Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Het zuiden. Divergentie.
De geschiedenis van de Nederlandse
taal ver toont ons een bizar en cr uciaal
verloop. De baker mat van de Nederlandse
taal was in het Zuiden. Wij kennen een
rijke en standvastige SCHRIFTELIJ K E
traditie in Vlaanderen (van west naar
oost), die sinds de XII eeuw bestond.
Later, in de tweede helft van de XIV eeuw
zette provincie Brabant deze traditie
voor t. In de tijd van de grote economische
en politieke neergang van de Zuidelijke
ter ritoria kwamen de Noordelijke
provincies (voor namelijk Holland) aan
het hoofd van o.a. de taalontwikkeling
staan.
“De Gouden Eeuw” was de bloeitijd
voor het noorden in alle opzichten.
Economisch, geestelijk, cult ureel... Het
Hollands (let op!) werd een betrouwbare
basis voor de verdere ontwikkeling van
een taal die wij later het Nederlands
zullen gaan noemen. De taal die zich
boven alle zusterdialecten als bindmiddel
verheft.
De (Vlaamse) zuidelijke provincies
bleven tot het begin van de XIX eeuw
af han kelijk eerst van Spanje, later
bijna 100 jaar lang van Oosten rijk,
vanaf het einde van de XVIII eeuw van
Fran k rijk. De plaatselijke taal (laten we
die gemakshalve Vlaams noemen) stond
in die tijd onder buitengewone dr uk van
die taalkolossen. Pas aan het eind van de
XVIII eeuw (!) verschijnen publicaties
van zeer lage kwaliteit, ter wijl het
noorden al lang voor die tijd aan de
wereldcult uur de namen van de cor yfeeёn
Vondel, Hooft, Bredero, Kats e.a. had
geschon ken. Het noorden ontwik kelde
zich gelijk matig. De Gouden Eeuw in het
noorden is de begintijd geworden van
het splitsen, divergeren, UIT ELK A AR
GA AN van wat ooit een eenheidstaal
was. En dat is logisch. Het Nederlands
(de noordelijke variant) in Belgiё was
toen (na 1830 en later) niet erg geliefd.
Het tot het einde van de XVIII eeuw
Nederlands sprekende Br ussel was
Franssprekend geworden – een voorbeeld
van onvoorspelbare ontwikkelingen. Wie
n u i n B r u s s el ko m t k a n d a a r n ie t m a k kel ij k
met zijn kennis van de Nederlandse taal
pronken. Frans, quasi-Frans, quasi-
Nederlands, Brussels.
Er heerste in Rusland vroeger in
de X X eeuw een echt ter minoligisch
gewir war omtrent de toen bestaande
termen Nederlands – Hollands – Vlaams.
Zelfs onder de taalgeleerden vor mde het
probleem van een niet zekere kennis. De
doorsnee lezer moest zich toen verheugen
met een evidente en alledaagse oplossing:
boeken uit Belgiё werden uit het “Vlaams”
ver taald, boeken uit Nederland ver taalde
men uit het “Hollands”. Soms werden
boeken “overgezet” uit het Nederlands.
Me n w i ld e d a a r bij n ie t s t i l s t a a n bij h e t fe it
dat er eigenlijk geen “Vlaams” bestond en
dat het “Hollands” iets anders betekende
dan wat men daarmee bedoelde. De grote
A.A.Refor matski gebr uikte voor 1965
ook consequent “Hollands”.
Het zuiden was bezig na de
Revolutie van 1830 de positie van de
tweede staatstaal te bepalen. Willems,
de geestelijke vader van de Vlaamse
Beweging in Belgiё, vocht voor een
eigen taal met “de haegemonie van het
Hollands”, wat in zijn voorstelling toen
gelijk stond met Noord-Nederlands. De
geniale dichter, Westvlaamse priester
G.Gezelle, maakte een ijdele poging die
traditie voor t te zetten, maar met weinig
vr ucht.
Naar mijn mening moet een taal in de
vergelijkbare sit uatie een taalbasis UIT
ZICHZELF en ZONDER een inmenging
van buitenaf ontwik kelen. Het Nederlands
in het noorden volgde de weg van een
nat uurlijke en consequente ontwik keling,
ter wijl het bestaan van het Nederlands in
Belgiё min of meer kunstmatig tot stand
kwam. De status van het ABN (oude
naam) in Belgiё is wan kel: Antwer pse
en Gentse professoren spreken onder
13
Nieuwsbrief 2011 (1)