Kun je appelbomen zaaien ? - Grasspriet

L E E S T E K S T
Tuinbouw 5.1
5
Kun je appelbomen zaaien ?
Verschillende manieren om van één plant
meerdere planten te maken
Ik heb ooit eens geprobeerd de pitjes van mijn appel in de grond te stoppen in de
hoop later mijn eigen appelboom te hebben. Maar om één of andere reden is het
nooit gelukt. Ik verdenk er in stilte mijn ouders van dat ze mijn appelboompje
samen met het onkruid uitgetrokken hebben. Nochtans kan zo’n zaadje als het
voldoende vocht, warmte, licht en voedsel heeft, uitgroeien tot een flinke appelboom.
Maar dat duurt een aantal jaren. Dus zal ik heel wat geduld moeten hebben
vooraleer ik de eerste vruchten kan plukken. En dan is het nog maar de vraag
of ze even lekker zijn als de appel die ik eerst heb opgegeten. Vaak is dat niet zo.
Vandaar dat de fruitteler nooit zijn
Wortelopslag
Bij sommige fruitsoorten moet hij de
natuur enkel een handje helpen.
Frambozen bijvoorbeeld, maken het de
teler erg makkelijk. Aan de wortels van
de plant verschijnen knoppen, waaruit
een nieuwe plant ontstaat. Wortelopslag
noemt men dat. Het volstaat nu de
opslag met zijn wortels uit te steken en te
verplanten, om een nieuw frambozenplantje
te krijgen.
Uitlopers
Net zo makkelijk is het bij aardbeien.
De plant maakt zelf nieuwe plantjes.
Ze groeien aan de uitlopers die
de plant in de loop van de zomer maakt.
Als die de grond raken, maken ze al snel
wortels. Zitten er voldoende wortels aan
het plantje, dan kan de kweker het lossnijden
en als nieuw plantje uitplanten.
Scheuren
Nog makkelijker is het scheuren van
bijvoorbeeld een aardbeiplant.
Hierbij scheurt de aardbeikweker
een oudere plant
in een aantal delen en
plant elk deel afzonderlijk
uit. Meteen
heeft hij een aantal
nieuwe planten.
fruitplanten of fruitbomen zelf zaait.
De kans op vruchten van mindere
kwaliteit is te groot. Bovendien duurt
het te lang vooraleer hij weet hoe het
met de kwaliteit van de vrucht gesteld
is. Daarom gebruikt hij andere vermeerderingsmethodes.

Stekken
Maar bij lang niet alle planten is het zo
gemakkelijk en moet de fruitteler heel
wat meer helpen. Bij kleinfruit zoals
druiven, allerlei soorten bessen en kiwi’s,
is stekken één van de gemakkelijkste
manieren om snel een flink aantal nieuwe
struiken te maken. Men snijdt eerst een
takje of een wortel van een bestaande
De fruitteler vergroot
zijn kans op nieuwe
planten met een goede kwaliteit
doordat hij op voorhand
het ras, de gezondheid en de
opbrengst van de moederplant
kan selecteren. Deze vermeerderingsvormen
bieden dus
heel wat voordelen.
Enten
Bij enten gaat men nog een stapje verder.
Hier probeert men de goede eigenschappen
van twee planten samen te
brengen. Dit kan door delen van de twee
planten op een zodanige manier met
elkaar in aanraking te brengen dat ze
gaan vergroeien en één geheel vormen.
Toch blijft elk van die delen zijn goede
eigenschappen behouden. De onderstam,
het onderste deel van de boom, is
traag groeiend. Daardoor maakt hij weinig
takken aan en begint vroeger vruchten
te dragen. Bovendien is het vaak een
plant die heel goed bestand is tegen
plant. Dat noemt de fruitteler een stek.
Die plaatst hij in kleine potjes met potgrond
of water zodat de stek zelf wortels
krijgt. Op die manier kan hij de stekken
heel goed verzorgen. Eens ze voldoende
wortels hebben, verplant hij ze in volle
grond zodat ze kunnen uitgroeien tot
een volwassen plant.
Aanaarden
Kruisbessen gaat men vaak vermeerderen
door aanaarden. De
werkwijze is heel eenvoudig. De
onderste takken van de plant worden
in het voorjaar bedekt met een
hoop goede grond, bestaande uit
compost, tuingrond en mest.
Daardoor zullen die takken wortels
gaan vormen. Tegen de winter kunnen
die takken dan worden
afgesneden en uitgeplant.
Afleggen
Een vermeerderingswijze die erg
goed op de vorige lijkt is afleggen.
Alleen gaat men hier een paar takken
van de plant selecteren. Die
takken worden naar de grond
afgebogen en in de grond gegraven.
Daardoor gaan de takken wortels
vormen. Eens ze voldoende wortels
hebben, worden de takken afgesneden
en geplant. Nu kunnen ze uitgroeien
tot een nieuwe plant.
ziektes en parasieten. Als bovenste deel,
de ent, neemt men bij voorkeur een soort
met een goede opbrengst, een goede
smaak en bestand tegen ziektes en parasieten.
Bij het enten wordt de natuur
geholpen door de mens die de kwaliteit
van de vruchten probeert te verbeteren.
Behalve de fruittelers zijn ook wetenschappers
en onderzoekers op zoek naar
het ideale ras. Zo’n ras heeft dan een
hoge opbrengst, een hoge bescherming
tegen ziektes, is gemakkelijk oogstbaar,
ziet er goed uit, heeft een goede smaak
en kan lang bewaard worden.
Tuinbouw 5.2
5
D O E - A C T I V I T E I T E N

W E R K O P D R A C H T
Kun je appelbomen zaaien ?
1. Wie vindt de verschillende manieren van vermeerdering ?
In onderstaande tekst zitten verschillende vermeerderingswijzen verborgen. Alle zinnen moet
je zien als een aaneenschakeling van letters. Hierbij moet je ook de leestekens wegdenken.
Kenny is geselecteerd voor de Olympische Spelen door de nationale voorzitter Mr.
Smeerwortel. Op slag begon hij als een gek te trainen. Even later was hij al de
bocht uit. "Maak geen scheuren in je nieuw trainingspak ", riep mama nog. Op
het sportveld kwam hij zijn vriend Bart tegen. Die stond aan de rand van het bos
waaruit lopers kwamen. Bart vertelde dat er steeds meer vraag is naar Finse
pistes. Het probleem is echter dat er te weinig aarde voor handen is. Kenny gekscheerde
dat er bij hem thuis aan aarde nochtans geen gebrek is. Even later
moest Bart het in een spurtduel afleggen tegen Kenny. "Stek Kenny maar met de
polsstok", schaterde Pieter die ondertussen ook was toegekomen." Het is niet eerlijk",
riep Bart. “Ten eerste was Kenny te vroeg vertrokken en ten tweede had ik
mijn goede sportschoenen niet aan”. Na enkele minuten hadden ze dit akkefietje
als echte vrienden terug bijgelegd.
2. Zoek de juiste term of omschrijving in de tekst
Enten
Aanaarden
Afleggen
Tuinbouw 5.3
5
Een takje van de plant afsnijden, in het water zetten en wachten tot er worteltjes
verschijnen. Dan plant men de nieuwe plant in verse potgrond.
Een plant krijgt lange stengels. Die stengels vormen op bepaalde plaatsen wortels.
Zo ontstaan nieuwe planten. De stengel waarmee de nieuwe plant verbonden
is met de moederplant, sterft na verloop van tijd af.
Een plant wordt in twee stukken getrokken. Men plant beide stukken. Zo verkrijgt
men twee planten.
Er ontstaan knoppen aan de wortels waaruit een nieuwe plant ontstaat.

Kun je appelbomen zaaien ?
1. Kan er een peer groeien aan een appelboom ?
Om je te helpen (of je te doen twijfelen) geven we de volgende spreekwoorden :
- Aan de boom kent men zijn vruchten.
- Aan een boom groeien verschillende vruchten.
Geef antwoord op deze vraag en argumenteer waarom je ja of nee zegt.
Groepswerk is hierbij aanbevolen.
2. Zelf een appelboom kweken.
Zoals echte geleerden gaan we zelf eens experimenteren en
een appelboom zaaien.
We nemen 2 bloempotten en vullen die met goede aarde
( mengeling van tuinaarde en compost ).
- In de eerste bloempot planten we een zaadje ( pitje uit het
klokhuis van een appel ) ongeveer 1 cm onder het aardoppervlak.
- In de tweede bloempot planten we een volledige appel en bootsen we
zo de vrije natuur na ( het pitje gebruikt het vruchtvlees van de appel als voedsel ).
- We vergeten zeker niet om de bloempotten te begieten met voldoende water.
- We doen een plastiekzakje over de beide potten en zetten ze op een zonnig plaatsje.
- Als de blaadjes verschijnen, halen we het plastiekzakje van de pot. We zetten de
pot dan op een schoteltje en geven het plantje 1 maal per week water.
P.S. Houd er rekening mee dat er wat geluk nodig is om tot een goed resultaat te komen.
3. Koop geen appels voor peren.
We gaan op zoek naar een appel- en een perenboom.
A Hoe ziet de boom eruit?
B Hoe ziet de schors eruit?
C
We tekenen het silhouet na. Wat We nemen een blad papier en leggen
merk je aan de vorm van de kruin ? dit op de schors van de twee bomen.
Met de vlakke kant van een wasco
strijk je over het blad en de afdruk
van de schors komt te voorschijn.
Denk hierbij ook eens aan het spreekwoord
"Men kent de boom aan zijn
schors, maar de man niet aan zijn vel."
Tuinbouw 5.4
5
D O E - A C T I V I T E I T E N
Hoe ziet de vrucht eruit?
Teken de vrucht van beide bomen na
en vergelijk.

D O E - A C T I V I T E I T E N
4. Zelf een aantal vermeerderingswijzen uitproberen.
Enten
vb. druiven,
kruisbes
Snijd de onderstam
en de ent
even schuin aan.
Bind beide delen
aan elkaar met raffia.
Smeer nu de entplaats
en het topje van de ent in
met entwas om uitdroging
te voorkomen.
(Entwas is te verkrijgen bij de meeste
tuincentra. Kostprijs: + 300 fr./250g)
Aanaarden
vb. kruisbes
Zoek een geschikte
moederplant met een
aantal takken dicht bij
de grond. Breng rond de
onderste takken van de
struik in het voorjaar een hoop
goede grond aan. Dit kan compost zijn,
gemengd met tuingrond en wat mest.
Eventueel kan je in de takken een kleine
uitsnijding maken. Tegen de winter
zullen de takken voldoende wortels
gevormd hebben. Je kan ze nu lossnijden
van de moederplant en in
volle grond planten. Je hebt nu een
nieuwe plant.
Afleggen
vb. bramen
Zoek een paar mooie takken uit.
Buig de top van de tak
naar de grond en
graaf ze lichtjes in.
Bedek ze met goede
grond. In de herfst
hebben deze takken
voldoende
wortels gevormd
en kunnen ze
worden afgesneden.
Plant ze nu in volle
grond.
Tuinbouw 5.5 1.1
5
Uitlopers
vb. aardbeien
De aardbeiplant
maakt zelf nieuwe
plantjes.
Ze groeien aan de
uitlopers die de
plant in de loop van
de zomer maakt. Als
er voldoende wortels
aan de plantjes zitten,
kun je ze lossnijden en als
zelfstandige planten uitzetten.
Scheuren
vb. aardbeien
Je scheurt een
oude plant in
een aantal
delen uit elkaar.
Plant elk van de
delen afzonderlijk
uit en je hebt
zoveel nieuwe
planten als je
delen had.
Wortelopslag
vb. frambozen
Hier moet je vooral goed
kijken tijdens de herfst. Ontdek
je takken die aan de wortels
gegroeid zijn? Graaf
dan voorzichtig
een deeltje van
de wortel uit.
Snijd er een
stuk af en
plant het
opnieuw uit.
Stekken
vb. kruisbes - rozen
(hier opteren we voor winterstekken, omdat dit gedurende
het schooljaar kan uitgevoerd en opgevolgd worden.)
Winterstekken maak je vanaf november tot in februari.
Om te stekken gebruik je het jonge, éénjarige hout.
Dat kan je makkelijk herkennen aan de lichtere
kleur. Van dit hout knip je stukken van 20 tot
25 cm lengte. Je knipt het best af net onder
en net boven een knop. Het beste hout is
het hout uit het midden van de tak. De
stekken steek je driekwart in de grond. Om
de wortelvorming te bevorderen kan je het
onderste oog en een
stukje van de bast wegsnijden. Bij dikke stekken
kan je ook de onderkant van de stek met
een mes splijten. Ook dit bevordert de wortelvorming.
De stekken zullen eerst wondweefsel vormen. Dit
is een lichtgekleurd witachtig groeisel aan de onderkant van de stek. Hieruit groeien
niet lang daarna de wortels. Meestal zullen dan ook aan de bovenzijde van de stek
de knoppen gaan uitlopen en zal zich blad gaan vormen. Doordat er nu nog maar
weinig wortels zijn, is het zeer belangrijk voor voldoende vocht te zorgen en de plant
te beschermen bij te felle zon.