De meesters van de wegen van de Koperen Berg of wie traag ...

De meesters van de wegen van de Koperen Berg of wie traag opzadelt maar snel rijdt
Door Mr. Oxana van der Molen, Langelaar Klinkhamer Advocaten
Voorwoord
Oktober in Rusland. Oktober wordt door de Russen van mijn generatie vooral geassocieerd
met magische geluiden van het deel “Oktober” uit de “Vier Seizoenen” van Pjotr Iljitsj
Tsjaikovski, de Russische nationale Lerarendag en de maand van de socialistische revolutie.
Voor mij zelf heeft “oktober” nóg een betekenis: na bijna 10 jaar weg uit Rusland mijn eerste
weerzien van mijn vaderland, een zakelijke reis naar Yekaterinburg in de Oeral. Dus niet als
toerist of op bezoek bij de familie of vrienden maar als commercieel juriste, die deel neemt
aan de handelsmissie voor de Nederlandse transport- en logistieke sector.
In de sprookjes van de beroemde Russische schrijver Pavel Bazhov, die uit deze regio
afkomstig is, leest men over de talloze schatten van het Oeralgebergte en de verschrikkelijke
en prachtige eigenaresse van deze schatten – de Meesteres van de Koperen berg. De zakelijke
missie had tot doel op zoek te gaan naar de “meesters van de wegen”, niet de sprookjeswegen
maar reële moderne wegen over welke de rijkdommen van de regio en het land worden
vervoerd.
Ik ging naar het land waar ik geboren en getogen ben, waar ik de onstuimige perestrojkajaren
heb meegemaakt en werkervaring bij de commerciële ondernemingen heb opgedaan. Deze
reis heeft mij de unieke mogelijkheid gegeven om mijn land en landgenoten na een lange
afwezigheid met andere ogen te zien. Daarvoor mijn dank aan het Nederlands Centrum voor
Handelsbevordering en in het bijzonder Marieke van der Wilk, die in opdracht van het
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, in samenwerking met NEA
Transportonderzoek en training (Adriaan Roest Crollius en Nina Nesterova ), de
handelsmissie naar de regionale hoofdstad van de Oeral, Yekaterinburg heeft georganiseerd.
Inleiding
Er zijn maar weinig mensen die twijfelen aan het enorme potentieel van het zakelijke
Rusland. Iedereen kent de enorme natuurlijke bronnen die nog gedurende lange periode
uitgewonnen zullen worden. Niet iedereen is zich echter bewust van het feit dat, ondanks alle
moeilijkheden en uitdagingen van het moderne Rusland in het proces van businessevolutie,
1

het land met succes de nieuwe businesscultuur ontwikkelt en de opmars van getalenteerde,
goed opgeleide en ambitieuze jonge ondernemers laat zien.
Oeral Federale district is samengesteld uit een aantal arrondissementen (oblast): de Koergan,
Sverdlovsk, Tjumen, Tsjeliabinsk arrondissementen, het autonome district Hanty-Mansi en
Yugra en het autonome district Yamalo-Nenets. De totale oppervlakte is 3 073 200 km 2 , met
een bevolking van 14 516 000 inwoners. Yekaterinburg, de hoofdstad van Sverdlovsk
arrondissement, is de vierde grootste stad van de Russische Federatie met een bevolking van 1
miljoen 343 839 duizend inwoners en bekleed met de status van het centrum van het Oeral
Federale district.
Na Moskou en Sint-Petersburg is Yekaterinburg het derde transportknooppunt van de
Russische Federatie. Zes federale snelwegen kruisen in dit knooppunt: federale route M5
“Oeral”, autosnelweg Р242 richting Perm, autosnelweg Р351 richting Tjumen, autosnelweg
Р352 richting Nizjni Tagil-Serov, autosnelweg Р354 richting Chadrinsk-Koergan en
autosnelweg Р355 richting Polevskoi.
1
2

De snelweg van Yekaterinburg naar Tsjeliabinsk behoort tot de Aziatische route AH7 (de
route begint in Yekaterinburg en loopt door het territoir van zeven staten: Rusland,
Kazachstan, Kirgizstan, Oezbekistan, Tadzjikistan, Afghanistan en Pakistan. Het eindpunt –
Karatchi. Totale lengte van de route is 5868 km. Het wegennet dat van federale betekenis is in
de regio omvat in totaal 10800 km met een doorlatingscapaciteit van ruim 1,2 miljoen
voertuigen.
De vorming van Yekaterinburg als belangrijk transportknooppunt is voornamelijk bepaald
door de voordelige geografische ligging van de stad: op een laag gedeelte van het
Oeralgebergte was het vrij eenvoudig om autowegen te bouwen die de Europese en de
Aziatische gedeeltes van Rusland verbonden.
Door de bijzonderheden van de geografische ligging, territoir en specifieke
transportmodaliteiten had de Oeral regio een eigen ontwikkelingsstrategie nodig. Deze
strategie is gecreëerd en houdt rekening met de eigenaardigheid van economische activiteiten
in de regio.
Het Ministerie van Transport en Wegen van het Sverdlovsk arrondissement past een nieuw
concept toe bij de ontwikkeling van het transport- en logistiek systeem van de regio in de
periode tot 2015. Het doel is het bouwen van 1,5 miljoen m 2 opslagcapaciteit en het
verwerken van 60 miljoen ton vrachtgoederen per jaar. De ontwikkelaars hebben het
voornemens om de investeringen in dit project binnen acht en half jaar volledig terug te
verdienen.
De belangrijkste projecten van de regio zijn een Euro-Aziatisch logistiek centrum, een
intermodaal logistiek centrum bij de vluchthaven Koltzovo en een aantal grote logistieke
centra in de omgeving van Yekaterinburg.
Een lopend strategisch project voor Rusland is een nieuwe autosnelweg die “de weg des
levens” wordt genoemd en die de twee krachtige regio’s zal verbinden: het Sverdlovsk
arrondissement en het autonome district Hanty-Mansi. Deze snelweg zal de effectieve transit
van cargo’s uit Siberië naar het Europese gedeelte van het land waarborgen en het begin van
exploitatie van natuurbronnen van Pool-Oeral en pre-Pool Oeral mogelijk maken.
3

Koltzovo, een van de meest moderne vluchthavens van Rusland, en de Sverdlovsk
spoorwegen (filiaal van OAO “Russische spoorwegen”) die voor 1500 km deel van de
Transsibirische spoorlijn uitmaakt en in de noordelijke richting de poolcirkel oversteekt
worden met succes voor de ontwikkeling van de regio gebruikt. Daarmee maakt het
Sverdlovsk arrondissement deel uit van het globale transportsysteem en kan het een van de
grootste transport- en logistieke centra worden.
In lijn met de nieuwe mogelijkheden gebruikt de zakelijke Oeral zowel nieuwe als oude
vertrouwde instrumenten. Een van deze instrumenten is de vereniging van de logistieke
ondernemingen in de “Oeral Logistieke Associatie”. Associatie is in Rusland een vertrouwde
vorm van samenwerking tussen bedrijfsleven en de overheid. Ondersteuning bij de
ontwikkeling van nieuwe technologieën en trends in de logistiek - een van de belangrijkste
doelstellingen van de Oeral Logistieke Associatie - worden bereikt door gezamenlijke
inspanningen van de autoriteiten van de Oeral regio en de logistieke bedrijven gesteund door
de regionale spooroperators.
De behoefte aan associatie is ontstaan door problemen die door afzonderlijke
transportbedrijven niet opgelost konden worden zoals:
- een groot aantal concurrenten die de aantrekkelijkheid van de logistieke markt hebben
ontdekt maar geen voldoende kwaliteit kunnen bieden,
- het toenemende vrachtvervoer dat tegen beperkingen in infrastructuur aan botst,
- de grote afstand tot de in- en uitvoermarkten van Europa, China en het Midden-Oosten,
- het gebrek aan investeringen,
- onvoldoende gekwalificeerd personeel,
- het gebrek aan coördinatie van vrachtstromingen in het kader van strategische visie van
de ontwikkeling van de regio.
De Associatie bestaat voor 70% uit transport- en logistieke ondernemingen, voor 9% uit ICT
bedrijven, voor 9% uit industriële ondernemingen, voor 4% uit verzekeringsmaatschappijen,
voor 4% uit douanebrokers, en voor de resterende 4% uit handelsondernemingen. De
voorzitter van de Oeral Logistieke Associatie, Nikolai Tushin, heeft de twee belangrijkste
factoren die invloed op het functioneren van de logistieke ondernemingen hebben benoemd:
- de hervorming van het Russische spoor;
2
4

- de sterke stijging van de prijzen voor het vervoer over de weg.
De consequenties van de hervorming van de Russische spoorwegen zijn de nieuwe
rijschema’s, veranderingen in de eigendomsverhoudingen en nog intensiever gebruik van het
vervoer over het spoor. Dit alles zal zijn tol bij de consument opeisen.
Het spoorwegtransport in de Sovjetperiode werd gekenmerkt door de manier waarop het
spoor werd gebouwd: van de poort van de producent tot de poort van eindgebruiker.
Gedurende de laatste 20 jaar is dit sterk veranderd: de eigenaren van de spoorlijn leggen het
spoor liever tot de knooppunten waarvan de lading wordt geleverd naar de
distributieterminals. In tegenstelling tot de situatie in de regio Moskou, waar de oude
logistieke centra verdwijnen en worden verplaatst naar de Russische grens, worden in het
Oeral district grote logistieke capaciteiten gebouwd die uitgerust zijn met de modernste
technologie.
Omdat de vervoercorridor Berlijn-Moskou-Yekaterinburg goed functioneert, ligt de focus
vooral op de ontwikkeling van de projecten in de richting van het Midden-Oosten, Egypte,
Syrië en China, die een belangrijke impuls zullen geven aan businessontwikkeling in de regio.
Een ander belangrijk accent ligt op de ontwikkeling van een redelijk en geharmoniseerd
beleid met betrekking tot de tarieven en vereenvoudiging van de douaneprocedures. De
ontwikkeling van het beleid is gebaseerd op de nieuwe douane-unie tussen Rusland, Wit
Rusland en Kazachstan. Zodra het doel van deze harmonisatie wordt bereikt, verwachten de
lokale overheden en bedrijven een aanzienlijke toename van het vrachtverkeer uit China via
Kazachstan waarmee de behoefte aan moderne logistieke faciliteiten zal toenemen. Het
veiligstellen van dit project, in combinatie met de andere projecten, die gericht zijn op andere
gebieden (Polar Oeral, China, Japan, Midden-Oosten, Egypte en Syrië), vergt grote
investeringen. Momenteel worden alle financiële middelen door de regionale ondernemingen
en overheden geïnvesteerd. De omvang van het reeds geïnvesteerde kapitaal voldoet nog niet
aan de behoefte aan investeringen en vandaar is er veel belangstelling voor onze
handelsmissie uit Nederland.
Er zijn bijna grenzeloze mogelijkheden voor samenwerking voor Nederlandse
ondernemingen, met name gezien nog maar een relatief klein aantal westerse bedrijven in de
regio werkt en de toegenomen stabiliteit van het Russische bedrijfsleven.
5

3
Centraal Rusland, grotendeels Moskou en St. Petersburg, zijn niet langer een terra incognita
voor de Nederlandse ondernemers. Dit ondanks alle verschillen in de zakelijke cultuur,
bureaucratie, corruptie en tekortkomingen in de wetgeving.
Een voorbeeld van een succesvol internationaal bedrijf van Nederlandse oorsprong in Rusland
is Tebodin Consultants & Engineers. In 1994 heeft Tebodin een kantoor in Moskou geopend,
gevolgd door St. Petersburg en in 2006 Yekaterinburg. Medewerkers van het kantoor van
Tebodin in Yekaterinburg hebben een belangrijke rol gespeeld bij de beeldvorming over het
Nederlands bedrijfsleven in Rusland.
Na kennismaking met deze mensen besef je dat de belangrijkste rijkdom van de Russische
Federatie geen olie is, geen gas of edele metalen, maar menselijk potentieel: hoogopgeleide,
intelligente, gedreven en ambitieuze mensen. Ondernemingen die dergelijke partners in
Rusland vinden blijven lang een belangrijke rol op de Russische markt spelen.
De Netherlands Business Support Office (NBSO), opgezet door de ministeries van
Buitenlandse Zaken en Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (Nl EVD International),
helpt Nederlandse bedrijven bij hun activiteiten in de regio.
Er is een solide basis voor de ontwikkeling van economische betrekkingen met deze voor
Nederlandse begrippen afgelegen regio. De Nederlandse handelsmissie werd ontvangen op
het niveau van het regionale Ministerie van Transport van het Sverdlovsk arrondissement met
oprechte belangstelling en intentie om de nieuwe contacten in contracten om te zetten. Het
lijkt alleen een kwestie van weinig tijd en berekeningen te zijn.
Wie eerst komt wie eerst maalt. De “eersten” zijn er al, degenen die het gedurfd hebben om
risico te nemen plukken nu al vruchten. Welke Nederlandse onderneming zal de
eerstvolgende worden? Er is nog voldoende ruimte voor verschillende activiteiten, met name
voor de transport- en logistieke sector.
6

Russen beschrijven zichzelf als volk dat langzaam opzadelt maar snel rijdt. Dit houdt in dat de
voorbereidingsfase traag kan verlopen maar zodra deze fase over is komen de snelle
ontwikkelingen. Voor mijn landgenoten in de Oeral is het de tijd van snel rijden, letterlijk en
figuurlijk. Mijn conclusie is: de meesters van de wegen van de Koperen berg zijn voorbereid
om het potentieel van deze wegen te delen zolang als het wederzijdse voordelen oplevert. De
wegen van de regio staan open voor de nieuwe toetreders.
Mr. Oxana van der Molen,
Legal counsel bij Langelaar Klinkhamer Advocaten. Het kantoor is gespecialiseerd in
transportrecht, verzekeringsrecht, aanvaringsrecht, contractrecht, handelsrecht,
vennootschapsrecht, arbitrages, nationale en internationale incassozaken en juridische
ondersteuning van ondernemingen bij de betrekkingen met Oost-Europese partners.
Voor meer informatie zie www.marelegal.com
7