Valeria Reutava, Minsk - DOEN

samen met het vijandsbeeld vor men zo
een onderdeel van de Vlaamse identiteit.
Dat zijn niet alleen maar Fran k rijk,
Oosten rijk, Nederlanden en Spanje die als
wildvreemd worden omschreven, maar ook
België wordt als “niet eigen” opgevat. In
geschiedenis leerboeken herhaalt en kele
keren hetzelfde motief: 1) “De huidige
grens t ussen België en Nederland was tot
stand gekomen door de toevallige af loop
van 80 jaar k rijgsver richtingen!” 2) “Onze
noordergrens die in 1648 werd bepaald is
noch van nat uurlijke aard, noch het gevolg
van een taalovergang of bevolkingsaard.
Ze is integendeel kunstmatig en baseer t
zich op dat ogenblik toevallige militaire
stand van zaken”. Op die manier wordt een
indruk gegeven dat de Vlamingen in een
kunstmatig land wonen, met kunstmatige
grenzen, waar ze zich niet thuis voelen.
Behalve het gemeenschappelijk
verleden zijn ook cult urele achtergronden
bepalend voor de vor ming van de
identiteit. Voor de Vlamingen zijn dat op
de eerste plaats de Vlaamse primitieven
– de schilderschool die ontstond in
Vlaanderen in de 15e eeuw. De bekendste
Vlamingen die tot deze school behoorden
zijn de gebroeders van Eyck (“Lam
Gods”), Rogier van der Wijden, Hans
Memlinc en Jeroen Bosch. Naast de
Vlaamse primitieven heeft Vlaanderen
nog één cult ureel fenomeen, en dat is de
Gouden Eeuw. Zonder Gouden Eeuw kan
zich geen één volk volwaardig voelen. In
Vlaanderen is dat de 16e eeuw – de eeuw
toen Antwer pen de belangrijkste haven
van Europa werd.
Identiteit kan zich ook in de taal uiten.
Dat is misschien de minst merkbare uiting
van de identiteit, maar dan wel constant
aanwezig, want de taal wordt altijd en
overal gebr uikt. Volgens de hy pothese van
Sapir-W horf staan de taal, de manier van
den ken, kennis- en cult uurver wer ving
onder elkaars invloed. De taal die in
Vlaanderen wordt gesproken verschilt
dus in dit opzicht van die in Nederland.
Er zijn bijvoorbeeld specif ieke woorden
die uitsluitend de Belgische realiteit
weerspiegelen en kunnen dus niet bij een
andere omgeving passen: bijvoorbeeld
licentiaat – academicus die bevoegdheid
heeft om tot doctor te promoveren, regent
– leraar die onder wijsbevoegdheid heeft
voor de lagere klassen van het secundair
onder wijs, rekenhof – staatscollege
belast met de controle op het f inancieel
beheer van de rijksmiddelen, remgeld
– begrip uit het Belgische systeem van
gezondheidszorg, bedrijfsvoorheffing –
begrip uit het Belgische belastingsysteem
(het inhouden van lonen, salarissen).
Behalve deze realia zijn er eigen
stereotypen, associaties, beelden,
veronderstellingen, en uitdr ukkingen, die
specifiek voor het Vlaamse taalgebruik
zijn. Hoewel het meest opvallend verschil
tussen het taalgebruik in Nederland en
Vlaanderen de uitspraak is de taal van
Vlaanderen ook cult ureel bepaald waarin
de Vlaamse mentaliteit en identiteit zich
weerspiegelen.
Aldus kunnen we zien dat de Vlaamse
identiteitsvor ming in en kele richtingen
loopt: door literaire teksten, door
geschiedenis, door bepaalde cult urele
fenomenen, en nat uurlijk door de taal. Er
zijn veel meer literaire werken behalve die
van Hendrick Concsience waar Vlaams
bew ustzijn zich uitdr ukt. Schrijvers als
Louis Paul Boon, Her man Br usselmans,
Willem Elsschot, Hugo Claus en veel
andere hebben hun bijdrage geleverd
voor de Vlaamse bew ustwording. Uit de
geschiedenis van Vlaanderen kunnen er
ook meer voorbeelden worden gevonden
waar Vlaamse identiteit in uitdrukking
komt. Ik heb hier en kele voorbeelden
van gegeven. En natuurlijk het gebruik
van taal. Totdat de Vlamingen in hun
taalgebr uik wel van de Nederlandse
ABN (Algemeen Beschaafd Nederlands)
willen verschillen zal de taal ook een
identiteitsvor mende factor zijn want
identiteit ber ust in eerste instantie op
het idee van verschillen met andere
identiteiten en het bezitten van eigen
uniciteit.
25
Nieuwsbrief 2011 (1)