Download nu - Friso Bouwgroep

frisonijs
Ook in dit nummer:
Betere bereikbaarheid Leeuwarden door
‘De Haak’
Koningin Beatrix opende
Provinciehuis Fryslân
Hogere klanttevredenheid door renovatie
Stadsvernieuwing Balthuskade zeer geslaagd
Gemeentehuis Beetsterzwaag
energiezuinig na labeling
Houkesloot voorkomt verspilling
met lean produceren
Gracieuze
bouwstijl
kenmerkt
Theater Sneek
juli 2012
1

frisonijs
Ook in dit nummer:
Betere bereikbaarheid Leeuwarden door
‘De Haak’
Koningin Beatrix opende
Provinciehuis Fryslân
Hogere klanttevredenheid door renovatie
Stadsvernieuwing Balthuskade zeer geslaagd
Gemeentehuis Beetsterzwaag
energiezuinig na labeling
Houkesloot voorkomt verspilling
met lean produceren
Friso Nijs
juli 2012 - jaargang 12
Friso Nijs is het relatieblad van
Friso Bouwgroep en verschijnt
twee keer per jaar.
Redactie
Salverda Communicatie
Nelleke Wouters
Nynke Dedden
Beeldverantwoording
Nelleke Wouters
Nynke Dedden
Friso Bouwgroep
Provincie Friesland
Margreet van Dijk
Center Parcs
Gerard Menger
Foto voorpagina
Nelleke Wouters
Vormgeving, realisatie
Salverda Communicatie
Drukwerk
Hanzedruk, Bolsward
Redactieadres
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 49
8600 AA Sneek
t. 0515-429 999
e. redactie@frisobouwgroep.nl
2
Gracieuze
bouwstijl
kenmerkt
Theater Sneek
Rechten
Niets uit deze uitgave mag worden
overgenomen, vermenigvuldigd of
gereproduceerd zonder schriftelijke
toestemming van Friso Bouwgroep.
juli 2012
1
voorwoord inhetbouwlicht
Geachte relatie,
Terugkijkend op het eerste half jaar van 2012 prijzen we ons nog
steeds gelukkig met de mooie projecten die we hebben gerealiseerd.
De bouwbranche is dynamisch, maar ook instabiel en het is heel
hard werken voor die projecten die ons worden gegund. Dat dit
harde werken ook werkelijk wordt beloond, leest u in deze Friso Nijs.
Waar we als multidisciplinaire bouwonderneming verheugd over
zijn, is de belangstelling voor de bouw. Op 2 juni trok de landelijke
Dag van de Bouw 115.000 bezoekers. Tijdens de Dag van de
Bouw konden ook projecten van Friso worden bezocht; het bijna
voltooide nieuwe Theater Sneek en het nieuwe Kunstencentrum
Atrium, beide onderdeel van het Cultuur Kwartier Sneek.
Medewerkers van Friso gaven rondleidingen in het theater en
vertelden over het bouwproces. De belangstelling was boven
verwachting en met meer dan 1400 bezoekers de drukst bezochte
bouwlocatie in het noorden.
Een ander (bouw)technisch hoogstandje in de stad, is het project
Balthuskade. Volgens wethouder Gea Akkerman toverde Friso
“deze ‘rotte kies’ om tot een prachtig bouwwerk in de binnenstad”.
We deden dit volledig op eigen risico. Uit liefde voor de stad en
omdat we ervan overtuigd waren dat de nieuwbouw in de smaak
zou vallen.
Ook goed nieuws van Center Parcs De Huttenheugte in Drenthe.
Friso moderniseerde op dit vakantiepark 231 cottages. Het optimaliseren
van deze recreatiewoningen leverde Center Parcs een
stijging van de klanttevredenheidsscores op van maar liefst 20%.
Verder leest u in deze Friso Nijs onder andere over het gemeente-
huis in Beetsterzwaag waar Friso Restauratie het energielabel
optimaliseert en over Houkesloot Toelevering waar de lean werkwijze
inmiddels door de aderen stroomt.
Tot slot willen wij u nog meegeven dat de door Friso gerealiseerde
Reitdiepschool Rietwierde de grote winnaar is geworden van de
Groninger gebouwenenquete 2012, toegekend door zowel de
vakjury als het publiek.
Een hoop positieve ontwikkelingen. Deze wensen we u en uw
organisatie ook toe. Ook wensen we u een hele goede zomer.
Henk Dedden
Algemeen directeur Friso Bouwgroep
Betere bereikbaarheid Leeuwarden door ‘De Haak’
De Haak om Leeuwarden is
een nieuwe rijksweg aan de
zuidwestkant van Leeuwarden.
Deze 12 kilometer lange asfaltweg
vormt een verbinding tussen de
A31 bij Marsum en de N31 bij
Hemriksein (Wâldwei), inclusief
de Noordwestelijke Invalsweg.
J.J. de Vries participeert in de
realisatie van de kunstwerken in
het middendeel van ‘De Haak’.
Op 2 juni, op de landelijke
Dag van de Bouw, bezochten
ruim 1450 mensen het nieuwe
Theater Sneek en het
Kunstencentrum Atrium.
Friso Bouwgroep organiseerde
deze mogelijkheid samen met
Cultuur Kwartier Sneek.
Op pagina 6 en 7 van deze Friso
Nijs leest u meer over dit theater
dat is gevestigd in hartje Sneek.
Maximaal 100 km per uur mag er op de 2 x 2 rijstroken
van de toekomstige rijksweg worden gereden. De weg
moet zorgen voor een betere doorstroming op de N31
en het sluipverkeer op de regionale wegen terugdringen.
De betere bereikbaarheid van de stad dient als stimulans
voor de economische ontwikkeling van de regio. Een
ambitieus project waarvan de regie in handen ligt van
Rijkswaterstaat. Daarnaast realiseert Rijkswaterstaat het
zuidelijke deel van De Haak. Provincie Fryslân neemt
de totstandkoming van het noordelijke deel voor haar
rekening. Dit deel is opgeknipt in meerdere contracten die
apart worden aanbesteed en uitgevoerd. ProRail heeft, in
opdracht van Provincie Fryslân Mobilis BV gecontracteerd
voor de realisatie van het middendeel van De Haak.
Grutte Fier
Mobilis BV heeft als hoofdaannemer de, voor deze
opdracht speciaal opgerichte, VOF ‘Grutte Fier’ opdracht
gegeven om de werkzaamheden uit te voeren. Deze
VOF bestaat uit Oosterhof-Holman wegenbouw BV,
Van Gelder Rail BV, Van Gelder aannemersbedrijf en
J.J. de Vries (onderdeel van Friso Bouwgroep). “Op zich een
mooie constructie”, vindt Doeke de Jong vestigingsleider
van J.J. de Vries. “Je hebt een gezamenlijke verantwoordelijkheid
voor het slagen van het project. Dat betekent dat
je niet denkt vanuit het belang van je eigen discipline,
maar in het belang van het totaal. We moeten uiteindelijk
als geheel positief draaien.”
Kunstwerken
J.J. de Vries is binnen ‘Grutte Fier’ mede verantwoordelijk
voor de uitvoering van de kunstwerken. In totaal gaat het
om zes stuks: een duikersbrug, vier spoorviaducten en een
viaductweg/spoor. De vormgeving van de kunstwerken
is vastgesteld op basis van een beeldkwaliteitsplan.
De constructie wordt door de combinatie ‘Grutte Fier’
zelf ingevuld en ge-engineerd. De grondsamenstelling
bepaalt voor een groot deel welke funderingsmaterialen
en -technieken worden gebruikt. “Je zit hier midden
in de oude Middelzee en haar voorgangers. Vroeger
stroomde de Rijn hierlangs totdat bij de laatste ijstijd
de doorgang door ijs werd versperd en de Rijn naar het
westen afboog. Dit levert allerhande grondsoorten op
variërend van klei en veen tot zand en dieper gelegen
leem.” Voor de kunstwerken worden nieuwe technieken
toegepast, waaronder een boorpalen wand als fundering.
Ook wordt een polderconstructie gecreëerd door mixedin-place
wanden. Deze constructie wordt 12 meter diep
tot in de - van nature voorkomende waterafsluitende -
kleilaag geplaatst, om toestromend grondwater vanuit
de zijkanten te keren. De kunstwerken moeten 80 jaar
meegaan.
Een grotere rol
De werkzaamheden beperken zich tot nu toe tot de
voorbereidings- en ontwerpfase. Komend september
starten de voorbereidende buitenwerkzaamheden zoals
grond- en infrawerk. Vanaf november worden de mixedin-place-wanden
geplaatst om de kunstmatige polders te
creëren. Na januari is een grotere rol voor J.J. de Vries
weggelegd met de realisatie van de spoorwegviaducten.
Deze worden in delen naast het spoor gebouwd. “Eenmaal
klaar wordt het beton met een gewicht van 1000 tot
2000 ton, tijdens een 72-urige buitendienststelling van
het spoor, in twee fases ingeschoven.” Dit vindt plaats in
twee periodes; in mei en in september 2013.
Vrij Baan
Eind 2014 wordt de Haak om Leeuwarden voor het
verkeer opengesteld. De Haak om Leeuwarden maakt
deel uit van het infraprogramma ‘Vrij Baan’. Gemeente
Leeuwarden, Provincie Fryslân en Rijkswaterstaat
willen met dit programma de bereikbaarheid van de
stad op lange termijn veiligstellen. Het programma
beslaat een veertigtal projecten. Goed voor een
investering van 750 miljoen euro. I
Bezoekersaantal Theater Sneek ruim boven verwachting
In het Theater kon de bezoeker zelf ervaren
hoe bijzonder het bouwproject is en wat er
komt kijken bij de realisatie van dit theater.
Medewerkers van Friso Bouwgroep vertelden
hen hierover tijdens een uitgebreide rondleiding
door het gehele gebouw. De opkomst van het
aantal bezoekers was ruim boven verwachting.
Waar de rondleiding in Theater Sneek stopte,
ging deze verder in het vernieuwde Kunstencentrum
Atrium aan de overkant van het theater.
Hier verwelkomden studenten van Cultuur
Kwartier Sneek de bezoeker met muzikale
optredens. Friso Bouwgroep deed ook hier de
ver- en nieuwbouw en renovatie van het pand.
In november 2012 wordt het nieuwe theater
geopend en start het nieuwe theaterseizoen.
De Dag van de Bouw vond voor de zevende
keer plaats. In het hele land waren meer dan
220 locaties open voor het publiek. Volgens
organisator Bouwend Nederland brachten
ruim 115.000 mensen dit jaar een bezoek
aan een bouwlocatie. Dat zijn er ongeveer
15.000 meer dan vorig jaar. Met de dag wil
werkgeversorganisatie Bouwend Nederland
de positieve kanten van de bouwsector
benadrukken. I
3

frisonijs
Koningin Beatrix
opende Provinciehuis
Fryslân
Koningin Beatrix opende op 22 mei officieel het vernieuwde
Provinciehuis Fryslân in Leeuwarden. Het nieuwe provinciehuis is
ontworpen door architect Sjoerd Soeters en gerealiseerd door
Bouwcombinatie Provinciehuis Fryslân vof. Bijzonder aan het gebouw
is dat binnen een monumentaal stedelijke omgeving het
monumentale gedeelte en de nieuwbouw perfect samengaan.
Het gebouw is op tijd en binnen het beschikbare budget van
79,8 miljoen gerealiseerd en opgeleverd. I
Hoogste punt
rsg Wiringherlant bereikt
De bouwwerkzaamheden rondom Rijksscholengemeenschap (rsg) Wiringherlant in
Wieringerwerf lopen voorspoedig. In week 23 is officieel het hoogste punt bereikt.
Voordat dit zover was, is zowel op de bouwplaats als achter de schermen hard
gewerkt. Inrichting van het ketenpark, het heien van de palen, het leggen van de
fundering en het opbouwen van de wanden en vloeren van de drie bouwlagen vonden
achtereenvolgens plaats. Voor een gebouw bestaande uit drie bouwlagen en met een
oppervlak van circa 9.500 m2 BVO is deze mijlpaal in een relatief korte tijd behaald.
Achter de schermen is het ontwerp tot op uitvoeringstechnisch niveau uitgewerkt en is
het besluitvormingsproces over de inrichting, afwerking en het kleurenplan nagenoeg
afgerond. In 2013 is de nieuwbouw van de rsg Wiringherlant gereed. I
Kaakchirurgen
bundelen krachten
in nieuwe polikliniek
In het oude pand van Heineken, aan de Oedsmawei in
Grou, heeft Friso Bouwgroep de polikliniek voor
kaakchirurgie gerealiseerd. Omnimed, zoals de polikliniek
heet, is een verwijspraktijk voor kaakchirurgie en implanto-
logie. De praktijk is opgezet door kaakchirurgen van het
Antonius ziekenhuis in Sneek en het MCL in Leeuwarden.
De samenwerking tussen de kaakspecialisten en
tandheelkundige specialisten maakt de kliniek binnen
Friesland uniek in zijn soort. I
Bouw theater Steenwijk
gestart
De theaterzaal van Theater De Meenthe is toe aan een modernisering,
zodat ook in de toekomst artiesten en voorstellingen naar de Meenthe
blijven komen. Inmiddels hebben de bouwplannen, die al in 2008
werden gemaakt, vorm gekregen en zijn de werkzaamheden op
1 mei van start gegaan. Friso Bouwgroep voert onder andere de
verbouw van de centrale entree, de nieuwe foyer en de uitbreiding
van de theaterzaal uit. De huidige sporthal wordt omgebouwd tot
evenementenhal. De verbouw moet ertoe leiden dat het vernieuwde
Rabo Theater een unieke plaats wordt voor lokale evenementen en
professionele voorstellingen in Steenwijk. I
Nieuw
Fries Museum
is opgeleverd
Op 11 juni is de nieuwbouw van het Fries Museum
aan het Leeuwarder Wilhelminaplein opgeleverd.
In 2013 opent het museum haar deuren en kunnen
bezoekers de geschiedenis van Friesland bekijken.
Het ontwerp van het nieuwe museum is van
architect Hubert-Jan Henket in samenwerking
met Bonnema Architecten.
Voor de realisatie van de parkeergarage, het museum,
de winkels en de woningen in het Nieuw-Zaailand
vormden aannemers Friso, Koopmans en de BAM
samen Bouwcombinatie Leeuwarden Centrum. I
vandebouwgrond
Energiezuinig en flexibel
woon-zorgproject in Lemmer
In het hart van Lemmer bouwt aannemingsmaatschappij Friso een
nieuwe woon-zorgzone. Deze bestaat uit 19 psychogeriatrische
zorgplaatsen voor Zorggroep Plantein en 17 zelfstandige appartementen
voor Lyaemer Wonen. Het gemengde woonprogramma wordt
ondergebracht in een gemeenschappelijk woongebouw. Het woonzorgcomplex
krijgt een vrolijke print van gekleurde glazen panelen.
De bovenbouw wordt uitgevoerd in antracietkleurige baksteen.
Het complex wordt aan alle kanten omgeven door openbare ruimte.
Naast het uiterlijk van het project is ook nagedacht over duurzaamheid.
De plattegrond van het woonzorggedeelte is opgezet in een brede
beukmaat. Zo ontstaat grote flexibiliteit in de gebruikersmogelijkheid.
In de toekomst is het gebouw eenvoudig opnieuw in te delen en kan
zo ook een ander woonprogramma huisvesten. Daarnaast wordt het
complex zeer zuinig in het energiegebruik. Op deze manier blijven de
woonlasten voor de huurders laag en is de milieubelasting minimaal. I
4 5

inuitvoering
Vijf jaar geleden was er geen theatergebouw meer in Sneek. Daarna kwam
een tijdelijk theater in het voormalige TNT-gebouw. Precies op die plaats
verrijst nu een nieuw, sprookjesachtig theater. Ontworpen door architecten
Alberts en Van Huut, gerealiseerd door Aannemingsmaatschappij Friso.
6
Kunstencentrum
Gracieuze bouwstijl kenmerkt Theater Sneek
‘Na een lange werkdag fietst of rijdt u naar huis.
U ziet in uw ooghoek de feeërieke kroon van het
theater. Vandaag kleurt ze de lucht rood; de kleur
van het genre ‘toneel’. Uw favoriete genre.
Het begint te kriebelen. Een telefoontje later heeft u
zich verzekerd van twee comfortabele zitplaatsen.’
Het begin van een mooie avond.’
Dat is het effect dat wordt beoogd met de lichtbakken die zijn
verwerkt in de kroon van het nieuwe theater. “Ieder genre
heeft zijn eigen kleur”, vertelt Ben van der Knaap, directeur
van Theater Sneek. “Een aardigheidje dat bijdraagt aan het
beeld van het theater en als impuls dient om bezoekers te
verleiden om alsnog een kaartje voor die avond te kopen.”
Een klein onderdeel van een groots theater, dat Van der Knaap
zonder twijfel het mooiste theater van Noord-Nederland
durft te noemen.
Ambachtelijkheid
Specifieke hoeken in de kozijnen, de toegepaste metselwijze,
kleurstellingen binnen het baksteengebruik, samen kenmerken
ze de gracieuze stijl van de architecten. “Een stijl die appelleert
aan een zekere mate van ambachtelijkheid. Aannemingsmaatschappij
Friso is er goed in geslaagd om volgens deze
stijl te bouwen”, vindt Van der Knaap. Gedwongen door een
financiële uitdaging dienen de fundamenten van het oude
postkantoor als basis. De vele keldergewelven zijn hergebruikt
voor een garderobe, een aantal herentoiletten en maar liefst
negentien damestoiletten. De grote transparante pui verraadt
vanaf de buitenkant de gezelligheid. Het stadspark op het dak
biedt frisse lucht en een fraai uitzicht.
Mystiek
De bouw is voorspoedig verlopen en bevindt zich in de
eindfase. In juni 2012 wordt het theater bouwkundig
“ Vijf maanden hard werken om met
de juiste afwerking de mystiek van
het theater te laten spreken.”
opgeleverd. Daarna volgen de theatertechnische aanpassingen
en de afwerking. Van der Knaap: “Vijf maanden
hard werken om met de juiste afwerking de mystiek van
het theater te laten spreken.” Op 1 november 2012 opent
het theater haar deuren. Het programma is al aangekondigd
door een huis-aan-huis verspreidde theaterbrochure. Dat
theaterliefhebbers na al die jaren bijna niet kunnen wachten,
bleek uit de succesvolle voorverkoop. Deze kwam direct na
het uitbrengen van de brochure in volle vaart op gang.
Intiem en overzichtelijk
Het theater heeft dan ook veel te bieden, vindt Van der Knaap.
“Het wordt met circa 600 stoelen een intiem en overzichtelijk
geheel, naar aard en schaal van de gemeente. Het feit dat
het theater zo compact is, geeft de artiest de mogelijkheid
om gemakkelijk een sfeer en stempel op de voorstelling te
drukken. Dat beïnvloedt de ervaring en staat samen met de
bijzondere entourage borg voor een avond die bezoekers in
vervoering brengt en boven de beslommeringen van alle dag
uit tilt.”
Cultuur Kwartier Sneek
Het Theater Sneek is onderdeel van het Cultuur Kwartier
Sneek. Vanaf 2006 is gewerkt aan de totstandkoming van
het Cultuur Kwartier. Naast het theater bestaat het Cultuur
Kwartier Sneek uit het onlangs vernieuwde Kunstencentrum
Atrium. Het kunstencentrum bestaat uit vier bestaande
beeldbepalende gebouwen: De Noorderkerk, Popzaal het
Bolwerk en de twee schoolgebouwen aan het Oud Kerkhof.
Deze vier gebouwen zijn gerenoveerd en met elkaar verbonden
door een glazen overkapping, een atrium. De gehele realisatie
van Cultuur Kwartier Sneek werd door Gemeente Sneek
gegund aan Aannemingsmaatschappij Friso.
Van der Knaap hoopt dat alle mensen die gebouwd hebben
aan het theater straks terugkomen. Dat ze het eindresultaat
zien en ervaren wat het wordt in handen van de artiesten
die er optreden. “Dat ze worden betoverd door de wondere
wereld die theater heet.” I
7

frisorelaties
In de bosrijke omgeving van Drenthe ligt Center Parcs De Huttenheugte. Aangedaan door
de tand des tijds werden 231 cottages van het park door Friso gemoderniseerd.
Vanaf april 2012 zijn de VIP- en Premiumcottages klaar om de bezoekers te verrassen.
En verrast zijn ze; de tevredenheidscores zijn tot 20% opgelopen!
Hogere klanttevredenheid
door renovatie
De cottages zijn van binnen volledig gestript en vervolgens
weer opgebouwd. Nieuwe badkamers, toiletten en
keukens, gecombineerd met mooie details als inbouwkasten
en ingebouwde televisie- en audioapparatuur.
Modern aangekleed en sfeervol ingericht. Sommige
verblijven kwamen in aanmerking voor een renovatie plus.
Deze cottages zijn ook aan de buitenkant gerenoveerd.
“In een cyclus van zeven tot tien jaar worden de
cottages onder handen genomen”, vertelt Peter Keizer,
Country Maintenance Manager. Dan is er sprake van
verval door het gebruik en veroudering van stijlen en
kleurstellingen. Dat betekent dat er, verdeeld over de
negen parken binnen Nederland, bijna voortdurend
wordt gerenoveerd. Bij het intreden van de crisis trapten
banken en investeerders tijdelijk op de rem. Een korte
pas op de plaats die al snel werd opgevolgd door een
hernieuwde renovatieplanning.
Een stroomversnelling
Afgelopen najaar kwamen de VIP- en Premiumverblijven
in Drenthe in aanmerking. Na goedkeuring van de
8
‘proefbungalow’ en vaststelling van het budget, werd de
klus gegund aan Friso. Keizer: “Vaak kent een renovatie
van dergelijke omvang een wat stroeve aanloop. Dat was
ook nu het geval.” De renovatie op de Huttenheugte
kwam vanaf januari 2012 in een stroomversnelling.
“Gedurende een aantal maanden werden 80 tot
100 cottages tegelijkertijd gerenoveerd en wekelijks
per cluster opgeleverd.” Voor de clusters stond een
tijdsbestek van vier weken. Dan moesten de cottages
weer klaar zijn voor verhuur. “Dat de planning wordt
gehaald is fijn. Gaat het samen met een hoge kwaliteit,
dan is het super.”
Hoog afwerkingsniveau
“Klanten zijn kritisch. Zijn de verblijven aan modernisering
toe, dan zie je dat terug in de resultaten van de enquêtes.
Na de renovatie liep de waardering voor de cottages
op tot wel 20%. Daarom hechten we veel belang aan
mooie materialen en een hoog afwerkingsniveau.” De
luxe cottages zijn voorzien van een infraroodsauna,
een luxe betegelde badkamer met bad en rainshower,
comfortabele boxspringbedden, een kersenhouten
keuken en een moderne stijlvolle aankleding en inrichting.
De premiumcottages zijn net wat eenvoudiger. Deze
hebben bijvoorbeeld geen infraroodsauna.
“Ervaar maar”
De werkzaamheden liepen sterk uiteen. Van het
vervangen van complete daken tot het maken van
kastenwanden en het monteren van een haarföhn.
“We benaderen onze dienstverlening altijd vanuit het
oogpunt van de klant. Daarom stelden we een tiental
cottages tijdens de verbouwperiode beschikbaar aan
medewerkers van Friso. Ervaar maar. Waar loop je als
‘gast’ tegenaan? Wat kan beter, comfortabeler, mooier?
Zo creëer je betrokkenheid bij het product.”
Keizer: “De samenwerking met Friso is goed bevallen.
We hebben vooraf duidelijke afspraken gemaakt. Friso
heeft zich gehouden aan de afspraken. Geen nacalculatie
of vertragingen. Een man een man, een woord een
woord. Dat is heel prettig. Daarnaast was ik onder de
indruk van de kwaliteit.” I
Op de hoek van de Lemmerweg en de Balthuskade in het centrum van Sneek achter het
voormalige Hotel Ozinga, heeft Frisoplan vijf royale appartementen, vier stadswoningen
en een commerciële ruimte gerealiseerd. Met de nieuwbouw veranderde Friso op eigen
risico een rotte plek in de stad tot een gewilde toplocatie.
STadSVErNiEuWiNg
BaLTHuSKadE zEEr gESLaagd
Pier Reitsma, manager plan & projectontwikkeling
Frisoplan: “Friso is een Sneker bedrijf met hart voor de
stad, voor prójecten in het hart van de stad.” Friso was
in eerste instantie alleen als bouwer bij de Balthuskade
betrokken, totdat het bouwproject in 2010 in zijn geheel is
overgenomen. De locatie en de directe omgeving kennen
een lange historie. Deze prominente hoek was toe aan
een grondige opknapbeurt. De eerste aanzet hiertoe
is enkele jaren geleden al door Friso gemaakt met de
complete gevelrenovatie van het voormalige hotel Ozinga
in opdracht van Woningstichting De Wieren in Sneek.
“Op eigen risico zijn we gestart. Er was nog geen
woning verkocht. We geloofden in deze mooie locatie.
Het ligt op de Elfstedenroute en wordt volop gebruikt
door watersporters. We wilden het risico nemen voor
Sneek.” Friso werd met de overname van het plan zowel
projectontwikkelaar als bouwer.
Gezichtsbepalende locatie
Wethouder Gea Akkerman van de gemeente Súdwest
Fryslan: “Frisoplan heeft een ‘rotte kies’ in de binnenstad
omgetoverd tot een prachtig bouwwerk. Het is stijlvol
ingepast in de historische gebouwen er omheen. Deze
plek verdiende dat ook: Het pand aan de Balthuskade kijkt
uit op de Waterpoort, hèt icoon van Sneek. Ook vanaf het
water is dit een gezichtsbepalende locatie. Het is dus niet
alleen een aanwinst voor de Snekers, maar ook voor de
watersporters die van onze gemeentehoofdstad komen
genieten. Ik ben blij dat Friso het heeft aangedurfd om dit
op eigen risico te realiseren. Het wordt beloond met een
goedlopende verkoop.”
Stedelijk wonen combineren met ruimte
De stadwoningen van elk ruim 800 kubieke meter hebben
een tuin, vier of vijf slaapkamers en een overdekte
parkeerplaats op de binnenplaats. “Vooral gezinnen die
stedelijk wonen willen combineren met ruimte zijn hier
helemaal op hun plek.” De appartementen variëren van
100m 2 tot 150m 2 en hebben allemaal een ruim balkon
met uitzicht op de prachtige Waterpoort. Deze zijn
inmiddels bijna allemaal verkocht. De stadswoningen en
appartementen zijn in mei van dit jaar opgeleverd.
gebouwd
Kwaliteit
De woningmarkt verkeert in zwaar weer en de
economische crisis heeft zijn weerslag op de bouw- en
vastgoedsector. Dit heeft Friso er niet van weerhouden
te investeren in het project. Integendeel, er is juist
veel aandacht besteed aan kwaliteit en details. Architect
Oving koos voor bijzondere gevels met klassieke uitstraling.
Bovendien stonden licht en ruimte boven aan het
verlanglijstje. Enkele kenmerkende details zijn de met
zink beklede goten en dakkapellen en de natuurstenen
accenten op de gevels. Houkesloot Toelevering leverde de
daken, kozijnen en de houtskelet bouw.
Architect Oving uit Groningen is goed te spreken over de
door Friso gerealiseerde kwaliteit. “Als je ziet wat Friso
in korte tijd heeft gerealiseerd, ver dient dat echt onze
compli ment en.” I
‘de hoek is veranderd van oude troep in prachtige nieuwbouw. dat draagt bij
aan de kwaliteitsverbetering van de stad. dit vinden we heel waardevol’
9

inuitvoering
gemeentehuis Beetsterzwaag
energiezuinig na labeling
Het gemeentehuis in Beetsterzwaag wordt sinds januari 2012 volledig
onder handen genomen door Friso Restauratie. De verbouwing van het
naastgelegen Andreahuis is afgerond en omstreeks juni is de Raadzaal
klaar. De kantoren worden komende periode voorzien van labeling,
een opwaardering van het energielabel.
“Het gemeentehuis in Beetsterzwaag bestaat
onder meer uit een Raadzaal dat ooit een
monument was. Dit heeft nog steeds een
monumentale uitstraling, maar heeft door
eerdere verbouwingen niet meer deze status”,
vertelt werkbegeleider Michael van der Weg.
Dit vergemakkelijkte de realisatie van een aanbouw
aan de achterzijde. In de aanbouw zijn de
nieuwe toiletten aangebracht. De oude toiletten
en het balkon die zich achterin de Raadzaal
bevonden, zijn verwijderd. De ruimte lijkt
hierdoor een stuk groter. Ook is het stucwerk
weer in de oude stijl aangebracht en de kozijnen
zijn vernieuwd. Michael: “De bestaande dakranden
achter de Raadzaal zijn aangepast in
verband met de nieuwe aanbouw en voorzien
van profilering. Uitvoerder Tabe Soepboer, een
specialist op dit gebied en een man met een
voorliefde voor detaillering, maakte hiervoor de
mal.” Verder is de Raadzaal nu goed toegankelijk
voor minder validen en de zaal wordt voorzien
van techniek die audio en video mogelijk maakt.
Wanneer dit klaar is, kan Friso starten met
het schilderwerk. Wat de opdrachtgever absoluut
wilde behouden, is het vloermozaïek in
de Raadzaal.
Isolatiepakket
Eerst is het Andreahuis intern verbouwd. Deze
bevindt zich naast de Raadzaal. Hier zijn de kantoren
van de burgemeester (begane grond), de
wethouders en het secretariaat (verdieping en
zolder) gevestigd. De trapopgang is vervangen
door een houten exemplaar met vloerbedekking
op de treden. Verder zijn onder andere
de prachtige, oude lambrisering en raamluiken
geschilderd. Het glas in de ramen is vervangen
door glas met een bobbelige structuur,
waardoor het monumentaal oogt. Deze ramen
zijn voorzien van isolatiewaarde, waardoor de
energiewaarde van het pand is verhoogd.
Ook de Raadzaal en het deel van het gemeentehuis
dat in de jaren zeventig is aangebouwd,
waar de kantoren zijn gevestigd, zijn voorzien
van een nieuw isolatiepakket. Deze worden
voorzien van labeling. Michael: “Dit houdt in
dat de kierdichting in de draaibare delen en
klepramen worden verbeterd, voor de ramen
komt zonwering en de schuine daken worden
geïsoleerd.” Verder komt er een nieuwe kantine
in met een nieuw keukenblok en de vide wordt
verlengd met een vloer. Hierdoor ontstaat meer
vloeroppervlakte voor de kantoren.
Verbouwen in fasen
“De verbouw bestaat uit zes fasen. Het Andreahuis
is afgerond. De Raadzaal is bijna klaar. Hier
hoeft alleen nog te worden geschilderd. Daarna
schuiven we door naar het kantorendeel.
Daar gaan we het isolatiepakket aanbrengen.
Dit bestaat uit een afgewerkte plaat iso-easy.
In het schuine dak moeten voor een deel
de plafonds worden opengehaald. Nog tot
november 2012 zijn we zoet in het gemeente -
huis van Beetsterzwaag. Daarna voldoet het aan
de aangescherpte overheidseisen die worden
gesteld aan isolatie, is de vloeroppervlakte
van de werkvloer vergroot en zijn diverse verouderde
onderdelen vervangen door nieuwe.
Het energielabel is daarna geoptimaliseerd.” I
Vijf jaar geleden groeide Houkesloot Toelevering uit zijn jasje en betrok
een groter pand op industrieterrein De Hemmen in Sneek. Deze locatie
is volledig toegerust op lean productie en de medewerkers ontwikkelden
zich hier steeds verder in. Gerard: “Er is veel energie gestoken in het
uitdenken van een optimale productie. In deze fabriek hebben we dat voor
elkaar gekregen.”
Optimale planning
Lean bouwen kan verder geoptimaliseerd worden door nauwer samen te
werken met partners, ook wel ketensamenwerking genoemd. Op deze
manier kan er beter worden aangesloten op de veranderende vraag
vanuit de markt: kleinere series, specifieke detaillering en meer toegevoegde
waarde, zoals afgelakte kozijnen die compleet beglaasd op de
bouw worden gemonteerd onder verantwoordelijkheid van Houkesloot
Toelevering. En dat alles binnen een strakke planning waardoor ‘Just in
Time’ kan worden geleverd op de bouwplaats. “Ketensamenwerking is
het werken aan continuïteit met je relatie. Initiatieven nemen en goede
communicatie”, legt Gerard uit. “Je werkt niet meer op basis van een
dwingend bestek, maar de opdrachtgever vertelt wat zij willen en
vraagt ons hoe we dat gaan bereiken. De ketenpartners beleggen vervolgens
een planningsessie en gezamenlijk maken we een optimale
planning. Omdat we dit samen doen, is iedereen verantwoordelijk voor
73 woningen Verhulstlaan Almelo
gebouwd volgens lean principe.
een goed resultaat. Voordeel voor de opdrachtgever is dat er geen
meerwerk is en de bouw ligt nooit stil. Dit betekent optimaal gebruik van
middelen én geen onverwachte kosten.”
Toolbox meeting
De gezamenlijke verantwoordelijkheid van de ketenpartners heeft ook
als resultaat dat de verschillende fasen in het bouwproces beter op
elkaar aansluiten. Gerard: “Sinds we lean produceren en als ketenpartner
worden betrokken, stopt onze verantwoordelijkheid niet meer bij het
afleveren van prefab timmerwerken op de bouwplaats. We gaan vooraf
naar de bouw voor een zogenaamde toolbox meeting. Hierin geven we
informatie over het geleverde product. Ook zorgen we ter plaatse voor
bescherming van de prefab materialen. Beschadigingen tijdens de bouw
worden hierdoor voorkomen. Dit levert een duurzaam product en veel
minder opleverpunten op.”
Op zoek naar oplossingen
“Moraal van het verhaal is, dat je creatief moet zijn met elkaar. Out of
the box denken. Je blijft zoeken naar oplossingen. Elke keer onderzoeken
we de verschillende opties om zo het meest optimale product te realiseren.
Keuzes maken op basis van ketenoptimalisatie, met als resultaat een
product en planning dat voldoet aan de wensen van de opdrachtgever.” I
inpandig
Lean produceren is afkomstig uit de auto-industrie en
heeft nu ook zijn intrede gedaan in de bouwbranche.
Houkesloot Toelevering is continue bezig met het
optimaliseren van het productieproces, gericht op
het wegnemen van verspilling en het toevoegen
van waarde, de kernwaarden van de lean-gedachte.
Inmiddels stroomt de lean-werkwijze de medewerkers
door de aderen. Gerard Menger, verantwoordelijk voor
aquisitie bij Houkesloot Toelevering: “De productie
wordt volledig afgestemd op het resultaat. Om dit voor
elkaar te krijgen richten wij ons op de wensen van de
opdrachtgever en denken we out of the box. Dit maakt
het lean werken leuk, efficiënt en goedkoper.”
Houkesloot voorkomt verspilling met lean produceren
10 11

aannemingsmaatschappij Friso B.V.
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 49
8600 AA Sneek
t 0515 – 42 99 99
f 0515 – 42 99 90
Frisoplan B.V.
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 19
8600 AA Sneek
t 0515 – 43 66 66
f 0515 – 43 66 67
aannemingsbedrijf J.J. de Vries B.V.
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 2030
8600 CA Sneek
t 0515 – 43 66 70
f 0515 – 43 66 80
Friso Bouwgroep B.V.
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 49
8600 AA Sneek
t 0515 - 42 99 99
f 0515 - 42 99 90
www.frisobouwgroep.nl
12
Houkesloot Toelevering B.V.
Tingietersstraat 8
Postbus 296
8600 AG Sneek
t 0515 – 23 80 20
f 0515 – 43 49 76
Timmerfabriek Houkesloot B.V.
Tingietersstraat 8
Postbus 296
8600 AG Sneek
t 0515 – 23 80 20
f 0515 – 43 49 76
Houkesloot Prefab B.V.
Newtonweg 2
Postbus 83
8900 AB Leeuwarden
t 0515 – 23 80 20
f 058 – 234 36 76
Friso Leeuwarden
Siriusweg 3
Postbus 7522
8903 JM Leeuwarden
t 058 – 267 43 00
f 058 – 267 32 10
Friso Heerenveen
Nikkelweg 1
Postbus 32
8440 AA Heerenveen
t 0513 – 68 92 00
f 0513 – 64 68 05
Friso restauratie
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 49
8600 AA Sneek
t 0515 – 42 99 99
f 0515 – 42 99 90
Friso Service & Onderhoud
Pieter Zeemanstraat 9
Postbus 49
8600 AA Sneek
t 0515 – 42 99 66
f 0515 – 42 99 60
Friso groningen
Osloweg 125
Postbus 5274
9700 GG Groningen
t 050 – 544 52 00
f 050 – 544 52 09
aannemingsmaatschappij Friso almere B.V.
Palmpolstraat 23
Postbus 50030
1305 AA Almere
t 036 – 523 08 00
f 036 – 534 91 68
aannemingsmaatschappij Friso Balk B.V.
Meerweg 24
Postbus 7
8560 AA Balk
t 0514 – 60 30 41
f 0514 – 60 25 73
aannemingsmaatschappij Friso Oost B.V.
Borculoseweg 52
Postbus 159
7150 AD Eibergen
t 0545 – 29 18 42
f 0545 – 29 34 69