DE MECHANISCHE SLIPKOPPELING - ECMD

nemen en de snelheid van de voertuigzijde van de koppeling relatief weinig toenemen.
Geleidelijkaan zal de motor in verhouding meer afgeremd worden en de voertuigzijde
van de koppeling meer in snelheid toenemen doordat de koppeling beter
gaat werken. Het wrijvingsmoment neemt toe. In werkelijkheid verlopen de hoeksnelheden
als functie van de sliptijd dan ook niet lineair maar zoals de streeplijn in
afb. 3.6 weergeeft. Het gemiddelde verloop blijft echter gelijk. Het werkelijke verloop
van de hoeksnelheid in de versnellingsperiode Wmv wordt bepaald door het motorkoppel
enerzijds en de rijweerstanden anderzijds. Zijn deze waarden constant dan
is het verloop lineair.
Het arbeidsplant --J' ' 'l'attt
Tijdens het aanlopen van de koppeling vinden er een aantal energieomzettingen
plaats. Ten eerste is er de motor die in de vorm van het draaimoment arbeid levert.
Dan is er het vliegwiel met alle draaiende delen van de motor waarin een hoeveelheid
kinetische energie is opgeslagen. Door het koppelingsmoment wordt dit vliegwiel
afgeremd, dat daardoor arbeid levert. Van deze gezamenlijk geleverde arbeid wordt
in de sliptijd door wrijving een deel omgezet in warmte en wordt een deel via de
koppeling doorgegeven aan de aandrijflijn om het voertuig in beweging te zetten.
Gedurende de versnellingstijd moet het vliegwiel weer op snelheid gebracht worden.
Daarvoor is een deel van de motorarbeid gereserveerd. Om het voertuig te versnellen,
is dus slechts een deel van het door de motor geleverde
baar.
draaimoment beschik-
Inzicht in deze energieverdeling tijdens het aanlopen van de koppeling geeft het arbeidsplan:
in afbeelding 3.7 is het verloop van het vermogen P als functie van de tijd t
gegeven; het oppervlak van het diagram komt overeen met een hoeveelheid arbeid of
energie, want p.t = W. De P-lijnen in het arbeidsplan zijn recht, omdat net als bij het
aanloopdiagram het draaimoment van de motor verondersteld wordt, constant te
zijn. P = T.w wordt dus P = c.w met c als constante.
Een overzicht van de betekenis van de lijnen in het arbeidsplan is in Tabel 3.1 gegeven.
Als bijzonderheid valt waar te nemen dat op het ogenblik (na tk seconden) dat de
koppeling slipvrij gaat werken, het wrijvingsmoment in de koppeling afneemt. Die
afname komt overeen met de afname van het koppelingsvermogen van JD naar JE in
het arbeidsplan. Dit vindt zijn oorzaak in het feit dat de koppeling het vliegwiel moet
afremmen gedurende de sliptijd. Tijdens de versnellingstijd wordt het vliegwiel door
de motor versneld. De koppeling hoeft dan slechts het motorkoppel, verminderd met
het moment nodig om het vliegwiel te versnellen, over te brengen. Het koppelmoment
stelt zich hiertoe vanzelf in op de grenswaarde.
Tabel 3.2 geeft een overzicht van de betekenis van de oppervlakken in het arbeids-
?
plan. Vooral het oppervlak OCD is van belang: deze geeft de hoeveelheid arbeid aan
die omgezet wordt in warmte. Uit deze warmte kan de temperatuurstijging van de
) koppeling en met name van het voeringmateriaal berekend worden.
De veiligheidsfactor
Om er verzekerd van te zijn dat de koppeling in gekoppelde toestand slipvrij werkt,
moet het koppel dat door de koppeling maximaal overgebracht kan worden groter
zijn dan het maximale motorkoppel. Anderzijds mag het maximale wrijvingskoppel
ook weer niet te groot zijn, om te voorkomen dat door overbelasting (bij voorbeeld
173