld met
belangstelling hebben gevolgd. Ook voor ons is het standpunt
wel aannemelijk, dat een redactie haat blad tot zekere hoogte
als een //vrije tribune" wil beschouwd zien, waarin verschillenden
schrijvers gelegenheid wordt gegeven, hnn opinie openbaar te
maken, ook al strijdt deze met de hare. Daarbij behoort evenwel
de verantwoordelijkheid voor de plaatsing van artikelen onder
schuilnamen door haar te worden aanvaard. Derhalve draagt
de heer Wiessing de verantwoordelijkheid voor hetgeen «/Noctua
Catholica" schreef en heeft hij nu zijn vonnis thuis gekregen.
In de bestuursvergadering van den Ned. Journalistenkring
waren aanwezig de bestuursleden mi - . L. J. Plemp van Duivenland,
mr. G. Keller, G. K. Elout, jhr. A. W. G. van Riemsdijk,
D. Kouwenaar, D. Hans, A. G. Biemond en A. Voogd, benevens
de gedelegeerden uit Amsterdam, 's Gravenhage en Utrecht, de
heeren C. Schlick, mr. Joh. J. Belinfante en J. J. Vinkesteyn."
De Groene had in verband met de houding van het
bestuur volgend artikel:
»Wij meenen, dat het Bestuur van den Journalistenkring
thans bezig is de aandacht te trekken door iets zeer bijzonders
en in geheel Nederland nieuws. Het bereidt, met één woord
gezegd, een geheel nieuwe methode van rechtspleging voor, die
wel eens een kans zou hebben (indien er maar genoeg sympathie
MEDEDEELINGEN. 127
voor ontstaat) de oude grondslagen van het Recht eenigzins te
verplaatsen! Onze bijzondere betrekkingen tot het Bestuur
van de Vereeniging, waar wij tegenwoordig, nu eenige zwartondankbare
elementen haar verlieten, meer dan ooit den hoogsten
prijs op stellen lid van te zijn, mogen ons niet, wat wij liefst
deden, verleiden tot zwijgen — wij worden als het ware
gedwongen te spreken — door de belangrijkheid van het nieuwe
Principium van Rechtspleging. Ziehier wat het Bestuur van •
den Ned. Journalistenkring heeft uitgevonden. Zooals ieder
Bestuur, beschikt ook dit Bestuur over z.g. tuchtmiddelen,
waarmede het in eigen Kring alles kan tegengaan wat aan de
waardigheid van, den Journalistenstand schade berokkent. Het
Bestuur kan royeeren, het kan schorsen en het kan berispen.
Maar nu is dit recht der rechtspraak, evenals in de grootere
maatschappij, van waarborgen omgeven voor wat men zou
kunnen noemen: de patiënten: nimmer wordt iemand veroordeeld,
zelfs niet tot de simpele berisping, zonder dat men
hem, in aansluiting bij het Reglement van den Journalistenkring,
de gelegenheid bood te worden gehoord, en is hij veroordeeld,
zoo heeft hij den tweeden waarborg van een hooger beroep.
Dit stel waarborgen nu had verscheidene bezwaren: het
hooren van een beschuldigde neemt tijd, soms veel tijd in
beslag, getuigen-oproep, die dikwijls volgt gaat met onkosten
gepaard (de trein, logies, ontbijt, diner, enz. enz.) en wat erger
is: beschuldigden zijn meestal menschen, die er behoefte aan
hebben tegen te spreken (dit kan zeer hinderlijk zijn), kortom
er is een ander, dat aan het handhaven der waarborgen eene
schaduwzijde geeft. Het Bestuur van den Ned. Journalistenkring
volgde nu eene methode, die aan dit euvel verhelpen kan. Het
heeft zich er zorgvuldig voor gewacht recht te doen op de
ouderwetsche manier (met de waarborgen), maar het heeft
eenvoudig gepubliceerd wat het ten opzichte van eene geïncrimineerde
daad dacht, overwoog, meende en beprakkizeerd had,
eene publicatie, die men volkomen met een vonnis van //berisping"
gelijk kan stellen en die dan ook daarmee door zelfs de minst
snuggere vrienden van het Bestuur gelijk gesteld is (zie De Tijd
van 30 Sept.) Aldus krijgt het afkeurenswaardige Kringlid, dat
die geïncrimineerde daad gedaan heeft, een goed geprepareerd,
uitvoerig vonnis thuis, een vonnis om van te watertanden,
vóórdat hij van het bestaan eener beschuldiging gehoord heeft,
en zonder dat men dus al de moeite en rompslomp lieefd gehad van
't aardworm van zijn ongetwijfeld nuttelooze verdediging. Dit is
op 't gebied van rechtspleging (meenen wij) iets nieuws. Bij
bekwame rechtsgeleerden, waarmee wij in den breede het geval
hebben gesproken, vonden wij pertinente bestrijding van de
veronderstelling, dat dan toch misschien bij de overoude Boeotische
Justitia of in de rijke en veelzijdige Laplandsche rechtsboeken
iets dergelijks voorkwam. Hier is dus, stellen wij met iets als
broedertrots vast, een bloem van eigen bodem, en wij durven
aan de eerstvolgende Juristenvergadering eene ampele discussie
over deze nieuwe opvatting van rechtsspraak ten zeerste aan te
bevelen. Zeker! eene discussie! Uitgemaakt schijnt ons de
zaak, hoe aanlokkelijk ze er uit ziet, immers nog niet geheel.
Bij de geniaalste invallen moet men realiteiten niet uit het oog
verliezen, en die doen het ons vragen of aan de, door het
Kringbestuur nieuw toegepaste methode niet ook een (wij vragen
maar) gevaar verbonden is? Stel — men moet alles stellen
kunnen — dat men eens teen keer te maken hebben met iets
anders dan een honorabel bestuur, waar men zich algemeen
gaarne aan toevertrouwt, — stel dat ver buiten den Haag, ver
buiten Nederland zelfs, een Bestuur of eene Rechtbank tegen
een bepaald persoon //wat had," en hem daarom eens gaarne
(het is heel erg slecht, maar ook zoo gezellig menschelijk) een
/.poets bakte," of, zooals het alweer culinair heet: een //kool
stoofde" — dunkt het u dan niet (wij spreken geheel theoretisch)
mogelijk, dat zulk een Bestuur, zulk een Rechtbank, volgens het
nieuwe Kringsche Rechtsprincipium handeld, van deze erg bijzonder
vereenvoudigde rechtspleging ook ereis misbruik maakte? — Hoe
het zij, de Ned. Juristenvereeniging, die te 's-Hertogenbosch zal
vergaderen, zette dit geval op haar agenda. Het schijnt ons een
mooi onderwerp!"
# *
*
Concurrentie. — De directeuren-vereeniging De
Nederlandsche Dagbladpers staat niet meer alleen als
organisatie op haar terrein. Er is — gelijk ook wij al
gemeld hebben — opgericht een vereeniging onder den
naam De Periodieke Pers en bovendien een andere, reeds
wat vroeger, als Bond van Courantiers. Wij lezen over
een en ander in de Mededeelingen van De Nederlandsche
Dagbladpers:
„Door verscheidenen onzer was meer dan eens besproken,
hoe noodig het was, dat ook de uitgevers van couranten,
die niet dagelijks verschijnen, zich in een organisatie naast
de onze zouden vereenigen. Deze noodzakelijkheid kwam wel
het scherpst voor den dag, toen, na vroegeren tegenstand
in onze Algemeene Vergadering van den loden Juli j. 1. be-

128 MEDEDEELINGEN.
sloten was, ons officieel iu verbinding te stellen met de
houders der best bekend staande advertentiebureaux. Hoeveel
meer invloed zou die actie verkrijgen, zoo daarbij niet alleen
wij, uitgevers van dagbladen, met onze speciale belangen en
behoeften, maar ook alle uitgevers van periodieken naast en
tegenover de kooplieden, die handelen in onze advertentiën,
zouden samenwerken! Toch zou misschien de vereeniging
//De Periodieke Pers", waarvan wij thans het bestaan kunnen
aankondigen, nog niet zoo dadelijk ten leven geroepen zijn,
zoo niet hetgeen met een //Bond van Courantiers" geschied
is en door ons hier reeds eenige malen besproken werd, het
besluit tot oprichting van een zustervereniging had verhaast.
Een achttal uitgevers van niet-dagbladen, uit Amsterdam,
Rotterdam, Den Haag en utrecht, onder wie twee, die ook
lid zijn van onze vereeniging, kwamen den leden Augustus
te Amsterdam samen om de eerste plannen tot stichting van
een ^vereeniging als hier besproken wordt, te beramen. Zij
stelden zich in verbinding met onzen Eersten Secretaris, die
ook weekbladen uitgeeft, en in samenwerking met dezen
werd een tweede, meer algemeene vergadering voorbereid,
die den 29 Augustus te Amsterdam werd gehouden in het
„American Hotel", waar de vereeniging „De Periodieke Pers"
werd opgericht, statuten ervan vastgesteld en een voorloopig
bestuur aangewezen. In onze Bestuursvergadering van den
lOden September werd het denkbeeld van samenwerking met
de nieuwe organisatie bijzonder gunstig ontvangen en met
algemeene instemming omhelsd .... Inmiddels zit de „Bond
van Courantiers'-' niet stil. In de vergadering van „De
Periodieke Pers" werd reeds door een bijzonderen vriend
van de Courantiers de wensch uitgesproken, dat „niet verdeeldheid
zou worden gesticht", zooals het heette, maar dat
de aanwezigen allen zouden toetreden tot den „Bond van
Courantiers". Hierop werd geantwoord, dat terwijl „De
Periodieke Pers" reeds den 29sten Augustus haar statuten
zat vast te stellen, de „Bond van Courantiers" eerst den
16den September /voor dat doel zou vergaderen, maar voornamelijk
werd het bezwaar in het licht gesteld, dat gelegen
is in de wordingsgeschiedenis en in het karakter van den
Bond, in verband met het Haagsche Kartelbureau Veraart-
Nijst, waardoor de Bond op zoo ongezonden grondslag is
gebouwd. Het Kartelbureau heeft zorg gedragen, dat de Bond
werd opgericht, maar met een zoogenaamden „vertrouwensman",
dte staat buiten het vak. Onze bloeiende vereeniging
G,De Nederlandsche Dagbladpers'), die haar vertrouwensmannen,
in het meervoud, in het Bestuur heeft geplaatst,
heeft alle vrijheid van beweging voor zich behouden. Het
Bestuur voert zelf zijn correspondentie, laat alleen, tegen
zeer matige vergoeding, door een volstrekt ondergeschikten
bediende van den secretaris het zoogenaamde „vuile werk"
verrichten. Onze Vereeniging is uiet door een contract
gebonden aan een „ambtenaar", die niet binnen zes maanden
mag worden ontslagen, en dan nog alleen op voorstel van
het bestuur, of, — verbeeldt U! — van een derde der leden,
die natuurlijk nooit saam te brengen zijn; die — dat is
billijk —, bonorarhim geniet en vergoeding van reis- en
verblijf- en andere onkosten. De Bond begint dan ook met
een contributie van f 25.— en verklaart in zijn Statuten, dat
„de leden behalve contributie en eventueelen hoofdelijken
omslag, bij besluit van de algemeene vergaderingvastgesteld,
verschuldigd zijn den door het Bestuur opgelegde
bijslag als gevolg van uitgesproken boete". Er is in de vergadering
van 16 September j.1. al vast besloten aan het
bureau van den „vertrouwensman" beschikking te geven
over ƒ 150.— per maand .... Van de „administratie en correspondentie"
van den secretaris moet een gedeelte worden
afgestaan aan den „vertrouwensman". In het orgaan van den
Bond staat rondweg: „Het Centraal Bureau in Den Haag
(d.i. de vertrouwensman") wordt het middelpunt, waarheen
men zendt en vanwaar men ontvangt: klachten en plannen,
instructies en adviezen", De leden ontvangen instructies van
mr. J. Veraart! Het is aan de oprichters van „De Periodieke
Pers" in de eerste Algemeene Vergadering voorgekomen,
dat toetreding tot den „Bond van Courantiers" onmogelijk
was, ook en voornamelijk, omdat die Bond, opgericht door
het Kartelbureau, ook door deze instelling, door ons eenmaal
„de Haagsche fabriek van vakvereenigingen" genoemd, zal
worden geëxploiteerd, aan welk woord men dan geen al te
slechte beteekenis wilde hechten. .,De Periodieke Pers" zal
het stellen zonder leiding „van buiten-af", in één lijn
loopende met onze „Ned. Dagbladpers" en met deze samenwerkende,
overal, waar éénzelfde doel na te streven en wellicht
te treffen valt."
Personalia en Berichten.
Buitengewone algemeene vergadering.
De Voorzitter van onzen Kring deelt ons mede,
dat het zijn plan is, in de bestuursvergadering van
2 November a.s. voor te stellen, in verband met de
dezer dagen verschenen brochure, getiteld: „De zaak
Alexander Cohen — Hankes Drielsma — Plemp van
Duiveland", een buitengewone algemeene vergadering
van den Kring bijeen te roepen.
— De commissie, door 't Kringbestuur benoemd tot
voorbereiding van de statutenherziening, bestaande uit de
heeren A. VOOGD, HENRI DEKKING en D. HANS, is na de
jongste bestuursvergadering direct aan 't werk getogen.
Zij koos collega VOOGD tot voorzitter, collega HANS tot
rapporteur en heeft op 26 October j.1. reeds haar Verslag
bij 't Bestuur ingezonden.
— Het artikel, in ons vorig nummer onder den titel
„De Hollandsche Pers over Indiê" overgenomen, en waarvan
wij toen zeiden niet precies de herkomst te weten, was
ontleend aan de Leeuwarder Courant.
— De nieuwe Auteurswet treedt 1 November a.s. in
werking.
— Het Bestuur van De Nederlandsche Dagbladpers is
thans als volgt geconstitueerd: A. G. BOISSEVAIN (A\g.
Handelsblad) voorzitter: CHR. A. VIEWEG (Prov. Geld. en
Nijmeegsche Crt.) ondervoorzitter; F. J. A. M. WIERDELS
(De Tijd) eerste secretaris; H. G. W. SPRENGER (Leeuw.
Crt.) tweede secretaris; J. C. PEEREBOOM (Haarl. Dagblad)
penningmeester; W. GAADE (Delftsche Crt.) en F. J. VAN
PAASSCHEN (Avondpost).
— Thans zijn ook het Arnhemsch Dagblad, de Nieuwe
Prov. Groningsche Courant, de Bredasche Courant en De
Zoom toegetreden tot de vereeniging De Nederlandsche
Dagbladpers.
— De heer MAURITS UYLDERT is benoemd tot redacteur
van het Nieuws van den Dag.
— Benoemd tot redacteur van De Wereldkroniek en
De Week de heer HENRI VAN WERMESKERKEN.
— De heer jhr. mr. B. C. DE SAVORNIN LOHMAN is, in
verband met zijn benoeming tot hoogleeraar te Utrecht,
afgetreden als redacteur van De Nederlander.
— Te 's-Gravenhage is overleden de letterkundige P. A. M.
BOELE VAN HENSBROEK, buitengewoon lid van den Kring.
— Verschenen: De Toorts, veertiendaagsch socialistisch
orgaan voor 't Gooi. Redacteur HENRI POLAK.
— Op 9 October j.1. bestond de Provinciale Groninger
Courant 125 jaar.
— Het Volk heeft op 1 October z'n koperen bruiloft
gevierd. Het redactie-bureau was door vriendenhanden
groen gemaakt. Er kwamen bloemen, kransen, mitsgaders
„een reuzentaart". Van de tegenwoordige redactie hebben
onze collega's J. J. DE ROODE en J. F. ANKERSMIT al dien
tijd meegedaan.

— Het blad De Zoom is sinds Augustus j.1. dagblad
geworden.
— Het bericht, dat er in Indië „een christelijk dagblad"
zal verschijnen, wordt door De Banier tegengesproken.
— Onlangs werd de oprichting gemeld eener vereeniging
van uitgevers van één- of meermalen per week of per
maand verschijnende couranten en tijdschriften. Thans
wordt gemeld, dat reeds een zestigtal uitgevers zich bij
haar hebben aangesloten. In afwachting van de definitieve
bestuurskeuze werd eene commissie benoemd om de bestuursfunctie
voorloopig waar te nemen. In deze commissie
werden benoemd de heeren A. B. HOLKEMA, FR. W. SCHÖT-
TELNDREIËR, F. J. A. M. WlERDELS en B. C. E. ZWART. —
De statuten werden door de vergadering vastgesteld en
zijn opgezonden ter Koninklijke bewilliging.
— Zondag 6 October hield de Ned. R. K. Journalistenvereniging
haar negende jaarvergadering in de feestzaal
van het Grand hotel du Soleil aan den Graafschen weg
te Nijmegen.
Na opening door den voorzitter en het uitbrengen van
jaarverslagen door Secretaris en penningmeester, had de
verkiezing van bestuursleden plaats. Herkozen werden de
heeren J. R. VAN DER LANS en J. W. HELMER door en uit
de gewone leden. Door de buitengewone leden werd
herkozen het aftredend lid F. WIERDELS en in de plaats
van den heer A. C. A. VAN VUUREN gekozen de heer
J. DE KROON. — Besloten werd tot aansluiting bij de
Kath. Sociale Actie en tot afgevaardigde aangewezen de
voorzitter en tot diens plaatsvervanger de ondervoorzitter. —
Een voorstel om de vergadering vroeger te doen plaats
hebben dan October vond aan de bestuurstafel de meest
mogelijke tegemoetkoming. — Naar aanleiding van een
bespreking over „Tooneelkritieken" werd besloten het
bestuur op te dragen een commissie te benoemen, die te
dezer zake een rapport zal uitbrengen. Aan het bestuur
werd overgelaten de zaak in bijzonderheden te regelenen
uit te werken. — Besprekingen hadden plaats over het
oprichten van een R. K. Correspondentiebureau. Aan het
bestuur werd opgedragen de zaak te overwegen en van
zijn bevinding mededeeling te doen. — Nadat bij de
rondvraag eenige critische bemerkingen over het samenstellen
der agenda gemaakt en beantwoord waren, sloot
de voorzitter de vergadering.
Om 5 uur vereenigden zich nagenoeg alle deelnemers
aan den gemeenschappelijken disch, die op keurige wijze
was bereid.
— Op een dorp in Zuid-Holland — welk doet niet ter
zake, — werd een vergadering belegd over een kwestie,
die weken en maanden niet alleen het dorp, maar een
gansche streek in rep en roer had gebracht. Ons werd
een uitnoodingskaart toegezonden, welke we aan onzen
correspondent ter plaatse overmaakten. Toen de vergadering
had plaats gehad, gewerd ons zijn verslag, begeleid van
het volgend schrijven: — „Op Uwe geëerde uitnoodiging
ben ik ter vergadering gegaan; anders ware ik zeker thuis
gebleven, want ik wist dat 't er spannen zou en ik ben
ongaarne bij dergelijke disputen."
Ziet, dat is toch precies de verkeerde wereld! Een dagbladcorrespondent,
die dan toch al jaren meewerkt in de
journalistiek, vindt in de wetenschap, dat 't er ergens
„spannen" zal, reden om alles op zij te zetten en er bij
zijn... mis, reden om thuis te blijven!
{Residentiebode.)
MEDEDEELINGEN. 129
GEDRUKT BIJ A. DK LA MAR AZN., AMSTERDAM.
— Bij de verschijning van het 40.000 ste nummer van de
Times kon men den ouderdom van de andere Londensche
bladen daarmede vergelijken door de volgende getallen:
Morning Post 43.779; Globe 36.576; Standard 27.534;
Evening Standard 27.511; Daily News and Leader 27.750;
Daily Telegraph 17.905; Daiiy Chronicle 15.777; Pall Mall
14.780; Star 7627; Westminster Gazette 6018; D&ily Mail
5126; Daily Express 3877.
— Vijf Birminghamsche bladen, de Gazette and Express
de Evening Despatch, de Sporting Buff, de Sports Argus
en de Illustrated Weekly Mercury zijn eenige weken geleden
in openbare veiling gekocht door mr. STARMER, die
ten behoeve van de heeren ROWNTREE ook reeds de
Northern Echo en de Sheffieldsche Independent beheert.
De vijf bladen, die in één koop geveild werden, behooren
aan de Midland Express Cy. In 't begin van dit jaar
werden de aandeelen der heeren ROWNTREE in de Morning
Leader en de Star door den heer CADBURY, van de Daily
News gekocht.
De Servische regeering paste bij den aanvang van de
Balkansche troebelen een buitengewoon scherpe percensuur
toe. Brieven worden geopend en telegrammen met politieken
inhoud niet verzonden. Telefoon-gesprekken mogen slechts
in het Servisch, in het Duitsch of in het Fransch gevoerd
worden en zoodra een woord over politiek valt wordt de
verbinding verbroken. De buitenlandsche journalisten, die
te Belgrado verblijf hielden, ongeveer 30 te zamen, gaven er
weldra de voorkeur aan naar Semlin te gaan om te seinen.
De Servische regeering gaf nu echter last, dat de journalisten
die naar Semlin gaan, niet meer naar Belgrado mochten
terugkeeren. Daarover is groote opgewondenheid ontstaan
onder de buitenlandsche correspondenten. Een van hen is
zelfs aangehouden, maar op dringend verzoek van zijn
collega's ten slotte weer in vrijheid gesteld.
— Iedere redactie krijgt wel eens bezoek, lastig of prettig,
al naar der aard. Maar een bijzonder soort bezoek werd
eenige weken geleden bij een Italiaansch blad gebracht.
Op de eerste verdieping van een huis in de Via Ripette
te Rome bevindt zich het redactiebureau van het blad
Givilta Cattolica, op het tweede het atelier van den
Spaanschen schilder Galegos. Dezer dagen nu stortte
plotseling de vloer van het schildersatelier in en een model,
een geheel naakt meisje, kwam zoo midden in het redactiebureau
terecht. Een ingezonden stuk in optima forma!
Correspondentie.
E. W. d. J., Londen. — Zeer hartelijk dank voor al het
gezondene.
S. d. V., Amsterdam. — Dank voor uw schrijven.
J. F. H. P., Kampen. — Wij hebben uw briefkaart niet
recht begrepen. Was die eigenlijk niet voor het Bestuur
bestemd?
W. F. M. v. S., Leeuwarden. — Vriendelijk dank.
Aan velen. — Adresveranderingen naar den secretaris a. u. b.
Een aantal artikelen moeten tot het volgend nummer
wachten.