De dominees van de immigratiesamenleving - Godfried Engbersen

geruisloos hun weg hebben gevonden, vernemen we weinig. Of het moet de wat
modieuze aandacht zijn voor de ‘creatieve klasse’ die vooral in Amsterdam zijn
domicilie heeft.
De problematische en zorgelijke kijk op migratie komt ook tot uiting in het
begrip ‘allochtonen’ dat nergens ter wereld wordt gehanteerd. Allochtoon betekent
letterlijk ‘van een ander land’ of ‘van andere aarde’ – van het Griekse allos
(ander) en chthoon (land, aarde). Niettemin worden heel veel mensen die op de
Nederlandse aardbodem ter wereld zijn gekomen – maar van wie één ouder in
het buitenland is geboren – gerekend tot de allochtonen. Het is in Nederland
heel lastig om je te ontdoen van het label ‘allochtoon’. Dat maakt Nederland
voor migranten geen gemakkelijk land om in te wonen. Lees de literaire observaties
van Rentes de Carvalho of de uitspraken van de highly skilled of expats
in steden als Den Haag en Rotterdam uit de studie Over de rode loper
(Van Bochove et. al. 2010). Er is een groot ontzag voor de efficiënte bureaucratie
en de Engelse taalbeheersing van Nederlandse burgers, maar ook irritatie
en ergernis over de zorgelijke en culturalistische kijk op migranten en internationale
migratie.
Velen hebben melding gemaakt van de twee archetypen van de Nederlandse
cultuur: de dominee en de koopman (vgl. Zahn 1984). De vraag is nu waar de
koopman gebleven is die oog heeft voor de economische baten van internationale
migratie en die er een veel praktischer burgerschapconcept op na houdt,
namelijk dat economische participatie loyaliteit genereert met het land van aankomst
(en niet andersom). Een eerste antwoord is dat de koopman zich de laatste
jaren nadrukkelijker manifesteert. Er is een groeiend besef dat een selectief
arbeidsmigratiebeleid nodig is – voor het vervullen van laaggeschoolde, middelbaar
geschoolde en hoog geschoolde functies – en dat het noodzakelijk is om te
presteren in de battle of brains. Vandaar de introductie van de ‘Kennismigrantenregeling’
om de komst en het verblijf van succesvolle arbeidsmigranten aan
te moedigen en te faciliteren. Zij die een bepaald inkomen kunnen verdienen of
een bepaalde opleiding hebben gevolgd, zijn welkom in Nederland en worden
niet onderworpen aan inburgeringtoetsen.
Een tweede antwoord betreft de verplaatsing van de Haagse politieke naar
private actoren. Geert Wilders mag een meldpunt Polen opzetten, de Haagse
wethouder Norder mag spreken over een ‘tsnumani van Polen’ en de minister
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid mag terughoudend zijn in het verstrekken
van werkvergunningen aan Bulgaren en Roemenen: achter hun rug gaan
migratieprocessen gewoon door vanwege de economische vraag naar arbeid.
Een veelzeggend cijfer komt van het Poolse ministerie van Sociale Zaken. In
2010 werden – volgens officiële registraties – in Polen ruim 90.000 arbeiders
door internationale arbeidsbemiddelingsbureaus gerekruteerd om in West-
Europa en andere gebieden te gaan werken. Van hen ging 44% naar Nederland,
25