JG 20 nr 2 - Reynaertgenootschap

177
gangers roman, een historische reconstructie wordt gefictionaliseerd die bepaald
indrukwekkend is.
Precies die zorg om de fictie met de historische feiten te doen rijmen, lijkt me een
van de meest prijzenswaardige kwaliteiten van Kislings en Verhuycks roman. Ik
beperk me in dit verband tot twee aspecten. Het eerste betreft het auteurschap van
Van den vos Reynaerde. Hoewel het laatste woord daarover allicht nog niet gevallen
is, sluiten beide auteurs in ieder geval keurig aan bij het tot dusver laatst gevallen
woord. Vooraleer Rosseel zijn interpretatie aanvat van de ‘schat’ in Reynaerts
leugenverhaal, verwijst hij omstandig naar ‘frater Wilhelmus, conversus de Boudelo’
als ‘de beste kandidaat’ om Willem te identificeren. Hij voegt eraan toe dat men
‘sinds kort’ weet dat het om déze Willem gaat (p. 46). De auteurs maken, zoals ook
blijkt uit de verantwoording (p. 319), gebruik van Rik van Daeles stevig onderbouwd
onderzoek naar Willam die Madocke makede. 8 De details die Rosseel aan Lucas
Mingus toevertrouwt, kloppen met het historische speurwerk dat Rik van Daele
heeft ondernomen. Zo vertelt Rosseel aan Lucas: ‘Hij verkoopt bijvoorbeeld gronden,
terras incultas, in Elmare en Absdale, plaatsjes die in de Reynaert genoemd
worden. En helemaal aardig is dat Willem 233 hectaren moergronden verkoopt in
het buurtschap Zandberg bij Graauw, op een steenworp afstand van jouw nieuwverworven
eigendom’ (p. 46). Laatste zinsnede verwijst letterlijk naar Van Daele: ‘In
1260 verkoopt hij 175 bunder (ca. 233 ha.) moergrond bij Zandberg in Hulster
Ambacht aan Ter Duinen’. 9
Uiteraard komt het Kisling en Verhuyck goed uit een auteur te treffen die regelmatig
in Zeeuws-Vlaanderen zou hebben vertoefd. In zijn versie van de feiten legt
Rosseel het handig aan boord om de graal van Glastonbury (de legendarische
Britse graalstad) naar ‘de uithof van die oude abdij van Ter Doest’ (p. 121) te verplaatsen.
Maar ook het bestaan van dergelijke aan abdijen toebehorende ‘uithoven’
wordt door historisch onderzoek bevestigd. De abdij van Boudelo was ten tijde van
Willem inderdaad in volle bloei en maakte vanaf 1215 deel uit van een netwerk van
cisterciënzerabdijen 10 : ‘kloosters die hun lekenbroeders erop uitsturen om het land
te bedijken en de polders te exploiteren’ (p. 35). Datzelfde onderzoek wijst verder
uit dat ‘Willem van Boudelo’ halfweg de dertiende eeuw een belangrijke rol moet
hebben gespeeld bij allerlei (politieke, religieuze) conflicten als ‘gemandateerd klerk
van de gravinnen van Vlaanderen’. 11
Graauw en Boudelo bevinden zich in een door slikken, schorren en Scheldearmen
doorsneden grensgebied dat de overgang vormt van het huidige Vlaanderen
naar Nederland. Het hele betoog dat Zeno Leander ten beste geeft over identiteit
en de grenspositie van Zeeuws-Vlaanderen in het hoofdstuk ‘De pink van
Wilhelmina’ (p. 151-157) gaat uiteindelijk terug op de twaalfde- en dertiende-eeuwse
strijd om ‘Zeeland-bewester-Schelde’ tussen de Hollandse graven, die zich aan
de kant van de Roomse (Duitse) koning schaarden, en de Vlaamse graven. In conflicten
tussen de Fransen en de Engelsen, kozen de abdijen, om evident economische
redenen, de zijde van de Engelsen. 12 Boudelo trachtte blijkbaar een eigen
koers te varen, maar kwam daardoor met zowat alle partijen in aanvaring. ‘Als
beginnende abdij, gesitueerd voornamelijk in Waas waar Vlaanderens invloed nu
onmiskenbaar was, voerde het klooster een ‘realpolitik’ ’. 13 Misschien hebben de
vele door Willem bemiddelde conflicten en de welvaart die er voor de bewoners van
Boudelo uit voortkwam, Willem geïnspireerd tot het schrijven van een tekst waarin
vooral de ‘hebzucht’ van een aantal prominente (wereldlijke of geestelijke) heerschappen
wordt gegispt. 14
Tiecelijn, 20, 2007