Notitie morfologische effecten Noordwaard op de Merwedes

• Negeren van getijinvloed;
• Negeren van invloed NOP in de huidige situatie.
DHV B.V.
Effecten permanent meestromende geul
Het krekensysteem van de Noordwaard is aangesloten op de Nieuwe Merwede middels een permanent
meestrormende kreek. (DHV, 2007). Door de onttrekking van water aan de Nieuwe Merwede kan als morfologisch
respons een verondieping in de rivier optreden. Op dit moment zijn er voor het beheersgebied van RWS Zuid-
Holland geen richtlijnen ten aanzien van onttrekkingen aan de rivier. RWS Oost-Nederland hanteert de 3%-regel
voor permanente onttrekkingen, deze is in Box 1 nader uitgelegd. De 3%-regel geldt voor een zomerbedvullende
afvoer bij Lobith. Hierbij wordt opgemerkt dat de 3%-regel voor Bovenrivieren is opgesteld, waarbij geen snelle
fluctuaties van waterstand (getij) optreden. Op de Nieuwe Merwede is er sprake van getij, waardoor het
onttrekkingsdebiet met de waterstand zal veranderen. Voor de morfologische reactie van de bodem hier is het getijgemiddelde
debiet relevant.
Box 1: Richtlijnen RWS Oost Nederland voor het ontrekken van rivierwater
RWS Oost Nederland hanteert voor de Bovenrivieren in principe de regel dat 3-5% van de afvoer kan worden
onttrokken tot aan afvoeren van 6.000 tot 8.000 m³/s te Lobith, mits de lokale situatie dat toelaat, bijvoorbeeld door
te grote beperking van de vaardiepte.
De 3%-regel toegepast op de gemiddelde afvoersituatie (Rijnafvoer bij Lobith van 2200 m³/s = ca. 960 m³/s bij
Werkendam) geeft 29 m³/s als maximale toegestane onttrekking. Voor de zomerbedvullende afvoeren (ca. 3000
m³/s bij Werkendam) geldt dan 90 m³/s als maximaal toegestane onttrekking. De uitgevoerde berekeningen voor de
gemiddelde afvoer geven als resultaat een maximale onttrekking van 50 m³/s en een getijgemiddelde onttrekking
van ca. 20 m³/s, zodat de 3% norm bij lange na niet wordt bereikt. De morfologische reactie van de Nieuwe
Merwede blijft dan ook beperkt.
In de toekomst, met zeespiegelstijging en een toegenomen getijslag (na invoering van Getemd Getij) nemen de
debieten door de kreek echter toe. De uitgevoerde berekeningen voor een variant op Getemd Getij laten zien dat
het maximale ontrokken debiet boven 100 m³/s uitkomt, en het gemiddelde debiet ca. 30-40 m³/s bedraagt. De 3%
norm wordt dan ook overschreden. De oplossing hiervoor is het aanleggen van een regelbaar instroomconstructie
(duiker of stuw) waarmee het afgetakte debiet begrensd wordt. In het huidige Inrichtingsplan is dit reeds voorzien.
Referenties
DHV (2007) Planstudie/MER Ontpoldering Noordwaard, Optimalisatie ontwerp t.b.v. getijindringing, WG-
SE20070314, september 2007
DHV (2008) Planstudie/MER Ontpoldering Noordwaard, Basisrapport Hydraulica en Morfologie, WG-SE20061192
RIZA (2005) Onderbouwing Hydraulische Randvoorwaarden 2001 voor het benedenrivierengebied, RIZA-rapport
2002.017, mei 2005
Smith, P (2007) Morphological behaviour of the Merwedes, afstudeeronderzoek (bij DHV & WL|Delft Hydraulics)
Van Rijn L.C. (1993) Principles of sediment transport in rivers, estuaries and coastal seas, Aqua Publications,
Amsterdam
WG-SE20090130 20 februari 2009
- 4 -