Valeria Reutava, Minsk - DOEN

heeft geleerd, met de aanbeveling aan de lezers een soortgelijke cursus te volgen.
M.a.w. probeer t ze de consument er van te over t uigen dat het inderdaad gunstig kan
zijn om te sparen. Men vertrouwt het idee niet, er zijn er geen aangename ervaringen
aan gekoppeld (sparen doe je uit nood).
Dit voorbeeld wijst naar een nog niet goed ontwikkelde spaarcultuur in Wit-
Rusland. De meerderheid staat er nauwelijks bij stil wanneer en hoe ze moeten sparen.
Mensen die zuinig doen worden als ‘onaangename kleingeestige types’ beschreven.
In dit verband kan een ar tikel op de website van Russische Cosmopolitan worden
genoemd, waarop we de volgende uitspraken vinden:
«У большинства людей ст расть к экономии носит характер привычки –
равносильно ст расти г рызть ног ти, ковырять в носу или кусать губы. Эти люди
предпочитают покупать продукты только на рынке, предварительно сравнив
цены и выбрав место, где, например, х леб стоит на 15 копеек дешевле. В цел ях
экономии они не гнушаются пройти 2-3 остановки пешком, рассуждая, что «15
рублей тоже деньги!». Часто такая привычка – наследие «советского прошлого».
“De meeste mensen sparen uit een gewoonte, zoals nagels bijten, met de vingers
in hun neus zitten of op hun lippen bijten. Zulke mensen kopen alles liever op de
markt, waarbij ze de prijzen vergelijken en de verkoper kiezen bij wie ze bijvoorbeeld
brood 15 kopeke goedkoper kunnen krijgen. Om te sparen gaan ze zover dat ze 2-3
haltes lopen vanuit de overweging dat “15 roebel ook geld is”! Vaak is zo’n gewoonte
een overblijfsel van het Sovjetverleden”.
De Nederlander is van oudsher zuinig geweest. ‘Van oudsher spaarlustig’... die lof
k rijgen de Nederlandse protestanten nog al eens toegezwaaid. De bewijzen er van zijn
legio, ik noem nu een voorbeeld: het boek Leven op strand door Ileen Montijn. Dit boek
gaat over het huiselijk leven van de sociale bovenlaag in Nederland in de eerste helft
van de twintigste eeuw. In het tweede hoofdstuk van Leven op stand lezen we: “Iedere
degelijke huisvrouw hield een huishoudboek bij. Er was een ruime sortering van zulke
boeken te koop; het waren niet zomaar kasboeken, maar boeken met voorgedr ukte,
uitgebreide tabellen voor alle wekelijkse uitgaven, van werklonen en reparaties tot
fooien, bloemen, de telefoon en de was. Een typerend voorbeeld is het Nieuw practisch
huishoudboek uit 1925, samengesteld door mevrouw A. te Lint um-van der Looy van der
Leeuw, en aanbevolen door de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen, afdeling
‘s-Gravenhage.”
Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk zuinigheid voor ‘een degelijke huisvrouw’
was. Het dient nog opgemerkt te worden dat het boek van Ileen Montijn aan de sociale
bovenlaag gewijd is, dus de rijken sparen ook, en nog efficiënter dan de armen. In het
Rusland van voor de revolutie was sparen echter aan de armen toegewezen. De sociale
bovenlaag ging sparen alleen als ze anders niet konden rondkomen, men schaamde
zich er voor. Als voorbeeld hier van kan De Mantel van Gogol dienen waar de ar me
ambtenaar Basjmatsjkin op alles moet beknibbelen om een nieuwe mantel te kunnen
kopen.
Nederlandse zuinigheid hangt nauw samen met de calvinistische nor men en
waarden. ‘Men leeft om te werken’ en probeer t erbij ‘meer te hebben en minder uit
te geven’. Tegelijkertijd is iedereen gelijk in de ogen van God, dus men moet zijn
gespaarde ver mogen niet in het openbaar tonen, dat zou als opschepperij worden
geïnter preteerd. De protestantse waarden van zuinigheid, gematigdheid en planning
staan haaks op de normen van de Russische cultuur, waarbij men zijn sociale status
duidelijk wil tonen, en vaak probeer t men zijn sociale stat us in de ogen van andere
mensen hoger te doen lijken door zogenaamde merk kledij te kopen, veel sieraden te
dragen, enz.
Een van de vaakst voorkomende nationale stereotypes van West-Europeanen over
de Russen is dat ze niet kunnen sparen en rationeel uitgeven. De protestantse matigheid
en zuinigheid daarentegen zijn voor Russen pure gierigheid en kleingeestigheid
en het plannen van je leven lijkt saai en ineff iciënt. Het is vrij gebr uikelijk in de
Oost-Europese cult uur om voor een vrouwelijke collega in de bus te betalen of te
weigeren om geld terug te krijgen voor een boek dat je voor een vriend op zijn verzoek
hebt gekocht, maar het lijkt verspilling van geld voor de Nederlanders en de meeste
protestantse Europeanen.
Vanuit het protestantse oogpunt geven Russen (Oost-Europeanen) veel te vaak
cadeaus en die zijn vaak ook veel te duur. Bij ons is het niet gebruikelijk om de prijs
van het cadeau te bespreken, maar in West-Europa is het principe van zuinigheid zo
uitgesproken dat de persoon die het cadeau geeft graag zou vertellen hoe goedkoop hij
het cadeau heeft zien te kopen waarbij de persoon voor wie het cadeau is bestemd, even
blij om dit feit zou zijn. Als u uw buurvrouw om haar nieuwe jurk complimenteer t,
35
Nieuwsbrief 2011 (1)