Notitie Beschermd dorpsgezicht - Vereniging Oud Oegstgeest

Notitie Beschermd dorpsgezicht
Juni 2008
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau
Februari 2008
Vereniging Oud Oegstgeest

Notitie Beschermd dorpsgezicht
Juni 2008
Vereniging Oud Oegstgeest

Oegstgeest mooier in beschermd dorpsgezicht
Nadere regels te stellen aan bouw- en verbouwplannen in
de gemeente Oegstgeest
1. Inleiding
De Vereniging Oud Oegstgeest (VOO) geeft in deze notitie een visie op de manier waarop in de
gemeente Oegstgeest kan worden omgegaan met de eisen, die kunnen worden gesteld aan bouw- en
verbouwplannen in het algemeen en in beschermde dorpsgezichten in het bijzonder.
Dit is ons inziens nodig, omdat in de afgelopen jaren de inrichting van ons dorp en het vooraanzicht
van huizen in vele straten door verbouwingen nogal zijn veranderd. Veranderingen die niet altijd veranderingen
ten goede zijn gebleken. Soms is het een ratjetoe geworden, waar eenduidigheid en harmonie
met de directe omgeving ontbreken.
Het is bovenal nodig omdat Oegstgeest, zeker in de kern die gebouwd is vóór de Tweede Wereldoorlog,
een prachtige en unieke afwisseling kent van wisselende bebouwing en groen: voor en achter de
woningen en in de straten en lanen. Verdere aantasting daarvan doet veel teniet aan belangrijke bebouwingskenmerken
van onze gemeente.
In de zogenoemde Paarse nota heeft de VOO al in 1987 een uitvoerige schets gegeven. 1) Voor de volledigheid
is de Paarse nota hierbij gevoegd.
De onderhavige notitie sluit ook aan op en laat onverlet wat is gesteld in onze ‘Notitie voorontwerp
bestemmingsplan Oranje Nassau’ van 17 februari 2008.
Achtergrond van deze notitie vormen voorts de komende wijzigingen in de richtlijnen in de
Welstandsnota, het functioneren van de Welstandscommissie en de voorgenomen wijzigingen in de
bestemmingsplannen in het algemeen en in het bijzonder voor zover in het bestemmingsplan mede
een beschermd dorpsgezicht is opgenomen.
Het meer concrete doel van deze notitie is het doen van praktische voorstellen voor het versterken van
de ruimtelijke kwaliteit van Oegstgeest. De versterking is in het bijzonder bedoeld voor de beoordeling
van bouw- en verbouwplannen in en van beschermde gebieden en gebouwen. Daartoe is het naar onze
mening van groot belang, dat de beoordeling en advisering zoveel mogelijk vanuit een helder beoordelingskader
wordt gedaan.
Dat dient in de eerste plaats te gebeuren op het ambtelijke niveau, waar de plannen in eerste instantie
worden beoordeeld en aanvragers worden geadviseerd.
In tweede instantie zal een dergelijke beoordeling en advisering plaatsvinden op het niveau van de officiële
beoordelingscommissies, voordat tot besluitvorming wordt overgegaan. Ook voor dit stadium zijn
onze praktische voorstellen bedoeld.
Zie verder hoofdstuk 3 en 4 hierna.
Wij realiseren ons, dat de voorgestelde andere werkwijze hogere bestuurlijke lasten met zich meebrengt,
c.q. kan brengen. Aan de andere kant geeft duidelijkheid in richtlijnen en beoordeling helderheid
aan aanvragers en beslissers. We achten deze investering gewenst en verantwoord, omdat daarmee
het karakter van de ruimtelijke inrichting van de gemeente wordt gehandhaafd en versterkt.
1) Voorstel tot aanwijzing van waardevolle gebouwen c.a., Vereniging Oud Oegstgeest, september 1987.
Notitie Beschermd dorpsgezicht, juni 2008 3

2. Aan bouwprojecten te stellen eisen
In de genoemde VOO-notitie van 17 februari 2008 is een aantal suggesties gedaan voor voorwaarden
die kunnen worden gesteld aan het bouwen of verbouwen in een gebied van de gemeente dat is aangewezen
als beschermd dorpsgezicht. De VOO is nagegaan hoe elders in Nederland wordt omgegaan met
kaders voor de beoordeling van een beschermd dorpsgezicht. Daarbij zijn wij uitgekomen bij de
gemeente Haarlem. In de eerste plaats omdat deze gemeente een inzichtelijk en bruikbaar beleid heeft
ontwikkeld. En bovendien omdat bepaalde wijken daar qua bouwperiode en uitstraling overeenkomen
met wijken in Oegstgeest. In het bijzonder het gebied dat in Haarlem bekend staat als
‘Koninginnebuurt en Bos en Vaart’ doet denken aan onze wijken Wilhelminapark en Oranjebuurt. Ook
voor de andere Oegstgeester wijken zijn in Haarlem equivalenten te vinden.
In de gemeente Haarlem is een inzichtelijk systeem ontwikkeld van heldere voorschriften met een algemene
gelding, die per individueel geval worden toegepast zoals ze volgens de toelichting bij de voorschriften
bedoeld zijn. Hiertoe is een indeling in wijken gemaakt, waaraan de welstandsniveaus I, II en
III zijn toegekend. Hierbij speelt ook het waardevolle groen in een gebied een rol. Daardoor kan de systematiek
die daar is gevolgd ook worden toegepast in onze gemeente.
3. Twee welstandsniveaus
De VOO stelt voor om voor de wijken in Oegstgeest een indeling in niveaus te maken zoals dat in
Haarlem is gebeurd. Daarbij is de vraag gerezen of ook in Oegstgeest een driedeling nodig is. De
Haarlemse categorie II gaat over buitengebieden die Oegstgeest niet meer heeft, zodat deze voor
Oegstgeest geen zinvolle toevoeging biedt.
Daarom stelt de VOO voor de wijken in Oegstgeest in twee niveaus in te delen, te weten niveau I,
waarin een gedetailleerde toets van toepassing is, en niveau II, waarin een reguliere toets van toepassing
is.
De twee toetsen worden als volgt omschreven.
I. Gedetailleerde toets
Deze wordt toegepast bij:
beschermde dorpsgezichten en rijks- en gemeentelijke monumenten;
gebieden die op de nominatie staan om beschermd dorpsgezicht te worden.
In deze gebieden is het beleid gericht op het handhaven en versterken van de aanwezige hoge architectonische
kwaliteit en de omgevings- en cultuurhistorische waarden.
II. Reguliere toets
De reguliere toets geldt voor alle overige gebieden. Hier is het beleid gericht op het handhaven en
stimuleren van de verbetering van de bestaande kwaliteit.
Bekijken wij de gemeente Oegstgeest als geheel, dan kunnen we naar onze mening de gemeente als
volgt indelen in niveau I- en II-gebieden.
Niveau I
1. De Kerkbuurt;
2. Landgoed Oud-Poelgeest met Ezelsveld en Poelgeesterweg met aansluitend deel Laan van
Alkemade;
3. Rijksbeschermd dorpsgezicht Wilhelminapark en Geesten;
Notitie Beschermd dorpsgezicht, juni 2008 4

4. Gebied Bestemmingsplan Oranje Nassau (incl. beschermd dorpsgezicht Oranjepark);
5. Buitenlust;
6. De Grunerie;
7. Hofbrouckerpark met aansluitend deel Piet Heinlaan;
8. Park Van Brouchovenlaan;
9. De Rijks- en gemeentelijke monumenten in de gebieden van niveau II;
10. De cultuurhistorisch waardevolle objecten in de gebieden van niveau II.
Bij de definitieve vaststelling van bovenstaande gebieden wordt rekening gehouden met de in de Paarse
Nota aangegeven grenzen.
Niveau II
De overige gebieden.
De verschillende gebieden worden aangegeven op een samen te stellen cultuurhistorische waardenkaart.
Aan de gebiedsomschrijvingen wordt een reeks foto’s toegevoegd van gebouwen en eventuele
andere situaties die beeldbepalend worden geacht voor het desbetreffende gebied.
4. Het toetsen van de bouw en verbouwplannen in Oegstgeest
Het toetsen of is voldaan aan de voorwaarden van niveau I of II, dient te gebeuren aan de hand van de
voor de twee niveaus gestelde voorwaarden. Deze voorwaarden worden vertaald naar de omstandigheden
van het individuele geval. Dit gebeurt door een daartoe nieuw in stellen Bouwzorgcommissie.
Deze doet dat, evenals thans het geval is bij de huidige Monumenten- en de Welstandscommissie, in de
vorm van een advies.
Het college van B&W kan gemotiveerd van het advies afwijken. De adviezen zijn, evenals de
Collegebesluiten, openbaar.
Voor de twee niveaus zijn voor Oegstgeest de volgende criteria ontwikkeld. Het technische taalgebruik
is onvermijdelijk om misverstanden bij de beoordeling te voorkomen.
Criteria niveau I
Algemeen
• De bestaande gebouwde omgeving is het kwalitatieve referentiepunt voor ieder vergunningplichtig
bouwwerk. Dat wil zeggen dat een bouwkundige toevoeging of verandering de bestaande bouwkundige
dorpsstructuur, de typologie van gebouwen en de detaillering, kleur- en materiaalgebruik
ervan als uitgangspunt dient te nemen. Relevant hierbij is of de omringende bebouwing ontworpen
is als architectonische eenheid per bouwblok of een individuele uitstraling op pandniveau
heeft.
• Ingeval de bebouwing een representatief karakter heeft, dient dit te worden gehandhaafd.
Zichtbaarheid vanaf de straat
• Gevels aan de straatzijde dienen representatief te zijn voor de omgeving waarin zij staan.
• Het aan de buitenkant zichtbaar samenvoegen van panden is ongewenst.
Notitie Beschermd dorpsgezicht, juni 2008 5

Massa en vorm
• Aan- en uitbouwen alsmede bijgebouwen zijn ondergeschikt aan de hoofdmassa.
• De geleding van de bouwmassa behoort zich in maat en ritme naar de omliggende bebouwing te
voegen.
• Er is een architectonische eenheid tussen boven- en ondergevel.
• De bestaande afwisseling in de vormgeving van de kappen blijft gehandhaafd.
• De gevelopbouw en kapvorm van een pand worden gehandhaafd. Een uitzondering kan gelden
voor het maken van een opbouw op een plat dak. In dat geval dient er voor het blok of de straat
één passend type kap gedefinieerd te worden.
• Technische voorzieningen, zoals trappenhuizen, vluchttrappen en dakopbouwen voor installatietechniek
mogen niet zichtbaar zijn vanaf de straatzijde of openbare weg, noch vanaf rondom gesitueerde
hogere bebouwing, tenzij zij passen in het beeld van het gebouw en de omgeving.
Massa en vorm bij nieuwbouw
• Er is een harmonische verhouding tussen open en gesloten gevelvelden. Blinde en grote blinde
delen in gevels zijn niet toegestaan, evenmin als geheel of grotendeels open gevels. Dit betekent dat
bergingen en parkeergarages boven het maaiveld niet tussen de straat en de voorgevel mogen
liggen.
• De gevels bezitten een zekere mate van verticaliteit.
Detaillering, kleur en materiaal
• Kenmerkende, oorspronkelijke ornamentiek en detaillering dienen bij verbouwingen te worden
gerespecteerd.
• Voor nieuw aan te brengen voordeuren, kozijnen, balkon- en ander hekwerk, gootbakken, boeiboorden,
lateien boven vensters en deuren, windveren, enzovoort moeten uitgewerkte ontwerpen
worden gemaakt, die aansluiten aan de aanwezige ornamentering en detaillering.
• Bij het ontwerp dient er aandacht te worden besteed aan de details, waarbij wordt gestreefd naar
eenzelfde mate van verfijning als gebruikelijk is bij bestaande gebouwen.
• Indeling van raampartijen en kleurgebruik van kozijnen worden gehandhaafd of, indien mogelijk,
teruggebracht in de oorspronkelijke staat.
• Tenzij deze evident niet detoneren zijn materialen als betonsteen, grote oppervlakken (ongekleurd)
beton, kunststof of aluminium beplating, volkernplaat, spiegelend glas, vlakke plaatdeuren, stalen
dakpannen en dergelijke niet toegestaan voor zover zij in het zicht vallen. Kunststof, aluminium en
dergelijke is wel toegestaan voor zover dit gelijkwaardig is aan natuurlijk materiaal, onder meer
met betrekking tot dieptewerking en profilering.
• Gevels sluiten wat betreft materiaal, kleur en uitstraling aan bij de omgeving. Zij dienen daarmee
te harmoniëren, ook als het gebruikte materiaal afwijkend is.
• Historisch voegwerk wordt zoveel mogelijk gehandhaafd. Het te dik uitslijpen en het wijzigen van
de oorspronkelijke dikte van stoot- en lintvoegen is ongewenst.
• Houtwerk dient te worden geschilderd in kleuren die harmoniëren met die van de direct aaneengesloten
bebouwing. Signaalkleuren zijn niet toegestaan.
• Gemetselde erfafscheidingen dienen gehandhaafd te blijven.
Binnen een beschermd dorpsgezicht en voor monumenten geldt bovendien:
• Bouwwerken die buiten het beschermd dorpsgezicht vergunningvrij zijn, zijn hier licht-vergunningplichtig.
Notitie Beschermd dorpsgezicht, juni 2008 6

Criteria niveau II
Algemeen
• De bestaande gebouwde omgeving is het kwalitatieve referentiepunt voor ieder vergunningplichtig
bouwwerk. Dat wil zeggen dat een bouwkundige toevoeging of verandering de bestaande bouwkundige
dorpsstructuur, de typologie van gebouwen en de detaillering, kleur- en materiaalgebruik
ervan, als uitgangspunt dient te nemen.
• Relevant is of de omringende bebouwing ontworpen is als complex of een individuele uitstraling
op pandniveau heeft.
Massa en vorm
• Aan- en uitbouwen, alsmede bijgebouwen zijn ondergeschikt aan de hoofdmassa.
Detaillering
• Detaillering, kleur- en materiaalgebruik zijn per groep gebouwen gelijk.
• Bij woongebouwen wordt de eenheid van de geveldetaillering gehandhaafd.
• Kunststof en aluminium en dergelijke is slechts toegestaan voor zover dit gelijkwaardig is aan
natuurlijk materiaal, onder meer met betrekking tot dieptewerking en profilering.
Dakkapellen
• Voor dakkapellen dient er voor het blok of de straat één passend type kapel gedefinieerd te
worden.
De toetsing
De ambtelijke beoordeling in eerste instantie en daarna de Bouwzorgcommissie (zie onder 4.) passen
de bovengenoemde criteria toe op basis van de toelichting die in de diverse relevante stukken en notities
zijn neergelegd. Dit zijn in de eerste plaats de bestemmingsplannen. Daarnaast zijn voor de toetsing
relevant onder meer de Welstandsnota, de ‘Paarse nota’ en de onderhavige notitie.
De Bouwzorgcommissie slaat bij de toetsing tevens acht op de beeldbepalende foto’s.
5. De Bouwzorgcommissie
Thans kent de gemeente een eerste beoordeling van bouw- en verbouwplannen door het ambtelijk
apparaat. Vervolgens gaan de in de meeste gevallen bijgestelde voorstellen voor beoordeling en advies
naar de Welstandcommissie en, indien het gaat om gemeentelijke en Rijksmonumenten, naar de
Monumentencommissie.
Het functioneren van de Welstandcommissie is gebaseerd op de Welstandsnota. De welstandsnota
wordt momenteel herzien, omdat uit de evaluatie het kader onvoldoende en onvoldoende duidelijk is
gebleken. Daarom is de Welstandscommissie beperkt in zijn functioneren.
Met betrekking tot de Monumentencommissie wordt het als een bezwaar gevoeld dat deze wordt voorgezeten
door de voor het betreffende terrein verantwoordelijke wethouder. Dat past naar onze mening
niet meer in een systeem waarin ‘dualisme’ in het gemeentebestuur is ingetreden. De voorzitter dient
onafhankelijk te zijn.
Wij kunnen ons voorstellen dat deze voorgestelde verandering ingaat met ingang van de nieuwe raadsperiode.
Notitie Beschermd dorpsgezicht, juni 2008 7

Relevant in het kader van deze notitie is dat voor elke vergunningaanvraag in een beschermd dorpsgezicht
een advies van de Monumentencommissie nodig is, en vanzelfsprekend ook voor vergunningaanvragen
met betrekking tot een monument.
De VOO stelt voor de twee commissies samen te voegen tot één Commissie, de zgn.
Bouwzorgcommissie. Overigens is dat in de gemeente Leiden reeds nu het geval.
Het voordeel van één Commissie is dat er vanuit een en hetzelfde beoordelingskader naar bouw- en
verbouwaanvragen wordt gekeken en geoordeeld.
In de praktijk kunnen de diverse taken worden verdeeld, zodat overbelasting van de leden wordt voorkomen.
Cruciaal in een dergelijke opzet is dat de Bouwzorgcommissie haar eigen werkwijze kan bepalen, aan
de hand van de vastgestelde Welstandsnota en de bepalingen van de Monumentencommissie. Dit zal
betekenen dat bij de behandeling van alle bouwaanvragen niet altijd alle leden aanwezig hoeven te zijn.
Daar waar het gaat om een aantal eenvoudige aanvragen buiten een beschermd dorpsgezicht, zullen de
monumentenleden niet aanwezig behoeven te zijn. Vanzelfsprekend is hiervoor een daarop ingestelde
agenda-indeling van belang.
Cruciaal is ook dat de individuele leden voldoende tijd en gelegenheid krijgen een zaak op hun eigen
wijze voor te bereiden voor bespreking in de finale openbare zitting. Het belang van openbaarheid van
deze zitting is evident. Even evident is, vindt de VOO, dat de leden van de commissie zelf bepalen hoe
en met wie zij de zaak voorafgaand aan die zitting voorbereiden. Dit impliceert dat zij daarvoor meer
tijd krijgen dan thans het geval is. Vanzelfsprekend moet een en ander passen in de termijnen die er
wettelijk staan voor de procedures van de bouwvergunning.
Ook de ambtelijke ondersteuning en versterking dient aandacht te krijgen. Wij hebben begrepen dat
onze gemeente in dit opzicht een (te) beperkte ambtelijke capaciteit heeft, maar dat er aan wordt
gewerkt (samen met andere gemeenten in de regio) dit onderdeel van de organisatie te versterken.
Tenslotte acht de VOO het van belang dat de Bouwzorgcommissie een duidelijk Oegstgeester inbreng
heeft. Het is wenselijk dat minimaal één lid geruime tijd in Oegstgeest woont of gewoond heeft.
Notitie Beschermd dorpsgezicht, juni 2008 8

Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau
Februari 2008
Vereniging Oud Oegstgeest

Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau
Oegstgeest, 17 februari 2008
1. Inleiding
In deze notitie geeft de Vereniging Oud Oegstgeest (hierna VOO) haar reactie op het Voorontwerp
bestemmingsplan ‘Oranje Nassau’. Deze reactie is in onderdelen verdeeld:
2. Algemene opmerkingen over het bestemmingsplan;
3. Opmerkingen op hoofdlijnen over het beschermd dorpsgezicht Oranjewijk;
4. Detailopmerkingen over het beschermd dorpsgezicht Oranjewijk;
5. Aanverwante zaken;
Bijlage 1: Opmerkingen van historische aard;
Bijlage 2: Typefouten en dergelijke
Op het ogenblik is tevens een herziening van de Welstandsnota aan de orde. De instrumenten die in de
Welstandsnota worden ontwikkeld, dienen afgestemd te zijn op de inhoud van het onderhavige
bestemmingsplan, alsmede op de overige binnenkort te wijzigen bestemmingsplannen. Met name waar
het gaat om de invulling van het begrip ‘beschermd dorpsgezicht’ is naadloze aansluiting over en weer
een conditio sine qua non. Met het oog hierop behoort ons inziens met de inhoud van deze notitie ook
rekening te worden gehouden bij de herziening van de Welstandsnota.
2. Algemene opmerkingen over het bestemmingsplan
De VOO is verheugd dat het Voorontwerp bestemmingsplan ‘Oranje Nassau’ nu op tafel ligt. Dit geldt
temeer omdat hierdoor de invoering van maatregelen ter effectuering van het beschermd dorpsgezicht
Oranjewijk een stap dichter bij is gekomen.
De bescherming van de Oranjewijk is een zeer belangrijk element in het geheel. Van dit belang is in de
inleidende paragrafen weinig te vinden. De VOO stelt voor in hoofdstuk 2, Beleidskader, het gemeentelijke
beleid ten aanzien van het beschermen van dorpsgezichten en van rijks- en gemeentelijke monumenten
te verwoorden. Hierbij kunnen dan ook reeds de bijbehorende instrumenten worden
genoemd. Die komen nu deels pas in hoofdstuk 9 ter sprake.
Daarnaast leven er bij de VOO nog vele vragen en zijn er onduidelijkheden. Deze hebben onder meer
betrekking op het beeldbepalend groen, de archeologische aspecten en vooral het onderscheid tussen
de verschillende wijzen van bescherming van gebouwen.
Beeldbepalend groen
Bij het beeldbepalend groen (BG) staat in de tekst van de Toelichting, dat de beheermaatregelen gericht
moeten zijn op de instandhouding en verbetering van het openbaar groen. Nu ligt een deel van dit BG
in het beschermd dorpsgezicht (voorbeeld: plantsoen en vijver bij Koninginnelaan), een ander deel niet
*2.1 (voorbeeld: Bos van Wijckerslooth, Emmaplein). Het is de VOO niet duidelijk of de bescherming van
deze groengebieden nu van elkaar gaat verschillen, of dat voor alle BG-gebieden een vergelijkbare
bescherming als voor het beschermd dorpsgezicht geldt.
Voorts vraag de VOO zich af of het te beschermen groen wel allemaal op de ontwerpplankaart is opge
*2.2 nomen. Het groen aan de Prinses Marijkelaan, naast en in het verlengde van het speeltuintje aldaar,
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 10

staat er bijvoorbeeld niet op. De VOO lijkt dit beeldbepalend. Ook het groen op de westhoek van de
Hofdijck en de Hofbrouckerlaan staat er niet op. Het kan toch niet zo zijn dat dit groen op de plaats
*2.3 waar voor de rechttrekking de Hofdijck liep, niet beeldbepalend zou zijn?
*2.4 Merkwaardig is ook dat het westelijke deel van het ‘plantsoentje van Wyttenbach’ niet groen gekleurd
*2.5 is, in afwijking van de actuele situatie. Daarnaast leent de huidige situatie zich ertoe om aan de oostkant
een aantal meters bij het plantsoen te trekken, zodat weer iets meer van het oude ‘voorplein’
*2.6 terugkomt en het grote inrijhek beter tot zijn recht komt. De driehoek ten zuiden van het plantsoen, op
de hoek van de Terweeweg en de Louise de Colignylaan, is evenmin groen gekleurd, terwijl dit volgens
het huidige bestemmingsplan wel zo zou moeten zijn. De VOO meent dat hier wel degelijk groen terug
moet komen, ter vervanging van de huidige tegelwoestijn.
Archeologie
In de toelichting bij het voorontwerp is verslag gedaan van archeologische onderzoeken in het alge-
*2.7 meen en is de beschermingsprocedure beschreven. In de tekst zijn echter geen gebieden genoemd en
ook op de kaart zijn ze niet aangegeven, ofschoon de relevante arcering wel in de legenda is genoemd.
*2.8 In de laatste alinea van paragraaf 8.3 staat dat via het bestemmingsplan waardevolle delen van het
bodemarchief behouden kunnen worden. Verzuimd is echter te vermelden hoe dit kan en op grond
van welke voorschriften van het plan dit moet gebeuren.
*2.9 De VOO neemt aan dat met name de strandwalflanken in het onderhavige gebied op zijn minst zullen
worden aangewezen als archeologisch waardevol gebied met een gematigde verwachting. Wij herinneren
eraan dat bij de grondbooronderzoeken onder de recente nieuwbouw aan de Wijttenbachweg,
ook op een dergelijke flank gelegen, er resten uit de IJzertijd naar boven zijn gekomen. Het valt zeker
niet uit te sluiten dat dit elders op de flanken eveneens zal kunnen gebeuren.
De VOO kan zich erin vinden dat dergelijk onderzoek alleen bij grootschalige ingrepen plaatsvindt.
Bescherming gebouwen
Met betrekking tot de bescherming van gebouwen in het plan wordt onderscheid gemaakt – in volgorde
van het belang zoals dat door de VOO is begrepen – rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten,
cultuurhistorisch waardevolle objecten, objecten in een rijksbeschermd dorpsgezicht, objecten
in een gemeentelijk beschermd dorpsgezicht en overige objecten. Deze veelheid van categorieën met
ieder zijn eigen soort bescherming, maakt het niet gemakkelijk een overzicht te krijgen. Daarbij komt
dat een gebouw tot meer dan één categorie kan behoren. Dat voor die situaties voorrangregels zijn ontworpen,
accentueert de complexiteit van het geheel.
De categorie cultuurhistorisch waardevolle objecten is relatief nieuw. De VOO is bij de samenstelling
*2.10 van de lijst hiervan niet betrokken. Wij nemen aan dat de zogenoemde ‘Paarse nota’ van de VOO uit
1987 hierbij een rol heeft gespeeld. 1 Niettemin ontbreken in de opsomming van cultuurhistorisch
*2.11 waardevolle objecten een groot aantal panden die wel in de Paarse Nota staan. Andersom komen in de
opsomming van cultuurhistorisch waardevolle objecten panden voor die in de Paarse Nota niet zijn
opgenomen. Niet duidelijk wordt op welke gronden de gemeentelijke lijst een andere samenstelling
heeft gekregen dan de VOO-lijst.
Voorts is het de VOO niet duidelijk of, en zo ja door wie en hoe, de lijst van cultuurhistorisch waarde
*2.12 volle objecten nog kan worden gemuteerd. Dit speelt temeer nu de VOO ernstig in overweging geeft
een aantal panden toe te voegen die noch in de genoemde lijst, noch in de Paarse Nota voorkomen, te
weten de rij huisjes aan de Terweeweg naast de Beukenhof. Deze rij, die vroeger bekend stond als ‘De
Kaap,’ is zowel van cultuurhistorische waarde als van waarde voor het aanzien van het dorp bij het binnenkomen
via de Terweeweg. Het zijn originele arbeiderswoningen, vlak na het begin van de 20 e eeuw
gebouwd, vermoedelijk voor de werknemers van rijtuigbouwer/projectontwikkelaar/wethouder
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 11

Rübenkamp. Het markante uiterlijk van de woningen is verwonderlijk goed behouden gebleven. De
uitstraling ervan op de omgeving is minstens zo evident als die van de Gevers-Deutz Terweeschool, die
in het voorontwerp wordt genoemd. De Kaap is het zeker waard ongeschonden in stand te worden
gehouden.
*2.13 Uit het voorontwerp blijkt niet waarin de bescherming van een cultuurhistorisch waardevol object zich
onderscheidt van de bescherming van een pand in een beschermd dorpsgezicht. Evenmin blijkt daaruit
*2.14 of een cultuurhistorisch waardevol object in een dorpsgezicht een andere bescherming geniet dan een
‘gewoon’ object in een beschermd dorpsgezicht. Over beide punten vinden wij het van belang dat duidelijkheid
wordt gegeven.
Niet meer sociaal-culturele voorzieningen?
In hoofdstuk 5 wordt steeds als uitgangspunt gehanteerd dat het huidige gebruik binnen de diverse
categorieën gehandhaafd moet blijven. Dit leidt tot de conclusie dat een toename van bedrijven, kan-
*2.15 toren en sociaal-culturele voorzieningen niet mogelijk is. Vooral voor deze laatste categorie rijst de
vraag of zover moet worden gegaan. Anderzijds is de doelstelling ‘handhaving’ door de gemeente niet
*2.16 gehanteerd bij de panden aan de Geversstraat ten noorden van het Drieluik, waar de gemeente het
mogelijk wil maken winkels te vestigen. Hoe men hierover ook denkt, de tekst van het voorontwerp is
op dit punt in strijd met de ontwerpplankaart.
Rijks- en gemeentelijke monumenten
*2.17 Het is verwonderlijk dat in hoofdstuk 9 de gemeentelijke monumenten eerder zijn opgesomd dan de
rijksmonumenten. Ligt de omgekeerde volgorde niet meer voor de hand?
Terrein Zendingshuis
In paragraaf 9.5 is een visie op de cultuurhistorische kenmerken en waarden in het plangebied gegeven.
Bij de toelichting is aangegeven dat het terrein van de voormalige zendingsschool de waarde zeer hoog
*2.18 heeft, en dat objecten daarbinnen beschermd moeten worden. Er is niet aangegeven hoe dit moet
plaatsvinden.
Hierbij zij opgemerkt dat de VOO het er gaarne mee eens is dat dit terrein een waarde ‘zeer hoog’ heeft
gekregen, maar toch graag zou vernemen hoe deze waardering tot stand is gekomen. Immers, voor deze
waardering is onder meer vereist (blz. 48) dat de historische bebouwing gaaf bewaard is gebleven; dat
het aantal rijksmonumenten er betrekkelijk hoog is; en dat er weinig nieuwbouw tussen of achter de
oorspronkelijke panden heeft plaatsgevonden. Aan geen van deze voorwaarden lijkt het terrein van het
*2.19 Zendingshuis te voldoen. Zou het niet veeleer voor de hand liggen dit terrein aan te wijzen als gemeentelijk
monument?
Niet-uitgewerkte projecten
In onderdeel 10.2 van het voorontwerp wordt gemeld dat het voorliggende plan op één uitzondering
*2.20 na betrekking heeft op gerealiseerde projecten. De VOO telt er twee: het ASC-terrein en de grond naast
de Beukenhof.
Met betrekking tot het ASC-terrein merkt de VOO op dat niet is voorzien in de mogelijkheid dat de
*2.21 uitplaatsing van ASC niet doorgaat. Zou voor dat geval niet de mogelijkheid moeten blijven bestaan
ASC op de huidige plaats te handhaven?
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 12

3. Opmerkingen op hoofdlijnen over het beschermd dorpsgezicht
Oranjewijk
Oranjewijk beschermenswaardig
Volgens het voorontwerp is de Oranjewijk beschermenswaardig vanwege
• de parkachtige aanleg uit de periode 1915-1935;
• het gebogen stratenverloop;
• de qua sfeer en schaal samenhangende villa-achtige bebouwing;
• de belangrijke rol van tuinen en plantsoenen in het straatbeeld.
De VOO kan zich hiermee zonder meer verenigen. De Oranjewijk wordt gekenmerkt door een parkachtige
aanleg met qua sfeer en schaal samenhangende villa-achtige bebouwing. Parkachtige aanleg,
sfeer en samenhang zijn in de loop van bijna een eeuw bereikt door de bouw van de vrijstaande villa’s,
twee onder één kapwoningen en blokjes zoals ze er nu staan. Daarin is tot ongeveer 20 jaar geleden
geen verandering meer gekomen. Bijna overal buigt de straat en verspringt de rooilijn, overal zijn er
doorkijkjes naar het groen achter de huizen, overal zijn er tuinen of tuintjes voor de huizen. Huizen die
naast elkaar staan, hebben een op elkaar afgestemd uiterlijk en een op elkaar afgestemd formaat. Soms
herhalen blokjes woningen zich op de een of andere manier. Een andere keer springt een grotere villa
er uit om zich toch harmonieus te voegen in de verhoudingen van de kleinere gebouwen. De verhoudingen
van de woningen zelf zijn evenwichtig, details zijn op elkaar afgestemd.
Slechts door het handhaven van deze verworvenheden kunnen de parkachtige aanleg, sfeer en samenhang
van de Oranjewijk bewaard blijven en kan worden voorkomen dat het karakter van een hele
straat door de ingreep van één enkele eigenaar wordt veranderd. Daarom is het belangrijk dat maatregelen
ter bescherming van gebieden aangewezen als beschermd dorpsgezicht er komen.
Duidelijk is echter dat een abstracte omschrijving als hierboven is gegeven, te weinig houvast biedt aan
eigenaren van panden en verstrekkers van bouwvergunningen om te weten wat hier in de toekomst wel
of niet mogelijk is. Men kan geen vergunning verlenen op grond van het feit dat het ontwerp in overeenstemming
is met het gebogen straatverloop. De abstracte omschrijving moet worden ingevuld met
concrete criteria. Hierop gaan wij in onderdeel 4 van deze notitie in.
De omvang van het beschermd dorpsgezicht
Het is de VOO niet duidelijk hoe de omvang van het beschermd dorpsgezicht is bepaald. Het gebied
*3.1 binnen het voorgestelde beschermd dorpsgezicht wijkt niet wezenlijk af van de rest van het plangebied
ten zuiden van de Marelaan. Met name het gebied rond het Emmaplein en de daarop uitkomende
straten wordt node gemist, wat ook kan worden gezegd van het gebied van en rond het Zendingshuis.
Indien de gemeente de buitengrens van het beschermd dorpsgezicht wat dit betreft wenst te handhaven,
zou hiervoor een inhoudelijke motivering moeten worden gegeven. Anderzijds kan de VOO
zich voorstellen dat de gemeente niet te veel hooi ineens op de vork wil nemen en voor aanwijzing van
de rest van het gebied als beschermd dorpsgezicht wacht tot enige ervaring is opgedaan met het thans
voorgestelde beschermd dorpsgezicht. Het heeft echter onze voorkeur de grenzen van het gebied nu al
ruimer te trekken.
Het is verder niet zonder meer vanzelfsprekend dat de grens zowel bij de Juffermansstraat als bij de De
*3.2 Kempenaerstraat in de as van de weg is gelegd. Even goed kan worden betoogd dat ook de ‘overzijde’
van die straten in het beschermd dorpsgezicht moet worden betrokken. De motivering om dit niet te
doen, wordt gemist.
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 13

4. Detailopmerkingen over het beschermd dorpsgezicht Oranjewijk
Voorwaarden bij bouwvergunningen
Bij het verlenen van bouwvergunningen in het beschermd dorpsgezicht moet worden gewaarborgd dat
blijft worden voldaan aan de volgende kenmerken:
• de parkachtige aanleg uit de periode 1915-1935;
• de qua sfeer en schaal samenhangende villa-achtige bebouwing;
• de belangrijke rol van tuinen en plantsoenen in het straatbeeld.
Dit zal niet gemakkelijk zijn. Waar mogelijk zullen deze kenmerken moeten worden vertaald in voor de
vergunningverlening te stellen voorwaarden. Dit moet in elk geval met betrekking tot de wijze waarop
de betrokken panden (en eventueel te ontwikkelen nieuwbouw) zich manifesteren vanaf de openbare
weg. Hierbij stelt de VOO voorop dat het niet de bedoeling kan zijn dat er ‘niets’ meer mogelijk is.
Iedereen moet in beginsel zijn woning kunnen verbeteren, zoals een dakkapel op zijn huis zetten, een
garage aanbouwen, zijn keuken vergroten, enzovoort. Daarbij zou slechts als voorwaarde moeten
worden gesteld dat de wijziging qua sfeer past bij de bestaande bouw en geen verandering van het
karakter van de bestaande bouw aanbrengt. Uitgangspunt moet bovendien zijn dat er aan de achterzijde
van de woning, buiten het zicht van de straat, volgens de bestaande regels mag worden gebouwd.
*4.1 Een en ander brengt mee dat de voorgevel en het dak aan de voorzijde niet naar voren mogen worden
uitgebouwd, behoudens eventueel een dakkapel die past binnen het geheel, dat de hoogte van het pand
moet worden gehandhaafd en dat uitbouwen opzij niet mogelijk moeten zijn binnen een bepaalde
*4.2 afstand vanaf de voorgevel. De gevelindeling zou slechts in uitzonderingsgevallen moeten kunnen
*4.3 worden gewijzigd, waarbij met materiaalgebruik en kleurstelling moet worden aangesloten bij die van
de panden in de omgeving. Daar waar een woning deel uitmaakt van een reeks van twee of meer
*4.4 woningen met dezelfde kenmerken, behoort de gelijkvormigheid te worden bewaard. Daar waar elders
in die reeks reeds uitbouw heeft plaatsgevonden of een dakkapel is gebouwd, dient in beginsel een
nieuwe uitbouw of dakkapel hetzelfde uiterlijk te krijgen.
*4.5 Voor de panden in de omgeving waaraan men zich dient te spiegelen, zou in het bijzonder acht moeten
worden geslagen op in de buurt aanwezige monumenten en cultuurhistorisch waardevolle objecten,
alsmede de panden die zijn opgenomen in de eerder genoemde Paarse Nota van de VOO. Met het oog
hierop is de Paarse Nota als bijlage bij deze notitie gevoegd.
*4.6 De VOO zou gaarne vernemen of deze voorwaarden thans reeds zijn voorzien, en zo niet, in hoeverre
die alsnog kunnen worden opgenomen. De VOO kan zich in het bijzonder voorstellen dat de tekst van
artikel 15, lid 4, van de ontwerpvoorschriften ook wordt opgenomen in artikel 14.
De parkachtige aanleg en de villa-achtige bebouwing zijn terug te vinden in de ruimten die tussen de
woonblokken zijn uitgespaard, waardoor de ruimtelijke werking wordt bereikt en men zicht houdt op
het achterliggende groen. De laatste tijd ziet men de neiging huizen naar opzij tot op de erfscheiding
uit te bouwen. Indien ook de buurman dat doet, is de ruimte tussen de woningen volgebouwd en in
*4.7 zoverre het parkachtige karakter verloren gegaan. De VOO zou gaarne vernemen hoe dit kan worden
tegengegaan.
De parkachtige aanleg en de villa-achtige bebouwing manifesteert zich ook aan de achterzijde van de
woningen. Indien de ruimte achter de woningen maximaal wordt volgebouwd, verdwijnt aan de achterzijde
het parkachtige karakter van de wijk. Dit kan moeilijk worden tegengegaan zolang wordt toe
*4.8 gestaan tot 50% van de oppervlakte vol te bouwen en eventueel ook nog overschrijdingen van dat percentage
worden toegestaan. Wij zien graag dat het maximaal te bebouwen percentage lager wordt
gesteld.
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 14

De parkachtige aanleg en het groene karakter van de wijk komen niet voornamelijk tot uiting in het
gemeentelijke groen. Dat is immers slechts schaars aanwezig. Het groene karakter hebben de bewoners
vooral zelf aan hun wijk gegeven, door het vrijwel overal inrichten van voor- en zijtuinen die niet
alleen fraai zijn aangelegd maar ook visueel toegankelijk voor de rest van de buurt. Een hek aan de
voor- of straatzijde mag daarom niet hoger zijn dan een meter. Deze voorwaarde geldt niet voor
heggen en andere hoger wordende planten, en evenmin voor bomen.
Voor bomen wenst de VOO geen bijzondere regelgeving. Wat betreft heggen en andere hoge planten
aan de straatkant rijst de vraag of ook daarvoor niet de voorwaarde van een maximale hoogte van een
meter zou moeten gelden. Het wordt steeds meer gewoon een voortuin af te schutten met een hoge heg
of iets dergelijks. Hiertegen behoeft in incidentele gevallen geen bezwaar te bestaan, men denke bijvoorbeeld
aan de woningen aan de Warmonderweg. Indien dit echter op grote schaal gebeurt, wordt
het parkachtige karakter van de Oranjewijk aangetast. De tuin achter de heg bepaalt immers mede het
parkachtige karakter van de wijk. Ook overigens is niet goed in te zien waarom een hek wel een maxi-
*4.9 male hoogte moet hebben en een heg niet. De functie is immers dezelfde. De VOO bepleit daarom een
maximering van de hoogte van alle tuinafscheidingen. Dit in afwijking van het gestelde in onderdeel
5.2, onder Groenelementen, van het voorontwerp.
*4.10 In het verlengde hiervan zou de VOO gaarne vernemen in hoeverre het qua regelgeving mogelijk is de
huidige trend van het verharden van voortuinen (en achtertuinen) te keren.
Ontwerpplankaart
*4.11 Voor alle woningen zou als maximale hoogte de huidige hoogte moeten worden opgenomen. Hierop is
onder ‘Voorwaarden bij bouwvergunningen’ ingegaan.
*4.12 Bij een woning aan de noordzijde van het eerste deel van de Nassaulaan is, in strijd met de feitelijke
situatie, vermeld dat deze is bestemd voor maatschappelijke doeleinden. Wat is hiervoor de reden?
De VOO kan zich vinden in het geven van een woonbestemming aan de grond tussen de woningen aan
de Juffermansstraat en de Terweeweg ten noorden van de Gevers-Deutz Terweeschool. Gelet op de
geringe bouwhoogte en de grote hoeveelheid overblijvend groen zal dit het karakter van het beschermd
dorpsgezicht niet noemenswaardig aantasten.
Bij gebouw Taberna aan de Julianalaan is vermeld dat dit een goot/nokhoogte mag hebben van 15/20.
Dit betekent dat het dak even hoog zou mogen worden als de toren van de naastliggende kerk. De
vraag rijst waarom dit zonder toelichting in het voorontwerp is opgenomen. In elk geval is dit in strijd
*4.13 met het karakter van beschermd dorpsgezicht. De VOO zou zich, gelet op de hoogte van die kerk en
van andere in de buurt liggende gebouwen, wel kunnen vinden in een tussenpositie, namelijk een
goot/nokhoogte van 10/15.
De VOO kan zich wel vinden in de bestemming Gemengde Doeleinden voor de panden naast het
*4.14 Drieluik. Voorwaarde zou wel moeten zijn, in het kader van het beschermd dorpsgezicht, dat het
karakter van de woningen – behoudens de woonfunctie – niet wordt aangetast en het uiterlijk dus
behouden blijft.
5. Aanverwante zaken
Hoewel dat niet rechtstreeks voortvloeit uit het voorontwerp, maakt de VOO nog enige opmerkingen
over enkele onderwerpen die daarmee wel samenhangen en in een beschermd dorpsgezicht een relatief
groot belang hebben. De wethouder heeft gevraagd hierover na te denken. Het betreft aanvullende
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 15

egels voor de De Kempenaerstraat, parkeren en schuurtjes in de voortuin, straatnaam- en verkeersborden,
overig straatmeubilair en de vraag of een klinkerbestrating of asfalt moet worden toegepast.
Aanvullende regels voor de De Kempenaerstraat
De regels voor het beschermd dorpsgezicht dienen ook te gelden voor de De Kempenaerstraat voor
zover dit in het dorpsgezicht ligt. Bijzonder hier zijn de omstandigheden dat in veel gevallen het
onderste gedeelte van het pand (de ingang/etalage) niet meer is afgestemd op het bovenste gedeelte, en
dat waar verschillende panden aan elkaar zijn getrokken, de parcellering is komen te vervallen. Het is
daardoor niet meer zichtbaar waar pand 1 ophoudt en pand 2 begint.
Binnen het beschermd dorpsgezicht zou bij toekomstige verbouwingen de voorwaarde moeten worden
gesteld dat de benedenbouw weer wordt afgestemd op de bovenbouw. In het recente verleden is dit in
verschillende gevallen al met succes gedaan. Dit houdt niet in dat de benedenbouw niet modern zou
mogen zijn; gevraagd wordt slechts de benedenbouw harmonieus op de bovenbouw af te stemmen.
Bovendien zou bij toekomstige verbouwingen bij samengetrokken panden de voorwaarde moeten
worden gesteld dat de parcellering, het optisch onderscheid maken tussen de verschillende panden, op
de een of andere manier moet worden teruggebracht. Hiermee wordt bepaald niet bedoeld dat de
samentrekking ongedaan moet worden gemaakt. Bedoeld wordt slechts dat het winkelend publiek duidelijk
wordt gemaakt dat het vroeger twee of meer panden waren, waarbij de parcellering van de
bovenbouw weer wordt doorgetrokken naar de benedenbouw. Er bestaat geen bezwaar tegen dat, waar
de eigenaar dat nodig acht, op een speelse manier te doen. In andere gemeenten zijn hier goede resultaten
mee bereikt die voor alle partijen bevredigend waren.
Reclame-uitingen zijn in het algemeen in strijd met het beschermd dorpsgezicht, maar in een winkelstraat
in het algemeen juist niet. Hier komt eventuele strijd pas aan de orde als de reclames onbescheiden
of brutaal zijn. Bezien kan worden welke regels hiervoor in bijvoorbeeld Noordwijk of
Voorschoten gelden.
Parkeren in de voortuin
Parkeren in de voortuin, althans in het aan de straat gelegen deel van de tuin, is in strijd met het parkachtige
karakter van de wijk. Dit behoort dan ook in beginsel niet te worden toegestaan, het groene
karakter van de buurt zou er te veel door worden aangetast. De meeste voortuinen zijn er ook te klein
voor.
Een uitzondering zou kunnen worden gemaakt voor die gevallen waarin de auto in feite niet voor de
voorgevel komt te staan maar opzij van (het verlengde van) de zijgevel. De auto staat dan als het ware
voor de garage die er eventueel geweest zou kunnen zijn. In dat geval zou als voorwaarde moeten
worden gesteld dat het onderscheid tussen tuin en trottoir of straat ten minste visueel wordt gehandhaafd.
Dit zou bovendien alleen moeten worden toegestaan aan een straatzijde waaraan niet mag
worden geparkeerd.
Schuurtjes in de voortuin
Schuurtjes en andere bouwsels in de voortuin, althans in het aan de straat gelegen deel van de tuin, zijn
in beginsel in strijd met het parkachtige karakter van de wijk. Ook hier pleit de VOO er echter voor om
voorzichtig met dit uitgangspunt uit te gaan. Men kan vandaag de dag niet verwachten dat bewoners
met hun fiets en afvalcontainer door het huis zeulen om deze in de achtertuin op te bergen.
De VOO bepleit een middenweg. Als hoofdregel zou moeten gelden dat schuren en dergelijke in de
voortuin niet zijn toegestaan. Op deze regel kan een uitzondering worden gemaakt voor bewoners die
niet beschikken over een achterom. Onder dergelijke bewoners worden niet verstaan de bewoners die
wel een achterom hadden (of van wie voorgangers wel een achterom hadden) maar waar deze achterom
onbruikbaar is gemaakt.
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 16

Bewoners zonder achterom mogen dus wel een schuurtje voor fietsen en/of containers in hun voortuin
bouwen. Daarbij zal, om toch nog zoveel mogelijk recht te doen aan het parkachtige karakter van de
wijk, een maximum hoogte moeten worden vastgesteld, bijvoorbeeld 100 cm. Dit zal in het algemeen
betekenen dat de bodem moet worden verlaagd, hetgeen al op veel plaatsen met succes is gedaan.
Straatnaam- en verkeersborden
Vanzelfsprekend dienen de typisch Oegstgeestse roodgele straatnaamborden met de namen in hoofdletters
te worden gehandhaafd. Het toeval wil dat juist in de Oranjewijk een deel van de namen met
kleine letters is gespeld. De VOO verzoekt deze borden te vervangen: het zijn immers de kleine dingen
die het hem doen. Hierbij merken wij op dat meer dan thans nog het geval is deze borden aan een
huismuur kunnen worden bevestigd, zodat een ontsierende, in de weg staande en dure aparte paal
overbodig is. In deze tijd van Tom Toms weegt het aantal mensen dat in het donker een straatnaambord
niet kan vinden, niet op tegen het belang van het vervallen van een deel van het palenwoud.
Dit laatste geldt ook voor verkeersborden. Wij willen niet treden in de noodzaak van het welhaast exorbitante
aantal verkeersborden dat langzamerhand in onze straten is verschenen. Wel pleiten wij ervoor
bij elk nieuw bord serieus na te gaan of dit niet aan een lantaarnpaal kan worden bevestigd of kan
worden gecombineerd met bestaande borden. Wij zijn ervan overtuigd dat hierdoor een flink aantal
palen zou kunnen vervallen.
*5.1 Tot slot vragen wij na te gaan of in het beschermd dorpsgezicht de karakteristieke oude paal met een
boveneind in de vorm van een dennenappel of iets dergelijks in ere kan worden hersteld. Vroeger
stonden ze overal.
Overig straatmeubilair
Het overige straatmeubilair, met name banken en lantaarnpalen, dient bij vervanging aan het karakter
van beschermd dorpsgezicht te worden aangepast.
Klinkers of asfalt
De vraag of bij een herbestrating asfalt of klinkers moeten worden gebruikt, is een generatie geleden
uitgekristalliseerd. Op veel plaatsen ligt asfalt met een slijtlaag van grit. Op enkele punten liggen meer
historiserende klinkers, daar gelegd op aandringen van de VOO.
*5.2 Op het punt van de bestrating pleit de VOO ervoor niet het wiel opnieuw uit te vinden. Op de enkele
plekken waar betonklinkers liggen en waar deze detoneren, zouden ze door gebakken klinkers moeten
worden vervangen.
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 17

Bijlage 1
Opmerkingen van historische aard
Appartementencomplex tegenover Deutzstraat
Onderdeel 2.5.2, Van den Ameele locatie
Van het appartementencomplex aan de Geversstraat tegenover de Deutzstraat wordt gezegd dat dit is
gebouwd op de locatie van garagebedrijf Van den Ameele. Dit is onjuist, Van den Ameele lag aan de
overkant daarvan. Het appartementencomplex is gebouwd op de plaats waar voorheen onder meer een
café stond en in een verder verleden de wagenmakerij van Rübenkamp, waar later automobielbedrijf
Kamsteeg werd gevestigd. Na afbraak van de toenmalige gebouwen heeft het intussen naar de overkant
verhuisde automobielbedrijf Kamsteeg daar enige tijd auto’s gestald. Toen werd die plaats wel ‘het gat
van Kamsteeg’ of ‘de Kamsteeglocatie’ genoemd.
Leidse Buurt
Onderdeel 3.1, Historische ontwikkeling
Hier en elders wordt gesproken over de Leidse Buurt. Aan de noordzijde daarvan zou worden gestart
met de ontwikkeling van de Oranjewijk. Dit berust kennelijk op een misverstand.
Vóór de negentiende eeuw bestond Oegstgeest uit een aantal kernen. De naamgeving daarvan is niet
altijd consistent geweest, in die zin dat verschillende benamingen voor hetzelfde gebied in gebruik zijn
geweest. Duidelijk is echter wel dat in die tijd het bebouwde gebied tussen Leiden en de Kerkwijk (ook)
werd aangeduid als de Leidse Buurt. Dat was grosso modo de spaarzame lintbebouwing langs de huidige
Leidsestraatwg en Geversstraat alsmede twee daarop aansluitende, even spaarzaam bebouwde
woongebieden. In het zuidoosten was dat de driehoek tussen Geversstraat, De Kempenaerstraat en
Terweeweg, in het noordwesten de driehoek tussen Geversstraat, Rhijngeesterstraatweg en Deutzstraat.
De eerste stond bekend als ‘de Pen,’ de laatste als ‘de Punt.’ De Pen en de Punt maakten dus deel uit van
de Leidse Buurt. In het huidige spraakgebruik wordt de naam ‘Leidse Buurt’ veelal gereserveerd voor
het gebied bij de Deutzstraat en rond de Oude Rijnzichtweg.
Waar in het voorontwerp wordt gesproken van de Leidse Buurt is kennelijk bedoeld: de Pen. Hierbij zij
aangetekend dat deze naam tegenwoordig praktisch niet meer wordt gebruikt.
Nassaupark
Onderdeel 3.1, Historische ontwikkeling
Verderop (en elders) wordt gezegd: ‘De Nassaulaan heet aanvankelijk Nassaupark, zoals nog te zien is in
de bestaande entree.’ Ook dit berust kennelijk op een misverstand.
De aanduiding ‘Nassaupark’ is voor zover ons bekend is, in de praktijk nooit door iemand gebezigd.
Zeker is dat in de entree deze naam niet is te vinden. Op de zuilen is wel de naam ‘Julianapark’ aangebracht.
Monument voor Wyttenbach
In het stuk ‘Beschermd dorpsgezicht Oranjewijk ... concept maart 2006’ wordt in het onderdeel ‘Huidig
ruimtelijk karakter,’ onder ‘Bebouwing,’ gesproken van een grafzerk op het voorplein van een verdwenen
buitenplaats.
Deze zuil is geen grafzerk – er ligt geen graf onder, dat ligt elders op het terrein – maar een herdenkingsmonument.
Het zou kunnen worden aangeduid als ‘het monument van Wyttenbach’ of ‘de zuil
van Wyttenbach.’
Het bedoelde Rijksmonument ligt voorts nadrukkelijk niet aan de Louise de Colignylaan (zoals abusievelijk
ook in het Monumentenregister is vermeld) maar aan de Hofdijck, waar deze uitkomt op de
Wijttenbachweg (dus niet ‘nabij’ de Wijttenbachweg).
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 18

Bijlage 2
Typefouten en dergelijke
NB: het stuk is niet op dergelijke fouten bezien; hieronder zijn slechts de fouten vermeld die wij toevallig
tegenkwamen.
15 van 54, Historische ontwikkeling: ‘Vanaf de eeuwwisseling’ moet zijn: vanaf ongeveer 1900.
‘Hofbrouckerlaan’ is verkeerd afgebroken.
17 van 54: Onderdeel Groen, voorlaatste regel: ‘van’ moet vervallen. Laatste regel: ‘door’ moet vervallen.
Onderdeel Openbare ruimte, derde regel: ‘de’ moet vervallen.
44 van 54: ‘De Olinen’moet zijn ‘De Olmen’ en ‘Tuberna’ moet zijn ‘Taberna.’
45 van 54: ‘Rose gaerde’ moet aan elkaar worden geschreven.
47 van 54, Cultuurhistorische Hoofdstructuur: ‘2 de’ moet zijn: twee.
48 van 54, Terrein voormalige zendingsschool: ‘De Kempenaerstraat’ moet zijn: de De
Kempenaerstraat.
49 van 54: ‘cutluurhistorisch’ moet zijn: cultuurhistorisch.
3 van 51: paginanummering inhoudsopgave is niet juist.
Beschermd dorpsgezicht Oranjewijk, onder Ontstaan en ontwikkeling Oranjewijk: in een citaat is ten
onrechte ‘(sic)’ opgenomen.
Notitie voorontwerp bestemmingsplan Oranje Nassau, februari 2008 19