You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
44<br />
Afb. 4: Het ‘Hodshon Huis’ aan het Spaarne.<br />
(foto Henk Snaterse)<br />
8 A.A. Verrijn Stuart, ‘Een gelukkige conjunctie’, in: Van <strong>de</strong>n<br />
En<strong>de</strong> 2001 (n. 2), 17-18.<br />
9 De datum en signatuur zijn aanwezig volgens Van Swigchem<br />
1965 (n. 1), 212-213.<br />
aangekocht, op 1 maart 1794 volg<strong>de</strong> nog <strong>de</strong> aankoop <strong>van</strong> een vier<strong>de</strong><br />
perceel. De bestaan<strong>de</strong> bebouwing werd gesloopt zodat het terrein<br />
bouwrijp was voor <strong>de</strong> grootscheepse nieuwbouw. 8 Behalve enige tekeningen<br />
zijn geen an<strong>de</strong>re documenten bekend die informatie bevatten<br />
over <strong>de</strong> fase <strong>van</strong> planning en ontwerp, en evenmin over <strong>de</strong> feitelijke uitvoering<br />
<strong>van</strong> het project.<br />
Een moeizaam ontwerpproces<br />
Een tekening <strong>van</strong> Abraham <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Hart uit 1793 wordt doorgaans beschouwd<br />
als een eerste project, dat door <strong>de</strong> opdrachtgeefster blijkbaar<br />
werd afgekeurd. 9 Bij <strong>de</strong> in totaal drie sets <strong>van</strong> tekeningen die bekend<br />
zijn, ontbreken overigens consequent plattegrondtekeningen, die er<br />
zon<strong>de</strong>r twijfel wel geweest zijn. Het ontwerpen <strong>van</strong> bruikbare en passen<strong>de</strong><br />
plattegron<strong>de</strong>n <strong>van</strong> alle verdiepingen <strong>van</strong> het huis was geen eenvoudige<br />
opgave, omdat het beschikbare perceel onregelmatige begrenzingen<br />
had. Omdat <strong>de</strong> rooilijn aan het Spaarne, waar <strong>de</strong> naar <strong>de</strong> stad gekeer<strong>de</strong><br />
voorzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het zeer bre<strong>de</strong> huis moest komen, en <strong>de</strong> grens <strong>van</strong><br />
het perceel aan <strong>de</strong> achterzij<strong>de</strong>, in <strong>de</strong> Spaarnwou<strong>de</strong>rstraat, niet evenwijdig<br />
aan elkaar lopen, kan het beschikbare perceel het best vergeleken<br />
wor<strong>de</strong>n met een onregelmatig parallellogram of trapezium. Daardoor<br />
H E T ‘ H O D S H O N H U I S ’ I N H A A R L E M E N H E T O E U V R E VA N A B R A H A M VA N D E R H A R T J A A R V E R S L A G 2 0 0 8<br />
Afb. 5: Voorgevel ‘Hodshon Huis’, niet uitgevoerd ontwerp door<br />
Abraham <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Hart, 1793. (Noord-Hollands Archief, Haarlem)<br />
moest rekening gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n met tenminste drie richtingen: <strong>de</strong><br />
flauw gebogen lijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het perceel aan het Spaarne, <strong>de</strong><br />
niet geheel evenwijdig daaraan lopen<strong>de</strong> begrenzing aan <strong>de</strong> achterzij<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> het perceel en <strong>de</strong> as <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> bebouwing waar het huis<br />
naast gebouwd zou gaan wor<strong>de</strong>n. Op kaarten <strong>van</strong> Haarlem uit <strong>de</strong> zeventien<strong>de</strong><br />
eeuw is goed te zien dat <strong>de</strong> toen gehanteer<strong>de</strong> veel smallere percelen<br />
eigenlijk geen problemen oplever<strong>de</strong>n voor bebouwing, omdat <strong>de</strong><br />
bocht <strong>van</strong> het Spaarne niet in één voorgevel verwerkt hoef<strong>de</strong> te wor<strong>de</strong>n<br />
maar in een hele reeks smallere gevels, die allemaal net een an<strong>de</strong>re richting<br />
kregen waardoor <strong>de</strong> bocht <strong>van</strong> het Spaarne gevolgd werd. Het eerste<br />
– afgekeur<strong>de</strong> – ontwerp voor het huis <strong>van</strong> Keetje Hodshon toont een<br />
voorgevel met drie verdiepingen en een zol<strong>de</strong>r. De gevel is ver<strong>de</strong>eld in<br />
zeven vensterassen, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>lste drie een risaliet vormen, in <strong>de</strong><br />
as waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> voor<strong>de</strong>ur geplaatst is. In het fronton boven <strong>de</strong> risaliet is<br />
een wapenschild gedacht en <strong>de</strong> linker- en rechterzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het ontwerp<br />
bevatten alternatieven voor beel<strong>de</strong>n die ter bekroning op <strong>de</strong> balustra<strong>de</strong><br />
geplaatst zou<strong>de</strong>n kunnen wor<strong>de</strong>n. Zeer hoge, naar binnen draaien<strong>de</strong>,<br />
vensters laten op <strong>de</strong> bel-etage en <strong>de</strong> daarboven gelegen woonverdieping<br />
ruimschoots licht binnen vallen. De sobere in<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> dit gevelontwerp<br />
toont sterke verwantschap met ‘Huis Houdringe’ in De Bilt, dat<br />
<strong>van</strong> rond 1779 dateert, en in min<strong>de</strong>re mate met ‘Gooilust’ in ’s-Graveland.<br />
10 De bogen die daar in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rste zone <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorgevels zijn<br />
verwerkt, ontbreken bij het ‘Hodshon Huis’. De achterzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het<br />
‘Hodshon Huis’ wordt gekenmerkt door twee zijvleugels, zodat in het<br />
mid<strong>de</strong>nblok vijf vensterassen resteren. De bei<strong>de</strong> vleugels hebben in het<br />
niet uitgevoer<strong>de</strong> ontwerp <strong>van</strong> 1793 ie<strong>de</strong>r twee <strong>de</strong>len <strong>van</strong> ongelijke<br />
V E R E N I G I N G H E N D R I C K D E K E Y S E R<br />
Afb. 6: Achtergevel ‘Hodshon Huis’, niet uitgevoerd ontwerp door<br />
Abraham <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Hart, 1793. (Noord-Hollands Archief, Haarlem)<br />
10 Van Swigchem 1965 (n. 1), 296-297; Meischke 1995<br />
(n. 3), 99-101.<br />
45