Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Nieuwsbrief 2011 (1)
38
De symboliek van HUIS in Nederlandse en Engelse idiomen
(Olga Gotman, Pskov, PGPU)
De moderne linguïstiek bestudeert
idiomen als middel om stereotypen,
cult urele standpunten en begrippen
t ussen generaties te overleveren. De taal
schept, ontwik kelt, behoudt en overbrengt
cult uur. Gemeenschappelijke er varing
van de natie is geconcentreerd in de taal.
Mensen krijgen de grootste deel van de
infor matie over de wereld door de taal.
Dus, de taal is niet alleen een product en
een belangrijk deel van een cult uur, maar
ook de voor waarde van haar bestaan.
Fraseologie is een onschatbare bron
v a n k e n n i s ove r d e c u l t u u r e n d e m e n t a l i t e i t
van de natie. Idiomen weerspiegelen
tradities, gewoonten en waarden van de
natie en geven rijk materiaal voor de
taalkundige en culturele analyse.
We kunnen de cult urele r uim in
dimensies van cognities, metaforen,
standaards en symbolen beschrijven. Het
symbolisch niveau van de linguïstische
cultuur bestaat uit basissymbolen, die
materiële objecten en tastbare kenmerken
zijn. Deze objecten en kenmerken zijn
metaforisch herdacht.
Een symbool is een teken waarbij
geen nat uurlijke relatie bestaat t ussen
de representatie van het teken en de
betekenis die er mee wordt uitgedr ukt.
Het woord “symbool” komt van het
Griekse ‘symbolon’, dat teken, kenteken
of herkenningsteken betekent. Religie,
kunst, f ilosof ie en cult uur zijn in het
geheel symboolrijke sferen. Maar de
meest complexe en meest gebruikte
symbolen worden in taal gevonden.
Onderzoekers beschouwen de
belangrijkste eigenschappen van
een symbool: symbolen hebben veel
betekenissen ( polysemie), de verbinding
t ussen de vor m en de betekenis van
een symbool is conventioneel maar
verstaanbaar, symbolen kunnen de hele
tekst voorstellen.
Het linguïstieke wereldbeeld bestaat
uit concepten die verschillende cult urele
gewicht hebben. Het HUIS als een veilige
bevolkte ruimte en als het centrum van
het heelal verhoudt zich tot de centrale,
voornaamste begrippen van de mensheid.
Het HUIS is een archetypisch beeld dat
sinds mensenheugenis functioneert. Het
wordt door de mens zelf gemaakt, dus het
is voor de mens
aangepast. Het huis beschermd de
mens, geeft een gevoel van zekerheid en
veiligheid. De georganiseerde str uct uur
van het huis is tegengesteld met de
chaos buiten. Het huis is vergelijkbaar
met een moeder die haar kind voedt en
bescher mt.
Hoe is het concept HUIS
gerepresenteerd in het Nederlandse
linguïstieke wereldbeeld?
We hebben 152 Nederlandse idiomen
gevonden en onderzocht: 93 idiomen met
het woord HUIS, 28 met het woord DEUR,
19 - DAK, 8 - DREMPEL, 4 - HAARD.
De ker n van het concept is het woord
HUIS. Dat woord heeft niet alleen een
breed combinatievermogen (een huis van
ver trouwen – een betrouwbare instantie,
het Huis des Heren – een kerk, ons
aardse huis – een menselijk lichaam;
een heilig huisje is een kapelletje van
oorsprong, maar overdrachtelijk betekent
dat een onder wer p waarop geen k ritiek
wordt geduld), maar ook neemt een actief
deel aan het schepsel van idiomen, de
ontleding waar van de sleutelf uncties van
HUIS in Nederlandse cult uur en taal laat
uit te zonderen.
In de eerste plaats is het huis
een symbool van de familie: het huis
uitgaan – dat betekent het ouderlijk