Januari 2013 - Vrijzinnig Vilvoorde

150 jaar na Pierre-Théodore
Verhaegen
Op 8 december is het 150 jaar geleden dat
Pierre-Théodore Verhaegen, bezieler van
de Université Libre de Bruxelles, stierf. Het
is een gepast moment om even terug te
blikken op de betekenis van Verhaegen
voor de universiteit, het liberalisme, de
vrijmetselarij én de vrijzinnigheid in 19 e -
eeuws België.
© Belgisch Museum van de Vrijmetselarij
Verhaegen: Brusselaar, advocaat en
vrijmetselaar
Toen Pierre-Théodore Verhaegen op
maandag 5 september 1796 in Brussel
werd geboren waren de Zuidelijke Nederlanden
– wat vandaag België is – net
toegevoegd aan de Franse Republiek. De
familie Verhaegen behoorde tot de Brusselse
burgerij; vader en moeder vormden
de kern van een zeer katholiek gezin, waar
Frans en Vlaams werden gesproken.
Pierre-Théodore, de oudste van drie
zonen, werd waarschijnlijk gedeeltelijk
thuis onderwezen en studeerde in 1815 af
als ‘doctor in de rechten’ aan de napoleontische
Ecole de Droit. De weg naar de
advocatuur lag open en in 1819 werd hij
ingeschreven op de rol van de Orde.
Verhaegen baseerde zijn reputatie, en
aansluitend zijn vermogen, vooral op zijn
werk als advocaat. Hij specialiseerde zich
onder meer in erfenisbetwistingen en
echtscheidingen. Ook voor faillissementen,
onteigeningen en voogdijrecht kon
deze advocaat worden ingeschakeld. Niet
zelden ging het om juridische procedures
die wel een tijdje konden aanslepen.
Op het moment waarop de jonge Pierre-
Théodore zijn loopbaan begon waren de
zuidelijke provincies opnieuw onder een
nieuw regime komen te staan. Nadat
Napoleon was verslagen werden deze
samengevoegd met de noordelijke provincies
om het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden
te vormen. Koning Willem zag zich
meteen geconfronteerd met de culturele
en economische ongelijkheden tussen het
noordelijke en zuidelijke gedeelte van zijn
nieuw rijk. De culturele verschillen tussen
de beide landsdelen leken haast onoverbrugbaar.
In een poging om de elite van
de beide landsdelen samen te voegen leek
de koning zijn heil te zoeken in de
vrijmetselarij. De loges in zowel noord als
zuid kenden een gemeenschappelijke geschiedenis
en spraken ook hetzelfde,
elitaire publiek aan. Zelf vond Willem er
maar niets aan om zelf zich in de
vrijmetselarij te engageren; zijn tweede
zoon prins Frederik werd op vaderlijk
30