JG 20 nr 2 - Reynaertgenootschap

vertaling
■ André Bouwman en Bart Besamusca
Over de vos Reynaert
Een prozavertaling vanVan den vos Reynaerde
Inleiding
106
Zo’n 25 jaar geleden bleek de Amerikaanse uitgeverij Garland Publishing een
goede neus te hebben voor een recente ontwikkeling in de mediëvistiek. Waren
mediëvisten tot dan toe veelal schouderophalend voorbijgegaan aan moderne vertalingen
van middeleeuwse werken, of, erger nog, hadden zij deze publicaties
beschouwd als tamelijk verwerpelijke voorbeelden van vulgarisatie, in de loop van
de jaren 70 van de twintigste eeuw begon er een nieuwe wind te waaien. Ten minste
twee factoren waren van invloed op deze verandering. 1 Ten eerste kalfde de
waardering van de universitaire gemeenschap voor een grondige filologische scholing
wereldwijd almaar af, waardoor in het verschiet lag dat nieuwe generaties literatuurwetenschappers
veel minder dan voorheen in staat zouden zijn middeleeuwse
teksten in hun oorspronkelijke vorm te lezen. Ten tweede werd de behoefte om
de canon van de middeleeuwse literatuur uit te breiden steeds groter, waardoor de
belangstelling van mediëvisten voor werken buiten het eigen taalgebied, en in het
bijzonder voor die uit de kleinere taalgebieden, gestaag toenam. Het gevolg, aldus
Norris Lacy: ‘translation has become an acceptable if not universally admired activity
for medievalists’ (p. 451). Garland Publishing speelde op deze ontwikkeling in
door in 1984 onder de titel ‘The Garland Library of Medieval Literature’ een nieuwe
serie te introduceren. Volgens hoofdredacteur James J. Wilhelm werd de reeks
opgezet ‘to make available to the general reader modern translations of texts in editions
that conform to the highest academic standards’. 2 De ‘Library’, aangeduid met
de afkorting GLML, kent twee afdelingen: serie A (edities van middeleeuwse teksten,
vergezeld van een vertaling in hedendaags Engels) en serie B (alleen vertalingen).
Als eerste deel in serie A verscheen een editie en vertaling van Chrétien
de Troyes’ Chevalier de la Charrete. 3 Tot de latere uitgaven plus vertalingen behoren
Oudfranse fabliaux, Bérouls Tristan, Hartmann von Aues Iwein, Boccaccio’s Il
Filostrato en de Carmina Cantabrigiensia.
In de reeks is slechts één Middelnederlandse tekst verschenen, de Walewein van
Penninc en Pieter Vostaert, uitgegeven en vertaald door David F. Johnson (serie A,
deel 81). 4 Maar dit magere aandeel in het totaal aan uitgaven is niet representatief
voor de situatie in Nederland en België. Medioneerlandici zijn zich inmiddels wel
degelijk bewust van hun verantwoordelijkheid in het toegankelijk maken van de
Middelnederlandse literatuur voor anderstaligen. Zo gaan de werken van
Ruusbroec in de nieuwe uitgave vergezeld van een Engelse vertaling. 5 Het corpus
van Middelnederlandse Arturromans wordt uitgegeven en vertaald in de serie
Arthurian Archives. 6 De Reis van Sint Brandaan is opgenomen in een bundel
Engelse vertalingen van de verschillende versies van het verhaal over Brandaan. 7
Recentelijk is ook Hendrik van Veldekes Sint Servaes in een tweetalige editie
beschikbaar gekomen. 8 Bovendien valt naast deze Engelstalige publicaties te wijzen
op Duitse uitgaven. Amand Berteloot en Heinz-Lothar Worm tekenden in 1982
Tiecelijn, 20, 2007