Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Nieuwsbrief 2011 (1)
22
Enkele aspecten over de Vlaamse identiteitsvorming
(Olga Zabotina, MGU)
Identiteitsvorming is een complex
proces en bevat de vor ming van cult urele,
sociale, individuele en collectieve
identiteit. Het is niet voor niets dat ik in
verband met deze verschijnselen over de
Vlamingen ga spreken. Het is historisch
zo gegroeid dat dit volk heel lang moest
wachten totdat het mogelijk werd om over
zichzelf te spreken, om zich als apar te
etnische gemeenschap te def iniëren,
en met andere woorden om zijn eigen
identiteit te uiten.
Maar wat is dat eigenlijk, identiteit?
De term zelf verwijst eerder naar
psychologie en wordt in het algemeen
verklaard als dat wat eigen is aan een
persoon, eigen karakter, het individuele
kenmerk. Identiteit kan niet met een
paar woorden verklaard worden want het
is een complexe psychische realiteit en
bevat verschillende soor ten persoonlijk
bew ustzijn : individuele en collectieve,
etnische en nationale, cult urele en
sociale identiteiten. Voor mijn onder wer p
is vooral het begrip van collectieve
culturele identiteit belangrijk: dat is dus
de eenheid van een groep personen die
gemeenschappelijke nor men, waarden,
cult urele en historische achtergrond en
dezelfde taal delen.
Hoewel identiteit als psychische
realiteit wordt omschreven
is identiteitsvor ming een
toeschrijvingproces. Dat betekent dat
collectieve culturele identiteit wordt
gevormd door het zelf te definiëren op
grond van gemeenschappelijk verleden.
Identiteitsvor ming is dus een proces van
zelfconstr uctie waarbij een gemeenschap
zich betrokken voelt in een collectief
historisch continuïteitsbesef.
Identiteitsvor ming is een nar ratief
proces en gebeurt in de vor m van creëren
van de teksten die naar gemeenschappelijke
culturele en historische achtergronden
ver wijzen en die dienen voor de
vor ming van een bepaald zelf beeld van
groepsverbondenheid.
Dit soor t teksten verschijnen in
Vlaanderen pas in de 19de eeuw. Dat
was precies de tijd toen heel Europa het
ontstaan van nieuwe naties beleefde.
De nieuw verschenen naties haalden
hun inspiratie uit de romantiek en
beklemtoonden het belang van het eigen
verleden, de eigen taal en cultuur. In
Vlaanderen vindt deze gezindheid van
Europa ook een weerklan k. Een groep
Vlaamse intellect uelen brengt de Vlaamse
Beweging tot stand die streefde naar het
uitdragen en bevorderen van de Vlaamse
cultuur. Deze intellectuelen behoorden
tot de literaire k ringen en publiceerden
tal van oude Vlaamse teksten, liederen
en spreekwoorden.
Eén van de meest invloedrijke teksten
uit die periode was de historische roman
van Hendrick Conscience “De Leeuw
van Vlaanderen” waarin hij het verhaal
van de over winning der Gulden Sporen
in 1302 beschreef. Een episode van de
geschiedenis waarin het ridderleger van de
Franse koning door het Vlaamse voetvolk
werd verslagen is dan k zij deze roman een
cult us geworden. Concsiense toont in zijn
roman hoe groots het Vlaamse volk ooit is
geweest en hoe machtig Vlaanderen toen
was. De heldendaden van 1302 werden
ook door de dichters van de Vlaamse
Beweging bezongen. En op die manier
droeg de cult us van de Guldensporenslag
bij tot de geleidelijke verzelfstandiging
van een Vlaams bew ustzijn. Na de tijd
van Hedrick Concsience is deze cult us
echter niet verdwenen, maar klonk weer
en weer in verschillende inter pretaties.
De gebeurtenissen van 1302 werden zowel
van nationale als van sociale en zelfs
vanuit nationalistische perspectieven
omschreven: als strijd t ussen twee volken,
als klassenstrijd – t ussen patriciërs en
stedelijke ambachten, en als “Epos der
Groot-Ger maansche Geschiedenis”.
In vergelijking met Hedrick
Concsience die met zijn roman een
hoop op een even glansrijke toekomst