eindrapport - Gemeente Alphen-Chaam
eindrapport - Gemeente Alphen-Chaam
eindrapport - Gemeente Alphen-Chaam
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Zwerfafval in Alpen <strong>Chaam</strong><br />
Basisproject Impulsprogramma<br />
Zwerfafval<br />
Basisproject Impulsprogramma Zwerfafval
Zwerfafval in <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Basisproject Impulsprogramma zwerfafval<br />
projectnr. 196605<br />
revisie 3.0<br />
5 maart 2010<br />
Opdrachtgever<br />
<strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Afdeling Beleid en Beheer<br />
Postbus 3<br />
5130 AA ALPHEN<br />
datum vrijgave beschrijving revisie goedkeuring vrijgave<br />
5 maart 2010 Eindrapportage definitief, revisie 3.0 P. Lasterie M. v.d. Kieboom
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 1 van 26<br />
Inhoud Blz.<br />
1 Inleiding 2<br />
1.1 Aanleiding 2<br />
1.2 Doel van het project 2<br />
1.3 Resultaat en werkstappen 3<br />
1.4 Leeswijzer 3<br />
2 Huidige aanpak zwerfafval 4<br />
2.1 Beleid en organisatie 4<br />
2.2 Verwijderen 5<br />
2.3 Voorzieningen 6<br />
2.4 Voorlichting 7<br />
2.5 Participatie 7<br />
2.6 Handhaving 7<br />
3 Huidige kwaliteit 9<br />
3.1 Gemeten kwaliteit 9<br />
3.2 Hotspots 10<br />
3.3 Klachten en meldingen 11<br />
3.4 Enquête uitkomsten 11<br />
3.5 Objectief versus subjectief 14<br />
4 Analyse huidige situatie 14<br />
4.1 Analyse huidige situatie 14<br />
4.2 Quickscan Senternovem 14<br />
5 Plan van aanpak 14<br />
5.1 Visie op zwerfafval 14<br />
5.2 Nieuw beleid voor een schoon <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> 14<br />
5.3 Actieplan 14<br />
5.3.1 Verwijderen 14<br />
5.3.2 Voorzieningen 14<br />
5.3.3 Participatie 14<br />
5.3.4 Voorlichting 14<br />
5.3.5 Handhaving 14<br />
5.4 Inzet externe partijen 14<br />
5.5 Uitvoeringsagenda 14<br />
Colofon 14
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 2 van 26<br />
1 Inleiding<br />
1.1 Aanleiding<br />
De gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> zet zich in voor een fraaie en goedverzorgde openbare<br />
ruimte. Het schoonhouden van de openbare ruimte behoort tot één van de gemeentelijke<br />
taken. De gemeente loopt daarbij aan tegen de groeiende irritaties bij haar burgers over<br />
de hoeveelheid zwerfafval. Vooral het schoonhouden van het buitengebied vraagt veel<br />
inspanning en tijd. <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> is een groene gemeente en heeft gedurende de<br />
zomerperiode te maken met veel recreanten. Mede hierdoor bestaat de ambitie het<br />
buitengebied, maar ook de dorpskernen, schoner te krijgen en te houden.<br />
De gemeente is hiervoor op zoek naar beleidsrichtlijnen en concrete maatregelen/ acties<br />
om zwerfafval terug te dringen dan wel te vóórkomen. In het kader van de<br />
Subsidieregeling Zwerfafval vermindering voert de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> daarom het<br />
Zwerfafval Basisproject uit.<br />
1.2 Doel van het project<br />
Middels dit zwerfafvalproject wil de gemeente verbeterpunten voor een efficiëntere<br />
bedrijfsvoering formuleren om zwerfafval aan te pakken. Het doel van dit project is als<br />
volgt te formuleren:<br />
Doel van het project: huidige situatie en aanpak met betrekking tot zwerfafval in de<br />
gemeente in beeld brengen en het aanreiken van praktische verbeterpunten om<br />
zwerfafval gericht te vóórkomen door te focussen op de voornaamste probleemplekken<br />
en de veroorzakers van zwerfafval. Interne samenwerking en communicatie met externe<br />
partijen moet bijdragen aan een aanpak bij de bron.<br />
In de strijd tegen zwerfafval wordt gelet op de volgende vijf instrumenten, ook wel 'de 5<br />
knoppen' genoemd, te weten:<br />
1. Verwijderen: alle maatregelen waarmee het zwerfafval uit de openbare ruimte wordt<br />
verwijderd (beheer).<br />
2. Voorzieningen: de middelen waar de burger zijn zwerfafval kan deponeren<br />
(afvalbakken, milieuparken, etc.).<br />
3. Handhaving: alle maatregelen met als doel het straffen of aanpakken van de<br />
veroorzakers van het zwerfafval (handhaving).<br />
4. Communicatie en voorlichting: aandacht voor communicatie zowel binnen de<br />
organisatie als met externe partners en burgers, en voor gedragsbeïnvloeding van<br />
burgers door middel van voorlichting (onderwijsprojecten, publiciteit, etc.).<br />
5. Participatie: burgers betrekken bij de zwerfafvalproblematiek en samen werken aan<br />
een schonere gemeente.<br />
Voor dit project heeft de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> zich naast bovengenoemd doel een<br />
aantal doelstellingen voorgelegd, waarmee zij onder andere zwerfafval een plek wil geven<br />
in de organisatie. Deze zijn als volgt:
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 3 van 26<br />
1. Hoeveelheid zwerfafval verminderen:<br />
De gemeente wil de hoeveelheid zwerfafval verminderen en zorgdragen voor een schone<br />
gemeente waarbij specifieke plaatsen extra aandacht verdienen. De gemeente is daarom<br />
op zoek naar verbeteringen in de huidige aanpak om zwerfafval in de gemeente op een<br />
efficiënte manier aan te pakken.<br />
2. Aandachtsplekken/- gebieden<br />
Een aantal plekken zijn beduidend minder schoon of vervuilen sneller dan de omliggende<br />
omgeving en zijn soms beeldbepalend voor de beleving en de kwaliteit van de openbare<br />
ruimte. Deze plekken verdienen in de aanpak van de gemeente de aandacht, waarbij het<br />
buitengebied specifiek aandacht vraagt.<br />
3. Voorlichting en communicatie naar burgers:<br />
De gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> is op zoek naar een aanpak bij de bron, namelijk door te<br />
focussen op de veroorzaker. Zij wil door middel van afgestemde communicatie en<br />
voorlichting gedragsverandering stimuleren, dit gecombineerd met handhaving als stok<br />
achter de deur.<br />
1.3 Resultaat en werkstappen<br />
Het eindresultaat van dit project vormt een plan van aanpak ofwel actieplan waarin<br />
beleidsuitgangspunten zijn opgenomen en is aangegeven met welke maatregelen<br />
zwerfafval in de openbare ruimte is te verminderen, waarbij ondermeer wordt gefocust op<br />
communicatie- en voorlichtingmiddelen om diverse veroorzakers van zwerfafval op een<br />
doeltreffende wijze aan te pakken.<br />
Om een actieplan voor zwerfafval op te kunnen stellen is het noodzakelijk dat eerst de<br />
huidige situatie 'wat heb ik?', 'hoe doe ik het nu?' en 'wat kost dat?' in kaart wordt<br />
gebracht. Hieruit volgt het opstellen van verbetervoorstellen met concrete verbeteracties.<br />
De subsidieverlener SenterNovem spreekt daarom van twee deelproducten: een<br />
'nulmeting' en een 'plan van aanpak', welke in dit zwerfafvalproject in één gecombineerd<br />
rapport worden opgesteld. De volgende werkstappen zijn in dit project doorlopen:<br />
Fase A: voorbereiding projectaanpak;<br />
Fase B: in beeld brengen van de huidige aanpak en situatie en het bepalen van de<br />
verbeterpunten en aandachtsgebieden;<br />
Fase C: ontwikkelen van nieuw beleid en het opstellen van een plan van aanpak.<br />
1.4 Leeswijzer<br />
De huidige aanpak en situatie is vastgelegd in hoofdstuk 2, waarbij ingegaan wordt op de<br />
bevindingen per 'knop'. In hoofdstuk 3 volgt een beschrijving van de huidige kwaliteit,<br />
zowel van de gemeten kwaliteit als de kwaliteit zoals die beleefd wordt door de burger.<br />
Na de beschrijving van de huidige situatie wordt hoofdstuk 4 besteed aan een analyse van<br />
de bevindingen. Hieruit komen verbetervoorstellen naar voren om nieuw beleid te<br />
formuleren en om concrete verbeteracties op te stellen. In hoofdstuk 5 worden<br />
beleidsuitgangspunten, de verbeterpunten en de acties neergezet en toegelicht.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
Uitgestrekt Buitengebied<br />
De gemeente beheert een<br />
uitgestrekt buitengebied met<br />
veel agrarisch terrein.<br />
Daarnaast ligt binnen de<br />
gemeentegrenzen een groot<br />
gebied in eigendom van<br />
Staatsbosbeheer.<br />
blad 4 van 26<br />
2 Huidige aanpak zwerfafval<br />
2.1 Beleid en organisatie<br />
<strong>Gemeente</strong>lijke organisatie<br />
De organisatie van de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> bestaat uit de afdeling Beleid en Beheer,<br />
afdeling Publiekszaken en het Bedrijfsburo. De afdeling Beleid en Beheer is<br />
verantwoordelijk voor het schoonhouden van de openbare ruimte. In dit project zijn ook<br />
medewerkers van andere afdelingen betrokken, om het onderwerp zwerfafval breed weg<br />
te zetten binnen de organisatie en draagvlak voor de aanpak te creëren. De gemeente<br />
bestaat uit zes dorpskernen (<strong>Alphen</strong>, Bavel AC, <strong>Chaam</strong>, Galder, Strijbeek en Ulvenhout AC)<br />
en heeft een uitgebreid buitengebied in het beheer.<br />
<strong>Gemeente</strong>lijk beleid<br />
Hieronder wordt ingegaan op het huidige en gehanteerde beleid ten aanzien van beheer<br />
en meer specifiek van reiniging en zwerfafval. Hiervoor zijn de 'basisgegevens' van de<br />
gemeente geïnventariseerd. Er wordt kort ingegaan op het collegeprogramma, het<br />
milieubeleidsplan en de wet milieubeheer.<br />
Collegeprogramma 2006-2010<br />
In het huidige collegeprogramma staan de zaken en ontwikkelingen benoemd die in de<br />
beleidsvoering van 2006-2010 de primaire aandacht krijgen. De volgende genoemde<br />
speerpunten zijn in meer of mindere mate gerelateerd aan beheer en reiniging:<br />
Aandacht voor de afvalproblematiek in kleine kernen;<br />
Onderhoud openbaar groen verbeteren en het maken van een inhaalslag voor<br />
achterstallig onderhoud.<br />
In relatie tot de zwerfafvalproblematiek kan burgerparticipatie en communicatie een grote<br />
rol spelen. In het collegeprogramma is daarover het volgende genoemd:<br />
Burgerparticipatie verbeteren, evenals de communicatie in het algemeen. Daarnaast<br />
is een klantvriendelijke organisatie een speerpunt door onder andere de Loketfunctie<br />
te verbeteren.<br />
Milieubeleidsplan 2008-2012/ Wet milieubeheer<br />
Doelstellingen met betrekking tot milieu en duurzaamheid zijn opgenomen in het<br />
vigerend Milieubeleidsplan 2008-2012. De doelstellingen zijn concreet en meetbaar<br />
gemaakt door middel van het opstellen van een uitvoeringsplan van diverse projecten.<br />
In het plan zijn doelstellingen opgenomen met betrekking tot de afvalinzameling.<br />
Specifiek voor zwerfafval is als doelstelling opgenomen het opstellen van een project<br />
zwerfvuil in het kader van natuur- en milieueducatie. Het Basisproject Zwerfafval past hier<br />
binnen. Daarnaast is in het Milieubeleidsplan als doelstelling opgenomen klachten zo<br />
snel mogelijk in behandeling te nemen en af te handelen.<br />
Wet Milieubeheer<br />
Vanuit de Wet Milieubeheer is de gemeente verantwoordelijk voor het voorbereiden,<br />
uitvoeren en handhaven van beleid met betrekking tot (gescheiden) inzamelen, afvoeren<br />
en verwerken van huishoudelijk afval. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor de<br />
voorlichting, het behandelen van klachten en het organiseren van projecten gericht op<br />
afval, zo ook op het voorkomen van zwerfafval.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
Grofvuil vaak illegaal<br />
Opvallend bij de dump van<br />
grofvuil is dat beheerders vaak<br />
illegaal afval aantreffen, zoals<br />
hennepafval, asbest, XTC‐vaten,<br />
slachtafval, autobanden en<br />
elektrische apparatuur.<br />
blad 5 van 26<br />
Begroting<br />
Uit de begroting van 2009 zijn de volgende bedragen terug te vinden die direct te linken<br />
zijn aan zwerfafval. Voor voorlichting is geen budget opgenomen in de begroting.<br />
Begrotingspost Begroting 2009<br />
Inzet eigen personeel (378 uur)<br />
Inhuur Diamant groep en inzet kraan (584 uur).<br />
25.992,-<br />
Op basis van gegevens uit 2008. 9.630,-<br />
Inzameling huishoudelijk vuil en veegwerkzaamheden door Helma 18.350,-<br />
Totaal begroting € 53.972,-<br />
2.2 Verwijderen<br />
Eigen buitendienst, veel taken uitbesteed<br />
De gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> beschikt over een Buitendienst. Het betreft een ploeg van zes<br />
medewerkers die zorgdragen voor beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Onder<br />
het takenveld van deze dienst valt de lediging van afvalbakken, het service-onderhoud en<br />
werkzaamheden die zijn gericht op de afhandeling van meldingen.<br />
Een aantal taken die onder beheer en onderhoud vallen, zijn uitbesteed aan externe<br />
partijen. Hieronder een overzicht van taken die zijn uitbesteed.<br />
Vegen bestrating: Reinigingsdienst Helma<br />
Verwijdering onkruid op verharding (borstelen van verharding die niet in de reguliere<br />
veegroutes wordt meegenomen): op afroep door Reiningingsdienst Helma<br />
Verwijdering onkruid in groen/ prikroutes: inzet van sociale werkvoorziening<br />
Diamantgroep Tilburg. Diamantgroep zet bovendien BSW (Sociale werkvoorziening<br />
Breda) in. Uit de praktijk blijkt dat beide groepen bijna dagelijks aan het werk zijn in de<br />
kernen, daarbij geldt de volgende taakverdeling:<br />
- Diamantgroep: groenonderhoud en prikken van zwerfafval in de kern Alpen.<br />
- BSW: groenonderhoud en prikken van zwerfafval in de kernen <strong>Chaam</strong> en Galder.<br />
Schoonhouden buitengebied: de gemeente wil de Reclassering gaan inzetten voor het<br />
schoonhouden van het buitengebied. Deze inzet zal een structurele plaats in de aanpak<br />
van zwerfafval in het buitengebied krijgen. De gemeente heeft daarbij één<br />
schoonmaakronde per jaar voor ogen, in het voorjaar voordat het groeiseizoen begint<br />
waardoor zwerfafval in bermen nog goed zichtbaar is. Met de Reclassering is inmiddels<br />
de afspraak gemaakt dat zij in het voorjaar van 2010 een eerste schoonmaakronde<br />
verzorgen. In het actieplan wordt verder op dit punt ingegaan.<br />
Afstemming in uitvoering beperkt<br />
Bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte zijn naast de eigen Buitendienst<br />
zoals gezegd meerdere partijen betrokken. Iedere partij werkt volgens bestekken. De<br />
planningen zijn niet op elkaar afgestemd, men is niet of onvoldoende op de hoogte van<br />
ieders werkzaamheden. Afstemming tussen schoonmaakwerkzaamheden aan<br />
plantsoenen en de komst van de veegwagen vindt ter illustratie niet plaats. Hierdoor komt<br />
het in de praktijk voor dat de veegwagen voorbij is en vlak daarna gewerkt wordt aan de<br />
plantsoenen met als gevolg nieuw vuil in de goten.<br />
Vegen op vaste frequentie<br />
De veegwagens worden ingezet op vaste tijden. Flexibiliteit voor het vegen is niet<br />
opgenomen in het contract. Er wordt gewerkt volgens vaste veegschema's.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
Benchmark aantal afvalbakken<br />
<strong>Gemeente</strong><br />
stuks per 1000 inw.<br />
Alpen-<strong>Chaam</strong> 5,1<br />
Zoetermeer 8,0<br />
Reimerswaal 8,2<br />
Gilze Rijen 8,3<br />
Gennep 9,0<br />
Tilburg 10,5<br />
Vlissingen 11,0<br />
Middelharnis 11,3<br />
Roosendaal 12,1<br />
Maassluis 12,7<br />
Schiedam 14,6<br />
Barendrecht 15,3<br />
L'dam-Voorburg 15,6<br />
Bergen op Zoom 16,5<br />
Baarle-Nassau 16,6<br />
Goes 17,4<br />
Alblasserdam 18,1<br />
Staatsbosbeheer (SSB)<br />
Staatsbosbeheer heeft 20<br />
afvalbakken in eigen beheer die<br />
elke maandag worden geledigd.<br />
Staatsbosbeheer kiest bewust<br />
voor het niet plaatsen van<br />
nieuwe afvalbakken gezien hun<br />
visie dat een afvalbak juist afval<br />
aantrekt. Zij wil meer focussen<br />
op het aanpakken van het<br />
gedrag van de recreant.<br />
blad 6 van 26<br />
Schoonhouden en maaien van bermen in buitengebied<br />
De gemeente heeft een grote taak aan het schoonhouden van de bermen in het<br />
buitengebied. In bermen is geregeld zwerfafval te vinden. Vooral blikjes en flesjes vormen<br />
het probleem. Het zwerfafval vormt een obstakel bij het maaien van de bermen en brengt<br />
extra kosten met zich mee om het maaisel af te voeren.<br />
Agrariërs ondervinden ook problemen als het gaat om het maaien van de eigen bermen.<br />
De gemeente maait de bermen in het buitengebied, de agrariërs zijn verantwoordelijk<br />
voor het maaien en het verwijderen van het maaisel van de bermen op particulier terrein.<br />
Volgens de voorzitter van ZLTO (Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie) is het maaien<br />
van de eigen bermen voor agrariërs een last, omdat in het maaisel vaak stukjes plastic of<br />
blik zit. Het is niet alleen het maaien zelf dat lastig gaat. Het maaisel kan vanwege de<br />
snippers afval niet worden gebruikt voor bijvoorbeeld de veehouderij.<br />
2.3 Voorzieningen<br />
Aantal en type afvalbakken<br />
In de gemeente beschikt over ongeveer 50 afvalbakken in de gehele gemeente, exclusief<br />
de afvalbakken in recreatiegebieden. In verhouding tot andere gemeenten is dit zeer<br />
weinig, zie de tabel naast deze tekst. Alle afvalbakken zijn van hetzelfde type, namelijk de<br />
Bammens Capitole. Dit type komt in drie kleurvarianten voor: rood, donkerrood en groen.<br />
De kleur van afvalbakken bij bushaltes is afgestemd op de kleur van de bushalte.<br />
Afvalbakken van Stichting Nederland Schoon zijn bij een aantal winkels/ supermarkten<br />
aanwezig. In recreatiegebied 't Zand zijn voorzieningen voor afval getroffen door middel<br />
van een ring met een afvalzak.<br />
Van vandalisme op afvalbakken is nauwelijks sprake, gemiddeld moet er één per jaar<br />
worden vervangen vanwege vernieling. Met de jaarwisseling wordt uit voorzorg een aantal<br />
afvalbakken afgesloten.<br />
Lediging afvalbakken<br />
Lediging van de afvalbakken valt onder het takenpakket van de Buitendienst. Twee keer<br />
per week, op maandag en vrijdag, worden de afvalbakken geleegd. De afvalbakken op<br />
plekken die intensief worden gebruikt, zoals bij supermarkten, worden driemaal per week<br />
geleegd. De lediging vindt plaats op basis van ervaring van de eigen medewerkers.<br />
Plaatsing afvalbakken op inzicht<br />
Op het gebied van afvalbakken zijn geen specifiek beleid of plaatsingscriteria vastgelegd.<br />
Vervanging en plaatsing van afvalbakken vindt dan ook plaats op basis van eigen inzicht<br />
en ervaring van de medewerkers. De locatie van een afvalbak is niet altijd optimaal gelet<br />
op de effectiviteit.<br />
Het komt voor dat burgers een signaal afgeven indien er behoefte is aan een afvalbak<br />
door een plasticzak op een plek op te hangen. Afhankelijk van het beschikbare budget<br />
wordt ingegaan op verzoeken van burgers of overige belanghebbenden.<br />
Milieustraat gratis, maar veel grofvuildump<br />
Burgers kunnen gratis hun grofvuil kwijt in de Milieustraat, die samen met de gemeente<br />
Baarle-Nassau en Baarle-Hertog (België) wordt gebruikt. Ondanks deze gratis voorziening<br />
heeft de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> veel te maken met grofvuil in het buitengebied, van<br />
wasmachines en overige apparatuur tot autobanden, bankstellen en bouwafval. Het groot<br />
aantal recreatieve bezoekers in het hoogseizoen draagt hier deels aan bij.<br />
Campingbezoekers uit andere gemeenten kunnen namelijk geen gebruik maken van de<br />
Milieustraat.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 7 van 26<br />
2.4 Voorlichting<br />
Voorlichting weinig gebruikt<br />
Het instrument voorlichting wordt weinig ingezet in de strijd tegen zwerfafval. Er is dan<br />
ook geen gericht voorlichtingsbeleid voor zwerfafval. De gemeentelijke website is<br />
recentelijk vernieuwd, maar deze wordt nog niet gebruikt voor het onderwerp zwerfafval.<br />
Het onderwerp blijft dan ook onderbelicht. In het kader van dit project wordt een eerste<br />
communicatie-actie met betrekking tot zwerfafval uitgevoerd.<br />
Voorlichting komt terug in Milieubeleidsplan. Als doelstelling wordt het ondersteunen van<br />
projecten op het gebied van natuur- en milieueducatie en biodiversiteit genoemd middels<br />
het geven van voorlichting aan interne en externe groepen, het jaarlijks uitvoeren van een<br />
specifiek project voor een bepaalde doelgroep en deelname aan een zwerfafvalproject.<br />
Kansen voor samenwerking met derden<br />
Er liggen veel kansen voor voorlichting. Er is een websitebeheerder/ communicatiemedewerker<br />
binnen de gemeentelijke organisatie aanwezig, wat kansen biedt voor het<br />
uitlichten van de problematiek. Daarnaast zijn natuurverenigingen binnen de gemeente<br />
actief, zoals Mark en Leij met circa 600 leden. Ook ZLTO (Zuidelijke Land- en<br />
Tuinbouworganisatie) stelt zich betrokken op met betrekking tot het schoonhouden van<br />
het buitengebied. Hun betrokkenheid biedt kansen voor een eventuele samenwerking.<br />
2.5 Participatie<br />
Samenbrengen initiatieven biedt kansen voor participatie<br />
Initiatieven van burgers en organisaties zijn aanwezig binnen de gemeente, zoals het<br />
initiatief van burgers of scholen om hun eigen woon- of schoolomgeving schoon te<br />
houden. Tot nu toe wordt echter op de diverse initiatieven onvoldoende ingegaan en de<br />
gemeente is nauwelijks actief op het gebied van participatie.<br />
Ambitie om burger te betrekken<br />
Momenteel wordt op het vlak van participatie nog weinig gedaan, maar vanuit het bestuur<br />
is de ambitie aanwezig om in de toekomst burgers meer te betrekken bij het beheren van<br />
de openbare ruimte. Dit blijkt uit een interview met wethouder Braspenning. Hij ziet<br />
kansen om als gemeente te faciliteren in middelen om burgerparticipatie van de grond te<br />
krijgen. Bijvoorbeeld aan het uitdelen van schoffels en afvalzakken. Het schoffelen van<br />
plantsoenen kan eventueel worden gegoten in schoffelcontracten.<br />
2.6 Handhaving<br />
Algemene Plaatselijke Verordening (APV)<br />
In de APV van de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> zijn geen directe zaken benoemd die<br />
betrekking hebben op zwerfafval. Naast de APV beschikt de gemeente over een<br />
Afvalstoffenverordening. Hierin staan regelingen inzake het inzamelen en aanbieden van<br />
huishoudelijk afval. Over zwerfafval wordt in deze verordening niets gemeld.<br />
Capaciteit handhaving onder druk vanwege vertrek BOA<br />
De gemeente beschikt tot en met de zomer van 2009 over één BOA voor 16 uur per week.<br />
Zij wordt vooral ingezet om ergernissen in de kernen aan te pakken. Gelet op het<br />
onderwerp zwerfafval zet de BOA zich in om veroorzakers van zwerfafval aan te spreken
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 8 van 26<br />
op hun gedrag en eigenaren van grofvuildump te achterhalen. Handhaving op zaken van<br />
een meer technische aard, zoals op bouwwerken en milieuzaken, vallen niet onder het<br />
takenveld van de BOA. Hiervoor zijn twee medewerkers werkzaam, die vooral als<br />
toezichthouder fungeren. Zij letten in hun totale controle echter wel op zaken die<br />
gerelateerd zijn aan het zwerfafval, zoals het aanspreken van snackbareigenaren.<br />
Vanwege het vertrek van de BOA komt de gemeente na de zomer van 2009 zonder een<br />
gemandateerde handhaver te zitten. Bij de zoektocht naar een nieuwe BOA kan de<br />
huidige samenwerking met buurgemeente Baarle-Nassau behouden blijven. De gemeente<br />
<strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> wenst de capaciteit te verhogen door een BOA meer dagen per week in te<br />
kunnen zetten. De inzet van 16 uur is volgens diverse betrokkenen van de gemeente<br />
onvoldoende om onder andere zwerfafval in de gemeente aan te pakken.<br />
Handhaving door Staatsbosbeheer<br />
Staatsbosbeheer heeft voor het handhaven op eigen grondgebied drie BOA's in dienst. Zij<br />
zijn gemachtigd om te bekeuren, maar hebben vooral de taak om bezoekers aan te<br />
spreken en te waarschuwen. Overtredingen en waarschuwingen worden geregistreerd in<br />
een PDA, boetes worden uitgedeeld na een eerste waarschuwing. Staatsbosbeheer werkt<br />
veel samen met de Milieupolitie. Eens in de zoveel tijd patrouilleren ze samen om van<br />
elkaar te leren en kennis te delen. Samenwerking met de gemeentelijke BOA of de<br />
toezichthouders vindt niet plaats.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 9 van 26<br />
3 Huidige kwaliteit<br />
3.1 Gemeten kwaliteit<br />
In de gemeente is in een schouw uitgevoerd om de hoeveelheid zwerfafval op verharding<br />
en in groen gemeentebreed in beeld te brengen. Naast de hoeveelheid zwerfafval is ook<br />
onder andere gekeken naar de (technische) kwaliteit en de vulgraad van de afvalbakken.<br />
In bijlage 1 is de schaalbalk voor het onderdeel 'zwerfafval' opgenomen, waarmee de<br />
hoeveelheid zwerfafval in beeld is gebracht.<br />
In totaal zijn 30 locaties geschouwd. In ongeveer de helft van de gevallen was een<br />
afvalbak op de locatie aanwezig. Hieronder zijn de resultaten van de schouw weergegeven<br />
in een figuur.<br />
Figuur 1: Resultaten gemeten kwaliteit in augustus 2009<br />
100%<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
0%<br />
zwerafval op verharding<br />
grof zwerfafval<br />
fijn zwerfafval<br />
natuurlijk vuil op verharding<br />
zwerfafval in groen<br />
grof zwerfafval<br />
fijn zwerfafval<br />
algemene indruk afvalbakken<br />
vulgraad afvalbakken<br />
zeer hoog<br />
hoog<br />
basis<br />
laag<br />
zeer laag<br />
Conclusie schouw: het is schoon in <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong>!<br />
In de gemeente is weinig zwerfafval aanwezig. Slechts op plekken is meer zwerfafval<br />
aanwezig. Het gemiddeld beeld scoort een ruime voldoende. Enkele conclusies in detail:<br />
Zwerfafval op verharding scoort over het algemeen hoger dan zwerfafval in groen. Ruim<br />
80 procent van de plekken scoort een hoge tot zeer hoge kwaliteit, dit betekent dat er<br />
nauwelijks tot geen zwerfafval aanwezig is. In groen komt wat meer zwerfafval voor,<br />
maar nog steeds scoort 70% hoog tot zeer hoog. De lagere score voor zwerfafval in<br />
groen wordt vooral veroorzaakt door de hoeveelheid grof zwerfafval. Op een aantal<br />
plekken (4%) is in dermate veel grof zwerfafval aangetroffen dat de kwaliteit zeer laag<br />
scoort.<br />
De technische staat van afvalbakken laat een gevarieerd beeld zien. De meerderheid<br />
scoort een hoge kwaliteit, maar daarentegen scoort bijna één op de vijf afvalbakken<br />
een lage kwaliteit door beschadigingen en roestvorming. Dit is met name op de oudere<br />
bakken van toepassing.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 10 van 26<br />
Gelet op de vulgraad blijken alle afvalbakken hoog te scoren en dus maximaal met 80<br />
procent vol te zitten. Deze zijn daarmee nog steeds bruikbaar voor passanten. Er is<br />
echter één uitzondering: de afvalbak bij de kapel aan de <strong>Chaam</strong>seweg bleek tijdens de<br />
meting vol te zitten en zelfs uit te puilen met afval.<br />
3.2 Hotspots<br />
Gedurende het project zijn hotspots benoemd. De hotspots zijn plekken die vuiler zijn of<br />
die sneller vervuilen dan de omliggende omgeving. In onderstaand overzicht staan de<br />
benoemde hotspots kort beschreven naar type afval en indien specifiek naar type<br />
veroorzaker.<br />
Tabel 1: Lijst met hotspots (probleemplekken)<br />
Hotspots Type afval, veroorzaker<br />
<strong>Alphen</strong><br />
't Zand Grofvuil, dump‐ en hennepafval<br />
Herdersweg Dump‐ en hennepafval<br />
Kelbaan Groot grofvuil (meubels, koelkasten, etc.)<br />
Visvijver Rielseweg Bouw‐ en hennepafval, langs toegangsweg<br />
Oosterwijksestraat, tussen Rielse weg en<br />
Gilzerweg<br />
Ulicotense baan Dump‐ en hennepafval<br />
Gedeelte onverlicht pad en doorsteekpad naar 't<br />
Zand, veel dumpafval hier<br />
Molenbaan/ Sint Janstraat Zwerfafval in bermen, is een school‐ en<br />
snoeproute voor scholieren<br />
Bedrijventerrein <strong>Alphen</strong> Dumpafval<br />
<strong>Chaam</strong><br />
Sportpark Groot‐ Heivelt Dumpafval<br />
Ulicotenseweg ter hoogte van Korenweg Zwerfafval in bermen, is een school‐ en<br />
snoeproute voor scholieren<br />
Ulvenhout AC<br />
<strong>Chaam</strong>se weg Dump‐ en hennepafval<br />
Hondsdonkseweg Dump‐ en hennepafval<br />
Galder<br />
Moerstraat Dumpafval, mede door dagrecreanten<br />
Bouwerij Vuile omgeving, nabijheid van camping<br />
Christianen, verblijfplek van seizoensarbeiders<br />
(Polen en Roemenen) die in de tuinderij werken<br />
Strijbeek<br />
Heistraat ter hoogte van Retteweg Huishoudelijk afval<br />
Opvallend aan de lijst is dat grotendeels alle hotspots in het buitengebied van de<br />
gemeente liggen. Bovendien zijn er geen grote verschillen in de type zwerfafval op deze<br />
plekken. Er is veel sprake van dumpafval, groot grofvuil (meubels, koelkasten, etc.) en<br />
hennepafval. Naast deze hotspots hebben met name verouderde plantsoenen te maken<br />
met gevoeligheid voor zwerfafval.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
Goede respons<br />
De gemeente verspreidde<br />
250 enquêtes en ontving 97<br />
stuks ingevuld terug. Dit<br />
duidt op een goede respons<br />
van bijna 40 procent.<br />
blad 11 van 26<br />
3.3 Klachten en meldingen<br />
De klachten en meldingen van burgers komen bij de gemeente binnen via één centraal<br />
Loket. Er kan zowel telefonisch als per mail een melding worden doorgegeven. Hieronder<br />
is een overzicht weergegeven van het aantal en type klachten en meldingen die in de<br />
2008 en 2009 (cijfers tot en met 19 oktober).<br />
Tabel 2: Geregistreerde klachten en meldingen via het Loket, 2008 en 2009 (januari-oktober)<br />
<strong>Alphen</strong> Bavel<br />
AC<br />
Uit de gegevens blijkt dat de meest binnengekomen meldingen gaan over<br />
rondslingerende plastic zakken. Het is echter niet duidelijk of het om bijplaatsing gaat of<br />
dat het om de dump van afvalzakken gaat. Daarnaast valt het op dat de categorie 'overig'<br />
veel meldingen betreft en het aantal in oktober 2009 al meer dan verdubbeld is ten<br />
opzichte van het gehele jaar 2008. Het type melding voor deze categorie is niet te<br />
achterhalen.<br />
3.4 Enquête uitkomsten<br />
<strong>Chaam</strong> Galder Strijbeek Ulvenhout<br />
AC<br />
totaal 2008<br />
en 2009<br />
grof huisvuil '08<br />
'09 4 4<br />
plastic zakken '08 4 4 2 10<br />
'09 4 1 1 1 1 8<br />
tuinafval/ '08 1 2 3<br />
snoeihout '09 4 4 1 9<br />
hennepafval '08 1 1 2<br />
'09 1 1 1 3<br />
puin/ stenen '08 4 1 1 2 8<br />
'09 1 1 2<br />
wit‐ en<br />
'08 1 1 2<br />
bruingoed '09 1 1 2<br />
chemisch afval '08 1 1<br />
'09 1 2 1 4<br />
asbest<br />
'08 1 1<br />
'09 1 1 2<br />
overig<br />
'08 8 1 11 1 2 23<br />
'09 35 10 1 4 50<br />
De gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> heeft in mei 2009 een bewonersenquête verspreid om een<br />
beeld te kregen hoe de burger de netheid van de leefomgeving beleeft. Zwerfafval kwam<br />
als centraal onderwerp in deze enquête terug. Van de 250 verspreide enquêtes heeft de<br />
gemeente 97 stuks ontvangen, een respons van bijna 40 procent. In de figuren op de<br />
volgende drie pagina's worden de uitkomsten van de enquêtevragen weergegeven.<br />
Rapportcijfer: netheid scoort matig, maar voldoende<br />
Het gemiddelde rapportcijfer voor de netheid van de openbare ruimte in de eigen wijk en<br />
in de gehele gemeente is respectievelijk 6,2 en 6,5.<br />
Zwerfafval net niet in top 3 van ergernissen<br />
Uit de resultaten blijkt dat meer dan de helft van de bewoners zich ergert aan onkruid in<br />
de openbare ruimte, waarmee onkruid ergernis nummer 1 vormt. Op een tweede en derde
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 12 van 26<br />
plaats staan respectievelijk hondenpoep en onvoldoende onderhoud aan groen.<br />
Zwerfafval op straat vormt met 42 procent een belangrijke bron van ergernis, maar komt<br />
daarmee pas op plaats vier van grootste ergernissen. Overige onderwerpen die direct<br />
gerelateerd zijn aan zwerfafval scoren redelijk positief. Zo ergeren burgers zich weinig<br />
aan te volle afvalbakken (10%) en grofvuil/ vuilniszakken op straat (6%).<br />
Figuur 2: Ergernissen in de gemeente op een rij, in percentage<br />
kapotte lichtmasten<br />
graffiti/ bekladding<br />
geen problemen<br />
grof vuil/ vuilniszakken op straat<br />
aanplak<br />
schade meubilair<br />
volle afvalbakken<br />
kauwgom op straat<br />
hoog/ overhangend groen<br />
overlopende straatkolken<br />
losliggende tegels<br />
schade aan verharding<br />
blad<br />
rommel/ zwerfafval op straat<br />
te weinig groenonderhoud<br />
hondenpoep<br />
onkruid<br />
5<br />
5<br />
6<br />
6<br />
6<br />
7<br />
10<br />
13<br />
14<br />
18<br />
22<br />
28<br />
30<br />
0 10 20 30 40 50 60<br />
percentage<br />
Burger redelijk tevreden, maar buitengebied onvoldoende schoon<br />
Wat opvalt uit onderstaande resultaten is dat de burger een vrij neutrale mening heeft<br />
over de netheid van de openbare ruimte in hun woonplaats. Toch is zij redelijk tevreden<br />
over de netheid van de openbare ruimte. Zo vindt meer dan de helft de gemeente schoon<br />
en is bijna een derde het eens met de stelling dat er nauwelijks afval op straat ligt.<br />
Opvallend is des temeer dat de burger veel matiger denkt over dezelfde stelling, maar dan<br />
gelet op het buitengebied: slechts 7 procent is het met de stelling 'er ligt nauwelijks<br />
zwerfafval in het buitengebied' eens, 58 procent is het met de stelling niet eens.<br />
Figuur 3: Uitkomsten stellingen 'netheid openbare ruimte' in het algemeen<br />
Er ligt nauwelijks zwerfafval in buitengebied<br />
<strong>Gemeente</strong> doet voldoende voor schone OR<br />
Er ligt nauwelijks zwerfafval op straat<br />
Meer geld voor schoonhouden OR<br />
<strong>Gemeente</strong> is schoner dan buurtgemeenten<br />
<strong>Gemeente</strong> is over het algemeen schoon<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
42<br />
44<br />
44<br />
55<br />
mee eens<br />
neutraal<br />
mee oneens
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 13 van 26<br />
Zwerfafval: meer voorlichting en handhaving gewenst<br />
Volgens de burger mag de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> meer doen in de voorlichting op het<br />
gebied van zwerfafval. Meer dan de helft vindt dan ook dat de gemeente meer aandacht<br />
moet besteden aan de informatievoorziening over de zwerfafvalaanpak. Ook op het<br />
gebied van handhaving mag de gemeente volgens de burger veel meer doen (66%). Op de<br />
stelling dat er voldoende boetes worden uitgedeeld, reageert de meerderheid neutraal.<br />
Een verklaring hiervoor kan zijn dat burgers niet op de hoogte worden gebracht van<br />
boetes die zijn uitgedeeld. Tenslotte is de meerderheid van de burgers van mening dat het<br />
schoonhouden van de openbare ruimte de taak is van de gemeente en niet zozeer van de<br />
bewoners. Echter, 26 procent vindt dat (ook) de burger hier voor moet zorgen. Zie de<br />
resultaten in onderstaande figuur.<br />
Figuur 4: Uitkomsten stellingen 'voorlichting en handhaving voor zwerfafval'<br />
Schoonhouden van OR is taak van gemeente<br />
en niet van bewoners<br />
<strong>Gemeente</strong> moet meer handhaving gelet op<br />
zwerfafval uitvoeren<br />
Er worden voldoende boetes uitgedeeld aan<br />
veroorzakers zwerfafval<br />
Meer informatie over zwerfafvalaanpak is<br />
wenselijk<br />
<strong>Gemeente</strong> geeft voldoende voorlichting over<br />
zwerfafval<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
mee eens<br />
neutraal<br />
mee oneens<br />
Meningen over kwaliteit en kwantiteit afvalbakken verdeeld<br />
Over de netheid, vulgraad en mate van lediging van afvalbakken zijn burgers over het<br />
algemeen noch positief noch negatief gestemd. Op de stelling of er voldoende<br />
afvalbakken in de eigen buurt staan is de meerderheid het echter oneens. Dit duidt erop<br />
dat een betere plaatsing of meer afvalbakken gewenst is. Zie de resultaten in<br />
onderstaande figuur.<br />
Figuur 5: Uitkomsten stellingen 'voorzieningen en zwerfafval'<br />
Afvalbakken zijn vaak vies/ lelijk<br />
Afvalbakken zitten vaak vol<br />
Afvalbakken worden vaak genoeg geleegd<br />
Er staan voldoende afvalbakken in mijn buurt<br />
0% 20% 40% 60% 80% 100%<br />
mee eens<br />
neutraal<br />
mee oneens
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 14 van 26<br />
Geen specifieke veroorzaker zwerfafval<br />
In onderstaand figuur zijn de veroorzakers van zwerfafval volgens de burger<br />
weergegeven. Er zijn geen specifieke groepen veroorzakers aan te wijzen die uit de<br />
resultaten springen. Volgens de burger moet 'iedereen' zich aangesproken voelen: 40%<br />
noemt de burger in het algemeen als veroorzaker. Wordt er wel gekeken naar specifieke<br />
groepen dan zijn de voornaamste veroorzakers de horecabezoekers, recreanten en<br />
(hang)jongeren (alle rond de 30%).<br />
Figuur 6: Lijst van veroorzakers van zwerfafval, in percentage<br />
veroorzakers<br />
winkelend publiek<br />
anders<br />
scholieren<br />
automobilisten<br />
uitgaanspubliek/ bezoekers<br />
toeristen/ recreanten<br />
(hang)jongeren<br />
klanten horeca<br />
geen specifieke groep/ iedereen<br />
9<br />
13<br />
23<br />
25<br />
25<br />
0 10 20 30 40 50<br />
28<br />
29<br />
30<br />
41<br />
percentage<br />
In de categorie 'anders' zijn genoemd: seizoenarbeiders, werklieden, hondenbezitters en<br />
fietsers/ wielrenners. Gelet op seizoenarbeiders zijn diverse keren de Polen en Roemenen<br />
genoemd die vooral 's avonds na werktijd en in het weekend drink-/ eetafval achterlaten.<br />
De Bouwerij in Galder is een voorbeeld van een dergelijke plek (zie tabel hotspots).<br />
3.5 Objectief versus subjectief<br />
In de voorgaande paragrafen is een beeld geschetst van de huidige kwaliteit van de<br />
openbare ruimte gelet op het aspect schoon. De kwaliteit van de buitenruimte is<br />
geïnventariseerd aan de hand van een schouw/ meting en het bezoek aan de hotspots. Ze<br />
vormen de gemeten kwaliteit ofwel de objectieve kwaliteit. De meldingenregistratie en de<br />
bewonersenquête schetsen eveneens een beeld van de kwaliteit van de buitenruimte.<br />
Hier gaat het om de kwaliteit, zoals de burger die ervaart, de subjectieve kwaliteit.<br />
Wat valt ons op als we objectieve met de subjectieve kwaliteit vergelijken?<br />
Uit de objectieve cijfers blijkt dat zwerfafval een ruime voldoende scoort. Zwerfafval in<br />
het groen scoort daarbij duidelijk slechter dan zwerfafval op verharding. De burgers<br />
ervaren de aanwezigheid van zwerfafval niet als de belangrijkste bron van ergernis,<br />
maar toch ergert 42 procent zich aan zwerfafval. Hieruit valt op te maken dat de<br />
beleving van de hoeveelheid zwerfafval duidelijk lager scoort dan de werkelijke<br />
hoeveelheid (let op, gegevens gebaseerd op steekproef).<br />
De afvalbakken scoren zowel in de objectieve meting als in de enquête een voldoende<br />
kwaliteit, waarbij wel enkele aandachtspunten naar voren komen.<br />
Veel van de opgenomen hotspots in tabel 1 zijn gerelateerd aan de dump van grofvuil.<br />
Kijken wij naar de binnen gekomen klachten en meldingen, dan blijkt dat deze allemaal<br />
zijn te relateren aan het dumpen van afval.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 15 van 26<br />
4 Analyse huidige situatie<br />
Alpen-<strong>Chaam</strong> is naar aanleiding van de geconstateerde bevindingen en waarnemingen<br />
een schone gemeente te noemen, waarin problemen op het gebied van zwerfafval zich<br />
beperken tot enkele plekken. Bewoners zijn echter niet heel positief gestemd over de<br />
kwaliteit van de openbare ruimte, zo blijkt onder meer uit de bewonersenquête.<br />
Om de gemeente schoner te maken en te houden verdienen onder andere de vuilere<br />
plekken in een gerichte zwerfafvalaanpak van de gemeente meer aandacht. In deze<br />
aanpak wordt gefocust op de prioriteiten en actiepunten die uit de inventarisatie naar<br />
voren zijn gekomen. Om deze inzichtelijk te hebben, wordt in dit hoofdstuk een analyse<br />
gemaakt van de informatie uit de twee voorgaande hoofdstukken ofwel van de huidige<br />
situatie (nulmeting). In hoofdstuk 5 worden de prioriteiten en actiepunten verwoord in een<br />
centrale ambitie, visie en richtlijnen voor nieuw beleid. Vervolgens worden concrete acties<br />
benoemd, resulterend in een actieplan.<br />
4.1 Analyse huidige situatie<br />
Weinig vastgelegd in beleid, focus op het 'opruimen'<br />
Gelet op de bedrijfsvoering is er sprake van een reactief beleid: de focus ligt op het<br />
opruimen en verbeteringen vinden ad hoc plaats, de focus ligt op het 'opruimen' en niet<br />
op het eventueel vóórkomen van zwerfafval. Beleid gericht op zwerfafval of in bredere zin<br />
op het aspect schoon is niet aanwezig. In de APV en overige regelgeving komt het<br />
onderwerp zwerfafval niet voor, terwijl het wel een irritatie vormt voor veel bewoners.<br />
Kwaliteitsambities niet geformuleerd, veel uitbesteed, weinig afstemming<br />
Een aantal beheeractiviteiten in de openbare ruimte zijn uitbesteed aan derden. Er wordt<br />
gewerkt volgens frequentiebestekken. Afstemming van werkzaamheden op de situatie<br />
buiten en tussen de betrokken partijen vindt nauwelijks plaats. Bovendien heeft de<br />
gemeente geen kwaliteitsambities voor de buitenruimte geformuleerd. Doordat afspraken<br />
over beeldkwaliteit ontbreken, is het moeilijk het resultaat van beheer en onderhoud in<br />
termen van wensbeeld/ beeldkwaliteit per plek af te stemmen.<br />
Eenvoudige beleidsregels afvalbakken wenselijk<br />
De kwaliteit van de afvalbakken is in orde. In vergelijking met andere gemeenten is de<br />
hoeveelheid afvalbakken per 1000 inwoners aan de lage kant, maar hierbij moet worden<br />
opgemerkt dat een groot gedeelte van de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> landelijk gebied<br />
betreft. Afgezien van de hoeveelheid afvalbakken zijn gelet op de spreiding en de<br />
plaatsing van afvalbakken nog verbeteringen te maken. Zo kan meer aandacht uitgaan<br />
naar de afvalbakken langs de belangrijkste looplijnen in de dorpskernen. De gemeente<br />
vervangt en verplaatst afvalbakken naar eigen inzicht van medewerkers. Voor de<br />
toekomst zijn een aantal beleidregels voor het gericht plaatsen van afvalbakken een<br />
aanvulling op de huidige werkwijze.<br />
Voldoende schoon, aandacht voor specifieke plekken/ type afval<br />
De netheid van de openbare ruimte in de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> scoort over het<br />
algemeen voldoende. Er is echter sprake van pleksgewijze vervuiling en daarbij is<br />
duidelijk een relatie te zien met het type afval. In het buitengebied komt veel illegale stort<br />
en grofvuil voor. Tevens wordt in het buitengebied langs de schoolroutes en toeristische
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 16 van 26<br />
locaties veel zwerfafval (blikjes, verpakkingen fastfood) in de bermen aangetroffen. Dit<br />
veroorzaakt problemen bij het maaien en brengt extra kosten met zich mee om het<br />
maaisel af te voeren. In de dorpskernen betreft de vervuiling van de openbare ruimte<br />
vooral het zwerfafval in de plantsoenen. Bovendien ziet de groenvoorziening in de kernen<br />
er op een aantal plekken slecht verzorgd uit en is renovatie noodzakelijk. Deze plekken<br />
trekken zwerfafval aan doordat de drempel om zwerfafval weg te gooien lager is bij een<br />
openbare ruimte met een mindere kwaliteit.<br />
Burger vindt buitengebied onvoldoende schoon<br />
De burger is redelijk tevreden over de netheid van de openbare ruimte in de gemeente.<br />
Een meerderheid van de burgers is het dan ook eens met de stelling dat de gemeente over<br />
het algemeen schoon is, zo blijkt uit een burgerenquête. Opvallende uitkomst uit de<br />
enquête is dat het buitengebied als onvoldoende schoon wordt gezien. Dit komt overeen<br />
met de mening van de ZLTO, welke veel last heeft van afval in bermen en sloten.<br />
Kansen voor voorlichting en het betrekken van burgers<br />
Momenteel wordt weinig tot niets georganiseerd om burgers voor te lichten over het<br />
onderwerp zwerfafval of om de burger te betrekken bij het schoonhouden. Er liggen op dit<br />
vlak echter wel duidelijke kansen. Initiatieven van bewoners of verenigingen zijn<br />
aanwezig, maar tot op heden wordt hier nog beperkt op ingespeeld. De gemeente kan<br />
meer effect bereiken door bewoners de mogelijkheden te geven een bijdrage te leveren<br />
aan het beheren van de openbare ruimte en over deze mogelijkheden duidelijk te<br />
communiceren. Zo kan gewerkt worden aan een samenwerking en wisselwerking tussen<br />
gemeente en burgers.<br />
Er liggen ook kansen in het opzoeken van de samenwerking met diverse belanggroepen,<br />
zoals Staatsbosbeheer, ZLTO en natuurvereniging Mark en Leij. Samen met deze en<br />
andere partijen kan de gemeente onder meer voorlichtingsacties opzetten en<br />
schoonmaakacties organiseren.<br />
Handhaving onderbelicht<br />
In de aanpak van zwerfafval heeft het middel handhaving een ondergeschikte rol, blijkt<br />
zowel uit de verkenning als uit de enquête onder inwoners. Af en toe wordt getracht de<br />
eigenaar te achterhalen van een gedumpte afvalzak, maar voor de BOA is het aanspreken<br />
van burgers op gedrag gelet op zwerfafval niet specifiek als taak vastgelegd. De ambitie<br />
om handhaving effectief in te zetten in de strijd tegen zwerfafval is aanwezig, maar<br />
momenteel vormt het capaciteitstekort daarin het grootste struikelblok. Dit tekort wordt<br />
vergroot met het vertrek van de gemeentelijke BOA in het najaar van 2009.<br />
Daarnaast is er geen sprake van samenwerking met de BOA’s van Staatsbosbeheer. Een<br />
samenwerking biedt kansen voor een efficientere aanpak van het gedrag van bewoners en<br />
bezoekers aan de gemeente en biedt meerwaarde door het delen van informatie. Voordat<br />
deze samenwerking opgezet wordt, is het van belang continuïteit in de inzet van een BOA<br />
voor het onderwerp reiniging te borgen.<br />
4.2 Quickscan Senternovem<br />
Als onderdeel van de analyse van de huidige situatie is de door subsidieverstrekker<br />
SenterNovem ontwikkelde 'Quickscan gemeentelijke zwerfafvalaanpak' ingevuld. De<br />
Quickscan analyseert de gemeentelijke zwerfafvalaanpak op de samenhang tussen<br />
beleid, organisatie en uitvoering. Een optimale situatie betekent dat deze onderdelen met<br />
elkaar overeenstemmen en op elkaar afgestemd zijn.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 17 van 26<br />
Thematische analyse: aanpak voldoet, bijsturing biedt kansen<br />
In het 'spinnenwebdiagram', zijn de resultaten per thema van de Quickscan schematisch<br />
weergegeven. Maximaal kan de gemeente 40 punten per thema scoren. Een score onder<br />
de 40 betekent dat er voor dat thema nog optimalisatiemogelijkheden liggen. De<br />
totaalscores per thema voor de gemeente zijn in het diagram hieronder weergegeven.<br />
Figuur 7: analyse Quick-scan SenterNovem<br />
Uit het bovenstaande diagram blijkt dat in de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> met name op het<br />
gebied van bijsturen, optimaliseren en initiëren nog kansen liggen om het een en ander te<br />
verbeteren en evenwicht in de aanpak te brengen. In de huidige situatie wordt vooral<br />
aandacht besteedt aan het feitelijk uitvoeren van de werkzaamheden (realiseren). Dit<br />
betreft vooral het uitvoeren van acties op operationeel niveau. Op tactisch niveau, visie en<br />
beleidvorming, zijn veel zaken niet vastgelegd en (nog) onderbelicht. Hieronder wordt per<br />
thema verder ingegaan op de bevindingen en de conclusies die hieruit zijn te trekken.<br />
• Initiëren: de lage score betekent dat in beperkte mate een visie, beleid en strategische<br />
kaders met betrekking tot het aspect schoon zijn geformuleerd. Dat betekent echt er<br />
niet dat het thema zwerfafval niet leeft in de gemeente.<br />
• Bijsturen en optimaliseren: uit de lage score voor beide thema's is te concluderen dat<br />
de gemeente beperkt inzicht heeft in toekomstige prestaties, waardoor ook het<br />
optimaliseren van huidige beleid/aanpak weinig aan bod komt. Monitoring is een<br />
belangrijk middel om de stand van zaken in beeld te brengen en om te evalueren of<br />
geformuleerde doelstellingen worden gehaald. Daarnaast vinden in de gemeente<br />
innovaties beperkt plaats, denk aan verbetering of vernieuwing van beleidsproducten,<br />
de werkwijze (integraal werkwijze) en communicatiemiddelen.<br />
• Organiseren: organiseren verwijst voornamelijk naar de bedrijfsvoering. Een<br />
gestructureerde organisatie maakt het mogelijk beleid uit te voeren. Dit is in een<br />
bepaalde mate van toepassing in de gemeentelijke organisatie van <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong>. Er<br />
kan echter gewerkt worden aan meer structuur door ambities vast te stellen en deze te<br />
onderbouwen met benodigde middelen en inzet. Daarnaast dienen werkprocessen<br />
geborgd te zijn en dient er aandacht te worden besteedt aan planning en control.<br />
• Realiseren: de gemeente scoort goed als het om het realiseren gaat, ofwel de<br />
uitvoering van zaken die zijn opgenomen in beleid. In het implementeren van<br />
bestaand beleid zijn echter verbeteringen door te voeren door te werken aan een<br />
planmatige uitvoering van (te formuleren) zwerfafvalbeheer, adequate voorzieningen<br />
(afvalbakken) en voldoende aandacht voor communicatie, handhaving en monitoring.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 18 van 26<br />
5 Plan van aanpak<br />
De conclusies uit de analyse vormen de richtlijnen voor het formuleren van een visie op<br />
zwerfafval en het bepalen van nieuwe beleidskaders, waarop in dit hoofdstuk wordt<br />
ingegaan. De beleidskaders worden vervolgens vertaald naar concrete acties, neergezet<br />
in een actieplan. Tijdens een discussiesessie is met de gemeente en met betrokken<br />
externe partijen nagedacht over verbeterpunten en acties om zwerfafval aan te pakken.<br />
5.1 Visie op zwerfafval<br />
Minimaal kwaliteitsniveau afspreken<br />
De gemeente heeft de ambitie om beheer en onderhoud van de openbare ruimte op basis<br />
van beeldkwaliteit uit te voeren. Op die manier kan optimaler worden gestuurd op plekken<br />
die extra aandacht verdienen, omdat ze minder schoon zijn dan de omliggende omgeving.<br />
Alhoewel de gemeente kansen ziet in een kwaliteitsgerichte werkwijze, is hier nog niets<br />
over vastgelegd. De gemeente wil op termijn afspraken gaan maken over het minimale<br />
gewenste kwaliteitsniveau van de openbare ruimte. Deze kwaliteitsafspraken worden<br />
gecommuniceerd naar de partijen waaraan taken en werkzaamheden zijn uitbesteed.<br />
Evenwicht in instrumenten<br />
Om de gemeente <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> schoner te maken en te houden, kunnen verschillende<br />
instrumenten worden beetgepakt. De gemeente behaalt winst indien een zeker evenwicht<br />
wordt gevonden in de verschillende instrumenten. Daarbij speelt een zekere afstemming<br />
in de organisatie ook een rol. Het renoveren van plantsoenen valt bijvoorbeeld te<br />
combineren met het kwaliteitsgericht beheren en voor het verminderen van (dump)vuil in<br />
het buitengebied kan voorlichting als instrument worden ingezet naast de samenwerking<br />
met externe partijen.<br />
'(Zwerf-)afvalcoördinator' benoemen<br />
Om de zwerfafvalaanpak gestructureerd te laten plaatsvinden en toe te zien op de<br />
uitvoering van acties, is het aan te bevelen een (zwerf-)afvalcoördinator te benoemen. Hij<br />
of zij zal de acties coördineren, het aanspreekpunt zijn voor externen over het onderwerp,<br />
zonder overal inhoudelijk bij betrokken te zijn. Deze persoon bewaakt de voortgang van<br />
de aanpak, onderhoudt contacten, volgt de resultaten en kan ook zorgdragen voor het<br />
onderdeel communicatie, door bijvoorbeeld geregeld input (berichten) te leveren aan de<br />
website-beheerder.<br />
5.2 Nieuw beleid voor een schoon <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Ambitie voor zwerfafval vaststellen en uitvoeren<br />
De gemeente ambieert een schone openbare ruimte, waarin vuile plekken niet<br />
voorkomen. Een helder uitgangspunt, een centrale ambitie, waarbij voor iedereen<br />
duidelijk is welke kwaliteit geambieerd wordt is daarbij essentieel. Daarom gaan we<br />
inzetten op een minimaal netheidsniveau voor zwerfafval in de gehele gemeente van<br />
'Hoog' tot 'Zeer hoog', waarbij ook de vulgraad van afvalbakken wordt meegenomen.<br />
Termen welke overeenkomen met de kwaliteitsbeelden volgens de landelijke systematiek<br />
beeldkwaliteit van Oranjewoud, conform CROW-catalogus 245.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
A+ (Zeer hoog) A (Hoog) B (Basis) C (Laag) D (Zeer laag)<br />
Er is geen zwerfafval. Er ligt weinig<br />
zwerfafval<br />
stuks zwerfafval<br />
0 per 100 m2<br />
blad 19 van 26<br />
A+ A B C D<br />
Afvalbak leeg. Afvalbak niet vol. Afvalbak niet vol. Afvalbak nagenoeg vol. Afvalbak vol.<br />
vullingsgraad<br />
0 % stuk<br />
Verwijderen<br />
Verwijderen<br />
Ambitie/ wensbeeld Te laag/ niet wenselijk<br />
stuks zwerfafval<br />
≤ 3 per 100 m2<br />
Ambitie/ wensbeeld Te laag/ niet wenselijk<br />
vullingsgraad<br />
≤ 80 % stuk<br />
Er ligt hier en daar<br />
zwerfafval<br />
stuks zwerfafval<br />
≤ 10 per 100 m2<br />
vullingsgraad<br />
≤ 80 % stuk<br />
Er ligt veel grof<br />
zwerfafval<br />
stuks zwerfafval<br />
≤ 25 per 100 m2<br />
vullingsgraad<br />
> 80 % stuk<br />
Er ligt zeer veel grof<br />
zwerfafval<br />
stuks zwerfafval<br />
> 25 per 100 m2<br />
vullingsgraad<br />
100 % stuk<br />
Deze ambitie laat zien dat een kwaliteitsniveau Zeer hoog of Hoog (A+ of A) in de gehele<br />
gemeente gewenst is. Dit betekent dat er geen of slechts weinig zwerfafval aanwezig is en<br />
dat afvalbakken nooit volledig gevuld zijn. Een kwaliteit lager dan deze ambitie is niet<br />
wenselijk. Deze ambitie staat centraal in de toekomstige aanpak van zwerfafval voor de<br />
gehele gemeente, zowel binnen de kernen als in het buitengebied. Het kwaliteitsniveau<br />
maakt voor iedereen binnen de gemeente duidelijk kwaliteit gewenst is en wat mag<br />
worden verwacht.<br />
Herziening contracten voor beeldgericht werken<br />
In de praktijk blijkt dat de afstemming tussen de werkzaamheden van de uitvoerende<br />
partijen moeilijk gaat. Echter, door te werken op basis van beeldkwaliteit, kan deze<br />
beperkte afstemming deels worden opgevangen. Om te sturen op beeldkwaliteit is het<br />
regelen van een flexibelere inzet van de uitvoerende partijen van belang. Meer flexibiliteit<br />
maakt het sturen op extra vervuilde plekken en het op afroep inzetten van diensten<br />
mogelijk.<br />
De inzet van diensten zoals aannemers en reclassering kan gehandhaafd blijven, maar in<br />
de toekomst zal de capaciteit meer gebiedsgericht worden ingezet op basis van de<br />
kwaliteitsniveaus en de hoeveelheid vervuiling. Hierbij staat het realiseren van de<br />
(kwaliteits)ambitie centraal en wordt meer specifiek naar behoefte inzet gepleegd.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
Verwijderen<br />
Voorzieningen<br />
Voorlichting<br />
Voorzieningen<br />
Participatie<br />
blad 20 van 26<br />
Gewenste minimale kwaliteit waarborgen middels toezicht<br />
Aan de hand van de kwaliteitsambitie kan eenvoudig worden getoetst of de kwaliteit in de<br />
openbare ruimte voldoet en of de eigen dienst en overige uitvoerende partijen zich aan de<br />
afspraken houden. Door middel van periodiek toezicht en monitoring worden de<br />
prestaties van zowel eigen dienst als overige beheerders in beeld gebracht, zodat de<br />
ambitie wordt getoetst aan de werkelijke situatie, waarbij tegelijkertijd inzicht ontstaat in<br />
de probleemplekken en mogelijke oplossingen.<br />
Voorzieningen onder de loep, criteria bepalen<br />
De gemeente moet ervoor zorgen dat vraag en aanbod op het gebied van zwerfafval en<br />
afvalbakken enigszins op elkaar worden afgestemd. Uit de geconstateerde bevindingen<br />
blijkt dat er vraagtekens zijn te zetten bij de hoeveelheid afvalbakken 1 . Alvorens te<br />
focussen op de hoeveelheid is het aan te bevelen eerst te kijken naar de huidige locaties<br />
van afvalbakken: staan de afvalbakken wel op de juiste plek gelet op het gebruik?<br />
Om hier antwoord op te geven is het opstellen van enkele plaatsingscriteria<br />
wenselijk. Aan de hand van deze criteria kan een optimale afweging worden gemaakt<br />
waar een afvalbak nodig is en trek je als gemeente één lijn in het plaatsen, al dan niet op<br />
verzoek, van afvalbakken.<br />
Op basis van plaatsingscriteria kan het verplaatsen van afvalbakken onder de loep<br />
worden genomen, aangezien uit de praktijk blijkt dat sommige afvalbakken nauwelijks<br />
worden gebruikt. Met het verplaatsen moet wel rekening worden gehouden met het<br />
fietsroutenetwerk en toeristische plekken. De gemeente moet ook een afweging en besluit<br />
maken met oog op het buitengebied. Uitkomst van de discussiesessie: geen afvalbakken<br />
in het buitengebied, maar door middel van het instrument voorlichting mensen erop<br />
wijzen afval zelf naar huis mee te nemen.<br />
Samenwerking met externen, aanpak bij de bron<br />
Om <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong> schoner te maken, ziet de gemeente naast de optimalisatie van<br />
beheer- en onderhoudwerkzaamheden veel in een aanpak bij de bron. Om successen te<br />
creëren, wil zij de samenwerking opzoeken met externen, zoals ZLTO, Staatsbosbeheer,<br />
buurtorganisaties, natuurvereniging Mark en Leij en scholen. Om in te zetten op<br />
gedragsverandering worden de basisscholen als belangrijke ingang gezien. Het<br />
onderwerp zwerfafval en een schone leefomgeving wordt bij voorkeur elk jaar als thema<br />
behandeld. Staatsbosbeheer wil hier graag een rol in spelen, bijvoorbeeld door<br />
natuurlessen of excursies voor leerlingen te organiseren en te begeleiden.<br />
In verband met de grofvuilproblematiek wordt gezocht naar een samenwerking met de<br />
campings in de gemeente. Aangezien veel campinggasten geen gebruik kunnen maken<br />
van de Milieustraat is tijdens de discussiesessie de mogelijkheid besproken campings<br />
een voorziening te laten treffen voor het inzamelen van het vuil van de campinggasten. In<br />
overleg kan een regeling met de gemeente worden getroffen voor het ophalen van vuil.<br />
Betrek de burger bij het realiseren van een schone omgeving<br />
Niet alleen het betrekken van diverse partijen is belangrijk. Om draagvlak voor het<br />
onderwerp zwerfafval te creëren, is participatie en betrokkenheid met de burger wellicht<br />
nog belangrijker. Participatie kan zich ook richten op groepen bewoners, ondernemers of<br />
instanties. Verschillende middelen zijn in te zetten om betrokkenheid te vergroten.<br />
Als vertrekpunt is het aan te raden als gemeente een aantal pilots te starten die<br />
betrekking hebben op de zelfwerkzaamheid, bijvoorbeeld door mensen een stukje groen<br />
1 Uit de bewonersenquête blijkt dat meer afvalbakken in de gemeente gewenst zijn. Bovendien komen er<br />
geregeld verzoeken van bewoners bij de gemeente binnen voor het plaatsen van een afvalbak.
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
Handhaving<br />
blad 21 van 26<br />
of een afvalbak te laten adopteren. Of sluit als gemeente schoffelcontracten af met<br />
bewoners of verenigingen en bekijk het resultaat daarvan.<br />
Bovendien speelt communicatie een belangrijke rol. Informeer bewoners niet alleen over<br />
de mogelijkheden, maar zet acties die plaatsvinden in de schijnwerpers. Het is wenselijk<br />
een aantal acties gestructureerd te laten plaatsvinden, zoals de Landelijke Opschoondag<br />
en een vervolg daarop in het najaar. Het opzetten van een eenvoudig communicatieplan<br />
waarborgt dat acties geregeld terugkomen en dat naar het thema zwerfafval continue de<br />
aandacht uitgaat, aangezien zwerfafval door het hele jaar aanwezig is.<br />
Handhaving als preventief instrument<br />
Handhaving is momenteel als instrument onderbelicht, vooral sinds het vertrek van de<br />
BOA in het najaar van 2009. Hoewel zwerfafval voor de BOA geen vaste taak was, is uit<br />
deze periode wel gebleken dat de inzet van een handhaver (BOA) kleine ergernissen in de<br />
openbare ruimte kan aanpakken. In die zin vormt het een onmisbare schakel in de aanpak<br />
van diverse vervuilingsbronnen. Een aanpak waarin als uitgangspunt niet zozeer het<br />
strafgerichte aspect (reactief), maar meer het oplossingsgerichte aspect (preventief) een<br />
rol speelt. De BOA heeft vooral een signalerende en preventieve functie voor zwerfafval.<br />
Het aannemen van een BOA is daarom aan te bevelen, waarbij in het takenpakket ook<br />
zwerfafval wordt meegenomen als prioriteit. Bovendien is het een pluspunt indien voor<br />
een meer resultaatgerichte aanpak van vuil in het buitengebied de samenwerking met<br />
Staatsbosbeheer of de Milieupolitie wordt opgezocht. Een mogelijke samenwerking kwam<br />
ook in de discussiesessie ter sprake.<br />
5.3 Actieplan<br />
In voorgaande paragraaf is ingegaan op aanbevelingen en de verbeterpunten die tijdens<br />
de discussiesessie zijn genoemd om mee te nemen in de zwerfafvalaanpak. In deze<br />
paragraaf wordt de verbeterpunten doorvertaald naar concrete acties. Per instrument<br />
wordt ingegaan op specifieke acties, waarin een globale inschatting van de benodigde<br />
inzet en een planning is opgenomen. De acties vormen een totaalpakket voor verbetering<br />
van de situatie, waarbij moet worden genoemd dat de acties elkaar kunnen overkoepelen.<br />
Toelichting actieplan<br />
Per instrument staan een aantal concrete acties benoemd. Iedere actie wordt in een<br />
beknopte beschrijving toegelicht. De indicatie geeft het aantal uren (en de eventuele<br />
materiële kosten en inhuur externen) weer die medewerkers kwijt zijn aan de<br />
voorbereiding, uitvoering en evaluatie van de actie. De planning wordt globaal<br />
weergegeven door middel van het kwartaal. De kwartalen worden als volgt aangeduid:<br />
Q1 = 1 e kwartaal<br />
Q2 = 2 e kwartaal enz.<br />
Voorbeeld:<br />
Q3 2010 = in derde kwartaal 2010<br />
Q4 2010 - Q1 2011 = van vierde kwartaal 2010 tot en met eerste kwartaal 2011
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
5.3.1 Verwijderen<br />
blad 22 van 26<br />
nr. Verwijderen indicatie planning<br />
1 Kwaliteitsniveau afspreken<br />
Het bepalen van minimale kwaliteitsniveaus voor het<br />
groenonderhoud en de reiniging van de openbare ruimte, zoals<br />
de gewenste schoonheidsgraad, waarin zwerfafval een rol<br />
speelt. De kwaliteitskeuzes zijn te koppelen aan de<br />
onderhoudsniveaus van het openbaar groen.<br />
2 Kwaliteitsgericht werken introduceren bij opdrachtnemers<br />
Door het vaststellen van minimale kwaliteitsniveaus staat niet<br />
de frequentie, maar de beeldkwaliteit (het eindbeeld) centraal.<br />
Dit houdt een andere werkwijze en een meer flexibele inzet in<br />
voor de uitvoerende partijen. Om de opdrachtnemers te<br />
informeren en instrueren, wordt afspraken gemaakt en kunnen<br />
trainingen worden verzorgd.<br />
3 Kwaliteitsimpuls plantsoenen<br />
Inventariseren van de plantsoenen om te bepalen welke<br />
plantsoenen er slecht uitzien en vervangen dienen te worden,<br />
waarmee een bron van zwerfafval wordt aangepakt.<br />
4 Gerichte aanpak afval in bermen<br />
Het afval in de bermen vormt een probleem bij het maaien en is<br />
storend. Een oplossing is het gericht inzetten op verwijdering<br />
voordat er gemaaid gaat worden. Hierbij valt te denken aan<br />
reclassering, scouting, buurtbewoners, boeren etc. De<br />
gemeente heeft reeds met reclassering afgesproken dat zij<br />
vóór het groeiseizoen in 2010 een schoonmaakronde uitvoeren<br />
in het buitengebied. De gemeente wil deze inzet voor de<br />
toekomst structuren. De inzet van reclassering (en evt. andere<br />
partijen) zal vooral zijn gericht op het prikken van afval in de<br />
bermen die het meest last hebben van vervuiling, zoals langs<br />
snoeproutes, recreatieroutes en op bekende hotspots.<br />
5.3.2 Voorzieningen<br />
40 uur<br />
(€2.500)<br />
150 uur<br />
60 uur<br />
inzet<br />
reclassering,<br />
scouting etc.<br />
Q2-Q3 2010<br />
Q3 2010 - Q1<br />
2011<br />
Q3-Q4<br />
2010<br />
vóór<br />
maaiseizoen<br />
jaarlijks<br />
nr. Voorzieningen indicatie planning<br />
5 Plaatsingscriteria afvalbakken<br />
Opstellen en vaststellen van heldere en eenduidig te<br />
interpreteren plaatsingscriteria voor afvalbakken. Vervolgens<br />
het bestand aan afvalbakken inventariseren en toetsen aan de<br />
criteria. De volgende fase betreft het verplaatsen, bijplaatsen en<br />
verwijderen.<br />
6 Afspraken rondom afvalbakken in buitengebied<br />
Samen met o.a Staatsbosbeheer een afweging maken voor de<br />
afvalvoorzieningen in het buitengebied. Mogelijkheden bekijken<br />
om afvalbakken te verwijderen en te focussen op het voorlichten<br />
van de burger ('neem afval mee naar huis'). De effectiviteit kan<br />
middels diverse proeven op een aantal plekken onder de loep<br />
worden genomen. Deze actie betreft een overleg, resulterend in<br />
een aanpak voor de afvalbakken in het buitengebied.<br />
7 Voorzieningen treffen op campings<br />
Voorzieningen voor grofvuil op campings treffen. Startpunt is<br />
het initiëren van een overleg met de campingeigenaren, waarin<br />
ideeën en mogelijkheden worden besproken.<br />
30 uur<br />
€3.500,-<br />
aanschaf<br />
(€ 1.500,-)<br />
Q3 2010<br />
40 uur Q4 2010<br />
20 uur<br />
(excl.<br />
vervolgactie)<br />
Q2-Q3<br />
2010
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
5.3.3 Participatie<br />
blad 23 van 26<br />
nr. participatie indicatie planning<br />
8 Initiëren burgerparticipatie<br />
Het benaderen van o.a. (buurt)verenigingen, scholen, scouting,<br />
stichtingen om burgers te betrekken in de zwerfafvalbestrijding<br />
in de eigen omgeving. Het faciliteren in de mogelijkheden voor<br />
het opzetten van acties en beloningen. Diverse pilots worden<br />
uitgevoerd om de effectiviteit te beoordelen, zoals het aangaan<br />
van een schoffelcontract met natuurvereniging Mark en Leij,<br />
waarna de acties breder worden uitgezet.<br />
9 Uitvoeren veldoriëntatie<br />
Samenwerking met specifieke groepen, zoals bewoners of<br />
jongeren, vraagt om nadrukkelijk inzicht in de problematiek op<br />
specifieke plekken, waarmee de sleutels tot succes worden<br />
bepaald. Daarom is het noodzakelijk deze plekken inzicht te<br />
krijgen in de motivatie van het weggooigedrag door middel van<br />
enkele observaties.<br />
10 Opstellen communicatieplan<br />
Het opzetten van een communicatieplan om te waarborgen dat<br />
acties (zie ook voorlichtingsacties, paragraaf 5.3.4.) geregeld<br />
terugkomen en dat naar het thema zwerfafval continue aandacht<br />
uitgaat. Het organiseren van een tweetal schoonmaakacties per<br />
jaar (voor- en najaar) maakt hier deel uit.<br />
In het plan wordt gelet op het de doelgroepbenadering, de<br />
doelstellingen en te verwachten resultaten. Acties worden<br />
uitgewerkt naar een actiekalender.<br />
5.3.4 Voorlichting<br />
100 uur<br />
40 uur<br />
(€ 3.000,-)<br />
60 uur<br />
(€ 4.500,-)<br />
Q2-Q4<br />
2010<br />
Q1-Q4<br />
2011<br />
Q2-Q3<br />
2010<br />
Q3-Q4<br />
2010<br />
nr. voorlichting indicatie planning<br />
11 Initiëren samenwerking externe partijen<br />
Het opzetten van samenwerking met scholen, (buurt)verenigingen,<br />
Staatsbosbeheer, ZLTO, bedrijven en winkels in<br />
de gemeente om gezamenlijk zwerfafval te voorkomen en indien<br />
nodig op te ruimen (belonen). De samenwerking uit zich<br />
ondermeer in het gezamenlijk bedenken en uitvoeren van acties<br />
gericht op het voorlichten van de burgers (of specifieker). Voor<br />
scholieren worden bv. lesprogramma's of excursies<br />
georganiseerd. In samenwerking met cafetaria/supermarkten<br />
worden bv. de snoeproutes aangepakt.<br />
12 Zichtbaarheid activiteiten, publicatie, website benutten<br />
Bewustwording van de werkzaamheden door middel van het<br />
schrijven/plaatsen van artikelen in de lokale/regionale media<br />
en posters over het dagelijks beheer. Door het zichtbaar maken<br />
van de activiteiten worden inwoners bewust gemaakt van de<br />
geleverde inspanning en de bijkomende kosten voor de<br />
gemeente. Het opstellen van eerder genoemd communicatieplan<br />
biedt een instrument om dit proces te waarborgen.<br />
13 Meldingen verder categoriseren in systeem<br />
De categorieën van het meldingsysteem uitbreiden of<br />
specifieker afstemmen op het onderwerp zwerfafval, waarmee in<br />
de toekomst gerichter kan worden gerubriceerd. De<br />
stuurinformatie wordt hierdoor beter bruikbaar.<br />
80 uur<br />
50 uur<br />
Q2-Q4<br />
2010<br />
Q2-4 2010<br />
Q1-4 2011<br />
20 uur Q2 2010
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
5.3.5 Handhaving<br />
blad 24 van 26<br />
nr. handhaving indicatie planning<br />
14 Acties door pilot BOA en regelgeving<br />
Het inhuren of aanstellen van een BOA om kleine ergernissen in de<br />
openbare ruimte op te pakken (zwerfafval, hondenpoep, graffiti)<br />
met als strategie eerst aanspreken en indien nodig bekeuren.<br />
Hiervoor dient de regelgeving in de Afvalstoffenverordening<br />
aangepast te worden, wordt de bevoegdheid van de BOA geregeld<br />
en er wordt een opzet voor de pilot geformuleerd waarbij de BOA<br />
gedurende een half jaar proef draait, enkele dagen per week.<br />
15 Aanpak van grofvuildump buitengebied<br />
De gemeente zoekt de samenwerking op met Staatsbosbeheer en<br />
de Milieupolitie om overtredingen op het gebied van vuildump aan<br />
te pakken. Ook hier middels de strategie: eerst aanspreken en<br />
indien nodig bekeuren. Voorlichting is een aanvullend instrument<br />
om de handhavingacties kracht bij te zetten.<br />
5.4 Inzet externe partijen<br />
250 uur*<br />
*inclusief<br />
uren BOA<br />
30<br />
Q2-Q3<br />
2010<br />
Q2-Q3<br />
2011<br />
na<br />
aanstellen<br />
BOA<br />
Voor een aantal acties uit het actieplan, met name omtrent voorlichting en participatie,<br />
zijn externe partijen te betrekken. Om deze partijen te betrekken worden hieronder<br />
ingezoomd op die acties waarin de samenwerking met externen centraal staat. Een aantal<br />
komen specifieker terug in voorgaande paragrafen. Bij de stappen wordt tevens een<br />
globale inschatting gemaakt van de kosten.<br />
nr. Betrokkenheid externe partijen creëren schatting<br />
kostenraming<br />
1 Discussiebijeenkomst initiëren<br />
Overleg met betrokken externe partijen initiëren. In deze sessie wordt met<br />
een brede vertegenwoordiging van de gemeente het onderwerp<br />
kwaliteitsgericht werken besproken, onder begeleiding van een externe<br />
partij. Centraal hierin staat het schoonhouden van de openbare ruimte op<br />
basis van beeldkwaliteit. Vervolgens kan worden gediscussieerd over de<br />
mogelijkheden, ideeën en wensen.<br />
+/- € 2.500,-<br />
2 Opleiding verzorgen voor eigen medewerkers, maar ook overige uitvoerders<br />
Alle beheerders/ uitvoerders (Helma, Diamantgroep, BSW, etc.) komen bij<br />
elkaar voor een introductie op het meer kwaliteitsgericht werken. Het betreft<br />
een training die ingaat op de manieren waarop je als beheerder/ uitvoerder<br />
naar de openbare ruimte kan kijken en hoe je deze kan meten. Het kijken<br />
naar de beeldkwaliteit speelt een belangrijke rol.<br />
3 Inzet reclassering voor buitengebied<br />
De reclassering wordt in het voorjaar van 2010 ingezet voor een<br />
schoonmaakronde in het buitengebied vlak voor het groeiseizoen begint.<br />
Het maken van concrete afspraken met reclassering biedt kansen om het<br />
buitengebied in het voorjaar een schoonmaakbeurt te geven. Naast het<br />
buitengebied kan de inzet van reclassering eventueel ook worden gebruikt<br />
voor het schoonmaken van de speelplekken. De frequentie hiervan zal hoger<br />
liggen dan voor het buitengebied.<br />
5 Plaatsingscriteria afvalbakken<br />
De kosten voor het verwijderen van zwerfafval kan worden verminderd door<br />
de aanwezigheid van afvalbakken. Het gaat niet alleen om de kwantiteit,<br />
maar ook om de kwaliteit en vooral de locatie. Staat een afvalbak op de<br />
goede plek? De criteria worden in samenspraak met een brede groep<br />
+/- € 2.000,-<br />
per opleiding<br />
n.t.b.<br />
+/- € 1.500,-
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
nr.<br />
blad 25 van 26<br />
medewerkers bepaald, waarbij specifiek wordt ingespeeld op de succes- of<br />
faalfactoren. Het resultaat wordt een leidraad voor de plaatsing van<br />
afvalbakken.<br />
9 Uitvoeren veldoriëntatie<br />
De veldoriëntatie wordt in samenspraak met de gemeente op een aantal<br />
plekken uitgevoerd, waarna de resultaten in een verslag worden vastgelegd<br />
en worden besproken als input voor vervolgacties voor participatie,<br />
voorlichting en handhaving.<br />
10 Opstellen communicatieplan<br />
De communicatie over het onderwerp wordt specifiek gericht op doelgroepen<br />
en plekken. Deze worden bepaald, waarna specifieke acties worden<br />
benoemd in het communicatieplan. De externe adviseur verzorgt de<br />
discussie en stelt in samenspraak met de gemeente het communicatieplan<br />
en het actieplan op.<br />
5.5 Uitvoeringsagenda<br />
+/- 3.000,-<br />
+/- 4.500,-<br />
De acties zoals genoemd in de vorige paragraaf starten in 2010, uitlopend naar 2011,<br />
zodat het onderwerp onder de aandacht blijft. In onderstaand schema staan de<br />
activiteiten in een strokenplanning weergegeven.<br />
In de uitvoering van de acties ligt de prioriteit in de eerste instantie bij het vaststellen van<br />
de ambities en het opstarten van de diverse acties. Begin 2010 wordt hiermee een start<br />
gemaakt. De overige acties voor het opzetten van bijvoorbeeld participatie en handhaving<br />
vinden vanaf het tweede kwartaal van 2010 plaats, waarna met de uitvoering gestart<br />
wordt. Het jaar 2010 staat in het teken van het operationeel maken en uitvoeren van de<br />
acties, in 2011 staan het bijsturen, evalueren, voortzetten en het structureel maken van<br />
beleidsacties centraal.<br />
Tabel 1: Planning uitvoeringsacties 2010-2011<br />
2010 2011<br />
Periode Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4<br />
0 Basisrapportage ter goedkeuring<br />
1 Kwaliteitsniveau afspreken<br />
2 Kwaliteitsgericht werken introduceren bij opdrachtnemers<br />
3 Kwaliteitsimpuls plantsoenen<br />
4 Gerichte aanpak afval in bermen<br />
5 Plaatsingscriteria afvalbakken<br />
6 Afspraken rondom afvalbakken in buitengebied<br />
7 Voorzieningen treffen op campings<br />
8 Initiëren burgerparticipatie<br />
9 Uitvoeren veldoriëntatie<br />
10 Opstellen eenvoudig communicatieplan<br />
11 Initiëren samenwerking externe partijen<br />
12 Zichtbaarheid activiteiten, publicatie, website benutten<br />
13 Meldingen verder categoriseren in systeem<br />
14 Acties door pilot BOA en regelgeving<br />
15 Aanpak van grofvuildump buitengebied
Projectnr. 196605 Basisproject Zwerfafval <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
5 maart 2010, revisie 3.0<br />
blad 26 van 26<br />
Colofon<br />
Projectgroep<br />
Mevr. K. van den Akker <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong>, interne projectleider<br />
Dhr. T. Brock <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Mevr. E. Martherus <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Dhr. A. Lauwers <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Dhr. J. Brummans <strong>Gemeente</strong> <strong>Alphen</strong>-<strong>Chaam</strong><br />
Dhr. M. van den Kieboom Oranjewoud, adviseur Ruimtelijk Beheer<br />
Mevr. P. Lasterie Oranjewoud, adviseur Ruimtelijk Beheer<br />
Deelnemers interviews en discussiesessie<br />
<strong>Gemeente</strong><br />
Dhr. T. Braspenning Wethouder<br />
Mevr. K. van den Akker Beleidsmedewerker Afd. Beleid en Beheer<br />
Dhr. T. Brock Voorman Buitendienst Afd. Beleid en Beheer<br />
Mevr. E. Martherus Frontoffice medewerker Afd. Publiekszaken<br />
Dhr. A. Lauwers Uitvoering afval/ milieu Afd. Beleid en Beheer<br />
Dhr. J. Brummans Coördinator Communicatie Afd. Bedrijfsbureau<br />
Mevr. Ineke van den Brand Afdelingshoofd Afd. Beleid en Beheer<br />
Dhr. M. Leautaud Toezichthouder Afd. Beleid en Beheer<br />
Dhr. H. Heesch Toezichthouder Afd. Beleid en Beheer<br />
Mevr. L. Oerlemans BOA Afd. Beleid en Beheer<br />
Extern<br />
Marcel Douma Staatsbosbeheer<br />
Gust Hendrickx ZLTO<br />
Sjef Langeveld Natuurvereniging Mark en Leij (alleen bij sessie)