DE MECHANISCHE SLIPKOPPELING - ECMD

f
De koppelingsplaatvoering
De koppelingsplaatvoeringen vormen samen met de wrijvingsvlakken van het vliegwiel
en van de drukring wrijvingsvlakparen, waarlangs het motorkoppel door middel
van wrijving kan worden overgebracht.
Om aan deze functie te kunnen voldoen worden aan het wrijvingsmateriaal hoge eisen
gesteld. De wrijvingscoëfficiënt moet hoog zijn en van constante waarde bij temperatuurwisselingen
en slijtage gedurende de gehele gebruiksduur. Het materiaal moet
bestand zijn tegen hoge temperaturen~(~ot 500 K~zodat geen 'fading' optreedt. Fading
is het verschijnsel dat de wrijvingscoëfficiënt bij temperatuurverhoging plotseling
sterk verlaagd wordt.
Het materiaal moet verder slijtvast en licht zijn en door voldoende mechanische sterkte
goed aan de schijfkrans bevestigd kunnen worden. De slijtage en corrosie van de
tegen elkaar liggende vlakken moet beperkt blijven. Het materiaal moet goed bewerkbaar
zijn en de prijs niet te hoog.
Om zoveel mogelijk aan deze eisen te voldoen, werd het voeringmateriaal voor koppelingsplaten
tot voor kort bijna uitsluitend samengesteld uit asbestvezels , bindmiddelen
en vulstoffen. Deze voeringen kunnen gevlochten, geperst of gegoten zijn, al
dan niet onder toevoeging van metaaldraden of metaaldeeltjes. Asbest maakt de voering
bestand tegen hoge temperaturen maar is schadelijk voor de gezondheid.
Daarom wordt de laatste jaren de asbesthoudende voering in toenemende mate vervangen
door de asbestvrije voering. Door bindmiddelen en vulstoffen ontstaat een
goede mechanische sterkte en weerstand tegen slijtage, terwijl de wrijvingscoëfficiënt
verhoogd wordt. Tevens wordt de voering bestand tegen het indringen van vocht
(olie). Door het toevoegen van metaaldeeltjes wordt een goede warmtegeleiding ver-
kregen, zodat de wrijvingswarmte snel van de wrijvingsvlakken wordt weggevoerd.
Omdat de eigenschappen van het koppelingsplaatvoeringmateriaal gelijk zijn aan die
van remvoeringen, wordt hier verder naar deel 4 van de Steinbuch-serie verwezen.
Uitgebreidere informatie over wrijvingsmaterialen in het algemeen treft men aan in
deel 2 van deze serie.
De voeringen worden met holle klinknagels van koper of messing op de koppelingsschijf
geklonken. Zoals eerder opgemerkt, gebeurt dat om-en-om, zodat op de plaats
waar de ene voering aan de koppelingsschijf geklonken is, in de andere voering een
doorlopend gat is aangebracht. Koper en messing zijn zachte metalen, zodat beschadiging
van vliegwiel en drukplaat wordt voorkomen wanneer de voering tot op de
klinknagels versleten is. De voeringen kunnen ook op de schijfkrans zijn gelijmd. Een
eis is dan wel dat de schijfkrans vlak is, dus zonder axiaalvering. Gelijmde voeringen
treft men aan in koppelingen van rally- en raceauto 's.
Bij extreem hoog belaste koppelingen zoals in de autosport past men wel gesinterde
voeringen toe. Sinteren is het onder hoge temperatuur en druk samenpersen van materiaal
in poedervorm. Het eigenlijke wrijvingsmateriaal zit in metalen nokken die twee
aan twee op de koppelingsschijf zijn geklonken. Om gewicht te besparen, is de schijf
soms stervormig uitgevoerd. In de autosport treft men ook wrijvingsschijven van gesinterd
metaal aan die dan op een niet-verende schijfkrans gelijmd kunnen worden.
De warmteoverdracht is hier erg gunstig.
Verdergaand ontwikkelingswerk heeft inmiddels geleid tot proeven met voeringen
van gesinterd keramiek en op basis van koolstofveieF Koppelingsplaten van de eerste
soort worden tegenwoordig al op lichte bedrijfswagens toegepast (zie Steinbuch
195