Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Nieuwsbrief 2011 (1)
52
Ik lees Gogol. Hij is groot.
Hij spreekt van liefde en de dood,
en dat de mensen klein zijn
en voor elkaar venijn zijn
en dat, trots alles, dit leven
nog hoog staat aangeschreven.
Richard Minne
(1891-1965)
Door de Nederlandse uitgeverij
Van Oorschot ben ik enige tijd geleden
aangezocht voor een her ver taling van
o.a. de verhalenbundel Вечера на хуторе
близ Диканьки. Er bestond al een
Nederlandse ver taling van ‘Dikan ka’,
maar om een aantal redenen vond men
het nodig een nieuwe ver taling te laten
maken.
In vroeger tijden werden ver talingen
van Russische literat uur vaak uit het
Duits ver vaardigd. Het zal duidelijk
zijn dat er in die dubbele vertaalslag
veel verloren kon gaan; gelukkig is die
ver taalpraktijk inmiddels overboord
gezet en ver talen wij nu rechtstreeks
uit het Russisch. De oude ver taling van
‘Dikan ka’is overigens wel direct uit het
Russisch ver taald. Toch ver toont deze
Gogols Dikanka in het Nederlands
(Aai Prins)
ver taling en kele man kementen die wel
meer oude vertalingen aankleven. In de
eerste plaats hadden vertalers vroeger
de neiging om oneffenheden uit het
origineel glad te strijken en in passages
waar van ze dachten dat ze de lezer
misschien niet duidelijk zouden zijn,
het een en ander aan te passen, weg te
laten etc. Tegenwoordig doen we dat niet
meer: we ver talen wat er staat, event uele
onduidelijk heden kunnen op z’n hoogst in
een noot uitgelegd worden. Ten tweede is
het taalgebr uik van de vroegere ver taling
verouderd. Dat is niet ver wonderlijk, want
ze is zo’n vijftig jaar oud. Het zou mooi
zijn als we alle ver talingen na vijftig jaar
konden herzien, maar daar zal wel geen
uitgever voor te vinden zijn. Los van deze
man kementen heeft de oude ‘Dikan ka’
nog een probleem. De verhalen uit de
bundel spelen zich af in de Oek raïne.
Gogol heeft, de romantische traditie
indachtig, geprobeerd de couleur locale
te vangen door alle mogelijke Oek raïense
elementen te gebr uiken. Zo wordt elk
verhaal voorafgegaan door een Oek raïens
citaat (uit liedjes, toneelst ukken,
gedichten etc.). In de Russische tekst
staat onderaan de pagina een Russische
ver taling van deze citaten. Verder wemelen
de verhalen van Oek raïense woorden
in Russische transcriptie. Voor deze
woorden heeft Gogol de bundel voorzien
van Oekraïens-Russische woordenlijsten
ten behoeve van de Russische lezer. In de
bestaande ver taling van ‘Dikan ka’ is deze