JG 20 nr 2 - Reynaertgenootschap

179
ner lijkt’, weet Lucas (p. 144). Het valt eveneens te begrijpen dat alleen iemand als
Bart hem de nodige informatie verschaft over zijn onderaardse ‘queeste’. Bart is
iemand die, in tegenstelling tot Reynaert, ‘rein van hart’ mag genoemd worden: ‘De
jongen had meer gezien, wist dingen die op een foto zichtbaar zouden zijn, kon aanvullen
met ondergrondse kennis’ (p. 246). Alleen hij die niet participeert aan een corrupte,
verdorven wereld is het gegeven de zuiverheid van de graal op het spoor te
komen. In het laatste hoofdstuk wordt daarbij gesuggereerd dat de zwijgzame,
onmededeelzame Bart wellicht de enige ware Ronde-Tafelridder, namelijk Parsifal,
zou kunnen zijn: ‘Bart was misschien de enige die de graal – of een half omhulsel
ervan – gezien had. Was Bart een nieuwe Parsifal?’ (p. 308). Het betreft overigens
het enige ridderpersonage waaraan Lucas, die zich als knaap met Lancelot identificeerde,
vroeger een hekel had (p. 137), omdat het hem aan zijn biologische
afkomst herinnerde, waarmee hij zich uiteindelijk heeft verzoend.
Bart moet zijn laatste ondergrondse verblijf met de dood bekopen. Zijn dood vormt
in alle opzichten het sluitstuk van een ware ‘hellevaart’, die Lucas tot inzicht brengt.
De herhaalde verwijzingen naar de ‘hel’ of de ‘Hades’ (zie p. 188, p. 224) suggereren
op zijn minst dat in deze roman een dualistisch, ja zelfs platonisch wereldbeeld
wordt geïmpliceerd. Het is intussen duidelijk dat de betere, ideële wereld zich
onzichtbaar onder de oppervlakte of ergens in de wolken bevindt en niet toegankelijk
is voor wie niet over de juiste (ridderlijke) instelling beschikt. Om de ware wereld,
de ware ‘mundus inversus’, te betreden moet men een ‘trap van steen en wolken’
afdalen of een ‘Gradus caeli’ bestijgen (zie p. 115-116). Voor Lucas is de zoektocht
in alle opzichten een louteringstocht die hem dichter brengt bij zijn moeder, zijn verleden,
zijn oorsprong én tegelijk doet begrijpen dat de graal tot een ongrijpbare,
inwendige orde behoort. Zijn dromerige gedachten over de seksueel onmachtige,
mythische Visserkoning spreken in dat verband boekdelen. Hij ziet Rosseel als ‘een
zeldzame gelover in een wereld van ongeloof en onttovering’, als ‘een arme koning
over een verschrompeld niets’ (p. 227). In deze roman wordt hoe dan ook een ongewone
invulling van het begrip ‘graal’ aangereikt.
Betekent een en ander dat de roman zich gaandeweg verwijdert van de klassieke
graalvoorstelling? Daar mag iedere lezer zijn eigen antwoord op verzinnen, maar
het lijdt geen twijfel dat Kisling en Verhuyck erin geslaagd zijn een historisch beladen
term nieuw leven in te blazen. Wellicht zou het te ver leiden deze roman
magisch-realistisch te noemen, al heeft hij er bepaalde trekjes mee gemeen. De
verwijzing naar het verschijnsel van de ‘synchroniciteit’ (p. 11), het aan Jung ontleende
collectief onderbewuste (p. 61), de droom als spiegel van een ideële werkelijkheid,
de bij Johan Daisne geleende ‘trap van steen en wolken’ (p. 111) bijvoorbeeld.
Bovendien laat het ‘graalmotief’ toe deze roman te voegen aan een lange
reeks kunstwerken die in het spoor van de middeleeuwse ridderverhalen zijn
geschreven/gemaakt. Zo herinnert dit ‘leugenverhaal’ niet alleen aan Dan Browns
cultroman The Da Vinci Code (2003; verfilming in 2006), maar ook aan diverse
graalfilms, aan het Harelbeekse graalverhaal in het eerste deel van Hugo Claus’
Het verdriet van België (1983) én aan het intussen vergeten werk van Hubert
Lampo (1920-2006). Zowel in De heks en de archeoloog (1967), Wijlen Sarah
Silbermann (1980) als in talrijke essays 15 heeft hij de magische aanzuigkracht van
de graal ten volle geëxploiteerd. Ook de ronduit hoofse roman The End of the Affair
(1951) van Graham Greene valt te lezen als een graalroman en voert zelfs een heel
jonge speurder op die Lancelot heet, van wie gezegd wordt dat ‘he found the Holy
Grail’ (Vintage-editie, 2004, p. 61). Het feit dat Kisling en Verhuyck de graal op een
Tiecelijn, 20, 2007