p Open brief aan de minister-president p Twee versies van Karel ...

Noten
een begaafd architect met interesse in de klassieke
(of eigenlijk: Salomontische) vormgevingsprincipes en
harmonieleer. Juist in de beperking toont De Bray zijn
vakmanschap.
Uit een boedelinventaris van Rembrandt weten we
dat ook deze meester dit gebouw heeft uitgebeeld in
een schilderij. Hij koos ‘de inweijdingh van den tempel
Salomons’ en schilderde die in ‘in ’t grauw’, dus in monochrome
kleuren. Bij zijn faillissement in 1656 schatte
Rembrandt de waarde ervan op 31 gulden. 11 Helaas is
dit werk – voor zover bekend – niet bewaard gebleven.
Het maakt De Brays geschilderde reconstructie uniek.
Het is niet alleen een sleutelstuk in de carrière van de
schilder-architect Salomon de Bray, maar ook een
onthullend manifest in de architectuurgeschiedenis s
Anna Tummers
Conservator oude kunst
1. Het enige andere gedocumenteerde
architectuurstuk door Salomon
de Bray, Gezicht in een tempel of
De tempelgang van Maria, is in
1933 in Berlijn verhandeld, zie
G. Wuestman in P. Biesboer et al.,
Salomon, Jan, Joseph en Dirck de
Bray: vier schilders in één gezin,
tent. cat. Haarlem (Frans Hals
Museum) en Londen (Dulwich
Picture Gallery) 2008, cat. nr. 11,
p. 56, afb. 1.
2. C.J.R. van der Linden, ‘De symboliek
van de Nieuwe Kerk van
Jacob van Campen te Haarlem’,
Oud Holland 104 (1990), pp.
1-31, vooral pp. 6-7.
3. C. Huygens, Briefwisseling, ed. E.J.
Worp, dl. 2, 1913, nrs. 1046 en
1509. De tweede brief is geschreven
in 1636 op het moment dat
21 VERENIGING REMBRANDT ZOMER 2011
Huygens het boek terugzond
naar Wicquefort.
4. S. de Bray, De architectura moderna
ofte Bouwinge van Onsen
Tijdt, Haarlem 1631, heruitgave
ed. E. Taverne 1971.
5. Zie E.-J. Goossens, Schat van beitel
en penseel, Het Amsterdamse
stadhuis uit de Gouden Eeuw,
Zwolle 1996, p. 18 ff.
Jan (ca. 1627-1698)
Salomon oudste zoon
Jan is de bekendste
kunstenaar van de
familie. Hij schilderde
zowel historiestukken
als portretten. Na
de dood van Frans
Hals werd hij de
toonaangevende
portrettist van het
Haarlemse patriciaat
(zie p. 25 voor een
schilderij van zijn
hand).
In 2008 was in het Frans Hals Museum een tentoonstelling
te zien met de titel ’t Zit in de genen! Deze overzichts-
tentoonstelling liet het publiek kennismaken met het
Haarlemse kunstenaarsgezin De Bray, dat niet minder
dan vier schilders telde.
6. J.B. Villalpando, ed. T. Morrison
(vertaling) en M.J. Ostwald
(voorwoord), Juan Bautista
Villalpando’s Ezechielem Explanationes:
A Sixteenth-Century
Architectural Text, Lewiston
2009, voorwoord.
7. W. Hermann, ‘Unknown designs
for the “Temple of Jerusalem” by
Claude Perrault’, Essays in the
History of Architecture presented
Wie is wie in de
familie De Bray?
Salomon (1597-1664)
Het hoofd van de familie, Salomon de Bray,
was een veelzijdig man. Naast schilder
was hij architect, stedenbouwkundige,
dichter, theoreticus en ontwerper van
zilverwerk. Als schilder produceerde
hij vooral historiestukken.
Joseph (ca. 1632-1664)
Wellicht om niet te hoeven
concurreren met zijn
vader en oudste broer,
koos Joseph een ander
specialisme. Hij legde zich
toe op het schilderen van
stillevens en bloemstukken.
Met zijn vader behoorde
hij in 1664 tot de
slachtoffers van de pest,
die zwaar toesloeg bij de
familie De Bray.
to Rudolf Wittkower, Londen
1967, pp. 143-158, vooral p. 144.
8. De Bray (noot 4), p. 2, gebruikt
de term ‘Lelienwerck’. Zie ook
de inleiding op dit werk door
E. Taverne, en I Koningen 7:9.
9. Van der Linden, op. cit. (noot 2);
Goossens, op. cit. (noot 5); G.
Schwartz, ‘The Temple Mount in
the Lowlands’, in Y. Kaplan (red.),
The Dutch intersection: The Jews
Dirck (ca. 1635-1694)
De jongste van de drie
schilderende zonen van
Salomon de Bray begon
als prentmaker, maar zou
uiteindelijk in de voetsporen
van zijn vader en
broers treden. Net als de
vroeg overleden Joseph
richtte Dirck zich op het
(bloem)stilleven. Het
Mauritshuis wist onlangs
een van de zeldzame
schilderijen van zijn
hand aan te kopen
(zie pp. 22-25).
and the Netherlands in Modern
History, pp. 111-119, 461-477.
10. F. Lammertse, ‘Salomon de Bray:
Schilder, bouwmeester en theoreticus’,
in Biesboer et al., op. cit.
(noot 1), pp. 9-16.
11. The Getty Provenance Index, Item
0078 from Archival Document
N-1848. Met dank aan Marten
Jan Bok van de Universiteit van
Amsterdam voor deze verwijzing.