Januari 2013 - Vrijzinnig Vilvoorde

doodziek terug naar zijn riant huis aan de
Zavel. De toegesnelde arts kon maar
weinig doen. Drie van zijn naaste vrienden,
alledrie vrijmetselaars, namen plaats
aan het sterfbed met de uitdrukkelijke
opdracht iedere priester uit de kamer te
weren. En zo stierf Verhaegen, zonder dat
de laatste sacramenten werden toegekend.
Het was maandagavond 8 december
1862.
Waarschijnlijk had Verhaegen op zijn
sterfbed aan zijn vrienden de uitdrukkelijke
opdracht gegeven om burgerlijk
begraven te worden. Deze wens werd
twee dagen later, om 2 uur in de namiddag,
uitgevoerd. Een massa volk woonde
de plechtigheid op straat bij: leden van
de liberale regering; van de Brusselse
gemeenteraad; vertegenwoor-digers van
de Belgische instellingen en van het
parlement; van de ULB; van de liberale en
andere verenigingen en tal van sympathisanten
waren aanwezig. Toespraken
werden gegeven. Dan vertrok de rouwstoet
richting kerkhof van Sint-Joost ten
Node, op mars getrokken door de harmonie
van Les Solidaires, de socialistische
vrijdenkersbond die mede de begrafenis
had georganiseerd. Een uitvoerige delegatie
van vrijmetselaars volgde de lijkkoets,
gekleed in hun schootsvellen en
witte handschoenen. Schattingen spraken
van meer dan 1000 vrijmetselaars. Wie er
niet bij was, was Verhaegens geshockeerde
familie. Waarschijnlijk waren alleen
een schoonzoon en een schoonbroer aanwezig.
Daags vóór zijn dood had Verhaegen een
testament opgesteld waarin hij aanzienlijke
sommen naliet aan zijn loge en aan de
ULB. Net als de kloosters die Verhaegen
zijn hele professionele leven had bevochten
waren de loges echter ook geen
rechtspersonen en konden bijgevolg geen
schenkingen of legaten in ontvangst
nemen. Verhaegens zoon Eugène stemde
uiteindelijk twee jaar later in om alsnog
een gedeelte van het bedrag toe te
kennen aan de vertegenwoordigers van
Les Amis Philanthropes.
Met het legaat voor de ULB lag de zaak
moeilijker. Het liberale gemeentebestuur
en de ULB zelf rekenden op de erfenis,
maar anderen waren terughoudend. Liberale
politici en juristen vreesden dat,
indien het legaat werd toegekend, een
gevaarlijk precedent werd geschapen. Wie
weet stonden binnenkort zowat alle kloosterorden
gelijkaardige rechten te eisen!
De juridische strijd tussen de familie – die
het geld niet loste – en de Stad Brussel
sleepte dertig jaar aan, tot het moment
van de verjaring. Helemaal aan het slot
van deze periode besefte het liberaal
gemeentebestuur dat verder procederen
helemaal geen zin meer had. En zo liep de
ULB de erfenis van Verhaegen mis.
Na zijn dood zal de mythe van Verhaegen
vorm krijgen. In 1888 was er voor het
eerst sprake van ‘Saint Verhaegen’. Een
krant maakte hier spottend melding van.
Ter gelegenheid van de academische
feestdag van 20 november, waarop tot
dan toe geen plechtigheden plaatsvonden,
verzamelden een tweehonderdtal studenten
aan de voet van het standbeeld aan de
ULB. Daarna vertrok de stoet richting kerkhof,
waar een krans werd neergelegd. Een
van de redenen waarom toen naar Verhaegen
werd teruggegrepen was omdat
35