JG 20 nr 2 - Reynaertgenootschap

107
voor een editie en vertaling van Van den vos Reynaerde. 9 Van recentere datum is
de reeks ‘Bibliothek mittelniederländischer Literatur’, waarin tot nu toe tweetalige
uitgaven verschenen zijn van Karel ende Elegast en van Reynaerts historie. 10 (Het
laatstgenoemde deel wordt verderop in dit nummer van Tiecelijn gerecenseerd.)
Tegen deze achtergrond is het hoogst merkwaardig dat een tweetalige uitgave van
Van den vos Reynaerde in de lingua franca van de hedendaagse wetenschap niet
beschikbaar is. Hoewel Willems roman internationaal algemeen erkend wordt als
‘masterpiece’ en een van de ‘most engaging tales ever told in Dutch’, om Kenneth
Varty te citeren, is de tekst nog altijd niet toegankelijk voor het overgrote deel van
de buitenlandse mediëvistiek. 11 Enkele jaren geleden hebben wij het plan opgevat
om in deze lacune te voorzien. Ons voorstel vond een goed onthaal bij het
Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds, dat bereid bleek het project
financieel te steunen. Daardoor konden wij op zoek gaan naar een vertaler, die wij
inmiddels gevonden hebben. De angliste Thea Summerfield zal de Engelse vertaling
van Van den vos Reynaerde voor haar rekening nemen. De editie zal op de
markt gebracht worden door de Amsterdam University Press, mogelijk in samenwerking
met een buitenlandse uitgeverij.
De basis van de tekstuitgave zal worden gevormd door de Middelnederlandse
tekst zoals wij die in 2002 in de Deltareeks gepubliceerd hebben. 12 Deze editie zal
vergezeld gaan van een Engelse regel-voor-regel-vertaling en van literair-historische
toelichtingen. Het ligt in de bedoeling de tekstuitgave plus vertaling vooraf te
laten gaan door een introductie op Willems roman en te laten volgen door onder
meer een handzaam hoofdstuk over het Middelnederlands, van de hand van
Matthias Hüning, en een glossarium waarin de volledige woordvoorraad van Van
den vos Reynaerde beschreven zal worden. Met deze opzet hopen wij onze editie
bruikbaar te maken voor onderwijsdoeleinden binnen de internationale mediëvistiek.
Voor het welslagen van dit project is het uiteraard van cruciaal belang dat de vertaalster
de Middelnederlandse tekst tot in de kleinste details begrijpt. We hebben
ons afgevraagd hoe we deze uitgangspositie zouden kunnen bereiken. Duidelijk
was dat onze woordverklaringen in het Deltadeel alleen onvoldoende steun boden.
In principe zouden eerdere moderne vertalingen van Van den vos Reynaerde een
alternatief hulpmiddel kunnen vormen. Maar ook deze weg was bij nader inzien
onbegaanbaar. De versvertalingen zijn te vrij om bruikbaar te zijn. Dat geldt zowel
voor de (fraaie!) vertaling in Engelse verzen van Adriaan Barnouw als voor de
Nederlandse berijmingen van Jan Frans Willems en Ernst van Altena. 13 De overzettingen
in proza, zoals die van Amand Berteloot en Heinz-Lothar Worm en van
H. Adema, zijn weliswaar gericht op een zo nauwkeurig mogelijke weergave van de
brontekst, maar zij verschillen nogal eens van onze eigen interpretatie van de
Middelnederlandse tekst. 14 Vaak gaat het daarbij om details, in andere gevallen is
het verschil van inzicht meer omvattend. Om deze redenen hebben wij besloten
Van den vos Reynaerde zelf zo precies mogelijk te interpreteren en die interpretatie
vast te leggen in een Nederlandse prozavertaling. Op deze tekst moet de vertaalster
kunnen vertrouwen bij het doorgronden van het Middelnederlands.
We hebben met veel enthousiasme aan deze tijdrovende klus gewerkt. Flinke
gedeelten van de Middelnederlandse tekst konden we in grote eensgezindheid in
modern Nederlands omzetten, andere passages leidden tot stevige discussies en
eindeloos schaven aan de exacte formulering. Toen de vertaling eenmaal voltooid
was, bedachten we dat het jammer zou zijn als onze tekst slechts één lezer zou
kennen. Misschien zouden we er ook anderen een plezier mee kunnen doen? Deze
Tiecelijn, 20, 2007