ontwerp Atelierwoning Roland Holst - architectenbureau Fritz

context landschap
Het landgoed De Buisse Heide bevindt zich in Noord-Brabant ten westen van
Zundert. De Belgische grens is vlakbij. De gebouwen van het landgoed zijn geplaatst
op een driehoekig terrein van 201 hectare, omgeven door bos en open heidevlakte.
het landgoed
Het landgoed De Buisse Heide omvat een aantal gebouwen die vanaf het begin
van de 19e eeuw op de ontgonnen grond gebouwd werden. Daarbij behoren een
boerderij met een herenkamer, het landhuis De Buisse Hoeve, natuurlijk het atelier,
nog een boerderij, een boswachterswoning en twee landarbeiderswoningen.
In 1914 erfden schrijfster
Henriette Roland Holst-van
der Schalk en haar broer
het landgoed. Samen met
haar echtgenoot Richard
Roland Holst gebruikte zij
het landgoed als verblijf
tijdens de zomermaanden.

H.Th Wijdeveld
Een belangrijke ruimte is de Herenkamer
in de boerderij De Buisse Hoeve.
Deze is cultureel-historisch gezien van
grote waarde. Henriette Roland Holst
ontving veel bekende gasten op de
Buisse Heide zoals Herman Gorter,
Willem Drees, Berlage, Piet Kramer en
vele anderen. Zij logeerden allen in de
Herenkamer, die in 2005 in opdracht van
de Vereniging Natuurmonumenten door
architectenbureau Fritz gerestaureerd is.
H. P. Berlage P. Kramer H. Gorter A.J. Derkinderen
In 1919 ontwerpt de eerste vrouwelijke
architecte in Nederland Margaret
Staal-Kropholler een atelier voor de
beeldend kunstenaar en kunstcriticus
Richard Roland Holst. Het atelier heeft
een expressionistische, organische
uitstraling in de stijl van de Amsterdamse
School. De plattegrond lijkt op een vlieger
met in het zuiden de smalle ‘staart’ en
een opening naar het noorden.
de gasten
...ben bij je op de Buische Heide, wij zitten,
genoegelijk aan ’t ontbijt. Dan komt
de post; je leest, je schrijft; wij gaan wandelen,
plukken bloemen, zoeken paddestoelen
en bramen. Dan ben je bij de hond,
spreekt haar goede woorden toe, geeft
haar een versnapering. -Wij eten het noenmaal
en wandelen weer. Luister, luister,
“de stilte der natuur heeft veel geluiden”.
H.Th. Wijdeveld aan Henriette Roland
Holst, augustus 1946
W. Drees
het atelier
De toegepaste materialen zijn baksteen,
riet en hout. De gevelwanden zijn laag en
worden door een fors overstek van het rieten
dak beschut. Aan de zuidgevel bevinden
zich twee grote schuiframen en een houten
deur met ruitjes beglaasd met albast, een
geschenk van architect Wijdeveld aan zijn
vriend Roland Holst. De oost- en westgevel
hebben een gesloten karakter. Smalle
horizontale lintramen met bol zijn direkt onder
het rieten dak geplaatst. De brede noordgevel,
waarachter zich het atelier bevindt, heeft een
groot raam in trapeziumvorm. In een latere
verbouwing werd dit raam naar beneden
verlengd en kreeg het een roedenverdeling.
Aan de westgevel wordt de bezoeker langs
een gebogen muurtje naar de entree van
het atelier geleid. Boven de deur is het dak
opgetild waardoor aan deze gevel het riet
een markante, golvende beweging maakt.

de plattegrond
De plattegrond van het atelier heeft de vorm van een vlieger. De zeer symmetrische indeling geeft ruimte aan het
hoge atelier in het noorden en de lagere zogenaamde zuidkamer. Aan de oost- en westwand bevonden zich smalle
bergruimten. In het oorspronkelijke ontwerp uit 1919 oriënteren de buiten- en binnenmuren zich vanuit een fictief punt
in het zuiden. Bij een verbouwing in 1963 zijn muren verplaatst om ruimte voor slaapkamers te maken. Opvallend is
dat de nieuwe muren nu naar een centraal punt in het noorden wijzen, tegen de aard en het karakter van de ruimte in.
1919 1963 - nu
concept
1919 nu
straks

toen...
nu...

Het atelier moet weer terug naar zijn eenvoudige, symmetrische
plattegrond met het belangrijke fictieve orientatiepunt! De
binnenmuren worden weer op de stralen van 1919 gezet, zodat de
atelierruimte zich naar het grote raam opent.
Toch wordt er ook rekening gehouden met de nieuwe functie van
het gebouw. De voormalige bergingen langs de oost- en westgevel
zijn in de breedte vergroot zodat er kleine maar comfortabele
slaapkamers, een keuken en een badruimte ontstaan.
Het grote raam in het atelier wordt van zijn roedeverdeling bevrijd
en krijgt weer zijn oorspronkelijke trapeziumvorm terug. Het later
verlengde onderdeel blijft bestaan, maar wordt wel qua kleur in
het muurwerk van de gevel opgenomen. De stolpramen aan oost-
en westgevel worden vervangen door de oorspronkelijke smalle
lintramen. Zo kan ook de kap weer in de oude staat teruggebracht
worden. Natuurlijk komt ook het ornament aan de zuidgevel boven
de deur met het albast weer terug!
De schouwen uit 1919 worden zowel in de zuidkamer als ook in het
atelier gereconstrueerd.
plan voor de toekomst...
“...Erg goed is dat de zijwanden van het
atelier naar ´t licht toe zijn gekeerd.”
Roland Holst aan Margaret Staal-Kropholler 1918
reconstructie
Het grote raam van de noordgevel krijgt weer zijn
oorspronkelijke indeling. Het grote trapeziumraam
wordt in de oorspronkelijke groen-blauwe kleur
geschilderd. Het later toegevoegde onderste deel
wordt aan de kleur van de baksteen aangepast.
De stolpramen aan oost- en westgevel
worden vervangen door de smalle lintramen.
Aan de zuidgevel wordt de oorspronkelijke
deur teruggeplaatst inclusief
albast. Het ornament dat zich boven
de deur bevond wordt reconstrueerd.

het trapeziumraam
Het grote raam in het atelier
zoals het oorspronkelijk in
1919 was, zonder verlenging.
Geen direct zicht naar buiten.
In 1963 werd het raam naar beneden
verlengd. Met de nieuwe functie
als woonruimte is het noodzakelijk
om het verlengde raam te houden,
alhoewel de roeden weer verdwijnen.
kwaliteit

functionaliteit
totaal zijn er 6 slaapplaatsen
1 tweepersoonsbed (rood)
1 stapelbed (groen)
2 slaapbanken (blauw)