JG 20 nr 2 - Reynaertgenootschap

145
de pastoor en de kater wijs gemaakt dat er in de schuur een hoop vette muizen te
vinden zijn, waarvoor hij alleen maar door een gat naar binnen hoeft te kruipen.
Reynaert krijgt Tibeert zo ver dat hij naar binnen gaat en in de strik, die achter het
gat hangt, vast komt te zitten. De kater maakt dan zo’n misbaar dat de bewoners
gewekt worden en hem vervolgens ongenadig mishandelen. In doodsnood springt
Tibeert tussen de benen van de pastoor, ‘In die burse al sonder naet, / Daer men
dien beyaert mede slaet.’ (1267-1268), waardoor de pastoor een testikel kwijtraakt. 8
De verteller vergelijkt hier het seksuele spel met het luiden van een klok. Reynaert
neemt even verderop deze beeldspraak over en roept quasi troostend naar Julocke:
Wattan, al hevet hu heere verloren
Eenen van den clippelen zinen?
Al te min so sal hi pinen!
Laet bliven dese tale achtre.
Gheneset de pape, en es gheen lachtre
Dat hi ludet met eere clocken! (1292-1297)
Ook Reynaert vergelijkt de geslachtsgemeenschap met het luiden van een klok.
Door het gebruik van dezelfde metaforiek is in deze castratiescène sprake van overeenstemming
tussen verteller en personage: beiden hebben plezier in het leed van
de andere figuren en verwoorden hun spot op gelijke wijze.
Dit leedvermaak is vaker aanwezig. Niet alleen Tibeert wordt afgetuigd, ook Bruun
krijgt het zwaar te verduren als hij Reynaert probeert mee te krijgen naar het hof.
Door toedoen van de vos komt hij vast te zitten in een boomstam. Om te ontsnappen
aan het geweld van de dorpelingen moet de beer zich losrukken uit de boom,
waarbij hij zijn oren, wangen en klauwen achterlaat. Met oog voor detail beschrijft
de verteller hoe de beer zich losrukt:
Al haddi thoeft hutebrocht,
Eer hi die voete conde ghewinnen
Blever alle die claeuwen binnen
Ende sine twee anscoen beede. (748-751).
Na de gruwelijke mishandeling door de dorpelingen moet Bruun vervolgens ook nog
de spot van Reynaert verdragen, waar Reynaert wederom dezelfde bewoordingen
als de verteller gebruikt: ‘Ghi hebt hu anscoen afghedaen,’ (949). 9
Wanneer Grimbeert bij Reynaert aandringt naar het hof te komen, stemt de vos
hiermee in, waardoor geen mishandeling van een bode plaatsvindt. Reynaert neemt
hier het stokje van de verteller over. Bij het opbiechten van een aantal van zijn misdaden
beschrijft hij uitgebreid hoe Isegrim door zijn toedoen ongenadig wordt afgeranseld.
Het leedvermaak van Reynaert en de verteller wordt helemaal duidelijk in de passage
waar Reynaert als pelgrim verkleed is. De vos heeft het voor elkaar gekregen
dat Isegrim en Bruun hun huid hebben moeten afstaan voor zijn pelgrimsuitrusting.
De verteller beschrijft hoe de situatie aan het hof is:
Tiecelijn, 20, 2007