Valeria Reutava, Minsk - DOEN

Nieuwsbrief 2011 (1)
Voor sommige wetenschappers
is het kennelijk interessanter over de
bekende en concrete dingen te spreken
dan te gissen over een toekomst van
één of andere taal. De geschiedenis van
iedere taal komt vroeg of laat voor de
noodzakelijk heid te staan een duidelijk
antwoord te geven op de hamvraag – of je
schrijf- en spreektaal zich ook consequent
zal ontwikkelen als volwaardig element
van een communicatiesysteem.
Talen lijken op mensen. Zij komen
en gaan. Tientallen talen (eerder taaltjes)
verdwijnen nu van de aarde ieder jaar.
De “grote” talen existeren naast elkaar
om ooit in een toekomst hun w urgende
klauwen in een strijd op leven en dood
uit te spreiden.
Het Nederlands van nu, gelijk veel
andere talen, groot en klein, verkeert
in de sit uatie van een te betwijfelen
zelfstandigheid. Met “van nu” bedoel
ik het proces van verengelsing van de
Nederlandse taal dat ruim veertig jaar
geleden begonnen is. Daarmee bedoel ik
ook in de eerste plaats een lavineachtige
en alles ver nietigende toestroom van,
vooral, Engelse woorden. Of ze allemaal
later echte leenwoorden zullen worden
12
Verleden, heden, toekomst
(Vladimir Belo-oesov, MGU)
en of er daar voor bergingr uimte was
gespaard in het Nederlandse bestand
zullen we verder zien: het proces van
adaptatie is niet altijd te voorspellen.
Lezer, let op: de “gastwoorden” komen,
ze kunnen geweigerd worden door de
sprekende gemeenschap; maar zij blijven;
ze blijven en gedragen zich als de baas.
In dit opzicht is de positie van het
Nederlands tegen de achtergrond van
andere talen heel interessant. Heel
problematisch lijkt me het lot van het
Engels dat in verschillende plaatsen van
de wereld, op verschillende manieren zal
worden gesproken en geschreven zoals het
bij hem / haar opkomt. In zo’n taal zal men
allesbehalve aan een uitspraak denken.
Dat zal een “overkoepelende taal” moeten
worden met eerder mechanische functies
van transpor t van nuttige infor matie en
geen emotioinele nuances. Nauwelijks
zal in zo’n per plaats gespecialiseerd
Engels een gedicht of een roman worden
geschreven. Men kan zich verheugen met
een naïeve gedachte dat de Literat uur
in de nationale talen in de ter ritoriale
“cult urele catacomben” zal proberen
te overleven. Of zal er in die tijd geen
behoefte meer aan kunst en cult uur meer
bestaan? In de ogen van en taalpessimist
is er een “taalwinter” aan het komen.
Tot nu toe spraken wij over “het
Nederlands”. Maar deze taal manifesteer t
zich in tenminste twee ter ritoriale
varianten: in het noorden (Nederland)
en in het zuiden (Vlaams Belgiё). Het
probleem van het zelfbehoud wordt
dubbel zo moeilijk, omdat in elk van die
regionen eigen, oorspron kelijke oorzaken
zijn om de buitenlandse invasie toe te
juichen of daar tegen te strijden.
De meeste geleerden kijken nu zeer
desolaat de toekomst in en de vraag:
“Gaat het Nederlands teloor?” vindt bij
heel veel wetenschappers een positief
antwoord. Vergissen is menselijk. Zonder
zich tot de losers van het leven gerekend
te willen worden, bedriegen ze zichzelf
door de wereld met allerlei hypotheses
te ver rijken. Nou, gissen en misrekenen
doet daarom iedereen: politici, economen,
astronomen, ban kiers. Op het eerste
gezicht zijn dat allemaal mensen van wie
je niet zegt dat ze van het leven geen
kaas hebben gegeten. NIETS is waarheid
geworden, behalve de waar geworden
voorspelling van Or well over 1984.