Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Nieuwsbrief 2011 (1)
voix bulgares.”
Los van dit gegeven staat geen en kele
volkscult uur op zichzelf omdat in folklore
algemeen menselijke waarden hun
uitdr ukking vinden. Dit laat echter niet
onverlet dat elke folklore tegelijker tijd
iets onmiskenbaar eigens heeft. Het is
voor dat onmiskenbaar eigene waar voor
hier aandacht gevraagd wordt.
I n Ru sl a n d w a s fol k lo r e n ie t a a n ge t a s t
door de moder niteit en oorspron kelijk
gebleven
Men dient zich te realiseren dat
de Russen bij uitstek een volk zijn van
landbouwers en dat deze omstandigheid hun
wereldbeschouwing en cultuur diepgaand
beïnvloed heeft. Een bijzonderheid hierbij
is dat minder dan honderd jaar geleden
de meeste Russen nog deel uitmaakten
van de boerencult uur: tot 1917 leefde
circa 85% van de Russische bevolking
op het platteland, een aanzienlijk hoger
percentage dan in veel West-Europese
landen. In veel West-Europese landen
had de moderniteit eind 18de eeuw
reeds haar intrede gedaan en had daar
allerlei veranderingen in samenleving
en cult uur gebracht. Rusland bevond
zich in een andere situatie: de enorme
afmetingen van het land, die ook in
onze dagen tot de verbeelding blijven
spreken, in combinatie met specif ieke
historische en sociaal-maatschappelijke
processen, maakten dat allerlei moder ne
ontwik kelingen met aanzienlijke
ver traging waren doorgedrongen tot
de bevolking of haar nog nauwelijks
hadden bereikt. Verschijnselen die
zo kenmerkend zijn voor het moder ne
tijdperk als industrialisatie, kapitalisme,
verstedelijking, rationalisme en het
afkalven van religie zouden in Rusland
pas in de jaren ’20 en ’30 van de 20ste
eeuw hun invloed doen gelden en zouden
en land en volk ingrijpend veranderen.
Deze omstandigheid maakte dat de op zich
al conser vatieve boerencult uur heel lang
stabiel bleef en daar mee haar eigenheid
en oorspron kelijk heid had behouden.
De Russische folklore was
alomvattend
Tot in de 20ste eeuw had Rusland
een weidverbreide en nog heel vitale
boerencultuur met eeuwenoude tradities
die elders in Europa, juist als gevolg
van de opgang van de moder niteit, aan
het eind van de 19de eeuw goeddeels
verloren waren gegaan. Het leven van
de mens was doordesemd met rit uelen:
of het nu ging om seizoensgebonden
activiteiten in de landbouw, om geboor te,
uithuwelijking of br uiloften, alle
gebeurtenissen werden begeleid door een
62
veelheid aan vaste rit uelen en liederen.
De boerencult uur omvatte nadr ukkelijk
alle sferen van het leven: kleding
(schoeisel, kledingst ukken, hoofdtooien
met verf ijnd borduur werk en applicaties
als gouddraad en zoetwater parels),
architectuur (verscheidenheid aan
typen huizen, graanschuren, kapellen,
kerken, vaak rijkelijk voorzien van
houtsnijwerk van niveau), toegepaste
kunst (gebr uiksvoor wer pen: meubels,
keramiek, majolica, kisten, dozen van
berkenbast, spinnewielen, weefgetouwen,
hamen, sleeën, hooivorken, deuren,
enz. – alles werd gedecoreerd), zang
(een veelheid aan gen res, zeer hoog
ontwik kelde en gecompliceerde
polyfonie met al even gecompliceerde
improvisatiecult uur; veel Russische
componisten hebben daar materiaal en
inspiratie uitgehaald), sieraden, dans,
oude heldensagen (bylina’s) die zowel
tot de folklore als tot de Oud-Russische
literatuur worden gerekend, sprookjes,
spreekwoorden, enz. Er bestaan zelfs
iconen die door boeren geschilderd zijn.
Men kan zonder meer stellen dat zowel in
kwalitatief als in kwantitatief opzicht de
volkscult uur een zeer brede laag was van
de Russische cultuur überhaupt.
Extra authenticiteit door autarkie
van de boerenbevolking
Daarbij moet nog in aanmerking
worden genomen dat ver reweg de
meeste Russische boeren hoegenaamd
zelfvoorzienend waren: heel veel van
alles wat die volkskunst voor tbracht
werd bijgevolg ook nog eens gemaakt
van eigen, nat uurlijke materialen (eigen
wol, linnen, hout, leer, verf, velen
maakten zelf aardewerk, majolica,
smeedijzeren voor wer pen), wat aan de
oorspron kelijk heid van die folklore een
extra dimensie gaf.
Esthetisch bewustzijn: volkskunst
als voortzetting van de natuur
Zoals gezegd leefde de meerderheid
van de Russische bevolking op het
platteland en hield ze zich in leven door
de landbouw. Men leefde in de nat uur,
met de nat uur en door de nat uur. Deze
objectieve omstandigheid ontlokte aan
een Moskouse kunstkenner de uitspraak
“volkskunst is een voortzetting van de
nat uur.” De vor men die in de nat uur
voorkwamen en waar mee men voor tdurend
geconfronteerd werd, bepaalden
logischer wijs het esthetische bew ustzijn
van het volk; deze vormen kwamen,
getransfor meerd en geabstraheerd in
het bew ustzijn, tot uiting in onder meer
de vor mgeving en decoratieve kunst.
Soms werd in de decoratieve kunst