Rapport “Eén jaar subsidiaire bescherming” - Vluchtelingenwerk ...

Eén jaar subsidiaire bescherming in België
Een evaluatie door
Vluchtelingenwerk Vlaanderen
foto: UNHCR/M.Shinohara, Bala-Morghab, Afghanistan, juli 2003

Inhoudstafel
Samenvatting
I. Voorwoord
II. De beslissingen op het niveau van de Dienst Vreemdelingenzaken
1. De Dublin Verordening en subsidiaire bescherming
1.1 Het wettelijk kader en conformiteit met de Verordening
1.2 Controle door de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen en de
Raad van State
Aanbevelingen
2. Meervoudige asielaanvragen
2.1 Het wetgevend kader en conformiteit met de richtlijnen
2.2 Analyse van de beslissingen
Aanbevelingen
3. Omzetting van een niet-terugleidingsclausule naar het statuut
van subsidiaire bescherming
3.1 Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
3.2 Analyse van de beslissingen
Aanbevelingen
4. Reisdocumenten na toekenning van het statuut
4.1 Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
Aanbevelingen
5. Verblijf van gezinsleden tijdens de procedure
Aanbevelingen
6. Verblijf om medische redenen
6.1 Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
6.2 Analyse van de beslissingen
Aanbevelingen
III. De interpretatie van artikel 48/4 Vreemdelingenwet
1. Algemeen
2. Toepassingen van artikel 48/4 Vreemdelingenwet
2.1 Artikel 48/4 §2 a)
2.2 Artikel 48/4 §2 b)
2.3 Artikel 48/4 §2 c)
2.4 Ter illustratie: enkele beslissingen waarin het statuut van
subsidiaire bescherming wordt toegekend of geweigerd (per land)
i. Beslissingen van toekenning van subsidiaire bescherming
ii. Beslissingen van weigering van subsidiaire bescherming
3. Overzicht van de criteria van artikel 48/4 Vreemdelingenwet
3.1 Artikel 48/4 §2 a)
3.2 Artikel 48/4 §2 b)
3.3 Artikel 48/4 §2 c)
3.3.1 Reëel risico
Aanbevelingen
3.3.2 Ernstige bedreiging van het leven of van de persoon
Aanbeveling
3.3.3 Land van herkomst
Aanbeveling
3.3.4 Willekeurig geweld
Aanbeveling
3.3.5 Internationaal of intern gewapend conflict
Aanbeveling
3.3.6 Burger
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
1
4
8
12
12
12
13
15
15
15
16
19
20
20
21
21
22
22
22
23
23
24
24
25
26
27
27
29
29
29
29
29
29
30
32
32
32
33
33
37
37
38
38
39
40
40
40
42
42

Aanbeveling
3.3.7 Binnenlands vluchtalternatief
Aanbeveling
3.3.8 Actoren van bescherming
Aanbeveling
3.3.9 Actualiteit van het risico
Aanbeveling
4. Besluit
Aanbeveling
IV. De beslissingen op het niveau van het Commissariaat-generaal
voor de vluchtelingen en de staatlozen
1. Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
1.1 Algemeen
Aanbevelingen
1.2 Recht op gehoor
Aanbeveling
1.3 Toegang tot het dossier en tegensprekelijk verhoor
Aanbeveling
1.4 Lange duur van de procedure
Aanbeveling
1.5 Eenheid van het gezin
Aanbeveling
1.6 Impliciete afstand / technische weigeringen
Aanbeveling
2. Analyse van de beslissingen
2.1 Algemeen
Aanbeveling
2.2 Het onderzoek van de asielaanvraag
2.2.1 Gebrek aan afzonderlijke motivering inzake subsidiaire
bescherming
Aanbevelingen
2.2.2 Wie moet de relevante elementen aanbrengen?
Aanbeveling
2.2.3 De weigering wegens ongeloofwaardigheid van het
vluchtverhaal
2.2.3.1 Algemeen
2.2.3.2 Onduidelijkheid omtrent de reisweg
2.2.3.3 Tegenstrijdigheden in het vluchtverhaal
2.2.3.4 Gebrekkige kennis van of tegenstrijdigheden met
algemeen bekende informatie of met specifieke inlichtingen
die door het CGVS werden ingewonnen
2.2.3.5 Weglatingen tijdens een eerste gehoor van belangrijke
elementen die tijdens een tweede gehoor werden voorgelegd
2.2.3.6 Ongerijmdheden, waarbij de interne logica van het
vluchtverhaal zoek is
2.2.3.7 Besluit
Aanbeveling
2.2.4 Fraus omnia corrumpit (bedrog)
Aanbeveling
2.2.5 De weigering wegens gebrek aan bewijs
Aanbeveling
2.2.6 Het gebruik van landeninformatie
Aanbeveling
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
2
44
44
47
47
48
48
50
51
51
52
52
52
53
53
53
53
54
55
55
55
56
56
57
57
57
58
58
58
59
59
60
61
61
62
62
64
64
65
65
67
67
70
70
72
72
74

V. Beslissingen van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen
1. Algemeen
2. Aparte motivering subsidiaire bescherming
Aanbeveling
3. De uiteenzetting van feiten en middelen
Aanbeveling
4. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen na een technische
weigering door het CGVS
Aanbeveling
5. Verschijning ter zitting
Aanbeveling
6. Verzenden van het dossier
Aanbeveling
VI. Enkele cijfers
Aantal omzettingen van niet-terugleidingsclausules in statussen
bijkomende bescherming tussen 10 oktober 2006 en eind
december 2007
Beslissingen in gegrondheid in 2007 door het CGVS
Aantal toekenningen subsidiaire beschermingsstatus door CGVS
en VBV in 2006 en 2007
DVZ : Aantal niet in overwegingnames (13quaters) per
nationaliteit in vgl met aantal meervoudige aanvragen in 2007
Colofon
Teksten: Bert Gabriëls en Kathelijne Houben
Lay-out: Reginald Dierckx
Verantwoordelijke uitgever: Pieter De Gryse, Vluchtelingenwerk Vlaanderen,
Gaucheretstraat 164, 1030 Brussel
Met dank aan iedereen die dit rapport heeft mogelijk gemaakt
Een uitgave van Vluchtelingenwerk Vlaanderen,
Gaucheretstraat 164
1030 Brussel
tel 02 274 00 20
fax 02 201 03 76
info@vluchtelingenwerk.be
www.vluchtelingenwerk.be
Brussel, februari 2008
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
3
75
75
75
76
76
78
78
79
79
79
80
80
81
81
82
83
85

Samenvatting
Op 10 oktober 2006 voerde ons land een nieuw criterium in voor de bescherming van
vluchtelingen. Vanaf die datum beschermt België niet alleen vluchtelingen die vervolgd
worden omwille van hun ras, godsdienst, nationaliteit,… (de definitie van het
Vluchtelingenverdrag van 1951), maar ook personen die op de loop zijn voor
(burger)oorlogen en ernstige mensenrechtenschendingen.
Deze zogenaamde “subsidiaire bescherming” is geregeld door een EU-richtlijn uit 2004
(de “Kwalificatierichtlijn”), die de lidstaten verplichtte om tegen 10 oktober 2006 een
bijkomend beschermingsstatuut in te voeren. Welke personen precies onder de
subsidiaire bescherming kunnen vallen, wordt gedefinieerd in artikel 15 van de richtlijn.
In tegenstelling tot vluchtelingen krijgen subsidiair beschermden in een eerste fase
slechts een tijdelijke verblijfsvergunning en ook minder (sociale) rechten. Men gaat er
immers van uit dat hun bescherming minder lang nodig zal zijn, vermits
(burger)oorlogen en ook mensenrechtenschendingen na een kortere periode zouden
afgelopen zijn.
Tussen 10 oktober 2006 en 31 december 2007 werd aan minstens 640 asielzoekers het
statuut van subsidiaire bescherming toegekend. Ter vergelijking: in de voorbije jaren
kende het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen aan respectievelijk 2931
(2007), 1914 (2006), 3059 (2005) en 2275 (2004) asielzoekers het statuut van
vluchteling toe.
Een eerste algemene vaststelling na één jaar subsidiaire bescherming is dan ook dat de
invoering van deze nieuwe beschermingsgrond op het eerste zicht geen invloed
heeft gehad op het toekennen van de vluchtelingenstatus volgens het
Vluchtelingenverdrag. Dit blijkt uit de cijfers en het blijkt ook uit de analyse van de
rechtspraak die Vluchtelingenwerk in dit rapport presenteert. De vrees van sommigen dat
de invoering van de subsidiaire bescherming zou leiden tot een uitholling van het
vluchtelingenstatuut (personen die recht hebben op het vluchtelingenstatuut zouden
onterecht het minder sterke statuut van subsidiaire bescherming krijgen), werd voorlopig
niet bewaarheid.
In het voorliggende rapport maakt Vluchtelingenwerk Vlaanderen een grondige analyse
van de manier waarop de Belgische asielinstanties de subsidiaire bescherming hebben
toegepast tijdens het eerste jaar. We deden dit door honderden beslissingen te lezen,
door te overleggen met advocaten en begeleiders en met de asielinstanties zelf, en aan
de hand van het beschikbare cijfermateriaal.
Een dergelijk onderzoek is in ons land uiterst moeilijk vanwege het grote gebrek aan
transparantie van de asielinstanties: beslissingen zijn helemaal niet (Dienst
Vreemdelingenzaken en Commissariaat-generaal) of slechts beperkt (Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen) toegankelijk en de informatie over de herkomstlanden die
de instanties gebruiken is dat evenmin. Informatie kan alleen indirect, via asielzoekers of
hun begeleiders, worden verzameld.
Vluchtelingenwerk beveelt dan ook in de eerste plaats aan dat de asielinstanties veel
transparanter worden op het vlak van rechtspraak en
herkomstlandeninformatie, en hier desnoods (wettelijk) toe verplicht worden.
Dit is noodzakelijk voor de rechtszekerheid van de asielzoeker en de kwaliteit van de
bijstand door advocaten en begeleiders.
We willen daarbij specifiek het totale gebrek aan transparantie van de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen aan de kaak stellen. Waar zijn voorganger, de Vaste
Beroepscommissie voor Vluchtelingen, op dit vlak een traditie van openheid opbouwde,
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
4

linkt de Raad nu uit in een totaal gebrek aan communicatie, zelfs over basisgegevens
als cijfermateriaal, en een gebrekkige ontsluiting van rechtspraak.
Daarbij aansluitend stelt zich het probleem van de onvoldoende motivering van
beslissingen. Tijdens ons onderzoek stelden we vast dat de motiveringen in de
(negatieve) beslissingen vaak niet apart ingaan op de verschillende
beschermingsgronden. Bovendien kan in veel gevallen de centrale reden van de
weigeringsbeslissing niet afgelezen worden uit de motivering. Motiveringen zijn vaak
geen accurate weergave van het onderzoek en de beweegredenen van de asielinstantie.
Ook worden positieve beslissingen van het Commissariaat-generaal helemaal niet
gemotiveerd, waardoor het heel moeilijk is om een duidelijk beeld te krijgen van de
rechtspraak.
Vluchtelingenwerk beveelt dan ook aan om in alle asielinstanties een actieplan uit te
werken om de kwaliteit van de motiveringen te verhogen, opdat motiveringen een
trouwe spiegel worden van het onderzoek en de redenen achter de beslissing. Ook
positieve beslissingen dienen gemotiveerd te worden.
In de Belgische wetgeving is de definitie van subsidiaire bescherming ruimer dan in de
EU-richtlijn. Passen de asielinstanties deze verruimde definitie ook ruim toe? Op dat punt
maakt het rapport volgende vaststellingen en aanbevelingen:
a. De definitie van subsidiaire bescherming is drieledig: (a) doodstraf; (b)
mensenrechtenschendingen en (c) willekeurig geweld bij gewapend conflict. We
stellen vast dat de Belgische asielinstanties vrijwel alleen bescherming bieden
tegen het geweld van gewapende conflicten. Bescherming tegen doodstraf of
tegen mensonterende behandeling of foltering wordt slechts heel uitzonderlijk
toegekend onder de vorm van subsidiaire bescherming. Dit is deels te verklaren door
het feit dat in een aantal van deze gevallen eerder het vluchtelingenstatuut
toegekend wordt
b. Binnen de groep van asielzoekers die op de vlucht zijn voor conflicten, stellen we vast
dat vrijwel alleen asielzoekers uit Irak en Somalië het statuut krijgen.
Asielzoekers die zeggen op de loop te zijn voor de conflicten in Afghanistan,
Ivoorkust, Soedan, Congo,… krijgen dit vrijwel nooit.
c. In de Belgische wet werd zoals gezegd de EU-richtlijn verruimd: de asielzoeker moet
een reëel risico op een ernstige bedreiging aantonen ten gevolge van willekeurig
geweld, en niet op een ernstige én individuele bedreiging.
Het rapport stelt echter vast dat de asielinstanties bij hun interpretatie van deze
bepaling toch een graad van individualisering eisen die voor
Vluchtelingenwerk te ver gaat. Voor ons mag men van de asielzoeker op dit punt
enkel verwachten dat hij aantoont dat de algemene situatie op hem betrekking heeft,
zonder dat het relevant is hoe zijn persoonlijke situatie precies in elkaar zit.
d. Bovendien vindt Vluchtelingenwerk dat de asielinstanties de lat hoog leggen
voor wat het “reële risico” betreft. Zonder dat dit de enige of de doorslaggevende
factor is, wordt in dit kader bijvoorbeeld te veel belang gehecht aan het aantal
burgers dat in een bepaald gebied effectief is gedood door willekeurig geweld in een
bepaalde periode – het typevoorbeeld hier is Afghanistan.
e. Het begrip “gewapend conflict” lijkt door de asielinstanties correct te
worden toegepast. Tegelijk is dit echter moeilijk te beoordelen, omdat de
herkomstlandeninformatie waar de instanties zich op baseren, niet toegankelijk is (zie
hoger).
f. Een asielzoeker die geen “burger” was in zijn land, kan geen subsidiaire bescherming
krijgen. Bij het beoordelen of iemand een burger is, gunnen de asielinstanties
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
5

asielzoekers echter onvoldoende het voordeel van de twijfel. In een aantal
gevallen lijkt het er op dat wie niet overtuigend kan aantonen dat hij geen militaire
rol speelde, niet als burger wordt beschouwd – het typevoorbeeld hier is Irak.
Onze analyse van de toepassing van subsidiaire bescherming legt nogmaals de vinger op
de wonde van enkele bekende pijnpunten in de Belgische asielprocedure, en bevestigt
dat deze nog steeds reëel aanwezig zijn. Deze pijnpunten gelden niet alleen voor de
subsidiaire bescherming, maar ook voor de toekenning van het vluchtelingenstatuut.
Het belangrijkste knelpunt dat het rapport nogmaals blootlegt is het feit dat een deel
van de asielaanvragen worden afgewezen zonder dat de inhoud van de
aanvraag, de kern van het vluchtverhaal, echt is onderzocht en gewogen.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij een technische weigering (bv de asielzoeker kwam niet
opdagen op een interview en de reden die hij hiervoor geeft wordt niet als overmacht
beschouwd). Ook wanneer de asielzoeker hiertegen in beroep gaat bij de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen, gaat deze niet meer in op de inhoud van de aanvraag. Het is
moeilijk te verantwoorden dat bijvoorbeeld asielzoekers die manifest uit een regio met
een gewapend conflict afkomstig zijn, op die manier een negatieve beslissing krijgen. Dit
overkwam bijvoorbeeld 40 Irakese asielzoekers in 2007.
Een vergelijkbare situatie is die waarbij België oordeelt dat het niet verantwoordelijk is
voor de behandeling van een aanvraag omdat een andere EU-lidstaat verantwoordelijk is
(de zogenaamde Dublin-regeling). In een aantal gevallen weet ons land nochtans
pertinent dat de andere lidstaat het statuut van subsidiaire bescherming nog niet heeft
ingevoerd en ook niet toepast. Typevoorbeeld hier is het terugsturen van Irakese
asielzoekers naar Griekenland, waar de subsidiaire bescherming niet wordt toegepast.
Een laatste situatie in dit verband komt voor wanneer een aanvrager in zijn verhaal heeft
gelogen of ongeloofwaardige verklaringen heeft afgelegd (bv over zijn reisweg). Heel
veel negatieve beslissingen zijn gemotiveerd op ongeloofwaardigheid of op fraude. Ook
dit is voor Vluchtelingenwerk problematisch, indien het tegelijk vaststaat dat de
asielzoeker afkomstig is uit een regio waar willekeurig geweld heerst in het kader van
een gewapend conflict.
Een tweede oud zeer dat het rapport nogmaals naar boven spit, is dat de manier
waarop de asielinstanties de geloofwaardigheid van de aanvrager beoordelen in
een deel van de dossiers vragen doet rijzen. Dit geldt zeker ook voor de beoordeling
van de gronden van subsidiaire bescherming.
Zo blijkt ook nu weer dat asielzoekers niet altijd geconfronteerd worden met eerdere
(tegenstrijdige) verklaringen of met herkomstlandeninformatie waarover de
asielinstanties beschikken. Op die manier krijgen ze niet de kans om ongeloofwaardige
verklaringen toe te lichten of bij te sturen.
Daarnaast blijft het in een aantal situaties onduidelijk welke bewijslast bij de asielzoeker
ligt en welke bij de asielinstantie. Welke bewijzen asielzoekers zelf moeten aanleveren,
bijvoorbeeld om hun reisweg aan te tonen, is niet duidelijk en nergens op papier gesteld.
Tot slot levert het rapport subsidiaire bescherming ook reeds enkele elementen van
evaluatie van de hervormde asielprocedure op.
Zo blijkt dat de Dienst Vreemdelingenzaken nog wat moeite heeft om zich in zijn nieuwe
rol te schikken. De bevoegdheden van deze Dienst werden in de nieuwe procedure
ingeperkt: de Dienst mag enkel nog beslissen over de toegang tot de asielprocedure en
niet meer over de ontvankelijkheid van de aanvraag.
Uit het rapport blijkt echter dat de Dienst Vreemdelingenzaken zijn enge
bevoegdheid te buiten gaat. Bij meervoudige aanvragen, kan de Dienst de toegang tot
de procedure ontzeggen wanneer de aanvrager geen nieuwe elementen aanbrengt. Uit
het rapport blijkt dat de Dienst het begrip “nieuwe elementen” niet altijd correct
interpreteert en soms zo ver gaat om al een inhoudelijke beoordeling van de aanvraag te
maken.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
6

Wat de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen betreft, legt het rapport eerder een
bekommernis bloot. Deze Raad heeft, in tegenstelling tot zijn voorganger (Vaste
Beroepscommissie), geen onderzoeksbevoegdheid.
In het geval van subsidiaire bescherming is het echter duidelijk dat de Raad toch zelf
informatie moet kunnen inwinnen en opzoeken, omdat ze anders onmogelijk de
actualiteit van de vrees kan nagaan. De Raad moet bijvoorbeeld steeds kunnen nagaan
of er nog sprake is van “willekeurig geweld in het kader van een gewapend conflict” op
het moment dat de asielaanvrager in beroep voor hem verschijnt. Dit toont nog eens
aan dat het te verkiezen zou zijn om de wet op dit punt te wijzigen en de Raad
een duidelijke onderzoeksbevoegdheid toe te kennen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
7

I. Voorwoord
Dit rapport is een eerste evaluatie van de in België geïmplementeerde wetgeving inzake
de subsidiaire bescherming, getoetst aan de Europese Richtlijnen ter zake en
geïllustreerd met de door Vluchtelingenwerk Vlaanderen gekende beslissingen
betreffende dit statuut van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), het Commissariaatgeneraal
voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS), de Vaste Beroepscommissie voor
Vluchtelingen (VBV) en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV). De rechtspraak
van de Raad van State (RvSt) komt slechts in mindere mate aan bod en wordt niet apart
besproken.
Het statuut van subsidiaire bescherming werd ingevoerd door de Kwalificatierichtlijn
(Richtlijn 2004/83), is in Belgisch recht omgezet door de Wet van 15 september 2006 tot
wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied,
het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen en is vanaf 10 oktober
2006 in voege. Ook de Procedurerichtlijn (Richtlijn 2005/85), die omgezet diende te
worden tegen 1 december 2007, is reeds van toepassing in de zin dat nieuwe wetgeving
er niet in strijd mee zou mogen zijn.
Richtlijn 2004/83 legt de lidstaten op de subsidiaire beschermingsstatus te verlenen aan
een onderdaan van een derde land of een staatloze die daarvoor in aanmerking komt
(artikel 18). Artikel 3.3 van Richtlijn 2005/85 bepaalt dat wanneer de lidstaten een
procedure volgen of invoeren waarbij asielverzoeken tegelijkertijd worden behandeld als
verzoeken op basis van het Verdrag van Genève en als verzoeken om andere vormen
van internationale bescherming verleend overeenkomstig de in artikel 15 van Richtlijn
2004/83 bepaalde omstandigheden, zij deze richtlijn gedurende de gehele procedure
toepassen. Deze bepaling is in België van toepassing ingevolge artikel 49/3
Vreemdelingenwet, dat stelt dat een aanvraag om erkenning van de vluchtelingenstatus
of de toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus, de vorm aanneemt van een
asielaanvraag, waarbij eerst het vluchtelingenstatuut wordt onderzocht.
De invoering van het subsidiaire beschermingsstatuut maakt deel uit van een hervorming
van de asielprocedure. Dit rapport behandelt voornamelijk de interpretatie van dit statuut
en in mindere mate de huidige procedure tot toekenning ervan.
Telkens wordt eerst de wetgeving getoetst aan de richtlijnen, waarna een korte analyse
van de beschikbare beslissingen volgt, aangevuld met enkele aanbevelingen.
Momenteel onderzoekt het Grondwettelijk Hof een aantal bepalingen van de
vreemdelingenwetgeving. Vluchtelingenwerk Vlaanderen stelde een beroep tot
vernietiging in van de artikelen 4, 5, 6, 26, 39, 42, 44, 53, 55, 58, 74 en 77 van de wet
van 15 september 2006 tot wijziging van de vreemdelingenwet. “Association pour le droit
des étrangers” (ADDE), “Coordination et Initiatives pour et avec les Réfugiés et les
Etrangers” (Ciré) en een aantal andere Franstalige organisaties vroegen de vernietiging
van artikelen 6, 7, 9, 26, 44 en 58 van diezelfde wet van 15 september 2006.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen vroeg tevens de vernietiging van de artikelen 6, 7, 9, 26,
44 en 58 van de wet van 15 september 2006 tot hervorming van de Raad van State en
tot oprichting van een Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. ADDE en de andere
organisaties vroegen vernietiging van de artikelen 80, 154, 185, 186 en 189 van deze
wet. De Ordre des Barreaux francophones et germanophones en de Orde van Vlaamse
Balies vroegen de vernietiging van de artikelen 154, 185, 186 en 189.
De onderzochte beslissingen omvatten de eerste periode na de invoering van het
subsidiaire beschermingsstatuut, namelijk van oktober 2006 tot en met augustus 2007.
Waar nodig, voegden we ook meer recentere informatietoe.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
8

In totaal bestudeerde Vluchtelingenwerk Vlaanderen zo’n 500 beslissingen van
asielinstanties. Dit was echter niet zo evident omdat de toegang tot beslissingen zeer
beperkt was.
DVZ achtte een inzage in hun beslissingen niet nodig omdat zij geen bevoegdheid hebben
om het statuut toe te kennen. Uit de 50 beslissingen van DVZ, die via hulporganisaties
werden aangeleverd, bleek niettemin het tegendeel.
Bij het CGVS bleek de inzage in (een steekproef van) de beslissingen praktisch niet te
organiseren, gezien de beslissingen eerst gedepersonaliseerd zouden moeten worden.
Toegang tot eventuele interne richtlijnen inzake de interpretatie van de subsidiaire
bescherming kon ook niet gegeven worden, net zo min als toegang tot relevante
documenten van de studiedienst Cedoca. Via de netwerken van Vluchtelingenwerk
Vlaanderen konden toch nog een zestigtal beslissingen worden bekeken.
Enkel de RvV bleek in staat inzage te geven in het geheel van de genomen beslissingen.
Hoewel de RvV de wettelijke verplichting heeft om zijn arresten te publiceren, bleek dit
omwille van praktische redenen toen nog niet mogelijk. Wel kon Vluchtelingenwerk
Vlaanderen de arresten ter plekke inkijken. Van de 1200 arresten uitgesproken tussen
juni 2006 en augustus 2007 lazen we er 400. Een groot deel van de arresten van de
voormalige Vaste Beroepscommissie voor Vluchtelingen (VBV) zijn wel toegankelijk via
de huidige website van de RvV. 1 Intussentijd publiceerde de RvV wel al beslissingen op
hun website, maar zeker niet allemaal en bovendien is het niet mogelijk om op deze
website op een gerichte wijze op te zoeken.
Zo belanden we alvast bij de eerste aanbeveling van dit rapport: het is absoluut
noodzakelijk dat de asielinstanties hun beslissingen op een eenvoudige manier openbaar
maken omdat het anders onmogelijk is voor asielzoekers en hun begeleiders om de juiste
voorwaarden voor het toekennen van het statuut te leren kennen.
Een volgende aanbeveling komt voort uit een ander belangrijk obstakel waarop we
botsten bij het onderzoek voor dit rapport. Voor het onderzoek baseerden we ons
voornamelijk op de schriftelijke beslissingen van de asielinstanties. De motivering van
deze beslissingen bleek echter vaak niet voldoende het onderzoek weer te geven dat de
asielinstanties uitvoerden en evenmin de ware (achterliggende) reden van een beslissing.
Onderzoekers en advocaten kunnen onmogelijk de achtergrond van elk betrokken dossier
kennen en het lijkt ons dan ook onontbeerlijk dat de eigenlijke beweegreden achter een
beslissing in een asieldossier duidelijker gemotiveerd wordt.
Volledigheidshalve moeten we toevoegen dat Vluchtelingenwerk de kans kreeg om het
ontwerp van dit rapport te bespreken met de Dienst Vreemdelingenzaken en met het
Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen. Uit deze gesprekken
kwam belangrijke aanvullende informatie, die we toevoegden in het rapport. 2 De Raad
voor Vreemdelingenbetwistingen ging niet in op onze uitnodiging.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen wenst alvast alle advocaten, organisaties, instellingen en
personen te bedanken die hun medewerking verleenden aan dit rapport.
Pieter De Gryse
Directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Februari 2008
1 Het is momenteel nog niet duidelijk in welke mate de RvV de rechtspraak van de voormalige VBV volgt. In het
kader van dit document gaat Vluchtelingenwerk Vlaanderen er van uit dat er een continuüm is.
2 We bespraken het ontwerp van dit rapport op 13 november 2007 met de heren F. Roosemont en F. Geysen
van de Dienst Vreemdelingenzaken. Op 5 en 13 december 2007 bespraken we het ontwerp met de heren D.
Van den Bulck en F. Bienfait van het Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
9

Aanbevelingen:
Asielinstanties moeten hun beslissingen op een eenvoudige wijze openbaar
maken opdat asielzoekers en hun begeleiders de juiste voorwaarden voor
toekenning van het statuut kunnen leren kennen.
Asielbeslissingen moeten op zodanige wijze gemotiveerd worden dat er voor
alle beschermingsgronden een expliciete motivatie wordt gegeven en dat
alle belangrijke redenen die aan de beslissing ten grondslag liggen in de
motivatie zijn opgenomen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
10

Verklaring van de gebruikte afkortingen van beslissingen van de asielinstanties:
P001: een eigen nummering van anoniem gemaakte beslissingen
W00000: weigeringsbeslissing VBV Nederlandstalig (al dan niet met erkenning
subsidiaire bescherming)
E000: erkenningsbeslissing vluchteling VBV Nederlandstalig
SB00: erkenning subsidiaire bescherming
R00000: weigeringsbeslissing VBV Franstalig (al dan niet met erkenning subsidiaire
bescherming)
F000: erkenningsbeslissing vluchteling VBV Franstalig
ON: beslissing onontvankelijkheid VBV
RVV000: beslissing van de RvV
CG0000: beslissing van het CGVS
OV0000000: beslissing van DVZ
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
11

II. De beslissingen op het niveau van de Dienst
Vreemdelingenzaken
1. De Dublin Verordening en subsidiaire bescherming
1.1. Het wettelijk kader en conformiteit met de Verordening
De implementatie van de Dublin II Verordening 343/2003 is bij de hervorming
ongewijzigd gebleven (artikel 51/5 Vreemdelingenwet). Enkel wordt de systematische
opsluiting in het kader van deze regeling nog opgedreven, door een opsluiting
onmiddellijk mogelijk te maken zodra er aanwijzingen zijn (reisdocument, vingerafdruk of
eigen verklaring) dat de verordening van toepassing kan zijn.
De invoering van de subsidiaire bescherming maakt de toepassing van de Dublin regels
eigenlijk zeer complex. De Verordening geldt immers enkel voor asielzoekers die vragen
om erkend te worden als vluchteling. Artikel 2 c van de verordening definieert een
asielverzoek als een verzoek tot toepassing van het Verdrag van Genève. De verordening
is niet van toepassing als iemand expliciet om een andere internationale bescherming
verzoekt waarvoor een aparte aanvraag kan worden ingediend.
De Belgische wetgever vangt dit probleem gedeeltelijk op door te stellen dat elke
aanvraag om bescherming als asielaanvraag wordt behandeld en dat de aanvraag
ambtshalve bij voorrang onderzocht wordt in het kader van het Verdrag van Genève, en
vervolgens in het kader van subsidiaire bescherming. Daarmee is het probleem niet
helemaal ontweken. Immers, indien de asielaanvraag van een asielzoeker in een andere
lidstaat enkel onderzocht werd naar de toepassing van de Conventie van Genève en niet
naar het subsidiaire beschermingsstatuut zou België de asielaanvraag toch nog op dit
laatste punt moeten onderzoeken, niettegenstaande de Dublin II Verordening. 3
Zo voerde bijvoorbeeld Griekenland het statuut van subsidiaire bescherming nog niet in.
Dit betekent dan ook dat België zich eigenlijk niet kan beroepen op de Dublin II
Verordening om asielzoekers over te dragen aan Griekenland zonder dat het zelf
onderzoek heeft gedaan naar de mogelijke toepassing van dit statuut. Dit onderzoek zou
dan door het CGVS moeten gebeuren. Het argument dat Richtlijn 2004/83 intussen
rechtstreekse werking zou hebben in de lidstaten en dat een asielzoeker ten aanzien van
de Griekse autoriteiten kan verwijzen naar deze richtlijn voor de toepassing van het
statuut subsidiaire bescherming gaat niet op. Uit een studie van het UNHCR blijkt immers
dat de Griekse rechtbanken slechts af en toe verwezen naar Richtlijn 2004/83 en dat de
overheid hierover ook geen richtlijnen uitvaardigde.
Volgens dezelfde studie hebben Zweden en Duitsland de Richtlijn 2004/83 maar
gedeeltelijk omgezet in nationaal recht. Terwijl de Duitse overheid officieel heeft laten
weten dat de voorwaarden voor de directe werking van de richtlijn vervuld zijn, was dit
niet het geval in Zweden. Bovendien zou ook daar de rechtspraak niet systematisch naar
de richtlijn verwijzen. 4
3
Dit geldt voor alle Dublinbeslissingen vanaf 10 oktober 2006, datum waarop het statuut van subsidiaire
bescherming werd ingevoerd in Belgisch recht.
4
UNHCR, Asylum in the European Union. A study of the implemantation of the Qualification Directive,
november 2007, p. 9. Het UNHCR richtte zijn onderzoek op Frankrijk, Slovakije, Duitsland, Zweden en
Griekenland.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
12

In geval van een asielzoeker wiens verzoek geweigerd werd in een andere Staat vóór 10
oktober 2006, is DVZ in toepassing van artikel 2 c van de verordening, samengelezen
met de Belgische regelgeving, daar nochtans toe verplicht, gezien artikel 77 § 2 van de
Wet van 15 september 2006 voorziet in een aparte aanvraag tot toekenning van
subsidiaire bescherming nadat een vorig asielverzoek is afgewezen.
Maar ook wanneer een asielverzoek nog hangende zou zijn, is de toepassing van de
Verordening op aanvragen om subsidiaire bescherming niet sluitend. Het onderzoek naar
subsidiaire bescherming kan immers niet afgedwongen worden van een andere staat. Als
er aangevoerd wordt dat de verantwoordelijke staat niet van plan is dergelijk onderzoek
te doen, kan het enkel door België nog gebeuren. Dat is met name een probleem
wanneer de asielzoeker overgedragen wordt aan een staat die de subsidiaire
bescherming nog niet invoerde, zoals bijvoorbeeld aan Griekenland.
Als de asielprocedure in de andere lidstaat reeds afgelopen is en het dus terugname
betreft, geldt de toepassing van artikel 77 §2 van de Wet van 15 september 2006, in
zoverre het onderzoek naar subsidiaire bescherming (nog) niet gebeurde in de lidstaat
van terugname.
DVZ ontkent elke verantwoordelijkheid ten aanzien van deze dossiers. De RvV heeft zich
ten gronde nog niet uitgesproken over de kwestie, omdat ze enkel in procedures in
uiterst dringende noodzakelijkheid aan bod kwam, dewelke om ontvankelijkheidsredenen
niet werden onderzocht (zie 1.2).
Wil men het Dublin systeem sluitend maken met de systemen van internationale
bescherming, lijkt het logisch dat er een garantie komt dat de aanvraag om subsidiaire
bescherming zal worden behandeld in de verantwoordelijke staat volgens de
Verordening, en zoniet, dan in België.
Ook is er bij deze beslissingen een minimaal onderzoek nodig naar eventuele schending
van artikel 3 EVRM, waarbij het dossier overgemaakt zou moeten worden aan het CGVS
als er elementen zijn die wijzen op ernstige schade of indirecte refoulement. Indirecte
refoulement kan een schending uitmaken van artikel 3 EVRM (TI v UK, ECHR, application
no. 43844/98, 7 March 2000), hetwelk een gelijkaardige inhoud heeft als artikel 48/4 §2,
b Vreemdelingenwet. Bij een gevaar voor indirecte refoulement zou dus per definitie
onderzoek gedaan moeten worden naar een mogelijke toepassing van artikel 48/4 2 e lid,
b Vreemdelingenwet.
Dezelfde redenering gaat op voor overdrachten niet gebeuren binnen het kader van de
Dublin Verordening maar op basis van bilaterale akkoorden.
1.2. Controle door de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen en de Raad van
State
De RvV diende zich een aantal keren uit te spreken in het kader van Dublindossiers.
Het betreft dan meestal schorsingsdossiers in het kader van een procedure bij “uiterst
dringende noodzakelijkheid”, omdat enkel deze procedure een effectief rechtsmiddel kan
vormen tegen een uitzetting. Voor deze procedures geldt echter een strenge
ontvankelijkheidsvoorwaarde. Een verzoeker moet immers kunnen aantonen dat hij in
geval van een overdracht een “moeilijk te herstellen ernstig nadeel” zou lijden.
Dit is moeilijk omdat de Raad van State meermaals benadrukte dat het ingeroepen
nadeel niet het gevolg mag zijn van de eigen keuzes, daden of gedragingen van de
verzoeker (RvSt., nr. 114.306, 8 januari 2003 en RvSt., nr. 162.311, 5 september 2006).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
13

De RvV interpreteerde op zijn beurt deze vereiste zodanig dat het feit dat Griekenland
volgens de Dublin II Verordening bevoegd is voor de behandeling van een asielaanvraag
het gevolg is van de eigen keuze van de asielzoeker om via Griekenland de EU te
betreden. 5 Volgens deze rechtspraak is er dan ook geen sprake van een nadeel dat
rechtstreeks het gevolg is van de maatregel van DVZ, met als gevolg dat de RvV oordeelt
dat het zich niet hoeft uit te spreken over de schorsing in uiterst dringende
noodzakelijkheid.
Voor Irakezen die dreigden overgedragen te worden aan Griekenland achtte de Raad het
moeilijk te herstellen ernstig nadeel ook niet bewezen, omdat het om een overname ging
en de asielprocedure in Griekenland nog opgestart zou kunnen worden (RvV 826) of, in
een ander geval, omdat het nadeel van mogelijke indirecte refoulement een hypothetisch
nadeel zou zijn (RvV 564 en 2813).
Nochtans wijst het UNHCR op een aantal problemen in de Griekse asielprocedure, die
juist betrekking hebben op deze aspecten. Zo is er het probleem van de “onderbroken
asielprocedures”.
Problematisch in Griekenland is bijvoorbeeld dat asielzoekers die hun aanvankelijke
asielprocedure hebben onderbroken, om bijvoorbeeld hun kans te wagen in andere
lidstaat, na terugkeer niet over de afdwingbare wettelijke mogelijkheid beschikken om
hun asielprocedure terug te heropenen. Deze omstandigheid leidt ertoe dat asielzoekers
kunnen worden teruggestuurd naar hun land van herkomst, zonder dat hun aanvraag
inhoudelijk werd onderzocht. UNHCR roept de lidstaten dan ook op om in dergelijke
dossiers de bevestiging te vragen van de Griekse overheid dat het asieldossier effectief
heropend zal worden. 6
Volgens de Dienst Vreemdelingenzaken gebeurt dit nu stelselmatig 7 . Dit laatste vormt
nochtans geen garantie voor een effectieve heropening van het asieldossier, voor de
kwaliteit van het onderzoek en voor een onderzoek naar de subsidiaire bescherming.
Het UNHCR wijst er verder ook op dat de Griekse asielprocedure over het algemeen niet
voldoet (lage erkenningsgraden, zwaktes in de eigenlijke procedure, bijna geen juridische
bijstand,…) en dat de opvangmogelijkheden voor asielzoekers zo goed als onbestaande
en ondermaats zijn. 8
Verder onderlijnt het UNHCR dat Griekenland zich niet altijd houdt aan het verbod op
refoulement of indirect refoulement, wat een inbreuk op artikel 3 EVRM kan uitmaken.
Griekenland heeft bijvoorbeeld een terugname-akkoord gesloten met Turkije, waarvan
geweten is dat het Iraakse asielzoekers terug uitzet naar hun land van herkomst. 9
5 RVV 2813 (20 oktober 2007), RVV 3508 (9 november 2007), RVV 4583 (7 december 2007). Dergelijke
rechtspraak is betwistbaar omdat we de keuze van bijvoorbeeld een Iraakse vluchteling om de EU via
Griekenland te betreden moeilijk “vrij” kunnen noemen. Het feit de EU via een bepaalde lidstaat te betreden
hangt af van de geografische ligging van de betrokken lidstaat en van de praktische mogelijkheden waarover de
asielzoeker beschikt. Zie hierover ook Vluchtelingenwerk Vlaanderen, De Dublinverordening en de toepassing
ervan door België, oktober 2007.
6 UNHCR, The return to Greece of asylum-seekers with “interrupted claims”, juli 2007, Brief van het UNHCR aan
de lidstaten, 26 juli 2007. De Europese Commissie heeft bovendien een procedure opgestart tegen Griekenland
wegens niet-correcte omzetting van de Dublin II Verordening.
7 Zie onderhoud met de Dienst Vreemdelingenzaken op 13 november 2007.
8 UNHCR Position on Important Aspects of Refugee Protection in Greece, februari 2006; UNHCR, The return to
Greece of asylum-seekers with “interrupted claims”, juli 2007, Brief van het UNHCR aan de lidstaten, 26 juli
2007
9 Dit laatste werd op 1 augustus 2007 toegelicht in een persbericht van aantal Griekse ngo’s: “We wish to
express our profound concern regarding the policy of the Ministry of Public Order towards Iraqi citizens entering
into our country. In particular, whereas until recently the readmission protocol between Greece and Turkey was
not applied to Iraqis, the Greek authorities instead adopting (sic) a policy of tolerance including avoiding
detention and deportation/refoulement of Iraqi citizens, lately there have been arrests and returns to Turkey on
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
14

De Dublin-problematiek speelt natuurlijk niet alleen in dossiers die betrekking hebben op
Griekenland en/of op dossiers van Iraakse onderdanen.
Zo werd bijvoorbeeld in het geval van een overdracht naar Malta van een Somalische
onderdaan, die aanvoerde dat hij in Malta problemen kende met vijandige clans,
geoordeeld dat het nadeel niet aan de Minister te wijten was, omdat de asielzoeker zijn
verblijf in Malta had verzwegen en de Minister de achteraf ingeroepen argumenten dus
niet heeft kunnen onderzoeken (RvV 824).
In een ander geval daarentegen, schorste de Raad van State wegens niet in acht nemen
van een medisch stuk en mogelijk te weinig psychologische opvolging in Polen, tijdens de
asielprocedure aldaar (RvSt 168.793, 12 maart 2007).
Aanbevelingen:
Voorafgaand aan de toepassing van de Dublin II Verordening 343/2003
dient DVZ te onderzoeken of er door de verantwoordelijke staat al dan
niet reeds een onderzoek plaatsvond naar subsidiaire bescherming.
Indien niet, zou een overdracht enkel mogen plaats hebben indien het
CGVS zelf de toepassing van dit statuut onderzocht heeft.
DVZ dient steeds de mogelijkheid te onderzoeken of de betrokken
asielzoeker bij toepassing van de Dublin II Verordening riskeert het
slachtoffer te worden van refoulement of indirect refoulement en van een
eventuele schending van artikel 3 EVRM. Indien dit zo is, zou het dossier
voor verder onderzoek aan het CGVS moeten worden overgemaakt.
2. Meervoudige asielaanvragen
2.1. Het wetgevend kader en conformiteit met de richtlijnen
Artikel 51/8 Vreemdelingenwet bepaalt dat bij meervoudige aanvragen DVZ een
voorafgaand onderzoek doet naar het al dan niet aanwezig zijn van nieuwe gegevens (zie
ook art. 32 Richtlijn 2005/85). Indien DVZ oordeelt dat de asielzoeker geen andere
gegevens aanbrengt dan diegene die reeds ter sprake kwamen tijdens de vorige
asielaanvraag, beslist DVZ om de aanvraag niet in overweging te nemen en ontvangt de
asielzoeker een “bijlage 13 quater”. De nieuwe gegevens moeten bovendien betrekking
hebben op feiten of situaties die zich hebben voorgedaan na de laatste fase in de
procedure waarin de vreemdeling ze had kunnen aanbrengen.
Daarnaast heeft de wetgever ook in overgangsregels voorzien die asielzoekers die
werden afgewezen vóór de invoering van het statuut van subsidiaire bescherming, toch
nog de kans te geven hun aanvraag te laten onderzoeken naar de toepassing van dit
statuut.
the basis of the readmission protocol. Turkey provides no guarantees for the protection of the rights of Iraqi
citizens. Moreover, as has been noted by UNHCR’s latest press release, Turkey often deports them to Iraq.”
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
15

Meer in het bijzonder bepaalt artikel 77§2 van de Wet van 15 september 2006 tot
hervorming van de vreemdelingenwet dat indien de asielprocedure van een vreemdeling
afgesloten werd voor 10 oktober 2006, de Richtlijn 2004/83 alsmede de omzetting van
deze richtlijn naar Belgisch recht, niet als een nieuw element in de zin van artikel 51/8
Vreemdelingenwet ingeroepen kan worden door de betrokken vreemdeling, tenzij de
aanvraag gebaseerd is op elementen die aanleiding kunnen geven tot de toekenning van
de subsidiaire beschermingsstatus.
Dit wetsartikel is een internrechtelijke bepaling die wil tegemoet komen aan opmerkingen
van de Raad van State dat het naar intern recht discriminerend zou zijn om afgewezen
asielzoekers die een niet-terugleidingsclausule (NTC) hebben gekregen op basis van hun
oude dossier wel de subsidiaire beschermingsstatus kunnen bekomen 10 , terwijl anderen
die geen NTC konden krijgen dat niet zouden kunnen.
Een nieuwe asielaanvraag, ingediend door een asielzoeker wiens aanvraag eerder nog
niet werd onderzocht naar het statuut van subsidiaire bescherming, is dan geldig van
zodra er elementen zijn die verband houden met subsidiaire bescherming, ongeacht of
het nieuwe of oude elementen zijn. De nieuwheid van de elementen en de grotere kans
op erkenning, als bedoeld in art 32 van de Richtlijn 2005/85, zijn dus niet van belang.
De overgangsbepaling in artikel 77§2 breidt de bevoegdheid van DVZ uit tot het
beoordelen of een ‘element’ al dan niet een element is dat aanleiding kan geven tot het
toekennen van de subsidiaire bescherming. Dit is eigenlijk vreemd omdat het DVZ zo ook
een deel van de bevoegdheid krijgt om te oordelen over het statuut subsidiaire
bescherming terwijl deze bevoegdheid in principe toch aan het CGVS toebehoort, wiens
personeel opgeleid is om deze kansinschatting inzake statusdeterminatie te doen.
In praktijk gaat het om een eerste filter van aanvragen van personen die na een vorige
afwijzing nog steeds in België verblijven en die op het nieuwe statuut een beroep willen
doen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de onderdanen van Afghanistan en Somalië die na een
afgewezen asielaanvraag niet konden terugkeren wegens de onveilige situatie in hun
thuisland. Maar deze situatie kan zich in de toekomst ook voordoen voor asielzoekers
met andere nationaliteiten wiens asielaanvraag werd afgewezen voor 10 oktober 2006 en
in wiens land van herkomst gebeurtenissen plaats hebben die zouden kunnen leiden tot
een toepassing van het subsidiaire beschermingsstatuut.
Tegen de beslissing van DVZ om een nieuwe asielaanvraag niet in overweging te nemen,
op basis van artikel 51/8 Vreemdelingenwet of op basis van de overgangsbepaling in
artikel 77§2 van de Wet van 15 september 2006 tot hervorming van de
vreemdelingenwet , staat enkel een niet-schorsend beroep bij de RvV open.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen vindt trouwens over het algemeen dat de bevoegdheid om
te oordelen over nieuwe gegevens zou moeten toegekend aan het CGVS en niet aan
DVZ.
2.2. Analyse van de beslissingen
Hoewel niet uitsluitend, valt het op dat in de eerste maanden de meeste beslissingen in
het kader van meervoudige asielaanvragen betrekking hebben op de overgangsbepaling
in artikel 77 van de Wet van 15 september 2006 tot hervorming van de
vreemdelingenwet, en in mindere mate op artikel 51/8 Vreemdelingenwet.
10 Zie infra, II. 3.1. Zie ook Advies van de Raad van State, Kamer, Doc 51, 2478/01, p.211
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
16

De eerste maanden na de invoering van het statuut subsidiaire bescherming zien we hoe
DVZ de overgangsbepalingen van artikel 77 foutief toepaste omdat het de meervoudige
aanvragen reeds inhoudelijk onderzocht naar de aanwezigheid van subsidiaire
beschermingcriteria en zich niet beperkte tot het onderzoek naar gegevens die aanleiding
kunnen geven tot toekenning van het statuut. Bovendien bleek dat het bij dit onderzoek
de subsidiaire beschermingscriteria wel eens verkeerd interpreteerde.
Zo werd aan artikel 48/4 §2 c de voorwaarde toegevoegd dat het risico op een bedreiging
van het leven of van de persoon vanwege willekeurig geweld een ‘persoonlijk’ risico moet
zijn 11 , bijvoorbeeld ten aanzien van een onderdaan van Afghanistan: “dat de door
betrokkene voorgelegde brief van algemene aard is. Betrokkene baseert zich op
algemene feiten en de algemene situatie in zijn land van herkomst. Betrokkene beschikt
niet over concrete en adequate bewijselementen die zouden kunnen aantonen dat hij bij
een terugkeer naar zijn land van herkomst persoonlijk een reëel risico op ernstige schade
loopt. Derhalve wordt het statuut van subsidiaire bescherming geweigerd” (P0040,
?/11/2006, zie ook III.3.3.1).
Daarnaast oordeelde DVZ ook dat er in toepassing van artikel 77§ 2 nieuwe elementen,
daterend van na de laatste fase van de vorige asielprocedure voorgelegd moesten
worden, hoewel dat artikel die voorwaarde helemaal niet stelt:
“Overwegende dat betrokkene geen nieuwe gegevens naar voren brengt dat er, wat
hem betreft, ernstige aanwijzingen bestaan (...) voor een reëel risico op ernstige schade”
(P0042 ?/01/2007, P0041, ?/04/2007). Of, met uitgebreide motivering (OV 4.407.877,
30/11/2006): “…iedere bijkomende asielaanvraag pas in overweging kan worden
genomen als aan twee voorwaarden wordt voldaan. Ten eerste dient de betrokkene
nieuwe elementen aan te brengen, elementen die betrekking hebben op feiten en
situaties die zich hebben voorgedaan na de laatste fase van de vorige asielprocedure; ten
tweede moeten deze nieuwe elementen ernstige aanwijzingen van een gegronde vrees
voor vervolging zoals omschreven door de Conventie van Genève of van een reëel risico
op ernstige schade omschreven in art. 48/4 van de Vreemdelingenwet bevatten”. 12
Ook van een Irakees die tevoren een NTC had verkregen, werd een nieuwe asielaanvraag
niet in aanmerking genomen met de motivering dat hij tevoren de problemen in zijn land
reeds had ingeroepen (P0042, 16/01/2007).
Deze interpretatie met betrekking tot de nieuwheid van de gegevens werd veroordeeld
door de Raad van State via enkele schorsingsarresten, maar werd daarna nauwelijks
gewijzigd.
In de eerste plaats stelde de Raad van State vast dat artikel 77§ 2 niet vereist dat er
nieuwe elementen worden voorgelegd, omdat de invoering van de Richtlijn zelf als nieuw
element ingeroepen kan worden, als er elementen worden aangebracht die aanleiding
kunnen geven tot de toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus (RvSt. 165.109;
RvSt. 165.110).
Verder stelde de Raad vast dat het voorleggen van een nota betreffende het willekeurig
geweld in het thuisland een nieuw element kan uitmaken:
“Verzoeker wijst er in zijn eerste middel op dat de verwerende partij de door hem
aangebrachte elementen (namelijk zijn nota over de toestand in Afghanistan en de
ernstige bedreiging voor zijn leven of zijn persoon als gevolg van willekeurig geweld in
het geval van een gewapend conflict) in overweging heeft genomen. Uit een lezing van
de bestreden beslissing blijkt inderdaad dat de verwerende partij kennis heeft genomen
van de inhoud van de door betrokkene voorgelegde brief met betrekking tot de huidige
11 Terwijl de Belgische wetgever deze voorwaarde uitdrukkelijk schrapte uit de definitie, zie III.1
12 In casu beek deze beslissing niet juridisch ongeldig, omdat betrokkene effectief geen elementen aangebracht
leek te hebben inzake subsidiaire bescherming (en er bovendien elementen van openbare orde in het dossier
aanwezig waren).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
17

algemene situatie in het land van herkomst. Er is dus wel degelijk sprake van nieuwe
gegevens, zodat de Raad van State van voorliggende vordering tot schorsing kennis kan
nemen” (RvSt 165.469, 1 december 2006).
DVZ trok in 400 dossiers een beslissing in en motiveerde ze opnieuw 13 . In ongeveer
honderd dossiers zou de beslissing ook werkelijk gewijzigd zijn, in de andere dossiers
werd enkel de motivering aangepast. Die aanpassing was in de meeste gevallen zeer
beperkt omdat DVZ van mening was dat de aanvragers op geen enkele wijze hun
aanvraag persoonlijk motiveerden 14 en volstonden met te verwijzen naar hun land of
regio van herkomst
Ten aanzien van een onderdaan van Afghanistan werd eerst een bijlage 13 quater
betekend met de melding dat er geen nieuwe elementen werden voorgelegd (dd.
27/11/2006), daarna werd een beslissing betekend dat die beslissing weer werd
ingetrokken (niet gedateerd), en vervolgens werd exact dezelfde beslissing genomen met
toevoeging van de zin “Overwegende dat betrokkene geen element naar voren brengt in
de zin van artikel 48/4 van de wet van 15 december 1980” (P0043, 02/04/2007). Deze
motiveringstechniek overtuigt niet echt, temeer omdat zonder duidelijke reden anderen
na heronderzoek wel een beslissing van ontvankelijkheid verkregen.
Bovenstaande beslissing werd genomen op 2 april 2007 en betrof een persoon afkomstig
uit de provincie Wardak, waar volgens een UNHCR rapport op dat moment gevechten en
aanslagen plaatsvonden die een bedreiging van het leven of van de fysieke integriteit
kunnen uitmaken 15 . Dat DVZ desalniettemin oordeelt dat er ‘geen element naar voren
gebracht wordt’, houdt dus in feite in dat een onderzoek ten gronde gevoerd werd naar
de situatie in Wardak, en dat, tegen een advies van het UNHCR in, meteen beslist wordt
dat er geen elementen aanwezig zijn die wijzen op een ernstig risico.
Het onderscheid dat DVZ maakt tussen veilige en onveilige regio’s in een land houdt een
inhoudelijk onderzoek in dat enkel de bevoegde beslissingsautoriteit kan doen, nl. het
CGVS.
Terwijl het foutief interpreteren van het statuut subsidiaire bescherming vooral een euvel
was in de beginfase van de invoering van het statuut, blijft het feit problematisch dat
DVZ zich de bevoegdheid toekent om meervoudige asielaanvragen ook op hun inhoud te
onderzoeken.
Dat er bij de controle van nieuwe elementen een bevoegdheidsoverschrijding plaatsvindt
is niet nieuw. De Raad van State diende in het verleden meermaals beslissingen te
schorsen waarin DVZ zijn bevoegdheid te buiten ging wegens de feitelijke beoordeling
van de nieuwe elementen 16 .
13
Bijvoorbeeld in een beslissing waarin DVZ zich letterlijk bevoegd achtte het statuut van subsidiair
beschermde al dan niet ‘toe te kennen’, zonder enige rechtsbescherming ten aanzien van de aanvrager:
“Overwegende dat informatie en brieven afkomstig van familieleden niet van objectieve aard zijn en dus niet als
nieuw element kunnen beschouwd worden (…). Voor wat betreft de subsidiaire bescherming dient gesteld te
worden dat betrokkene geen concrete elementen naar voren brengt die zouden kunnen aantonen dat zij
persoonlijk een reëel risico op ernstige schade loopt. Bijgevolg kan het statuut niet worden toegekend.” (OV
5.709.111 van 22 november 2006, cfr. OV 4.407.877, en ook, inzake ontvankelijkheid, P0020, ?/04/2007,
P0021, ?/04/2007).
14
Zie onderhoud van Vluchtelingenwerk Vlaanderen met de heer Roosemont en de heer Geysen van Dienst
Vreemdelingenzaken op 13 november 2007.
15
UNHCR – Afghanistan security situation linked to complementary forms of protection, of Update on the
situation in Afghanistan and International Protection Considerations – June 2005 – Update dd. 16 November
2006
16
“que la circonstance que la partie adverse a fait vérifier l’authenticité de cette convocation par l’ambassade
de Belgique à X et par le service général d’appui policier démontre à suffisance que ce document a été pris en
considération à titre d’élément nouveau » (RvSt 67.715 van 21 augustus 1997) ; « qu'en l'espèce la lettre du
30 juin 2001 peut constituer un élément nouveau au sens de l’article 51/8 de la loi du 15 décembre 1980 »
(RvSt 97.954 van 25 juli 2001); « que la partie adverse a manifestement violé l’article 50 de la loi du 15
décembre 1980 en n’indiquant pas clairement les raisons pour lesquelles les divers éléments invoqués par les
requérants à l’appui de leurs nouvelles demandes de reconnaissance de la qualité de réfugié, et notamment les
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
18

Het is correct dat de rechtspraak een onderzoek van de nieuwe elementen niet uitsluit,
maar dan betreft het een onderzoek naar de datum van een stuk, om na te gaan of het
eerder had kunnen worden verkregen (RvSt 66.272 van 15 mei 1999).
DVZ mag in principe geen inhoudelijke beoordeling maken van de asielaanvraag, en
bewaakt enkel de toegang tot de procedure wat de meervoudige aanvragen betreft. 17 Uit
verscheidene motiveringen blijkt echter dat er toch gewoon een onderzoek ten gronde
werd gevoerd.
In sommige beslissingen is het onderzoek ten gronde expliciet in de motivering terug te
vinden. Zo bijvoorbeeld een beslissing ten aanzien van een asielzoekster uit Afghanistan
(OV 5.581.878, 13quater van 15 februari 2007). Zij legde een opsporingsbevel voor,
bekomen via verre familie die in Nederland verblijft, waaruit blijkt dat haar schoonvader
betrokkene wil laten opsporen. DVZ antwoordt: “Overwegende dat betrokkene niet kan
verklaren hoe dit opsporingsbevel in handen van deze persoon gekomen is. Overwegende
dat dit document enkel aantoont dat haar schoonvader betrokkene wil laten opsporen
omdat ze dan met haar schoonbroer zou kunnen trouwen. Overwegende dat dit
document niet aantoont dat betrokkene zou gearresteerd worden of dat haar leven in
gevaar zou zijn bij een terugkeer naar haar land van herkomst. Overwegende dat de
reden waarom betrokkene zou opgespoord worden, namelijk uithuwelijking, niet
ressorteert onder de criteria van de vluchtelingenconventie. (…) Overwegende dat
betrokkene geen elementen naar voren brengt in de zin van artikel 48/4 van de Wet van
15 december 1980”.
Aanbevelingen:
De bevoegdheid van DVZ inzake meervoudige asielaanvragen blijkt
problematisch te zijn en leidt tot extra asielaanvragen en
beroepsprocedures. Het lijkt dan ook aangewezen om de controle van
eventuele nieuwe gegevens over te laten aan de dienst die de meeste
expertise heeft ter zake en die bovendien een betere kennis heeft van de
asieldossiers en een betere toegang heeft tot de noodzakelijke
landeninformatie, namelijk het CGVS.
In het kader van het voorafgaand onderzoek inzake meervoudige
asielaanvragen mag de bevoegde instantie, momenteelDVZ, bij het
nagaan of een nieuw element al dan niet aanleiding kan geven tot de
toekenning van het subsidiaire beschermingsstatuut (m.n. de
overgangsbepaling in artikel 77§2 van de Wet van 15 september 2006 tot
hervorming van de Vreemdelingenwet) zijn bevoegdheid niet te buiten
gaan. Deze instantie moet zich houden aan een wetsconforme
deux avis de recherche qui seraient parus dans un journal X les 28 et 29 avril 1994, de même que la lettre de
l’ami du 24 mai 1994 faisant état de massacres de membres de la famille du requérant, n’étaient pas
susceptibles de constituer des "éléments nouveaux" au sens de ladite disposition” (RvSt 78.925 van 23 februari
1999) ; “Considérant qu'en jugeant que l'élément nouveau "peut être entaché d'un soupçon de complaisance"
la partie adverse a pris cet élément en considération; qu'elle ne pouvait plus à l'issue de cet examen, faire
application de l'article 51/8 » (RvSt 99.358 van 2 oktober 2001) ; « que déclarer que le contenu des deux
courriels n'est pas crédible dans la mesure où les faits qui y sont relatés constituent une suite logique du récit
que vous avez présenté lors de votre première demande d'asile et que ce récit a été jugé non crédible en raison
des contradictions affectant vos déclarations successives ne peut constituer une motivation adéquate dès lors
que la seconde demande d'asile est distincte de la première, et fondée sur des éléments nouveaux et qu'il
appartient à la partie adverse d'apprécier ces éléments nouveaux eux-mêmes” (RvSt 148.044 van 8 augustus
2005).
17 Artikel 51/10 Vreemdelingenwet
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
19

interpretatie van het statuut en mag geen inhoudelijk onderzoek doen. Zo
kan deze instantie, momenteel DVZ, wel onderzoek doen naar de
nationaliteit van een asielzoeker, maar moet het onderzoek naar het
onderscheid tussen veilige en onveilige regio’s in een land in het
eigenlijkegegrondheidsonderzoek gebeuren.
In een toekomstig Koninklijk Besluit met betrekking tot de rechtspleging
voor DVZ moet rekening gehouden worden met vaststaande rechtspraak
van de Raad van State volgens dewelke een nieuw element mag
onderzocht worden, doch enkel om na te gaan of het al dan niet eerder,
tijdens de vorige procedure, verkregen kon worden.
3. Omzetting van een niet-terugleidingsclausule naar het
statuut van subsidiaire bescherming
3.1. Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
Wie vóór 10 oktober 2006 een niet-terugleidingsclausule (NTC) had verkregen, kan een
omzetting van het statuut aanvragen. Rechtsgrond voor die aanvraag is artikel 77§ 3 van
de wet van 15 september 2006 tot wijziging van de vreemdelingenwet. De vreemdeling
kan bij gebrek aan identiteitsstukken vragen dat zijn identiteit vastgesteld wordt aan de
hand van de vingerafdrukken die bij de eerdere asielaanvraag werden genomen.
Indien de minister of zijn gemachtigde twijfels heeft inzake de actualiteit van de NTC,
moet hij de Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen dienaangaande
om een advies verzoeken. Dit advies wordt niet aan de verzoeker meegedeeld. De
vreemdeling dient zijn verzoek te richten tot de burgemeester van de plaats waar hij
verblijft. Er is geen ontvangstbewijs voorzien voor het indienen van de aanvraag. Dit kan
blijkbaar ook gebeuren terwijl de beroepsprocedure nog loopt 18 .
Het gebrek aan een duidelijke procedure voor de omzetting van de NTC zorgde voor veel
rechtsonzekerheid. Zo werd door de stad Antwerpen de aanvraag tot omzetting niet in
ontvangst genomen voor vreemdelingen die geen verlenging meer kregen van hun bevel,
hoewel de gemeentediensten de actualiteit van het risico niet mogen beoordelen. Ook is
er tijdens de procedure geen verblijfsrecht geregeld en is er geen gehoor voorzien.
Volgens Richtlijn 2005/85 is het steeds de beslissingsautoriteit die een asielaanvraag
moet onderzoeken (art. 4.1) en daarbij aan een aantal voorwaarden moet voldoen
(deugdelijk onderzoek, motivering van de beslissing,... (arts. 8.2 en 9). Er geldt, bij
meervoudige aanvragen, een uitzondering voor het voorafgaand onderzoek, niet voor het
onderzoek ten gronde (art. 4.2c) juncto 32). In principe is het dan ook niet DVZ, maar
CGVS die deze aanvraag moet beoordelen. Minstens moet de procedure bij DVZ aan de
genoemde kwaliteitsvereisten voldoen.
Het advies dat aan CGVS gevraagd wordt, is eigenlijk de beslissing. Die zou dan ook aan
betrokkene betekend moeten worden.
18 “Dat de Commissie vaststelt dat appellant een beperkte verblijfsmachtiging verkregen heeft op grond van de
verlening van subsidiaire bescherming omwille van de niet terugleidingsclausule in de beslissing van het CGVS;
dat er geen redenen zijn om de verlening van de status van subsidiaire bescherming te hervormen.” (W12238)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
20

Artikel 12 van de Richtlijn 2005/85 verplicht de lidstaten een persoonlijk onderhoud te
organiseren. Artikel 77§ 3 voorziet niet in een onderhoud, zonder enige rechtvaardiging.
Er werd niet voorzien in een rechtsmiddel met dezelfde waarborgen als die voorzien bij
de weigering van het subsidiaire beschermingsstatuut door het CGVS, namelijk een
beroepsprocedure voor de RvV met volle rechtsmacht.
Er wordt tijdens de beroepsprocedure niet voorzien in een verlenging van het bevel, noch
in enige regeling van opvang, terwijl het principe van non-discriminatie zou moeten
betekenen dat een gelijkaardig statuut van verblijf en opvang geldt als voor andere
asielzoekers die om subsidiaire bescherming vragen, namelijk de afgifte van een bijlage
35.
3.2. Analyse van de beslissingen
De weigeringsbeslissingen zijn vrij stereotiep. Ze worden gemotiveerd als “beslissing tot
weigering van een toekenning van het statuut van subsidiaire bescherming”.
Een voorbeeld van motivering:
“Je vous informe que cette demande a été refusée pour les motifs suivants:
-la clause de non-reconduite dans la décision confirmative du (...) n’est plus d’actualité et
à été retirée par le CGRA (OV5.155.909, 04/06/2007).”
De ‘beslissing tot intrekking van de NTC’, waarnaar de motivering verwijst, is een
beslissing die niet voorzien is in de wet, en die ook niet wordt betekend. De beslissing
schendt naast genoemde artikelen van de richtlijn dus ook de artikels 2 en 3 van de Wet
van 29 juli 1991 op de verplichte motivering van bestuurshandelingen.
Gezien het gebrek aan een duidelijke en tegensprekelijke procedure zou dergelijke
negatieve beslissing geen enkele invloed mogen hebben op een latere asielaanvraag. Het
is echter onduidelijk of dit al dan niet het geval is.
Aanbevelingen:
Beslissingen van DVZ waarin geweigerd wordt een clausule van nietterugleiding
om te vormen naar een statuut van subsidiaire bescherming,
moeten gemotiveerd worden.
Aangezien de procedure tot omzetting van een nietterugleidingsclausuele
naar het statuut van subsidiaire bescherming niet
voldoet aan de procedurevereisten van Richtlijn 2005/85 mag een
eventuele weigering in toepassing van artikel 77§3 van de wet van 15
september 2006 tot hervorming van de vreemdelingenwet geen enkele
invloed hebben op een latere asiel- of verblijfsaanvraag.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
21

4. Reisdocument na toekenning van het statuut
4.1 Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
Volgens Richtlijn 2004/83 (artikel 25.2) moet een reisdocument afgeleverd worden aan
wie geen paspoort kan verkrijgen 19 . Begin augustus 2006 verstuurde de FOD
Buitenlandse Zaken een fax aan de provinciegouverneurs, het CGVS en DVZ met
aanpassingen van de omzendbrief van 26 september 2001 inzake de afgifte van
reisdocumenten aan niet-Belgen (niet gepubliceerd). De instructies ter zake vermelden
de categorie van subsidiair beschermden echter niet. De reispassen zijn geldig voor twee
jaar en voor alle landen, maar kunnen slechts worden afgegeven ten aanzien van
vreemdelingen die voldoen aan volgende voorwaarden:
1. de identiteit van de aanvrager moet vaststaan
2. de aanvrager beschikt over een verblijfsrecht van onbepaalde duur
3. de nationaliteit staat vast en
4. de aanvrager kan geen nationaal paspoort bekomen.
Bovendien is een attest van ambassade of consulaat vereist, dat moet vermelden dat
men geen nationaal paspoort heeft, geen nationaal paspoort kan bekomen en ook uitlegt
waarom men geen nationaal paspoort kan bekomen.
Voor vluchtelingen en erkende staatlozen zou het voldoen aan die voorwaarde worden
vermoed.
Een vreemdeling met subsidiaire bescherming voldoet gedurende de eerste vijf jaren te
rekenen van zijn asielaanvraag echter niet aan de voorwaarde van een onbeperkt
verblijfsrecht, terwijl hij wel al een dwingende reden kan hebben om te reizen. De
vereiste van een verblijfsrecht van onbepaalde duur lijkt bovendien ook niet in
overeenstemming te zijn met art. 25.2 van de Richtlijn 2004/83. Volgens DVZ zou in
dringende dossiers al sneller een verblijfsrecht van onbepaalde duur kunnen worden
toegekend.
Maar het is voor vreemdelingen met de subsidiaire beschermingsstatus niet altijd
mogelijk om aan een attest van hun ambassade of consulaat te geraken. Dit kan zijn
omwille van de oorlogssituatie in hun land van herkomst, maar ook omwille van andere
persoonlijke redenen. Deze vereiste lijkt overdreven omdat een vreemdeling de
onmogelijkheid om aan een nationaal paspoort te geraken soms ook met andere
middelen kan aantonen.
Aanbevelingen:
Personen die genieten van het statuut van subsidiaire bescherming
zouden in navolging van art. 25.2 van de Richtlijn 2004/83 in het geval
van ernstige humanitaire redenen reeds een reisdocument moeten
kunnen bekomen als ze nog niet over een verblijfsrecht van onbepaalde
duur beschikken.
19 Ten minste indien om ernstige humanitaire redenen hun aanwezigheid in een andere staat vereist is, tenzij
dwingende redenen van nationale veiligheid of openbare orde zich daartegen verzetten.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
22

Personen die genieten van het statuut van subsidiaire bescherming
moeten met andere documenten dan een attest van hun ambassade
kunnen aantonen dat ze geen nationaal paspoort kunnen bekomen.
5. Verblijf van gezinsleden tijdens de procedure
5.1 Het wetgevend kader en conformiteit met de richtlijnen
Er zitten enkele hiaten in het verblijfsrecht van gezinsleden tijdens de asielprocedure.
Zo voert het vernieuwde Vreemdelingenbesluit de mogelijkheid in voor familieleden van
een asielzoeker, die zelf geen asiel aanvragen, toch over een verblijfstitel te
beschikken. 20
Het Vreemdelingenbesluit bepaalt in een nieuw artikel 88 21 dat de gezinsleden genoemd
in artikel 10§ 1, eerste lid, 4° Vreemdelingenwet (echtgenoot, partner met een
geregistreerd partnerschap, kinderen, ouders, telkens onder strikte voorwaarden), een
attest van immatriculatie model A ontvangen, met dezelfde geldigheidsduur als die van
het attest van immatriculatie van de vreemdeling die een asielaanvraag heeft ingediend.
Wanneer echter de procedure verdergaat voor de RvV, lijkt er geen rechtsgrond te
bestaan voor de afgifte van een Bijlage 35 voor deze gezinsleden. Volgens DVZ zou zich
hier in de praktijk geen probleem stellen 22 maar toch lijkt het best dit hiaat aan te passen
in de wet. Artikel 88 van het Vreemdelingenbesluit juncto art. 10§1, eerste lid, 4° van de
Vreemdelingenwet regelt ook niets voor ongehuwde partners, die niet over een
geregistreerd partnerschap beschikken. Gezien de definitie van ‘gezinsleden’ van de
Richtlijn 2004/83 23 , zouden ook ongehuwde samenwoners in artikel 88
Vreemdelingenbesluit logischerwijze opgenomen kunnen worden.
Ook voor de gezinsleden van iemand die een aanvraag indient op basis van artikel 9ter is
niets geregeld, wat een discriminatie is tegenover diegene die een aanvraag tot
subsidiaire bescherming kan indienen via een asielaanvraag. 24
Daarnaast kan zich ook een probleem stellen voor asielzoekers, binnen wiens gezin één
partner een statuut krijgt en de andere niet. In de praktijk zou er zich volgens DVZ dan
geen probleem stellen en wordt er naar een oplossing gezocht, bijvoorbeeld in de vorm
van verlenging van het bevel om het grondgebied te verlaten van de ene partner.
Aanbevelingen:
Gezinsleden van asielzoekers, met inbegrip van de ongehuwde partner,
moeten recht hebben op verblijf tijdens de gehele duur van de procedure
en dus ook tijdens de procedure bij de RvV.
20
Het betreft familieleden die samen met de asielzoeker naar België zijn gekomen en creëert dus geen nieuwe
vorm van gezinshereniging.
21
Ingevoegd door art. 56 van het KB van 27 april 2007 tot hervorming van het KB van 8 oktober 1981
22
Gesprek tussen Vluchtelingenwerk Vlaanderen en de heer Roosemont en Geysen op 13 november 2007.
23
Artikel 2 h) verwijst ook naar niet-gehuwde partners met wie de asielzoeker een duurzame relatie
onderhoudt
24 Zie infra, II.6
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
23

6. Verblijf om medische redenen
6.1. Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
Een aanvraag tot verblijf om medische redenen moet worden ingediend op grond van
artikel 9ter van de Vreemdelingenwet. Deze regeling staat los van de procedure tot
toekenning van de subsidiaire bescherming, die via een asielaanvraag dient te gebeuren.
De aanvraag dient aangetekend te worden verstuurd aan DVZ. Na
ontvankelijkverklaring 25 laat DVZ een woonstcontrole uitvoeren, waarop verzoeker een
immatriculatieattest met een geldigheidsduur van drie maanden ontvangt 26 . Een
ambtenaar-geneesheer onderzoekt zowel de medische redenen als de toegang tot
medische zorgen in het thuisland. Bij weigering staat enkel een annulatieberoep open bij
de RvV.
In het kader van vaststaande rechtspraak inzake artikel 3 EVRM kan een terugkeer naar
een land waar men noodzakelijke medische zorgen dient te ontberen echter een
onmenselijke behandeling inhouden, zodat de aanvraag tot verblijf om deze redenen
binnen de reikwijdte van de subsidiaire bescherming kan vallen en dus dezelfde
procedurele waarborgen en rechten en plichten zou moeten bieden die voorzien worden
in de richtlijnen. Dit is echter niet steeds het geval.
De aparte procedure naar Belgisch recht heeft wel als voordeel dat ze aangepast is aan
de specifieke situatie van de aanvraag tot verblijf om medische redenen (er wordt niet
vereist dat ze bij binnenkomst in het Rijk wordt ingediend, er is geen mogelijkheid tot
vasthouding tijdens de procedure, etc.…).
Eigenlijk behoort de bevoegdheid om over deze aanvragen te oordelen, toe aan het
CGVS, indien ze kaderen binnen het statuut van subsidiaire bescherming. Richtlijn
2005/85 geeft aan de lidstaten de mogelijkheid om één enkele procedure in te voeren
voor het onderzoek naar zowel het vluchtelingenstatuut als naar het statuut van
subsidiaire bescherming (art. 3.3). In principe moet het dan wel gaan om één
beslissingsautoriteit. Artikel 4.2 van de richtlijn geeft aan lidstaten immers de
mogelijkheid om een andere autoriteit aan te stellen, maar enkel voor welbepaalde
gevallen zoals bijvoorbeeld het onderzoek inzake meervoudige aanvragen. Artikel 4.2
verwijst niet naar medische redenen.
Volgens artikel 9ter Vreemdelingenwet moet de aanvrager een identiteitsbewijs
voorleggen, tenzij hij nog een asielaanvraag hangende heeft (met inbegrip van een
toelaatbaar verklaard administratief cassatieberoep bij de Raad van State) of hij kan
aantonen dat hij onmogelijk dit identiteitsdocument in België kan verwerven. Artikel 3
EVRM stelt echter geen bijkomende voorwaarden rond identiteit. In de memorie van
toelichting wordt om die reden gepreciseerd dat de verzoeker ook zonder paspoort “niet
25 Een aanvraag 9ter zal ontvankelijk verklaard worden indien de aanvraag vergezeld is van een
identiteitsdocument of een nationaal paspoort, een medisch getuigschrift en enig ander bewijs of getuigschrift
met betrekking tot de ziekte. De aanvraag mag niet steunen op elementen die reeds voordien werden
ingeroepen of hadden moeten ingeroepen worden in een asielprocedure of een regularisatieaanvraag.
Zie Omzendbrief van 21 juni 2006 betreffende de wijzigingen in de reglementering betreffende het verblijf van
vreemdelingen tengevolge van de inwerkingtreding van de wet van 15 september 2006, B.S. 4 juli 2006, p. 9;
art. 7-10 Koninklijk Besluit van 17 mei 2007 tot vaststelling van de uitvoeringsmodaliteiten van de wet van 15
september 2006 tot hervorming van de Vreemdelingenwet, B.S. 31 mei 2007
26 De gemeente kan dit attest ambtshalve verlengen zolang het geen andersluidende instructies heeft
ontvangen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
24

verwijderd zal worden indien zijn medische situatie dermate ernstig is dat een
verwijdering een schending zou uitmaken van artikel 3 EVRM” (Parl. St. Doc 51-
2478/001, p. 35). In navolging van art. 48/4 Vreemdelingenwet dat het statuut van
subsidiaire bescherming invoert en evenmin dergelijke eisen in verband met
identiteitsbewijzen stelt, verdient het aanbeveling de uitzonderingen soepel te
interpreteren.
Artikel 9ter stelt dat er geen elementen ingeroepen mogen worden die tevoren reeds
aangehaald werden tijdens een asielprocedure. Deze voorwaarde is in strijd met artikel
4.3 van de Richtlijn 2004/83, gezien alle relevante elementen in verband met het land
van herkomst en die gekend zijn op het tijdstip waarop een beslissing genomen wordt, in
aanmerking genomen moeten worden.
Richtlijn 2005/85 stelt dat ieder die om bescherming vraagt, tijdens de behandeling op
het grondgebied van de lidstaat mag blijven (artikel 7). Deze bepaling geldt ook voor wie
een statuut vraagt om medische redenen. De afgifte van een verblijfstitel is niet
verplicht, maar er kan wel gepleit worden voor een gelijke behandeling worden met
asielzoekers, die meteen bij de aanvraag een recht hebben op inschrijving in de registers
en afgifte van een attest van immatriculatie. Artikel 7 §2 van het KB van 17 mei 2007 tot
vaststelling van de uitvoeringsmodaliteiten van de wet van 15 september 2006 tot
wijziging van de vreemdelingenwet bepaalt dat een attest van immatriculatie wordt
afgegeven na ontvankelijkverklaring door DVZ, maar dat kan enige tijd duren en
bovendien is er geen verblijf geregeld tijdens een eventueel beroep voor de RvV.
De vreemdeling ten aanzien van wie een verblijf om medische redenen geweigerd wordt,
kan enkel een verzoek tot nietigverklaring indienen bij de RvV, dat niet automatisch tot
schorsing leidt. De vreemdeling ten aanzien van wie het statuut van subsidiaire
bescherming geweigerd wordt, heeft daarentegen recht op een schorsend beroep met
volle rechtsmacht.
Artikel 12 van de Richtlijn 2005/85 stelt een recht op gehoor in en is in België van
toepassing op de procedure tot toekenning van de subsidiaire bescherming ingevolge
artikel 3.3 van de Richtlijn. Artikel 9ter Vreemdelingenwet heeft het enkel over de
mogelijkheid die de ambtenaar-geneesheer heeft om bijkomend onderzoek te doen en
advies in te winnen. Van een eigenlijk gehoor is dus geen sprake en dit in tegenstelling
tot het recht tot gehoor bij het CGVS.
De toekenning van een verblijf om medische redenen houdt naar Belgisch recht niet in
dat het statuut van subsidiaire bescherming wordt toegekend, hoewel dat in toepassing
van artikel 18 van de Richtlijn 2004/83 verplicht is. Naar Belgisch recht houdt de
toekenning van het statuut van subsidiaire bescherming na 5 jaar ondermeer een recht
op verblijf in, zonder dat daar voorwaarden aan worden gekoppeld.
Het verschil in verloop van de medische procedure en de asielprocedure, het verschil in
rechten tijdens en na de procedure en het verschil in rechtsmiddelen tegen de tussen te
komen beslissing, zijn disproportioneel en maken dus een inbreuk uit op de artikels 10 en
11 van de Grondwet.
6.2. Analyse van de beslissingen
Dit rapport bevat geen analyse van de beslissingen die sinds 10 oktober 2006 genomen
werden betreffende aanvragen tot verblijf op grond van medische redenen. Er werd enkel
een studie gemaakt van de beslissingen inzake de subsidiaire bescherming zoals ze
gedefinieerd werd in artikel 48/4 Vreemdelingenwet. Beslissingen inzake medische
dossiers worden bovendien niet gemotiveerd in het licht van de Richtlijn 2004/83.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
25

Aanbevelingen:
In het kader van een aanvraag tot verblijf omwille van medische redenen
moet de uitzondering op de vereiste van het voorleggen van een
identiteitsdocument soepel worden geïnterpreteerd.
Ook elementen die eerder ingeroepen werden in het kader van een
asielaanvraag, moeten in aanmerking genomen kunnen worden tijdens
het onderzoek in het kader van artikel 9ter.
Personen die een aanvraag tot verblijf indienen omwille van medische
redenen moeten effectief gehoord worden. Een negatieve beslissing kan
niet genomen worden enkel en alleen op basis van het dossier.
Personen die een aanvraag tot verblijf indienen op basis van medische
redenen moeten kunnen genieten van een recht op verblijf, vergelijkbaar
met dat van asielzoekers, tijdens de volledige duur van de procedure. Dit
geldt zowel voor het onderzoek van hun aanvraag door DVZ, als voor de
duur van een eventueel beroep bij de RvV.
Net als asielzoekers moeten personen die een aanvraag tot verblijf
indienen op basis van medische redenendan ook kunnen genieten van een
opschortend beroep bij de RvV.
In het geval van een positieve beslissing dient aan personen die een
aanvraag tot verblijf indienen op basis van medische redenen een statuut
te worden toegekend gelijkaardig aan dat van subsidiaire bescherming.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
26

III. De interpretatie van artikel 48/4 Vreemdelingenwet
door de asielinstanties
1. Algemeen
Het statuut van subsidiaire bescherming werd ingevoerd door de zogenaamde
kwalificatierichtlijn, Richtlijn 2004/83. De criteria voor toekenning van het statuut werden
overgenomen in artikel 48/4 en 48/5 van de Vreemdelingenwet.
Voorwaarden voor de toekenning van de subsidiaire bescherming naar Belgisch recht zijn
(artikel 48/4 §1 Vreemdelingenwet):
1. De vreemdeling komt niet voor de vluchtelingenstatus in aanmerking en kan geen
beroep doen op artikel 9 ter Vreemdelingenwet 27 .
2. Er moeten zwaarwegende gronden zijn om aan te nemen dat de asielzoeker,
wanneer hij naar zijn land van herkomst, of in het geval van een staatloze, naar
het land waar hij vroeger gewoonlijk verbleef, terugkeert, een reëel risico zou
lopen op ernstige schade, en hij zich niet onder de bescherming van dat land kan
of, wegens dat risico, wil stellen, en dat hij niet onder de uitsluitingsgronden valt.
De term “reëel risico” wordt gebruikt naar analogie van de maatstaf die het Europees Hof
voor de Rechten van de Mens (EHRM) hanteert bij de beoordeling van schendingen van
artikel 3 EVRM. 28
Wanneer er sprake is van een gegronde vrees voor ernstige schade om een niet in het
Verdrag van Genève genoemde reden (en wanneer de gegronde vrees voor ernstige
schade geen situatie betreft die valt onder toepassing van de bijzondere procedure in
artikel 9 ter Vreemdelingenwet) wordt de verzoeker geacht anderszins internationale
bescherming nodig te hebben en zal hem de subsidiaire beschermingsstatus worden
toegekend. 29
Ernstige schade bestaat uit (art. 48/4 §2 Vreemdelingenwet):
a) Doodstraf of executie
Volgens een toelichting van het CGVS 30 moet het niet per se om een uitgesproken
straf gaan. De autoriteiten moeten wel op de hoogte zijn van het gepleegde feit
en er moet wel al een begin van strafprocedure zijn.
b) Foltering of onmenselijke en vernederende behandeling of bestraffing van een
verzoeker in zijn land van herkomst
Deze bepaling is analoog aan artikel 3 EVRM. Volgens de voorbereidende werken
en ook volgens toelichting van het CGVS zullen de asielinstanties deze bepaling
27
Nieuw artikel in de Vreemdelingenwet ter vervanging van artikel 9.3, specifiek voor aanvragen om medische
redenen (zie II.6).
Dit artikel is pas van toepassing sinds 1/07/2007, maar een overgangsregeling bepaalt dat aanvragen die al
eerder werden ingediend op basis van het oude artikel 9.3 Vreemdelingenwet verder behandeld worden volgens
de voorschriften van het nieuwe artikel 9ter.
28
Memorie van Toelichting, Kamer, Doc 51, 2478/001, p. 85
29
Memorie van Toelichting, Kamer, Doc 51, 2478/001, p. 85
30 Infodag van het CGVS, 6 oktober 2006
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
27

interpreteren conform de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van
de Mens. 31
c) Ernstige bedreiging van het leven of de persoon van een burger als gevolg van
willekeurig geweld in het kader van een internationaal of binnenlands gewapend
conflict.
Artikel 15 van Richtlijn 2004/83 spreekt in het laatste geval over een ernstige en
individuele bedreiging. De voorwaarde dat de bedreiging individueel moet zijn
werd uitdrukkelijk door de Belgische wetgever niet overgenomen. De memorie
van toelichting stipuleert wel dat ook wanneer de gronden voor deze vrees niet
specifiek zijn voor het individu, iedere verzoeker moet aantonen dat hij
geconfronteerd wordt met een situatie waarin de vrees voor zijn of zijn leven
aantoonbaar is. 32
Artikel 48/4§2 a), b) en c) komt overeen met respectievelijk artikel 15 a), b) en c) van
Richtlijn 2004/83.
Artikel 48/5 Vreemdelingenwet neemt de artikelen 7, 8 en 9 van Richtlijn 2004/83 over.
Ernstige schade in de zin van artikel 48/4 Vreemdelingenwet kan uitgaan van of
veroorzaakt worden door (art. 48/5§1 Vreemdelingenwet):
a) de Staat;
b) partijen of organisaties die de Staat of een aanzienlijk deel van zijn
grondgebied beheersen;
c) niet-overheidsactoren, indien kan worden aangetoond dat de actoren als
bedoeld in a) en b), inclusief internationale organisaties, geen bescherming
kunnen of willen bieden tegen vervolging of ernstige schade.
Bescherming kan worden geboden door (art. 48/5§2 Vreemdelingenwet):
a) de Staat, of
b) partijen of organisaties, inclusief internationale organisaties, die de Staat of
een aanzienlijk deel van zijn grondgebied beheersen.
Bescherming, in de zin van de artikel 48/4 wordt in het algemeen geboden wanneer de
bedoelde actoren van bescherming redelijke maatregelen tot voorkoming van vervolging
of het lijden van ernstige schade treffen, onder andere door de instelling van een
doeltreffend juridisch systeem voor opsporing, gerechtelijke vervolging en bestraffing
van handelingen die vervolging of ernstige schade vormen, en wanneer de verzoeker
toegang tot een dergelijke bescherming heeft.
Bij het beoordelen of een internationale organisatie of een Staat een aanzienlijk deel van
zijn grondgebied beheerst en bescherming verleent, in de zin van de artikel 48/4, wordt
onder meer rekening gehouden met de richtsnoeren die worden gegeven in toepasselijke
Europese regelgeving.
Volgens artikel 48/5§3 Vreemdelingenwet is er geen behoefte aan bescherming indien er
in een deel van het land van herkomst geen gegronde vrees bestaat voor vervolging of
geen reëel risico op ernstige schade, en indien van de verzoeker redelijkerwijs kan
worden verwacht dat hij in dat deel van het land blijft (het binnenlands vluchtalternatief).
Er wordt rekening gehouden met de algemene omstandigheden in het land en met de
persoonlijke omstandigheden van de verzoeker op het tijdstip waarop een beslissing
wordt genomen.
31 Memorie van Toelichting, Kamer, Doc 51, 2478/001, p. 86
32 Memorie van Toelichting, Kamer, Doc 51, 2478/001, p. 86
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
28

Over het algemeen kan men dus stellen dat de Belgische wetgeving op de meeste punten
de minimumnormen van Richtlijn 2004/83 volgt. België lijkt wel beneden deze
minimumnormen te gaan waar het medische gronden uitdrukkelijk uitsluit van de
subsidiaire bescherming (art. 9ter Vreemdelingenwet, zie ook I.6.1). De definitie van
“ernstige bedreiging van het leven of de persoon van een burger als gevolg van
willekeurig geweld in het kader van een gewapend conflict” is daarentegen iets ruimer
dan die van de richtlijn, aangezien de Belgische wetgever de vereiste dat de bedreiging
individueel moet zijn, heeft laten vallen.
Hierna volgt een puntsgewijze bespreking van de criteria op grond van een analyse van
de doorgenomen beslissingen. De interpretatie door het CGVS betreffende artikel 48/4
Vreemdelingenwet is niet altijd makkelijk te achterhalen. Positieve beslissingen terzake
worden immers niet gemotiveerd, hoewel dat eigenlijk verplicht is (zie IV.2.1). De
arresten van de VBV en RvV scheppen vaak meer duidelijkheid.
2. Toepassingen van artikel 48/4 Vreemdelingenwet
2.1 Artikel 48/4 §2 a)
Er is ons geen enkele beslissing bekend waarin het subsidiair statuut wordt toegekend
om de reden dat iemand doodstraf of executie zou riskeren. 33
2.2 Artikel 48/4 §2 b)
Er werden zeer weinig beslissingen gevonden waarin de subsidiaire bescherming werd
toegekend in toepassing van artikel 48/4 §2 b. Een voorbeeld is de situatie van
dienstweigeraars in Eritrea.
2.3 Artikel 48/4 §2 c)
Dit artikel werd wel veelvuldig ingeroepen. Hoewel de afkomst van een asielaanvrager
lang geen voldoende criterium vormt voor de toekenning van het subsidiair statuut ‘type
c’, is het onderzoek wel erg regiogebonden.
2.4 Ter illustratie: enkele beslissingen waarin het statuut van subsidiaire
bescherming wordt toegekend of geweigerd (per land)
i. Beslissingen van toekenning van subsidiaire bescherming
Eritrea:
“Er bestaat immers een reëel risico op een onmenselijke of vernederende behandeling of
bestraffing bij een eventuele terugkeer naar uw land van oorsprong. Uit informatie blijkt
namelijk dat de Eritrese autoriteiten buitensporig geweld gebruiken tegen mannen en
33 Het CGVS heeft het statuut nog niet toegekend op basis van dit artikel. Het is ons niet bekend of de RvV dit
al wel gedaan heeft.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
29

vrouwen die hun dienstplicht weigeren te vervullen of proberen om er zich aan te
onttrekken”. (P0075)
Irak (Zuid- en Centraal Irak, Kirkuk, Mossul en Ninawa):
“Door de spanningen tussen Koerden en Irakese Arabieren en andere minderheden in
Kirkuk en Mosul is de situatie ook daar kritiek. De situatie in de provincies Ninawa
(Mosul), Tamim (Kirkuk), Salah ad Din en Diyala (Ba’qubah) is vergelijkbaar met deze in
Bagdad zij het met een minder aantal bomaanslagen en moordpartijen. Voornamelijk de
regio’s van Ba’qubah, Kirkuk en Mosul worden geconfronteerd met het etno-sektarische
geweld dat zich vanuit Bagdad aan het verspreiden is. In de provincies Ninewa en Tamim
komt het geweld niet alleen voort uit spanningen tussen de sjiitische en soennitische
bevolking, maar ook uit de machtsstrijd tussen Koerden, Turkmenen en Arabieren. In
Mosul worden nog steeds voornamelijk aanslagen tegen de Amerikaanse en de Iraakse
troepen gepleegd, maar volgens Amerikaanse militaire bronnen ook steeds meer
aanslagen tegen burgers (MOORE, S., ROUG, L., “Deaths Across Iraq Show It Is a Nation
of Many Wars, With U.S. in the Middle”, in: Los Angeles Times [online], 07-10-2006)”
(SB14). “De hiervoor beschreven algemene situatie, (…) is bedreigend voor de bevolking
van bepaalde regio’s in Irak en is aldus voldoende om te kunnen besluiten tot de
toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus”. (RVV 63, met verwijzing naar RvSt
165.470)
Ivoorkust:
“Overwegende dat Ivoorkust sinds september 2002 de facto, met inbegrip van een
demarcatielijn (“zone de confiance”), opgedeeld is in het noordelijke deel dat onder
controle staat van de rebellen van de “Forces Nouvelles” en het zuidelijke deel dat onder
controle is van de regering; dat mensenrechtenrapporten voor 2006 gewag maken van
politieke instabiliteit en mensenrechtenschendingen, met inbegrip van standrechtelijke
executies, martelingen en mensonterende behandeling uitgaande van de
veiligheidsorganen die zowel van de regering als van de “Forces Nouvelles” afhangen en
straffeloos optreden (…) Overwegende dat de UNHCR in oktober 2006 (“Update on
International protection needs of asylum-seekers from Côte d’Ivoire”) stelde dat
personen die Ivoorkust ontvluchten geacht worden internationale bescherming nodig te
hebben”. (W12446)
Soedan (Darfur):
“De situatie in Darfur, die tevens beantwoordt aan de omschrijving van artikel 1 van het
tweede protocol bij de Geneefse verdragen van 12 augustus 1949, valt onder de
voorwaarden zoals omschreven in voormeld artikel 48/4,§2,c”. (W12632, W12399,
W12632)
Westelijke Jordaanoever:
“Toutefois, il ressort d’une analyse approfondie de la situation actuelle en Cisjordanie,
dont vous êtes originaire, qu’il existe un risque réel de menaces graves contre la vie ou la
personne des civils, en raison d’une violence aveugle dans le cadre d’un conflit (…)”.
(P0073, P0074).
ii. Beslissingen van weigering van subsidiaire bescherming
Afghanistan, met uitzondering van bepaalde regio’s (W12651, RVV 652, RVV 656).
Bulgarije:
Er heerst geen arbitrair geweld in Bulgarije tegen Rom zigeuners, dus is er geen nood
aan toekenning van de subsidiaire bescherming (RVV 751); “les roms font l’objet de
persécutions en Bulgarie” que cette seule affirmation, qui n’est pas autrement étayée par
la partie requérante, ne suffit pas à établir qu’il existerait un risque... ”. (RVV 179, RVV
180)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
30

Burundi:
“La simple évocation de l’existence de tensions ethniques subsistant au Burundi ne
suffit pas à convaincre le conseil que le requérant serait exposé... ”. (RVV 1076)
China (Tibet):
“Dat de bestreden beslissing niet ontkent dat de mensenrechtensituatie in Tibet delicaat
is; dat de situatie van de Dalai Lama gekend is alsook de expansiepolitiek van de Chinese
overheid in Tibet; dat dit echter niet betekent dat alle Tibetanen actief vervolgd worden
of in een onmenselijke situatie verkeren”. (W12195)
Dagestan:
Met betrekking tot de situatie van Tsjetsjenen in Dagestan: “verzoekster vergenoegt zich
ermee te verwijzen naar de algemene situatie, doch brengt geen concrete elementen aan
dat zij een reëel risico op ernstige schade loopt (..) ook zonder noodzaak van het bewijs
van individuele dreiging volstaat het niet louter naar een algemene toestand te verwijzen
en dient verzoekster haar concrete toestand aannemelijk te maken” (RvSt. 165.109).
(RVV 745, 744)
Ethiopië:
“Uit de neergelegde rapporten blijkt niet dat de situatie in Ethiopië dermate onstabiel en
gevaarlijk is dat er zwaarwichtige redenen zouden bestaan die wijzen op een reëel risico
op ernstige schade…”. (RVV 103)
Guinee :
De situatie van mensenrechtenschendingen is bekend, maar onvoldoende : “restent
d’ordre extrêmement générale et estime dès lors qu’ils ne peuvent suffire... ” (RVV
210) ; “la simple invocation d’un contexte général de répression dans un pays ne suffit
pas….” (RVV 961); De ingeroepen elementen met betrekking tot de politieke crisis en
onzekerheid in Guinee zijn te algemeen om een toekenning van subsidiaire bescherming
te ondersteunen (RVV 255).
Iran:
“dat de algemene situatie in Iran niet van die aard is dat in geval van terugkeer kan
gesproken worden van een mogelijke ernstige bedreiging van het leven of van de
persoon…” (RVV 214). Het behoren tot de Koerdische minderheid in Iran is op zich niet
problematisch. (W12355)
Irak (Noordelijke provincies):
“In Sulaymaniyah, Erbil en Dohuk is internationale bescherming slechts aangewezen
indien verzoeker bij terugkeer naar Noord-Irak niet op steun kan rekenen van de lokale
gemeenschap of familie.” (SB14, W12685, W12663, RVV 1092, RVV 930, RVV 929, RVV
928, RVV 795, RVV 793)
Liberia:
“Overwegende dat ter zitting een stukkenbundel met informatie over Liberia werd
neergelegd; dat het algemene informatie betreft over de actuele situatie (…). Overwegende
dat appellant geen elementen aanvoert om te stellen dat hij valt onder de bepalingen van
artikel 48/4 van de wet van 15 december 1980 met betrekking tot het toekennen van de
subsidiaire beschermingsstatus.” (W12128)
Nepal:
CGVS stelt dat de actuele situatie in Nepal niet van die aard is, dat er een reëel risico
bestaat op ernstige schade. “De raad volgt verweerder in zijn standpunt”. (RVV 955-950)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
31

Roemenië:
Behoren tot de Rom-minderheid in Roemenie is niet voldoende om vervolging of een
risico op ernstige schade aan te tonen. (RVV 750)
Staatloosheid:
Ten aanzien van een staatloze werd de subsidiaire bescherming geweigerd gezien “het
niet aan het CGVS toekomt om de beweerde staatloosheid te bevestigen of te
verwerpen”. De RVV volgde deze stelling (RVV 212).
Togo :
“La situation au Togo est connue mais ne suffit pas à elle seule…” (RVV 784) ; Wat
betreft de situatie van de Ewé in Togo : “Si la réalité des arguments invoqués par le
requérant n’est pas mise en cause, ils restent d’ordre très général et ne peuvent suffire à
constituer des sérieux motifs de croire que le requérant serait exposé à...” (RVV 37) ;
“les prétentions de la partie requérante fondées sur la situation générale régnant au Togo
sont très peu circonstanciées et ne reposent sur aucune articulation de nature à les
individualiser de manière consistante et crédible”. (RVV 194, RVV 197)
Noch de negatieve, noch de positieve beslissingen duiden omstandig en precies aan op
welke punten er al dan niet aan de voorwaarden voor de toekenning van een subsidiaire
bescherming zou worden voldaan.
3. Overzicht van de criteria van artikel 48/4
Vreemdelingenwet
3.1 Artikel 48/4 §2 a)
Er zijn ons geen beslissingen gekend die gemotiveerd werden op basis van dit artikel. 34
3.2 Artikel 48/4 §2 b)
Gezien de zeer beperkte toepassing van dit artikel, is er weinig materiaal voorhanden
waaruit de interpretatie van de criteria kan blijken.
In de dossiers waarin het artikel mogelijk kan spelen (feiten van willekeurige arrestatie,
detentie, mishandeling), wordt het onderzoek van de feiten vooral gevoerd in het kader
van de vaststelling van een gegronde vrees voor vervolging.
Een enkele keer werd gemotiveerd dat er geen onderzoek nodig is op grond van artikel
48/4 §2 b, omdat er toepassing gemaakt kon worden van artikel 48/4 §2 c) (RVV 734,
Irak).
De situatie van Roma zigeuners in Tsjechië, samen met het gegeven dat betrokkene
dakloos en werkloos is en dat de sociale dienst ermee gedreigd heeft haar kind af te
nemen, zijn “socio-economische redenen die onvoldoende zwaarwichtig zijn om te
kunnen spreken van een vervolging in de zin van de Vluchtelingenconventie of van een
reëel risico op het lopen van ernstige schade zoals bepaald in de definitie van subsidiaire
bescherming” (CGVS P0061).
34 Zie III.2 a)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
32

De feiten moeten voldoende ernstig zijn: “een eenmalige arrestatie en ondervraging van
enkele uren gedurende dewelke hij enkel beledigd en niet mishandeld werd, kan niet
beschouwd worden als een foltering of onmenselijke of vernederende behandeling of
bestraffing overeenkomstig 48/4 b” (RVV 62, Noord Irak).
Ook de moord op een vriendin in het kader van eerwraak blijkt niet voldoende:
“Verzoeker toont niet aan dat hij, als man, omwille van de beweerde ontmaagding en de
hieruit voortvloeiende moord op zijn vriendin, hetgeen gemeenrechtelijke feiten zijn en
vreemd aan de Conventie van Genève, vervolging dient te vrezen of ten gevolge van
deze feiten geen bescherming zou kunnen verkrijgen van de Koerdische autoriteiten”
(RVV 25, Irak). Zonder een uitspraak te kunnen doen over de grond van het dossier, lijkt
het wettig om in dergelijke geval te eisen dat er onderzocht wordt of de moord op je
partner geen onmenselijke behandeling uitmaakt. De redenering dat het om
gemeenrechtelijke feiten gaat, maakt dat dit onderzoek dan dient te gebeuren in het
kader van artikel 48/4 §2 b).
Een voorbeeld waar subsidiaire bescherming wel werd toegekend is is de situatie van
dienstweigeraars in Eritrea: “Er bestaat immers een reëel risico op een onmenselijke of
vernederende behandeling of bestraffing bij een eventuele terugkeer naar uw land van
oorsprong. Uit informatie blijkt namelijk dat de Eritrese autoriteiten buitensporig geweld
gebruiken tegen mannen en vrouwen die hun dienstplicht weigeren te vervullen of
proberen om er zich aan te onttrekken” (P0075).
Uit de beslissingen blijkt dat er door de asielzoekers vaak weinig concrete elementen
aangehaald worden om een grondig onderzoek te voeren naar een eventuele toepassing
van artikel 48/4 §2 b: “Voorts volstaat een eenvoudige vrees voor slechte behandeling
niet om een reëel risico op het lopen van ernstige schade bestaande uit foltering of
onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing, in aanmerking te nemen. Er
moeten meer bepaald ernstige en redelijke gronden aanwezig zijn op basis waarvan kan
worden besloten dat het risico zich in hoofde van verzoeker met een grote mate van
waarschijnlijkheid zal voordoen” (W12497, W12500).
3.3 Artikel 48/4 §2 c)
3.3.1 Reëel risico
Reëel risico en artikel 3 EVRM
De notie reëel risico komt voor in de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten
van de Mens (EHRM) inzake de mogelijke schending van artikel 3 EVRM, dat bepaalt dat
niemand onderworpen mag worden aan foltering of aan een onmenselijke of
mensonterende behandeling of bestraffing. De rechtspraak van het EHRM interpreteerde
het artikel zodanig dat er ook sprake is van een schending, als iemand wordt teruggeleid
naar een land waar er een reëel risico bestaat op deze behandeling.
De notie van reëel risico, zoals toegepast door het EHRM, kan niet onverkort worden
toegepast op de subsidiaire bescherming type ‘c’. Het artikel 15 c in Richtlijn 2004/83
bepaalt immers dat het ernstig risico bestaat uit een bedreiging van het leven of van de
persoon. Een reëel risico op een bedreiging is een kleiner risico dan een reëel risico op
een effectieve onmenselijke behandeling. Artikel 15c, dat onder de titel staat van
definities van ernstige schade, lijkt dan ook eerder als betekenis te hebben dat het het
begrip ‘reëel risico’ wijzigt 35 .
35 zie Hemme Battjes, The Common Asylum System: The first stage, in Carlier & De Bruycker, Immigration and
Asylum law of the EU: Current Debates, Bruylant, Brussel, 2005, p. 45-49. Die interpretatie werd gevolgd door
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
33

Bovendien, als de notie van reëel risico niet gewijzigd zou worden door artikel 15 c, en er
een persoonlijk reëel risico moet bestaan op een onmenselijke behandeling, dan is
moeilijk in te zien wat nog het onderscheid zou zijn met artikel 15 b van de richtlijn, dat
verwijst naar artikel 3 EVRM.. Het enkele feit dat de oorsprong van de gewelddadige
activiteit willekeurig geweld is in het kader van een gewapend conflict, maakt immers
geen onderscheidend criterium uit.
De Nederlandse Raad van State stelde een preliminaire vraag aan het Europese Hof van
Justitie met het oog op meer verduidelijking rond de verhouding van artikel 15 c van
Richtlijn 2004/83 tot artikel 3 EVRM en rond de juiste draagwijdte van het artikel. 36
Het UNHCR is in ieder geval van mening dat er een duidelijk verschil bestaat tussen
artikel 15 b) en artikel 15 c). Volgens de internationale organisatie ligt de toegevoegde
waarde van artikel 15 c) in de mogelijkheid om bescherming te bieden tegen ernstige
risico’s die situationeel van aard zijn, eerder dan persoonlijk van aard. 37
Reëel risico en persoonlijk risico
De rechtspraak lijkt erg verdeeld over de vraag in welke mate een asielzoeker persoonlijk
een risico op ernstige schade, in de vorm van een ernstige bedreiging van zijn leven of
zijn persoon, moet lopen en hoe aan dat persoonlijke risico vorm gegeven moet worden.
Het UNHCR oordeelt in ieder geval dat het begrip ‘individuele bedreiging’ in artikel 15 c)
van Richtlijn 2004/83 (dat, zoals gezegd, geschrapt werd in artikel 48/4§2 c)
Vreemdelingenwet) niet mag leiden tot het opleggen van een zwaardere bewijslast,
aangezien willekeurige en onvoorspelbare risico’s juist een kenmerk zijn van situaties van
algemeen geweld. 38
De Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen bevestigt dat de
asielzoeker niet moet aantonen dat hij persoonlijk een risico loopt, hij moet wel het
bestaan van het reële risico voldoende concreet maken. Volgens de Commissarisgeneraal
kadert deze verwachting binnen een algemene verplichting tot samenwerking 39
Het opzet van het artikel 48/4 §2 c is dat slachtoffers van willekeurig geweld een
internationale bescherming krijgen, ongeacht of ze persoonlijk geviseerd worden:
“Anderzijds wordt van die personen niet noodzakelijk verwacht dat zij bijkomend
aantonen dat zij in die situatie van willekeurig geweld ook nog eens persoonlijk worden
geviseerd. Wel moeten zij hun identiteit en afkomst aannemelijk kunnen maken, evenals
hun profiel als burger, wat een individuele beoordeling vereist van elke aanvraag.
Uiteraard wordt in al deze gevallen ook nagegaan of de asielzoekers eventueel kunnen
rekenen op binnenlandse bescherming of een intern vluchtalternatief in hun land van
herkomst en of zij desgevallend in aanmerking komen voor de toepassing van de
uitsluitingsclausule.” 40
Het reëel risico kan afgeleid worden uit het feit dat er in het thuisland reeds
burgerslachtoffers vielen ten gevolge van willekeurig geweld. Het feit dat het aantal
de Nederlandse Adviescommissie Vreemdelingenzaken (Nederlandse Adviescommissie voor
Vreemdelingenzaken (2006), Categoriaal beschermingsbeleid, Den Haag, 2006, p. 2)
36
OJ C 8/5 van 12 januari 2008. Zie ook Raad van State (Nederland), 12 oktober 2007
37
UNCHR Statement. Subsidiary protection under the EC Qualification Directive for people threatened by
indiscriminate violence, januari 2008, p. 5.
38
UNCHR Statement. Subsidiary protection under the EC Qualification Directive for people threatened by
indiscriminate violence, januari 2008, p. 6
39
Verklaring van de Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen in een gesprek met
Vluchtelingenwerk Vlaanderen op 5 december 2007.
40
Minister Dewael in Parl. St. CRIV 51 COM 1281, p. 52, vraag van Stijn Bex, 12-04-2007
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
34

slachtoffers beperkt is, kon volgens de Raad van State een weigering op zich niet
schragen: “Overwegende dat waar de verzoekende partij onder meer verwijst naar de
lijst van het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN, die zij bij het
indienen van haar derde asielaanvraag heeft neergelegd, uit betreffend document
expliciet blijkt dat er in de provincie van de verzoekende partij militaire operaties aan de
gang zijn en dat burgers er onrechtstreeks en zelfs rechtstreeks door geraakt worden;
dat bovendien uit de landeninformatie van Cedoca, waarop de CG zich heeft gebaseerd,
blijkt dat er in haar provincie vele incidenten zijn geweest en dat er reeds verschillende
burgerslachtoffers vielen; dat betreffende informatie melding maakt van een burger als
slachtoffer van targeted killing; een gewonde burger bij een search operation, drie
gewonden en een dode burger bij een aanslag op een auto, twee dode burgers bij een
huiszoeking, twee gewonde veiligheidsbeambten en een tolk bij een aanval op de
luchthaven, een gewonde burger bij de bomaanslag op de hindoetempel, een gewonde
kok bij een aanval op een hoofdkwartier, een dode Afghaanse politieman, een gewonde
burger bij een bomaanslag op een markt, een dode en twee gewonden bij een aanslag op
een tankwagen; dat deze opsomming van incidenten in de landeninformatie van Cedoca,
aldus in wezen de informatie van het HC bevestigt; dat de CG in zijn beslissing evenwel
overweegt dat dit soort incidenten beperkt blijft en hieruit besluit dat er in de provincie
van de verzoekende partij geen sprake is van een ernstige bedreiging van het leven of de
persoon van burgers als gevolg van willekeurig geweld in het geval van een
internationaal of binnenlands gewapend conflict; dat gelet op de aangehaalde informatie
van Cedoca en van het HC, dit enige motief op het eerste gezicht de beslissing tot
weigering van de subsidiaire bescherming niet in alle redelijkheid lijkt te kunnen
schragen; dat een schending van de materiële motivering kan worden aangenomen.”
(RvSt nr. 167.754)
Het CGVS volgde deze piste duidelijk niet. Ten aanzien van dezelfde persoon werd
opnieuw een bevestigende beslissing genomen, om precies dezelfde redenen, zonder
enig onderzoek ten gronde. In het kader van een volgende asielaanvraag kwam er wel
een beslissing ten gronde, met volgende motivering: “In totaal werden in de
geraadpleegde bronnen voor de periode januari - mei 2007 ruim geschat 106
burgerslachtoffers gerapporteerd. Rekening houdend met de geschatte oppervlakte van
7.700 km² en het geschatte bevolkingsaantal van 1.3 miljoen inwoners van de provincie
Nangarhar, kan geconcludeerd worden dat het aantal burgerslachtoffers als gevolg van
willekeurig geweld in de context van dit gewapend conflict laag is en dat hogervermelde
vaststellingen aantonen dat er voor burgers op dit ogenblik in de provincie Nangarhar
geen reëel risico op ernstige schade bestaat”. (CG 04-15446X). Deze motivering lijkt a
fortiori in strijd met de vaststelling van de Raad van State dat een opsomming van een
tiental doden de weigering van toekenning van subsidiaire bescherming in alle
redelijkheid niet kan schragen.
Ook ten aanzien van Afghaanse onderdanen uit Kaboel werd een gelijkaardige motivering
gegeven: “Voorts blijkt uit een grondige analyse van de actuele situatie in Afghanistan
dat er op dit ogenblik in de hoofdstad Kabul geen reëel risico op ernstige schade (…)
bestaat. (…) is de voorbije maanden het toneel geweest van een beperkt aantal
onschadelijke raketaanvallen op gebouwen en posten van de Afghaanse autoriteiten en
buitenlandse troepen en een aantal bom- en zelfmoordaanslagen hoofdzakelijk tegen
Afghaanse en buitenlandse troepen. Niet alle bom- en zelfmoordaanslagen maken
slachtoffers” (CG 06-16218; CG 06-12220; CG 04-21110). Ook hier gaat het om de
redenering dat er sprake is van een gewapend conflict en willekeurig geweld, maar
anderzijds van een beperkt aantal slachtoffers.
Deze argumentatie van het CGVS overtuigt niet. In de eerste plaats wordt er een raming
gedaan van het aantal slachtoffers, terwijl doorgaans uit de bronnen blijkt dat er
onvoldoende gegevens zijn om een realistische schatting te maken, en ten tweede is
doodslag maar één uiting van de aanwezigheid van een bedreiging van het leven. Ook
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
35

een bomaanslag, gericht tegen burgers waarbij geen slachtoffers vielen, blijft een
bedreiging van het leven van die burgers.
Een bomaanslag of zelfmoordaanslag is op zich een ernstige bedreiging van het leven.
Geregelde aanslagen maken dat er bij terugkeer een reëel risico bestaat dat dergelijke
aanslagen nog zullen plaatsvinden. Maar er moet aangetoond worden dat de asielzoeker
zelf bij terugkeer naar een bepaalde regio een reëel risico ‘loopt’ om daar slachtoffer van
te worden. In die zin kan verwacht worden dat er wordt aangetoond dat het geweld
‘voldoende algemeen’ is.
Dat betekent niet dat er aangetoond moet worden dat hij een groter risico loopt dan
anderen. Het volstaat dat hij, als burger, net als alle burgers, een reëel risico loopt. Er is
wat dat betreft waakzaamheid geboden inzake de vereiste van een “individueel” risico,
dewelke voorkomt in de Richtlijn 2004/83, maar bewust geschrapt werd in de Belgische
wet.
De stelling van bijvoorbeeld DVZ dat er een concreet en persoonlijk risico aangetoond
moet worden, werd door de rechtspraak verworpen: “Que c’est dès lors de manière
prima facie illégale que l’Etat belge a en l’espèce refusé de prendre en considération la
demande de protection subsidiaire introduite par le demandeur aux motifs qu’il n’avait à
aucun moment apporté des éléments concrets qui démontrent qu’il court un risque réel
et personnel d’atteinte sérieuse à son intégrité physique ou à sa vie” (Rb Eerste Aanleg
Brussel in Kortgeding, 20/04/2007, N° 07/174/C).
Anderzijds is een loutere verwijzing naar een algemene situatie onvoldoende : “dat de
verzoekende partij voor wat betreft de subsidiaire bescherming enkel verwijst naar de
toestand in Afghanistan en stelt dat zij aldaar gedood zal worden; dat in het nieuwe
artikel 48/4 van de vreemdelingenwet enkel sprake is van een “ernstige bedreiging van
het leven of de persoon” en niet, zoals in artikel 15 van richtlijn 2004/83/EG, van een
“ernstige en individuele bedreiging van het leven of de persoon”; dat, ook zonder de
noodzaak van het bewijs van een “individuele” dreiging, de aanvrager een reëel risico
aannemelijk moet kunnen maken; dat de verzoekende partij met dergelijke algemene
stelling echter niet aannemelijk maakt dat zij bij een terugkeer naar het land van
herkomst een reëel risico zou lopen op ernstige schade noch dat zij zich niet onder de
bescherming van dat land kan of, wegens dat risico, wil stellen” (RvSt 165.109, RVV
786).
In het eerste opzicht lijkt het een probleem van bewijsvoering: “de loutere stelling dat er
in Ingoesjetië wegens de nabijheid van Tsjetsjenië een ernstige bedreiging bestaat voor
het leven of de vrijheid van burgers als gevolg van willekeurig geweld wegens een
gewapend binnenlands conflict is geen bewijs dat verzoeker voldoet aan de wettelijke
bepalingen inzake subsidiaire bescherming” (W12519). In die zin moet betrokkene geen
informatie aanbrengen die op hem persoonlijk betrekking heeft, maar gewoon meer
specifieke informatie die kan aantonen dat de ongunstige situatie iedereen raakt.
Maar in andere beslissingen lijkt het onderscheid tussen een concreet reëel risico
enerzijds en een individueel of persoonlijk risico anderzijds wel eens zoek, en worden
deze voorwaarden eigenlijk door elkaar gebruikt: “aan verzoeker kan de subsidiaire
bescherming, mede in acht genomen hetgeen voorafgaand besloten werd omtrent de
feiten die de grondslag vormen van verzoekers asielaanvraag, niet worden toegekend
aangezien verzoeker het ingeroepen reëel risico niet omschrijft of in concreto toepast op
zijn eigen persoon” (RVV 134, Libanon); “il constate que si des sources fiables font état
de violations des droits fondamentaux de l’individu dans le pays d’origine de la partie
requérante, celle ci ne formule cependant aucun moyen donnant à croire qu’ellle
encourrait personellement un risque reel d’être soumise à une atteinte grave au sens de
l’art de la loi” (RVV 1014, Togo). “Het feit dat er zwaarwegende gronden dienen te zijn
en dat er een reëel risico dient te bestaan houdt bovendien in dat het niet volstaat naar
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
36

een algemene situatie in een bepaalde regio te verwijzen zonder aan te tonen of
minstens aannemelijk te maken dat deze situatie op de verzoekende partij betrekking
heeft” (RVV 519).
In dossiers van onderdanen van landen waar het risico op ernstige schade geacht wordt
algemeen te zijn lijkt het “persoonlijk” element minder te spelen, met de melding dat “uit
een grondige analyse van de actuele situatie in Irak blijkt dat er in Centraal Irak een
reëel risico bestaat op ernstige schade” (CG 03-19639, RVV 55, RVV 63, RVV 149…), of
“dat rekening houdend met de aannemelijke herkomst van appellanten uit Kosovo en
hun hoedanigheid van Roma de Commissie omwille van de huidige precaire situatie van
deze minderheid in Kosovo appellanten het statuut van subsidiaire bescherming verleent”
(W12235 – SB7). De persoonlijke situatie lijkt in deze niet van belang te zijn.
Uiteraard is de persoonlijke situatie van de asielzoeker relevant voor de beoordeling van
de asielaanvraag, doch die persoonlijke situatie zou niet meer moeten omvatten dan de
identiteit, nationaliteit, hoedanigheid van burger, regio van afkomst en alle aspecten die
van invloed kunnen zijn op de mogelijkheid van een binnenlands vluchtalternatief. Die
elementen staan op zich los van de beoordeling van het risico. Er moet immers niet
aangetoond worden dat de persoonlijke situatie van verzoeker tot het risico leidt, maar
wel dat de situatie op verzoeker betrekking heeft, namelijk dat hij de nationaliteit heeft
van het betreffende land, afkomstig is van de betreffende regio en dat er redelijkerwijze
niet verwacht kan worden dat hij elders toevlucht zoekt: “Het feit dat er zwaarwegende
gronden dienen te zijn en dat er een reëel risico dient te bestaan houdt bovendien in dat
het niet volstaat dat verzoekende partij verwijst naar een algemene situatie in een
bepaalde regio, zonder aan te tonen of minstens aannemelijk te maken dat deze situatie
op haar betrekking heeft. (…) Aangezien verzoekster niet aantoont waar zij de jongste
jaren heeft verbleven en ook haar identiteit op geen enkele wijze is bewezen kan het
verslag van het UNHCR niet nuttig worden ingeroepen” (RVV 515, drie rechters). Het feit
dat de identiteit niet bewezen is, is een geheel andere motivering dan het feit dat de
persoonlijke situatie van belang zou zijn om het reëel risico op ernstige schade te
bepalen.
Aanbevelingen:
Het aantonen van het risico dat een asielzoeker loopt op bedreiging van
zijn persoon of leven ten gevolge van willekeurig geweld moet zich
beperken tot het aantonen dat de situatie op de verzoeker betrekking
heeft en niet op de persoonlijke situatie van de verzoeker.
Er is nood aan een duidelijk standpunt over wat er verstaan wordt onder
het ‘concreet maken’ van het bewijs van een reëel risico op een
bedreiging van het leven of de persoon ten gevolge van willekeurig
geweld, en het onderscheid van deze bewijsvoering ten opzichte van het
aantonen dat deze bedreiging ‘persoonlijk’ zou moeten zijn.
3.3.2 Ernstige bedreiging van het leven of van de persoon
Als ernstige bedreigingen van het leven werden genoemd in de beslissingen: aanslagen,
militaire operaties, standrechtelijke executies, e.d. Als bedreigingen van de persoon
gelden slagen en verwondingen, ontvoering, aanranding, slavernij, etc.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
37

Aanbeveling:
Het aantonen van een reëel risico op een bedreiging van het leven of van
de persoon vergt een minder zware bewijslast dan het aantonen van een
reëel risico op een effectieve onmenselijke behandeling.
3.3.3 Land van herkomst
Een asielzoeker heeft recht op bescherming als er een reëel risico op ernstige schade
bestaat in het ‘land van herkomst’. Als het om een staatloze gaat moet het risico
aangetoond worden bij terugkeer naar het land van het ‘gewoonlijk verblijf’.
Het land van herkomst is het land waarvan iemand de nationaliteit heeft (artikel 2.k
Richtlijn 2004/83). Een langdurig verblijf in een derde land is dus in het kader van artikel
48/4 Vreemdelingenwet niet van belang. Alleen in toepassing van artikel 52§1, 4°
Vreemdelingenwet kan het verblijf in een derde land tot een weigering van het statuut
leiden.
Het gegeven dat iemand ook nog een andere nationaliteit zou kunnen verkrijgen is niet
relevant. Dit werd in een dossier opgeworpen door het CGVS (CG 99/15608) : “Quoi qu'il
en soit, il ressort du Code de la Citoyenneté géorgienne que d'une part, votre épouse,
quoi qu'il en soit de son mariage a conservé sa nationalité géorgienne et que d'autre
part, en tant qu'époux d'une personne de cette nationalité, vous êtes autorisé à résider
sur le territoire géorgien au même titre que les citoyens de Géorgie et que vous pouvez y
bénéficier des mêmes droits et des mêmes obligations. Par conséquent, vos déclarations
au Commissariat général le 25 septembre 2003, selon lesquelles il vous aurait été
impossible de vivre en Géorgie sont sans fondement (p.4, rapport CGRA). Dès lors, il
convient de rappeler que la protection internationale qu'offre le statut de réfugié n'est
que subsidiaire à la protection par l'Etat dont vous ou votre épouse est le ressortissant à
savoir, dans ce cas de figure, la Géorgie. Etant donné que vous auriez pu y vivre
librement tous les deux, le fondement de votre demande d'asile en Belgique est à
nouveau dépourvu de tout pertinence.”
De VBV weerlegde dit argument : “que les conjectures relatives à la possibilité d’obtenir
la nationalité d’un autre État, ou un droit de séjour dans ledit État, n’ont juridiquement
aucune pertinence en l’espèce” (F2511).
Hoewel het risico op ernstige schade dus enkel moet aangetoond worden in het land
waarvan men de nationaliteit heeft, houdt het onderzoek toch vaak rekening met een
verblijf in een derde land. Op zich verhindert het verblijf in een derde land het onderzoek
niet (W12278), maar er moet wel duidelijkheid zijn over het land van recent verblijf
(W12673).
De Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen bevestigde dit in een
gesprek met Vluchtelingenwerk Vlaanderen: een kandidaat-vluchteling wordt niet
afgewezen omdat hij langer dan drie maanden in een ander land verbleef (cfr. art 52§1,
4°), wel omdat er een probleem van geloofwaardigheid kan zijn. 41
Zo werd het verblijf in Iran bekeken van een onderdaan van Afghanistan:
“Overwegende dat appellant verklaarde dat hij van 1999 tot 2003 met zijn familie in Iran
verbleef en het gezin na een jaar legaal verblijf in de illegaliteit belandde; dat, daar waar
illegale Afghanen eind jaren negentig nog gedoogd werden, de situatie vanaf 2000
drastisch gewijzigd is; dat uit algemene informatie blijkt dat er vanuit Iraanse zijde druk
41 Gesprek op 5 december 2007
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
38

is op de Afghaanse vluchtelingen om het land te verlaten; dat de verharding van de
opstelling van de Iraanse autoriteiten tegenover de Afghanen in Iran het gevolg was van
de verslechterde economische situatie in het land, die ertoe leidde dat Afghanen in
toenemende mate worden beschouwd als een onwelkome last voor Iran; dat illegaal in
Iran verblijvende Afghanen geen toegang hebben tot onderwijs, gezondheidszorg en
sociale voorzieningen en bijgevolg voor deze voorzieningen grotendeels afhankelijk zijn
van hulporganisaties; dat Afghanen die (opnieuw) toegang willen krijgen tot Iran dienen
te beschikken over een geldig reisdocument en een visum en Afghanen die vanuit Iran
naar een derde land willen reizen, van de Iraanse overheid een 'final exit visum' krijgen,
hetgeen inhoudt dat het niet is toegestaan om na een verblijf in een derde land naar Iran
terug te keren (zie Ministerie van Buitenlandse Zaken Nederland, diverse ambtsberichten
over de situatie in Afghanistan en de situatie van Afghanen in derde landen); dat een
terugkeer naar Iran derhalve geen vestigingsalternatief uitmaakt” (W12167).
Idem voor een verblijf in de Russische Federatie:“Dat de Afghanen in de Russische
Federatie gediscrimineerd worden en voortdurend het risico lopen door de politie te worden
opgepakt; dat Afghanen die bij de UNHCR geregistreerd staan en een UNHCR-brief hebben
door de Russische autoriteiten als illegaal worden beschouwd; dat het uiterst moeilijk is om
een verblijfsstatus te verwerven; dat appellants verklaringen aannemelijk zijn” (E762).
Het feit dat iemand blijkbaar Afghanistan op jeugdige leeftijd heeft verlaten, staat een
erkenning niet in de weg (W12171).
Deze rechtspraak met verwijzing naar het vestigingsalternatief is opmerkelijk, omdat het
concept van een vestigingsalternatief enkel het land van herkomst zelf betreft (artikel
48/4 §3 Vreemdelingenwet), zijnde het land waarvan betrokkene de nationaliteit heeft,
en dus geen derde land.
Enkel artikel 52 voorziet in de mogelijkheid een aanvraag ongegrond te verklaren, als er
een verblijf van meer dan drie maanden was in een derde land en dit verlaten werd
zonder vrees voor vervolging of zonder dat er zwaarwegende gronden zijn om aan te
nemen dat er een reëel risico bestaat op ernstige schade.
Het onderzoek naar een (veilig) vestigingsalternatief buiten het land waarvan de
asielzoeker de nationaliteit heeft, is vanaf 2 december 2007 eigenlijk niet meer mogelijk
gezien het begrip “veilig derde land” zoals verwoord in artikel 52 Vreemdelingenwet niet
voldoet aan de voorwaarden van artikel 27 Richtlijn 2005/85.
In het geval van Tsjetsjenen, die de Russische nationaliteit hebben, gaat het wel om een
kwestie van binnenlands vestigingsalternatief, en is de vraag van een recent verblijf in
Tsjetsjenië bepalend voor het al dan niet bestaan van dit vestigingsalternatief (zie
III.3.3.7).
Aanbeveling:
Aangezien het Belgische recht het concept “veilig derde land” zoals
bepaald in de Richtlijn 2005/85 niet kent, mag het ook niet via de omweg
van artikel 52 Vreemdelingenwet of het concept ‘vluchtalternatief’
gebruikt worden door de asielinstanties.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
39

3.3.4 Willekeurig geweld
Het geweld moet willekeurig zijn, in de zin dat iedereen er het slachtoffer van kan
worden 42 , en niet enkel bepaalde geviseerde groepen. Is er sprake van een doelbewuste
aanslag op leden van bepaalde groepen die een sociale groep uitmaken in de zin van de
Conventie van Genève, dan wordt dit onderzocht in het kader van een vrees voor
vervolging. Zo bijvoorbeeld ten aanzien van onderdanen van Sri Lanka: “Bovendien
treffen vervolgingen personen met een specifiek profiel, waaronder pro-tamil activisten,
journalisten, zakenmannen (UNHCR Position on the International Protection Needs of
Asylum Seekers from Sri Lanka)” (W12709).
Aanbeveling:
Van zodra er sprake is van geweld dat gericht is op leden van bepaalde
groepen die een sociale groep uitmaken, betreft het geen willekeurig
geweld en moet dus de Conventie van Genève worden toegepast.
3.3.5 Internationaal of intern gewapend conflict
Net voordat het statutaire bechermingsstatuut in werking trad, gaf de Commissarisgeneraal
voor de vluchtelingen en de staatlozen enkele richtlijnen over hoe zijn diensten
de vereiste van ‘internationaal of intern gewapend conflict’ zouden interpreteren.
Het moet gaan om een internationaal of intern conflict, gewapend (dit is onder meer het
geval wanneer de situatie in het land in kwestie door het Internationale Rode Kruis of
VN-organisaties beschouwd wordt als een gewapend conflict), dat nog werkelijk aan de
gang is, georganiseerd is, aanhoudend is en een bijzondere intensiteit heeft. Een
algemene of stelselmatige schending van de mensenrechten, zware interne spanningen
(zoals massale arrestaties, uitroepen van noodtoestand,…), zware interne
ongeregeldheden, zwaar geweld veroorzaakt door criminele bendes, terroristische
aanslagen op gebouwen, terroristische aanslagen die niet aanhoudend gepleegd en niet
een bijzonder intensief karakter hebben, zouden niet onder de noemer van gewapend
conflict vallen. 43
De Richtlijn 2004/83 of de Vreemdelingenwet zelf voorzien niet in een definitie van
gewapend conflict, en ook in de voorbereidende werken wordt geen toelichting gegeven.
Ook de Verdragen van Genève van 12 augustus 1949 en de bijhorende protocols
betreffende de bescherming van slachtoffers van internationale en niet-internationale
gewapende conflicten, waarnaar in rechtspraak van de VBV en RvV regelmatig wordt
verwezen, bieden geen uitgewerkte definitie.
De Geneefse conventies geven wel een definitie van een internationaal respectievelijk
intern conflict. Van een internationaal conflict is er sprake zodra er een incident
plaatsvindt tussen de militaire machten van twee staten. Voor een intern gewapend
conflict ligt de lat hoger. Het moet dan om een conflict gaan tussen strijdende partijen
die onder een verantwoordelijk bevel staan en een deel van het grondgebied onder hun
controle hebben. Er kan daarvoor worden verwezen naar artikel 1 van het tweede
42
UNCHR Statement. Subsidiary protection under the EC Qualification Directive for people threatened by
indiscriminate violence, januari 2008, p. 7.
43
Zie de uiteenzetting van de Commissaris-generaal op 6 oktober 2006
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
40

protocol bij de Geneefse verdragen van 12 augustus 1949 (zie o.a. R.v.St., nr. 165.476,
1 december 2006, W12509, W12588, RVV 63, Irak) 44 .
De uitsplitsing van deze definitie levert de volgende vereisten op:
- de betrokken partijen zijn de strijdkrachten van de staat in kwestie of dissidente
strijdkrachten;
- de dissidente troepen staan onder verantwoordelijk bevel en hebben controle over
een gedeelte van het grondgebeid, ongeacht de omvang van dit gedeelte;
- de militaire operaties zijn aanhoudend en samenhangend;
- beide partijen zijn in staat het Protocol II te implementeren. (RVV1244)
De Internationale Strafrechtbank voor ex-Joegoslavië geeft wel een definitie van
gewapend conflict, maar die heeft eerder betrekking op de duur van het conflict: “… an
armed conflict exists whenever there is a resort to armed force between States or
protracted armed violence between governmental authorities and organized armed
groups or between such groups within a State. International humanitarian law applies
from the initiation of such armed conflicts and extends beyond the cessation of hostilities
until a general conclusion of peace is reached; or, in the case of internal conflicts, a
peaceful settlement is achieved. Until that moment, international humanitarian law
continues to apply in the whole territory of the warring States or, in the case of internal
conflicts, the whole territory under the control of a party, whether or not actual combat
takes place there.” 45
Het Internationale Rode Kruis hanteert zelf een actuele lijst van gewapende conflicten,
die echter niet openbaar wordt gemaakt. Wel vormt het jaarverslag van het Rode Kruis in
combinatie met de recente persberichten een goede graadmeter. Een eenvoudige
opzoeking van de term ‘armed conflict’ in het jaarrapport biedt een overzicht van de
conflicten die al enige tijd aan de gang zijn evenals een onderzoek van de persberichten
die aansporen tot het ‘respecteren van het humanitair recht’ aangezien dit recht per
definitie enkel in een gewapend conflict van toepassing is.
Geen enkele van de doorgenomen beslissingen weigert het statuut omdat er geen sprake
zou zijn van een gewapend conflict. Enkel in beslissingen tot toekenning van de
subsidiaire bescherming werd in praktijk op deze kwestie ingegaan, bijvoorbeeld: “dat in
Somalië aanhoudende gevechten gevoerd worden tussen de gewapende strijdkrachten en
gewapende rebellengroeperingen; dat de verschillende religieuze en/of etnische
groeperingen en partijen in Somalië kunnen aanzien worden als strijdende partijen die
onder een verantwoordelijk bevel staan en een deel van het nationale grondgebied onder
hun controle hebben (zie Aanvullend Protocol bij de Verdragen van Genève van 12
augustus 1949, betreffende de bescherming van slachtoffers van niet-internationale
gewapende conflicten (Protocol II)” (W12182).
Een tijdelijke wapenstilstand maakt op zich nog geen einde aan een gewapend conflict:
“Dat het conflict in Somalië aldus een binnenlands gewapend conflict is zoals voorzien in
artikel 48/4 §2c; dat hoewel de conflicten onderbroken worden door kortstondige
vredesakkoorden en gewijzigde machtsverhoudingen, er niet kan gesteld worden dat een
stabiele veiligheidssituatie in zicht is; dat de huidige situatie nog steeds bijzonder
verontrustend is en de verschillende tijdelijke wapenstilstanden geen vrede brachten
noch een einde maakten aan de militaire operaties in het land (zie Internationaal
Joegoslavië Tribunaal http://www.un.org/icty/tadic/appea/decision-e/51002.htm, Derek
Jinks, The Temporal Scope Of Application Of International Humanitarian Law In
Contemporary Conflicts, International Humanitarian Law Research Initiative,
44 Het tweede lid van dit artikel stelt dat “interne ongeregeldheden en spanningen, zoals rellen, op zichzelf
staande en sporadisch voorkomende daden van geweld en andere handelingen van soortgelijke aard, …” niet
zijn te beschouwen als gewapende conflicten.
45 ITCY, Prosecutor vs Tadic, Appeals Chamber Decision, par. 70
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
41

Cambridge, January 27-29, 2003 http://www.ihlresearch.org/ihl/pdfs/Session3.pdf); dat
de Secretaris Generaal van de Verenigde Naties de strijdende partijen recent opnieuw
opriep tot wapenstilstand en het hernieuwen van gesprekken (http://www.un.org/); dat
ook de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in een resolutie meent dat de escalatie
van het geweld zorgwekkend is, vooral daar een manifest gebrek aan wil tot
dialoog blijkt tussen de strijdende partijen (SC/8887,
www.un.org/News/Press/docs/2006/sc8887.doc.htm)” (W12182).
Over Tsjetsjenië is volgende zinsnede te vinden: “Hoewel er zich nog regelmatig
gewelddadige incidenten voordoen (doelgerichte aanslagen door Tsjetsjeense strijders en
veelvuldige schendingen van de mensenrechten (…) waaraan de lokale ordetroepen,
bestaande uit en geleid door Tsjetsjenen, zich vaak schuldig maken), is er nu niet langer
sprake van een grootschalig militair offensief door het Russische leger op gans het
Tsjetsjeense grondgebied” (CG 06-15319). Uit de bewoordingen van die motivering, en
uit de melding dat in ieder geval een vestigingsalternatief bestond voor wie niet in
bepaalde conflicten betrokken was, blijkt dat niet het gewapend conflict in twijfel
getrokken werd, maar wel het reëel risico.
De Commissaris-generaalvoor de vluchtelingen en de staatlozen bevestigt dit laatste in
een gesprek met Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Hij voegt er aan toe dat het CGVS niet
beschikt over een lijst van landen waar een gewapend conflict aan de gang zou zijn. Het
CGVS oordeelt steeds geval per geval. 46
Aanbeveling:
De beoordeling of een bepaalde situatie al dan niet een gewapend conflict
uitmaakt moet in elk stadium van de asielprocedure geval per geval
gebeuren, aan de hand van de meest actuele informatie
3.3.6 Burger
De bescherming geldt enkel ten aanzien van burgers: “Verzoeker stelt de laatste 2 jaar,
voor zijn vertrek op 7 februari 2005, werkloos te zijn geweest en daarvoor te hebben
gewerkt in een benzinestation te Mosul …). Hij stelt dat zijn militaire kaart in het bezit is
van zijn moeder maar verklaart nooit legerdienst te hebben gedaan (…). Er zijn geen
redenen om aan te nemen dat verzoeker actief betrokken was bij de Irakese
strijdkrachten” (W12509).
Anderzijds is iemand die verklaart militair geweest te zijn duidelijk geen burger, en kan
hij dus geen aanspraak meer maken op artikel 48/4§2 c (RVV 776, Centraal Irak).
De VBV en RvV verwezen voor het concept van burger reeds naar de Geneefse Verdragen
van 1949: “Wie als burger kan worden beschouwd wordt niet vermeld in de
Vreemdelingenwet en ook niet in de parlementaire voorbereiding van de wet (Gedr. St.
Kamer, 2005-2006, nr. 51 2478/001). Naar analogie van artikel 50 Aanvullend Protocol
van 8 juni 1977 bij de Conventies van Genève van 12 augustus 1949 inzake de
bescherming van de slachtoffers van internationale gewapende conflicten kan als burger
worden beschouwd ieder die niet behoort tot de strijdkrachten van een partij bij een
conflict. Bij twijfel of iemand burger is, wordt hij als burger beschouwd” (W12509,
46 Gesprek op 5 december 2007
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
42

W12526, SB14, RVV1244 m.b.t. een informant van de Irakese veiligheidsdiensten onder
het regime van Saddam Hussein).
Die verwijzing naar het Protocol inzake de bescherming van de slachtoffers van
internationale gewapende conflicten houdt echter enkele nadelen in. Want alleen in
internationaal gewapende conflicten bestaat er een duidelijk juridisch onderscheid tussen
strijders en burgers. Het statuut van strijder, zoals gekend in de Protocollen bij de
Geneefse Verdragen, geldt eigenlijk enkel in een internationaal gewapend conflict. Al wie
niet behoort tot de strijdkrachten van een partij bij het conflict, is een burger. Het
principe van onderscheid bepaalt dat enkel strijders zonder meer mogen worden
aangevallen. Burgers genieten bescherming tegen aanvallen. Bij twijfel of een persoon
burger is, wordt hij als burger beschouwd.
In een intern gewapend conflict bestaat het statuut van strijder niet. Het
basisonderscheid dat in de verdragen gemaakt wordt, is dat tussen zij die ‘direct’ of
‘actief’ aan de vijandelijkheden deelnemen en zij die dat niet (meer) doen. Het
onderscheid tussen burgers en ‘de facto’ strijders is bovendien in een intern conflict enkel
van belang voor wat de bescherming bij een aanval betreft. Van de laatste categorie is
het nog niet duidelijk of ook occasionele medewerkers of logistieke medewerkers van een
gewapende groep er toe behoren. Wel is het zo dat elke strijder die de wapens neerlegt
in deze situatie vanaf dat moment als burger wordt beschouwd. Bij een internationaal
conflict houdt het statuut pas op te bestaan bij officiële uittreding uit het leger.
Deze definities uit het humanitair recht zijn dan ook weinig dienend en lijken in ieder
geval door het CGVS niet te worden toegepast. In Irak of Tsjetsjenië bijvoorbeeld gaat
het om een intern conflict en is een medewerker van de rebellen buiten de conflictzone
geen strijder volgens het humanitair recht, terwijl het CGVS deze wel als strijder
beschouwt.
Dat betekent dat de definitie van ‘burger’ in de zin van artikel 48/4 Vreemdelingenwet
een eigen draagwijdte heeft met een eigen finaliteit.
In dossiers van onderdanen van Irak vroeg het CGVS in beroep systematisch om “na te
gaan welke activiteiten appellant in het verleden heeft gehad, of hij voldoende
geloofwaardig is en of hij al dan niet als burger kan worden beschouwd conform de
definitie van de subsidiaire bescherming”, wat gezien het gebrek aan
onderzoeksbevoegdheid van de RvV niet evident is. De RvV hield het meestal op de
vaststelling dat “de nota van de verwerende partij geen elementen bevat die erop wijzen
dat aan verzoeker geen subsidiaire bescherming kan worden toegekend” (W12509).
Het is belangrijk het principe te aanvaarden dat bij twijfel betrokkene als burger
beschouwd wordt. Het dient vermeden te worden dat op grond van ongerijmdheden het
relaas ongeloofwaardig geacht wordt van iemand die beweerde actief geweest te zijn als
militair, maar dat die dan anderzijds ook niet als burger beschouwd wordt, omdat hij
beweerde actief geweest te zijn als militair. In verscheidene beslissingen werd gesteld
dat “uit een grondige analyse van de actuele situatie in Irak blijkt dat er in Centraal Irak
een reëel risico bestaat op ernstige schade”, maar dat niet tot de toekenning van het
statuut kon overgegaan worden omdat, niettegenstaande de erkenning dat betrokkene
wel degelijk uit Centraal Irak afkomstig was, het gebrek aan geloofwaardigheid van het
vluchtverhaal van die aard was, “dat het onmogelijk is een correct beeld te krijgen van
activiteiten in het verleden, van uw positie of uw situatie als "burger” in Irak” (03-19639,
CG 06-10598Z, CG 06-14745).
Gezien de definitie van burger in het kader van artikel 48/4 Vreemdelingenwet een eigen
finaliteit heeft, is er nood aan meer duidelijkheid omtrent de draagwijdte van het begrip.
Een uitgangspunt hierbij kan de precieze (humanitaire) overweging zijn, die maakt dat
enkel personen die in het verleden burger waren een subsidiaire bescherming zouden
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
43

kunnen genieten van het type C. In de mate het argument de principiële overweging zou
zijn dat wie tot de strijdende partijen behoorde, niet van de bescherming kan genieten,
zou eigenlijk moeten nagegaan worden of betrokkene effectief mede verantwoordelijk
gesteld kan worden voor het willekeurig geweld.
In een gesprek met Vluchtelingenwerk Vlaanderen op 5 december 2007 heeft de
Commissaris-generaalvoor de vluchtelingen en staatlozen laten verstaan dat een louter
administratieve medewerking aan de strijdkrachten in principe niet volstaat om het etiket
strijder opgeplakt te krijgen. In geval van onduidelijkheid en gebrek aan medewerking bij
het verduidelijken van het asielrelaas zal het CGVS sneller geneigd zijn om iemand niet
te erkennen als burger.
Volgens het UNCHR mag het gebruik van de term ‘burger’ in artikel 15 c) van Richtlijn
2004/83 (en dus ook in artikel 48/4 Vreemdelingenwet) niet leiden tot de uitsluiting van
vroegere strijders die kunnen aantonen dat zij hun militaire activiteiten hebben
stopgezet. 47
Aanbeveling:
Bij twijfel of een asielzoeker als burger beschouwd kan worden in het
kader van de toekenning van het statuut subsidiaire bescherming, moet
hij het voordeel van de twijfel krijgen.
3.3.7 Binnenlands vluchtalternatief
Het principe van een binnenlands vluchtalternatief werd heel vaak gehanteerd in de
dossiers van Tsjetsjenen, zij het dat dit niet altijd expliciet op die wijze werd
geformuleerd. Meestal beperkte de motivering zich ertoe vast te stellen dat ‘het recent
verblijf’ in Tsjetsjenië niet vaststond, terwijl dat op zich geen wettelijke voorwaarde is
(RVV 893, RVV 892, RVV 840 W12350). Het moment van vertrek is op zich niet van
belang. Er moet gekeken worden naar de situatie in het land van herkomst op het
moment van de beslissing (artikel 4.3 Richtlijn 2004/83).
Een enkele keer vindt men een duidelijkere motivering, zoals een verwijzing naar een
advies van het UNHCR: “Op grond van de voortdurende en verontrustende situatie in
Tsjetsjenië pleit UNHCR er voor internationale bescherming te geven aan Tsjetsjenen,
waarvan de permanente verblijfplaats in de Tsjetsjeense Republiek was, voor zij asiel
aanvroegen in het buitenland en de aanvragen van Tsjetsjenen, waarvan de permanente
verblijfplaats niet in de Tsjetsjeense Republiek was, op individuele basis te onderzoeken
(UNHCR, “Position regarding Asylum-Seekers and Refugees from the Chechen Republic,
Russian Federation”, oktober 2004)” (W12437, W12443).
Het onderzoek lijkt op die manier wel een beetje mechanisch te worden: “Met betrekking
tot de door verzoekster neergelegde documenten kan enkel worden besloten dat deze
documenten haar oorspronkelijke afkomst aantonen, maar geenszins bewijzen dat
verzoekster de jaren voor haar vertrek daadwerkelijk in Achkhoy-Martan verbleef”
(W12416). Zonder enige verwijzing naar het principe van een binnenlands
vluchtalternatief is dit argument eigenlijk onvoldoende. Uit niets blijkt dat is nagegaan of
47 UNCHR Statement. Subsidiary protection under the EC Qualification Directive for people threatened by
indiscriminate violence, januari 2008, p. 7
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
44

er een werkelijke mogelijkheid tot vluchtalternatief was. Gezien de afkomst vaststond,
had dat onderzoek moeten gebeuren.
Ook over Irak is er een overvloedige rechtspraak, eveneens met verwijzing naar een
advies van het UNHCR. De drie provincies Erbil, Sulaymaniya en Dohuk kunnen een
vluchtalternatief zijn voor wie er familiebanden heeft (W12509, W12616, RVV 23, RVV
22). Het concept familiebanden werd vrij ruim geïnterpreteerd: ten aanzien van een
Koerd waarvan de precieze afkomst onzeker was maar die minstens ooit in het Noorden
had gewerkt, werd de mogelijkheid van vluchtalternatief bevestigd (RVV 737). Ook
iemand die uit Centraal Irak kwam en enkele maanden bij familie in Noord Irak verbleef,
werd geacht over een alternatief te beschikken (RVV 167).
De toepassing van het binnenlands vluchtalternatief in deze beslissingen lijkt niet altijd
ten volle getoetst aan alle beschikbare inlichtingen terzake:
“Mensen die een verblijfsvergunning aanvragen in de Koerdische regio, moeten gesteund
worden door een Koerdische sponsor die in het gebied woont en die een persoonlijke
kennis is. Personen die niet oorspronkelijk uit deze drie provincies afkomstig zijn, worden
aan een veiligheidscontrole onderworpen. Degenen die niet aanvaard worden op basis
van de bevindingen die uit dit onderzoek naar voren komen, krijgen geen wettelijke
verblijfsvergunning (NILSON, H.R., Verslag van onderzoeksreis van de Noorse overheden
voor buitenlandse zaken betreffende Irak [Nederlandse vertaling], De Professionele
Eenheid voor Informatie over Landen van het Noorse Bestuur voor Buitenlanders
(“Utlendingsforvaltningens fagenhet for land-informasjon”) [online], Amman, maart
2006. [geraadpleegd op: 02-10-2006] http://www.landinfo.no/asset/404/1/404_1.pdf)
(W12526).
In Libanon werd een vluchtalternatief in het algemeen mogelijk geacht (RVV 32)
Voor asielzoekers afkomstig uit het Zuiden van Nepal is er indien nodig een
vluchtalternatief in Kathmandu (W12495, W12347).
Voor Sri Lanka:
“Een binnenlands vluchtalternatief naar gebieden die door de overheid gecontroleerd
worden is nog steeds mogelijk” (W12709). Het feit alleen dat in Sri Lanka een
vluchtalternatief is, staat op gespannen voet met de bevindingen dat intern ontheemden
geen voldoende bescherming genieten in Sri Lanka 48 .
In volgende situaties werd een binnenlands vluchtalternatief niet mogelijk geacht:
Afghanistan:
“dat het UNCHR lijsten heeft opgesteld met betrekking tot de veiligheidssituatie per
provincie en per district; dat appellant afkomstig is uit het district Sholgara in de
provincie Balkh; dat Sholgara voorkomt op de lijst van locaties waar de veiligheidssituatie
zorgwekkend is; dat UNHCR de mening is toegedaan dat een vestigingalternatief binnen
Afghanistan moeilijk ligt, gelet op het feit dat de traditionele en uitgebreide familie alsook
48 “Since January 2006, unrest, inter-ethnic communal incidents and military action have led to displacement in
all communities in the North and East of the country. As of mid-November, over 200,000 persons had been
internally displaced in government-controlled and LTTE-controlled areas. Staying in public buildings and with
host communities, the displaced are located in areas where safe and regular access by humanitarian agencies
are not always guaranteed. The persistent hostilities are worsening the humanitarian situation. Although the
Government and various national and international actors have mounted a relief effort to deliver assistance to
the civilian population, the situation remains critical as delivery of aid is often hampered due to insecurity and
impeded access to these displaced persons. The fact that internally displaced persons are receiving
international assistance in certain areas in Sri Lanka should not give rise to the conclusion that return to such
areas is safe or reasonable.” (UNHCR, Position on the International Protection Needs of Asylum Seekers from
Sri Lanka, p. 16)”. In casu betrof W12.709 wel een beslissing waarbij uit het dossier niet bleek waar betrokkene
precies vandaan kwam.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
45

de gemeenschapsbanden van clan en stam er de belangrijkste
beschermingsmechanismen vormen voor het individu” (W12171).
Ivoorkust :
“Qu’en l’espèce, les nombreuses sources d’informations mentionnées ci-avant (voir les
références précitées) attestent de manière concordante que des violations graves,
multiples et répétées du droit humanitaire sont commises sur l’ensemble du territoire de
la Côte d’Ivoire et dans une très large impunité, qu’il s’agisse du sud occupé par les
forces gouvernementales, du nord occupé par les forces rebelles, ou encore de la « zone
de confiance » où patrouillent les forces internationales; que dans un tel contexte, le
requérant n’est, dans aucune partie de son pays, assuré d’être protégé contre des
mesures arbitraires qui seraient le cas échéant prises à son encontre” (F2494, F2495,
F2503, F2515, F2516).
“Overwegende dat kan aangenomen worden dat appellant van Dioula-origine is en
afkomstig is van Abidjan, dat onder de controle van de regering staat;
dat de Dioula een verzamelnaam is voor etnische groepen uit het noorden
van Ivoorkust (Algemeen Ambtsbericht Ivoorkust, augustus 2006,
http://www.minbuza.nl/binaries/pdf/ambtsberichten/2006/08/aab-ivoorkust-augustus-
2006.pdf) en bijgevolg in Abidjan in slecht aanzien staan bij de aanhangers, met name
de “Jeunes Patriotes”, en veiligheidsdiensten van de regering; dat er in het noordelijk
deel van Ivoorkust eveneens straffeloos zware mensenrechten-
schendingen worden begaan door de “Forces Nouvelles”
(http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2006/78730.htm, Algemeen Ambts-bericht
Ivoorkust, augustus 2006; http://hrw.org/reports/2006/cotedivoire0506/); dat derhalve,
mede in acht genomen dat appellant sinds 1996 verblijft in Abidjan, artikel 48/5, §3 van
de wet van 15 december 1980 in deze niet van toepassing is daar appellant zich niet kan
vestigen in het noordelijk deel van Ivoorkust zonder reëel risico op ernstige schade”
(F2544, W12446).
Soedan:
“Overwegende dat volgens publieke bronnen en mensenrechtenorganisaties de
levensomstandigheden van ontheemden elders in Soedan doorgaans niet beter zijn dan
in het oorspronkelijke woongebied en met name de slechte situatie van ontheemden in
Khartoem, de terugkeer naar onveilige gebieden stimuleerde” (W12399, W12632).
Somalië :
Wat Somalië betreft, wordt het advies van het UNHCR gevolgd: “Overwegende dat gelet
op de onveiligheid en het geweld dat nog steeds heerst in grote delen van Somalië, de
UNHCR pleit voor het toekennen van een vorm van aanvullende bescherming aan
vluchtelingen die uit het zuiden - en specifiek Mogadishu - of het centrum van Somalië
afkomstig zijn; dat volgens de UNHCR voor deze personen geen geldig intern
vluchtalternatief bestaat (UNHCR, UNHCR Advisory on the Return of Somali Nationals to
Somalia, 2 november 2005 en Integrated Regional Information Networks News (IRIN),
Somalia: The challenges of change, 06/07/2006)” (W12182, W12399, W12632).
Servië:
“Dat in het geval van appellant en zijn echtgenote geen binnenlands beschermingsalternatief
voorhanden is ook al wonen de ouders van appellante in de omgeving van
Belgrado; dat het aannemelijk is dat appellant als Roma in een gemengd huwelijk en als
Roma ex-politieagent in Kosovo het voorwerp van vervolging zou kunnen zijn van
extremistische Serviërs in Servië; dat de Albanees-islamitisch klinkende naam van zijn
echtgenote een bijkomend probleem kan zijn; dat het aannemelijk is dat de Servische
overheden appellanten geen voldoende bescherming zouden kunnen bieden” (E796)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
46

Aanbeveling:
De toepassing van het concept “binnenlands vluchtalternatief” kan enkel
betrekking hebben op een vestigingsalternatief in het land van herkomst
zelf en niet in een derde land. Bovendien kan er enkel sprake zijn van een
volwaardig alternatief als het ook werkelijk voor de asielzoeker mogelijk
en redelijk is er zich te vestigen.
3.3.8 Actoren van bescherming
Een subsidiaire bescherming dient niet toegekend te worden als betrokkene in het land
van herkomst een voldoende bescherming kan genieten. Er zijn nauwelijks beslissingen
voorhanden die op deze grond een bescherming weigeren.
Artikel 7 van Richtlijn 2004/83 handelt over de actoren van bescherming en stelt dat
bescherming geboden kan worden door het nemen van “redelijke inspanningen” tot
voorkoming van vervolging of het lijden van ernstige schade, doch dat mag niet
betekenen dat redelijke inspanningen die getroffen worden door een staat of organisatie
die desalniettemin niet in staat is om de vrees voor vervolging of het risico op ernstige
schade effectief te beperken tot onder het niveau zoals bedoeld in de definities van
artikel 2, zouden volstaan. Veeleer gaat het om een bijkomende voorwaarde: niet alleen
moet de geboden bescherming voldoende zijn om de vrees voor vervolging of het risico
op ernstige schade te beperken, ook moeten de inspanningen daartoe redelijk zijn, en
niet bestaan uit arbitraire handelingen, eenmalige lapmiddelen of handelingen die zelf
indruisen tegen het internationaal recht of tegen de mensenrechtenbescherming.
Enkele voorbeelden:
Een Tsjetsjeen in Dagestan kan niet verweten worden dat hij geen bescherming vraagt
aan overheid (RVV 977, erkenning vluchteling). Eerdere beslissingen beweerden het
tegendeel: “De bestreden beslissing stelt voorts dat verzoekers verklaringen volgens
dewelke het geen enkele zin heeft een klacht in te dienen of beroep te doen op een
advocaat in tegenspraak is met de informatie waarover het Commissariaat-generaal
beschikt en welke is toegevoegd aan het administratief dossier. Volgens deze informatie
worden Dagestani-Tsjetsjenen niet systematisch vervolgd en is de mogelijkheid tot een
effectief beroep op bescherming bij de overheden geenszins uitgesloten” (W12468,
W12456, W12517, W12505, W12046, W12047).
Het feit of iemand over voldoende bescherming kan beschikken, wordt grotendeels
beoordeeld op basis van algemeen bekende feiten, zodat er van het CGVS verwacht kan
worden dat het zelf de nodige gegevens daartoe verzamelt: “Que trois questions sont dès
lors pertinentes: l'Etat nigerien prend-il des mesures raisonnables pour empêcher
l'esclavage; dispose ‘t-il d'un système judiciaire effectif; le requérant, y aurait-elle accès?
” (F2563, vernietiging).
Wanneer uit het dossier blijkt dat het CGVS voldoende inlichtingen heeft verzameld, is
het aan de asielzoeker zelf om eventueel het tegendeel te bewijzen. Zo bijvoorbeeld
wanneer de mogelijkheid van bescherming werd vastgesteld in Kirgizië, werd
gemotiveerd dat “betrokkene niet duidelijk maakt waarom er geen klacht ingediend kon
worden” (P0071).
Een enkele keer doorkruist de vraag naar mogelijke bescherming eigenlijk de vrees voor
vervolging: “Als reden geeft u dat xxx u, nadat uw man uit het ziekenhuis ontslagen was,
meerdere keren thuis bezocht en uw gezin bedreigde met de dood indien u klacht zou
indienen. Dit is geen afdoende reden om geen klacht in te dienen. (…) Ook verklaart u
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
47

dat u bang was dat xxx u ook zou neerschieten en dat u daarom geen klacht heeft
ingediend. Ook dit is geen afdoende reden om geen klacht in te dienen” (P0030 en
P0031, niet in overwegingname van de aanvraag van een Bulgaarse Roma). In dergelijke
situatie moet eigenlijk een onderzoek naar de gegrondheid van die vrees worden
gevoerd.
Hoewel het begrip ‘bescherming’ enkel betrekking heeft op bescherming die wordt
geboden door het land van herkomst, lijkt de rechtspraak te oordelen dat bescherming
soms ook geboden worden door een derde land, op voorwaarde dat er een bewezen
bescherming is tegen refoulement. Zo bijvoorbeeld voor Tibetanen in India: “Nochtans
maken verschillende bronnen melding van het feit dat Tibetaanse vluchtelingen in India
beschouwd worden als vreemdelingen in de zin van de Indiase ‘Foreigners Act’ van 1946
en bijgevolg genieten van de basisrechten van de staatsburgers met uitzondering van het
recht om deel te nemen aan de verkiezingen. Tibetanen die problemen hebben ten
gevolge van een eventueel illegaal verblijf zijn eerder zeldzaam en kunnen zich
desgevallend wenden tot het bureau van de Dalai Lama die dergelijke gevallen
behandelt. Zij zijn in ieder geval beschermd tegen refoulement (zie http://www.irbcisr.gc.ca/en/research/rir/?action=record.viewrec&gotorec=450153).
Er zijn geen
berichten dat Tibetaanse vluchtelingen door India worden teruggestuurd (Algemeen
Ambtsbericht, Nederland, mei 2006, p. 73,
http://www.minbuza.nl/nl/actueel/ambtsberichten)” (W12467) (zie III.3.3.3).
Aanbeveling:
Het begrip ‘actor van bescherming’ verwijst enkel naar bescherming die
wordt geboden in het land van herkomst en mag dus niet gebruikt
worden om subsidiaire bescherming te weigeren omdat er
mogelijkerwijze een zekere bescherming zou worden geboden door een
derde land.
3.3.9 Actualiteit van het risico
Het risico op ernstige schade moet onderzocht worden op het moment van het nemen
van de beslissing. Artikel 4.3 a) van Richtlijn 2004/83 stelt dat een beoordeling van een
asielverzoek rekening moet houden met “Alle relevante feiten in verband met het land
van herkomst op het tijdstip waarop een beslissing inzake het verzoek wordt genomen
met inbegrip van wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van het land van herkomst
en de wijze waarop deze worden toegepast”.
Richtlijn 2004/83 stelt dat voor de beëindiging van het statuut naar aanleiding van
veranderingen in het land van oorsprong, er onderzocht moet worden of de
veranderingen “voldoende ingrijpend zijn en een niet voorbijgaand karakter hebben”
(artikel 11.2 en art. 16.2).
Een duidelijk voorbeeld is de situatie in Nepal. De motivering bij het CGVS luidt: “Uit
informatie waarover het Commissariaat-generaal beschikt en waarvan eveneens een
kopie bij het administratief dossier werd gevoegd, lijkt dat op dit ogenblik de situatie in
Nepal niet langer van die aard is dat er sprake kan zijn van ernstige schade in de zin
van art. 48/4, § 2, c van de Vreemdelingenwet. Sinds de in april 2006 afgekondigde
wapenstilstand is er in Nepal in feite niet langer een gewapend conflict aan de gang en
bestaat er voor burgers niet langer een risico van veralgemeend, willekeurig geweld”
(geciteerd in W12707, cfr. W12637), of: “In het licht van voormelde gewijzigde situatie
in Nepal brengt zij evenwel geen element aan dat toelaat aan te nemen dat er in haren
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
48

hoofde een reëel risico op ernstige schade zoals bepaald in artikel 48/4, § 2, van
voormelde wet van 15 december 1980 voorhanden is”. (W12679, W12693, W12680,
W12703, W12707, W12640, W12380, W12493). De recente beslissingen steunen op het
Cedoca document nep2007-025w SB 15c van 20 februari 2007.
Bij de VBV en RvV werd ten aanzien van onderdanen van Nepal een steeds terugkerende
motivering aangewend: “dat vredes-onderhandelingen tussen de regering en de Maobadi
op 26 mei 2006 leidden tot een pact bestaande uit 25 punten waaronder een toezicht op
het staakt-het-vuren door nationale en internationale waarnemers en de belofte tot
bekendmaking van het verblijf van vermisten en om politieke gevangenen vrij te laten;
dat op 16 juni 2006 de regering en de Maobadi een akkoord bereikten over een
uitbreiding van het staakt-het-vuren tot een permanente vrede onder toezicht van de
VN; dat de United Nations High Commissioner for Human Rights, Louise Arbour, in het
najaar van 2006 stelde dat de politieke veranderingen volgend op de April beweging en
het staakt-het-vuren een significante impact gehad hebben op de mensenrechtensituatie:
dat het staken van de vijandelijkheden resulteerde in de afwezigheid van
conflictgerelateerde inbreuken zoals buitengerechtelijke executies, detenties, folteringen;
dat de schendingen van het internationale humanitaire recht ook ophielden
(http://www.nepalnews.com/archive/2006/oct/oct19/news14.php en
http://nepal.ohchr.org/resources/Documents/English/reports/SG/2006_09_15_OHCHRGene
ralAssemblyReport_E.pdf); dat op 21 november 2006 een als historisch bestempeld
akkoord getekend werd door premier X en de maoïstenleider X, waarmee de
burgeroorlog die meer dan een decennium woedde ten einde kwam; dat beide partijen
zich engageren om het bestaande staakt-het-vuren om te zetten in een permanente
vrede (http://www.un.org/News/Press/docs/2006/sc8883.doc.htm); dat de rebellen de
interim-regering zullen vervoegen; dat er verkiezingen georganiseerd zullen worden
tegen juni 2007 voor een constituerende vergadering die zal bepalen of Nepal een
koninkrijk zal blijven en indien dit het geval blijkt in welke vorm; dat de maoïsten beloofd
hebben zich neer te leggen bij de resultaten van die verkiezingen ook in geval de
monarchie behouden wordt; dat zij zullen blijven ijveren voor de afschaffing ervan maar
op een vreedzame wijze; dat beide partijen zich verbinden tot het naleven van de
internationale humanitaire wetten en de fundamentele principes van mensenrechten
(http://www.nytimes.com/2006/11/22/world/asia/22nepal.html en http://www. crisisgroup.org/home/getfile.cfm?id=2686&tid
=4577&type=pdf&l=1); dat de onderhandelaars
van de Nepalese overheid en de Maobadi in december 2006 een akkoord bereikt hebben
over een interim-constitutie (http://jurist .law.pitt.edu/paperchase/2007/01/nepal-interimconstitution-to-be.php);
dat de maoïsten op 15 januari 2007 hun zetels in het interimparlement
ingenomen hebben (http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6265849.stm); dat
onder toezicht van de Verenigde Naties de maoïstische rebellen een aanvang hebben
gemaakt met de inlevering van hun wapens (REUTERS,
http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/B20045.htm, 17 januari 2007); dat geen
gegeven voorhanden is dat deze situatie onstabiel is; dat appellante, die voorhoudt
samen met haar echtgenoot slachtoffer te zijn geweest van de in Nepal heersende
burgeroorlog, ter zitting deze, in relatie tot het ogenblik waarop zij haar land verliet,
gewijzigde toestand in Nepal erkent en geen contra-indicatie bijbrengt; dat appellante,
gelet op de actuele situatie, niet aannemelijk maakt dat zij in geval van een terugkeer
nog vervolging zou vrezen (W12316, W12317, W12488, W12643, W12484, W12485,
W12678, W12378, W12684, W12494, W12491, W12564, W12532 en RVV 93 tot RVV
100). In de mate dat er nog sprake zou kunnen zijn van plaatselijk geweld, wordt een
binnenlands vluchtalternatief opgeworpen: “dat op de vraag van de Commissie waarom hij,
indien het door hem voorgehouden conflict zich beperkt tot de regio van zijn dorp, in de rest
van het land niet over een vestigingsalternatief zou beschikken, hij het antwoord schuldig
blijft; dat appellant, gelet op de actuele situatie, niet aannemelijk maakt dat hij in geval van
een terugkeer nog vervolging zou vrezen” (W12318).
Hoewel de beslissingen uitgebreid gemotiveerd zijn en verwijzen naar de (toenmalige)
actuele situatie in Nepal, blijkt niet uit de beslissingen dat rekening werd gehouden met het
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
49

feit of de veranderingen al dan niet een voorbijgaand karakter hebben. Bovendien lijken de
beslissingen niet enkel rekening te houden met de actuele situatie maar houden zij ook
rekening met een te verwachten toekomstige situatie (“de rebellen zullen de interimregering
vervoegen”, “er zullen verkiezingen georganiseerd worden tegen juni 2007”, “de
maoisten hebben beloofd zich neer te leggen bij de resultaten van de verkiezingen”,…).
Een enkele keer wordt er een licht voorbehoud geformuleerd:
“De Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen meent niettemin dat vooralsnog enige
voorzichtigheid genoodzaakt is bij de beoordeling van de situatie in een land waar de
voormalige strijdende partijen vredesbesprekingen voeren en dit niettegenstaande een
verregaande toenadering blijkt zowel op het terrein als in de politieke instellingen van het
land. De verzoekende partij, die voorhoudt te worden gezocht door zowel de maobadi als
het leger, brengt noch in haar verzoekschrift, noch ter zitting enige aannemelijke contraindicatie
bij ter weerlegging van deze, in relatie tot het ogenblik waarop zij haar land
verliet, gewijzigde toestand in Nepal” (W12529, W12707).
Vraag is in welke mate de RvV tijdens het beraad over een arrest over de bevoegdheid
beschikt omvia eigen bronnen algemene informatie te raadplegen, andere dan degene
die haar reeds werd voorgelegd door het CGVS. Dat dit mogelijk is bewijst een arrest
waarin werd vastgesteld dat de situatie in Libanon gewijzigd was, en dit aan de hand van
informatie op Wikipedia (RVV 726). Indien dit niet zou mogelijk zijn, betekent dit dat de
RvV eigenlijk niet over een volheid van rechtsmacht beschikt. Dergelijk gebrek aan
onderzoeksbevoegdheid zou tevens een inbreuk uitmaken op artikel 4.3 a) van Richtlijn
2004/83, dat bepaalt dat een verzoek om internationale bescherming moet beoordeeld
worden, rekening houdende met alle relevante feiten in verband met het land van
herkomst op het tijdstip waarop een beslissing inzake het verzoek wordt genomen.(zie
ook I.V.1.3).
Met betrekking tot de mogelijkheid om dossiers tijdelijk niet te behandelen in afwachting
van een stabilisatie van de toestand, zie IV.1.4.
Aanbeveling:
De beoordeling of een risico al dan niet actueel is, moet rekening houden
met de reële politieke situatie op het terrein op het moment van het
nemen van de asielbeslissing en moet worden beoordeeld aan de hand
van alle beschikbare informatie, ongeacht de asielinstantie die moet
beslissen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
50

4. Besluit
Het overzicht van de doorgenomen beslissingen laat nog niet toe een duidelijk
interpretatiekader te formuleren voor de toepassing van artikel 48/4 Vreemdelingenwet.
Eén van de redenen hiervoor is dat vele beslissingen slechts summier gemotiveerd
worden; positieve beslissingen worden zelfs helemaal niet gemotiveerd. De meeste
weigeringsbeslissingen worden gemotiveerd op grond van ongeloofwaardigheid van het
asielrelaas, waarbij het onduidelijk blijft welke aspecten ervan eventueel in aanmerking
genomen hadden kunnen worden om tot subsidiaire bescherming te kunnen besluiten.
Motiveringen die wel de kern van de zaak raken, houden doorgaans halt bij het begrip
van het reëel risico, ook wanneer eerder het binnenlands vluchtalternatief of land van
herkomst in het geding lijkt.
Dit leidt er onder andere toe dat begeleiders en raadslieden, en a fortiori de asielzoekers
zelf, niet de mogelijkheid hebben om zich het nieuwe begrippenmateriaal eigen te
maken.
Aanbeveling:
Een uitgebreide motivering van de beslissingen in het algemeen is
noodzakelijk met het oog op de rechtszekerheid en opdat de asielzoekers en
hun advocaten de juiste draagwijdte van het begrip subsidiaire bescherming
leren kennen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
51

IV. De beslissingen op het niveau van het Commissariaatgeneraal
voor de Vluchtelingen en Staatlozen
1.1 Algemeen
1. Het wettelijk kader en conformiteit met de richtlijnen
De wettelijke regeling lijkt, wat de procedure bij het CGVS betreft, op enkele punten niet
in overeenstemming met de minimumnormen van de richtlijnen. De relevante richtlijnen
zijn de kwalificatierichtlijn (Richtlijn 2004/83) en de procedurerichtlijn (Richtlijn
2005/85). Zij dienen zodanig geïmplementeerd te worden dat ze in overeenstemming
zijn met hogere internationale rechtsnormen 49 , zoals met name de Conventie van Genève
en de artikelen 3 en 6 EVRM.
Artikel 52 Vreemdelingenwet, dat een aantal mogelijkheden biedt om een asielaanvraag
te weigeren zonder onderzoek ten gronde, is nog steeds van kracht Deze bepaling lijkt
echter sinds op 1 juni 2007 de nieuwe procedure in werking trad nog zelden te worden
toegepast, en enkel in combinatie met elementen van onderzoek ten gronde. Het
verdient aanbeveling de tekst van artikel 52 aan deze terechte keuze van het CGVS aan
te passen, en deze criteria uit de Vreemdelingenwet te schrappen.
De wetgeving bevat weinig procedureregels voor het CGVS. Artikel 57/24
Vreemdelingenwet stelt dat de Koning, met inachtneming van de bij wet vastgestelde
regels, de rechtspleging voor en de werking van het CGVS bepaalt. Het KB van 11 juli
2003 tot regeling van de werking van en rechtspleging voor het CGVS (ProcedureKB) 50
werd niet opgeheven, maar het merendeel van de artikelen geeft uitvoering aan
opgeheven artikelen van de vreemdelingenwet. Alleen de bepalingen met betrekking tot
het advies bij weigering door de Minister om redenen van openbare orde en de
vaststelling van afstand worden op dit moment nog door het KB geregeld.
Niettemin werd het KB nog voor de RvV aangehaald, en werd het middel zowel door het
CGVS als door de RvV ontvankelijk geacht. Artikel 17§2 met betrekking tot de notities
van het gehoord werd ingeroepen en er werd door het CGVS op geantwoord alsof het
artikel in casu nog van kracht was (RVV 108), Niettegenstaande het feit dat er binnen
het CGVS volgens een interne instructie enkel de eerste vier artikelen van het KB (nl.
met betrekking tot de organisatie van het CGVS en de deontologie van de ambtenaren)
nog mogen worden toegepast. De overige bepalingen van het KB met betrekking tot de
rechtspleging zouden wel nog gelden als interne instructie. 51
Gezien het onderzoek door het CGVS de belangrijkste fase is in de asielprocedure,
verdient het aanbeveling om ook in een nieuw ProcedureKB te voorzien.
49 “The ECJ, in its recent ruling with regard to the Family Reunification Directive 2003/86/EC, confirmed that
“the requirements flowing from the general principles recognised in the Community legal order, which include
fundamental rights, are also binding on Member States when they implement Community rules, and that
consequently, they are bound, as far as possible to apply the rules in accordance with those requirements
(Case C-540/03 European Parliament v Council, Para.105). The requirement that Member States adhere to
their obligations under international human rights and refugee law is acknowledged by Paragraph 9 of the
Preamble19”. (IN1/10/2006/EXT/JJ, ECRE Information Note on the Council Directive 2005/85/EC of 1
December 2005 on minimum standards on procedures in Member States for granting and withdrawing refugee
status)
50 B.S. 27 januari 2004
51 Zie de Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen in een gesprek met Vluchtelingenwerk
Vlaanderen op 13 december 2007.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
52

Aanbevelingen:
De bepalingen van artikel 52 Vreemdelingenwet die het het CGVS
mogelijk maken om op louter formele gronden een asielverzoek af te
wijzen, dienen te worden geschrapt. Minstens moet het CGVS zich houden
aan zijn praktijk om deze bepalingen niet toe te passen.
Gezien het onderzoek door het CGVS de belangrijkste fase is in de
asielprocedure, verdient het aanbeveling om in een nieuw ProcedureKB te
voorzien.
1.2. Recht op gehoor
Er zijn op dit moment geen wettelijke garanties op een verhoor door de
beslissingsautoriteit. Enkel het ProcedureKB bepaalt dat het CGVS elke asielzoeker
minstens eenmaal moet oproepen voor gehoor (art. 6§1). CGVS heeft geen verplichting
tot het houden van een tegensprekelijk debat (W12220) 52 .
Artikel 12 van Richtlijn 2005/85 bepaalt dat, “alvorens de beslissingsautoriteit een
beslissing neemt, de asielzoeker in de gelegenheid wordt gesteld persoonlijk gehoord te
worden over zijn asielverzoek door een daartoe naar nationaal recht bevoegde persoon”.
Vraag is of het invullen van de vragenlijst op DVZ al voldoende is om aan deze bepaling
te voldoen. Gezien de beperkte draagwijdte van die vragenlijst en het gebrek aan
bijstand van een advocaat bij het invullen ervan, kan dit niet volstaan.
Aanbevelingen:
Het recht voor een asielzoeker om effectief gehoord te worden door het
CGVS moet wettelijk verankerd worden.
1.3 Toegang tot het dossier en tegensprekelijk verhoor
Een asielzoeker heeft geen recht op toegang tot zijn dossier tijdens de behandeling van
zijn asielaanvraag door het CGVS. De wet op de openbaarheid van bestuur crëert een
recht tot toegang tot bestuursdocumenten, maar deze procedure is erg omslachtig en
biedt geen enkele garantie, gezien het CGVS een beslissing kan nemen vooraleer de
effectieve toegang tot het dossier wordt geboden.
Evenmin beschikt een asielzoeker bij het CGVS over een recht op tegenspraak, om
bijvoorbeeld feiten waarmee het CGVS de asielzoeker niet confronteert tijdens het
onderzoek, later te kunnen weerleggen.
52 “De hoorplicht als beginsel van behoorlijk bestuur houdt in dat tegen niemand een ernstige maatregel kan
worden getroffen die gegrond is op zijn persoonlijk gedrag en die van aard is om zijn belangen zwaar aan te
tasten, zonder dat hem de gelegenheid wordt geboden om zijn standpunt op nuttige wijze te doen kennen”
(R.v.St. nr. 167.853, 15 februari 2007; R.v.St. nr. 146.472, 23 juni 2005, zie ook W12425, W12425, W12436,
RVV 8)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
53

In het licht van de nieuwe procedure voor de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen kan
het gebrek aan toegang tot of mededeling van het dossier in de fase van de procedure bij
het CGVS tot gevolg hebben dat het beroep bij de Raad geen daadwerkelijk rechtsmiddel
inhoudt. De Raad dient immers over het algemeen maar rekening te houden met nieuwe
gegevens, op voorwaarde dat die ten tijde van het onderzoek door het CGVS nog niet
bekomen konden worden (zie art. 39/76 §1 Vreemdelingenwet).
Deze manier van werken verhindert de toepassing van een daadwerkelijk rechtsmiddel
(art. 13 EVRM en art. 39 Richtlijn 2005/85), omdat er in feite geen gegarandeerd verhaal
openstaat tegen het bewijsmateriaal dat aangedragen wordt door het CGVS. 53
De combinatie van een gebrek aan tegenspraak in de fase voor het CGVS met de
afwezigheid van een volwaardig recht om stukken voor te leggen aan de Raad als
antwoord op de inlichtingen die aangebracht worden door het CGVS, maakt dat er geen
recht is op het aanvechten van die stukken voor de RvV. Rekening houdend met het feit
dat inzake de subsidiaire bescherming deze inlichtingen van het CGVS vaak de enige
stukken zijn die tot de beslissing leiden, is dat een fundamentele tekortkoming in de
procedure en schendt de huidige regeling het recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel.
Het feit dat de Raad nieuwe elementen ‘kan’ in aanmerking nemen, volstaat niet, gezien
de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vereist dat
het rechtsmiddel zowel in feite als in rechte daadwerkelijk moet zijn, en de loutere
mogelijkheid dus niet volstaat. Ook artikel 39 van de Richtlijn 2005/85 bepaalt het recht
op een daadwerkelijk rechtsmiddel. (zie ook IV.2.2.6)
Deze beperking is bovendien strijdig met het basisbeginsel in het asielrecht dat voor de
vaststelling van zowel de vluchtelingenstatus als de subsidiaire beschermingsstatus de
beslissende instantie kennis heeft van alle relevante elementen in recht een in feite die
op het ogenblik van de beslissing gelden. 54
Hoewel er dus voor het CGVS geen afdwingbaar recht op tegenspraak bestaat, is er wel
een noodzaak er voor te zorgen dat er tegen het geheel van een beslissing van het CGVS
een gegarandeerd daadwerkelijk rechtsmiddel openstaat. Veeleer dan de RvV te
bezwaren met procedure-incidenten inzake het al dan niet in aanmerking nemen van
nieuwe elementen, zowel vanwege de asielzoeker als vanwege het CGVS, verdient het
aanbeveling dat het CGVS zelf voorziet in een mogelijkheid om op de door hen
aangebrachte informatie te antwoorden.
Aanbeveling:
Om te garanderen dat er een daadwerkelijk rechtsmiddel openstaat tegen
een beslissing van het CGVS, is het o.a. noodzakelijk dat een asielzoeker
reeds tijdens de procedure bij het CGVS toegang heeft tot zijn dossier en
53 In het licht van de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met betrekking tot artikel
3 EVRM, kan ook worden verwezen naar de rechtsleer inzake de combinatie van artikel 3 met het recht op een
effectief rechtsmiddel (art. 13 EVRM): “Bij zeer fundamentele rechten (zoals het recht op leven en het
folterverbod) worden zwaardere eisen gesteld aan de rechtsbescherming. Zo wordt er in zaken waarin het gaat
om vermeende schendingen van artikel 2 (recht op leven) en artikel 3 (folterverbod) EVRM aangenomen dat uit
deze artikelen al dan niet in combinatie met artikel 13 EVRM een (positieve) verplichting voor de nationale
autoriteiten voortvloeit tot een grondig en effectief (feiten)onderzoek dat kan leiden tot het aanwijzen en
mogelijk bestraffen van de verantwoordelijken en het bij dat onderzoek betrekken van de slachtoffers” (T.
Barkhuysen, L.J.A. Damen e.a., Feitenvaststelling in beroep, Boom Juridische Uitgevers, 2006, p. 120, met
verwijzing naar EHRM 19 februari 1998, Kaya t. Turkije, par. 107; EHRM 18 december 1996, Aksoy t. Turkije,
par.98; EHRM 30 november 2004,Önerylidiz t. Turkije.
54 Zie ook art. 4.3 a van de Richtlijn 2004/83 en EHRM, Salah Sheekh t. Nederland van 11 januari 2007
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
54

dat hij de mogelijkheid krijgt te antwoorden op elementen die door het
CGVS naar voor worden gebracht.
1.4. Lange duur van de procedure
Artikel 23 van Richtlijn 2005/85 stelt dat de lidstaten er voor zorgen dat, indien er binnen
zes maanden geen besluit kan worden genomen, de asielzoeker in kennis wordt gesteld
van het uitstel, of op zijn verzoek informatie ontvangt over de nog te verwachten duur.
Deze verplichte vermelding is in geen enkele reglementerende tekst opgenomen.
De bescherming inzake de duur van de procedure houdt ook een bescherming in tegen
de mogelijkheid om dossiers bewust niet te behandelen in periodes van onzekerheid en
instabiliteit in het land van herkomst, en pas een beslissing te nemen wanneer de rust er
is weergekeerd. Om te garanderen dat deze bescherming effectief wordt geboden, moet
het CGVS alle beslissingen binnen een redelijke termijn nemen.
Aanbeveling:
Het CGVS moet zich bij de behandeling van asielverzoeken houden aan de
door de wet opgelegde ordetermijnen. Indien echter binnen 6 maanden
geen beslissing genomen kan worden, moet overeenkomstig artikel 23
van Richtlijn 2005/85 de asielzoeker geïnformeerd worden over het
uitstel en moet hem op vraag meegedeeld worden welke termijn de
procedure nog in beslag kan nemen.
1.5. Eenheid van gezin
Het principe van eenheid van gezin is in geen enkele tekst gegarandeerd. Een echtgenoot
deelt in de toekenning van het statuut, ook als het om subsidiaire bescherming gaat
(RVV 63 en 64, 56 en 57, 755), maar de rechtsgrond hiervoor is eigenlijk onbestaande.
Bij de VBV/RvV geldt een juridisch vermoeden 55 .
Bij het CGVS geldt dit blijkbaar niet altijd: zo werd de subsidiaire bescherming geweigerd
aan de echtgenoot van een subsidiair beschermde, met de motivering dat het onduidelijk
was om uit te maken of hij, in tegenstelling tot zijn echtgenote, burger was of niet (CG
06-14745 en CG 06-14745B). Ook werd het statuut geweigerd ten aanzien van een
echtgenote van een Somalische onderdaan met subsidiaire bescherming, om reden dat
de afkomst van die echtgenote niet duidelijk was (P0201). 56
55 "Overwegende dat volgens de vaste rechtspraak van de Vaste Beroepscommissie voor vluchtelingen ten voordele
van de partner van een erkend vluchteling een weerlegbaar vermoeden geldt dat zij de hoedanigheid heeft van
vluchteling wegens het behoren tot een bepaalde sociale groep.” (E807)
56 Volgens de heer Roosemont, directeur van DVZ, zou zich in dergelijke dossiers in de praktijk geen probleem
stellen en wordt het bevel om het grondgebied te verlaten verlengd. Zie gesprek met Vluchtelingenwerk
Vlaanderen op 13 november 2007.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
55

Volgens de Commissaris-generaal hanteert het CGVS in de meerderheid van de dossiers
het principe van eenheid van het gezin, zelfs voor gezinnen waarvan de leden
stapsgewijs het land binnenkomen. 57
Artikel 6.3 van Richtlijn 2005/85 geeft de lidstaten de mogelijkheid te bepalen dat een
asielzoeker een asielverzoek kan indienen namens de personen die te zijnen lasten
komen. Instemming van de meerderjarigen ten laste is vereist.
Aanbeveling:
Om de eenheid van het gezin te waarborgen lijkt het aangewezen om in
uitvoering van artikel 6.3 van Richtlijn 2005/85, de mogelijkheden om
een asielaanvraag voor het gezin in te dienen en de gevolgen hiervan
duidelijk te omkaderen.
1.6. Impliciete afstand / technische weigeringen
De vreemdeling die niet voldoet aan de verplichting om in België woonplaats te kiezen,
die zich niet aanmeldt op de in de oproeping vastgestelde datum en hiervoor binnen de
vijftien dagen na het verstrijken van deze datum geen geldige reden opgeeft of die geen
gevolg geeft aan een verzoek om inlichtingen binnen de maand na de verzending, kan
om die reden het statuut van vluchteling of van subsidiaire bescherming geweigerd
worden (artikel 57/10 Vreemdelingenwet).
Overweging 22 van de Richtlijn 2005/85 stelt:
“De lidstaten moeten alle verzoeken onderzoeken op de inhoud, met andere woorden
beoordelen of de betrokken asielzoeker al dan niet in aanmerking komt als vluchteling
overeenkomstig Richtlijn 2004/83/EG van de Raad van 29 april 2004 betreffende
minimumnormen voor de erkenning en de status van onderdanen van derde landen en
staatlozen als vluchteling of als persoon die anderszins internationale bescherming
behoeft, en de inhoud van de verleende bescherming, behoudens andere bepalingen in
onderhavige richtlijn, met name indien redelijkerwijs kan worden aangenomen dat een
ander land het onderzoek zal doen of voldoende bescherming zal verlenen.”
Uit die overweging kan worden afgeleid dat, zelfs na afwezigheid op een gehoor, een
weigeringsbeslissing nog steeds ten gronde onderzocht moet worden. Artikel 12.6 van
Richtlijn 2005/85 bepaalt wel dat de lidstaten bij hun beslissing kunnen laten meewegen
dat de asielzoeker niet voor het persoonlijke onderhoud is verschenen, tenzij hij daarvoor
een geldige reden had.
Artikel 20.2 van de Richtlijn 2005/85 bepaalt uitdrukkelijk dat personen, van wie wordt
verondersteld dat zij impliciet hun asielverzoek hebben ingetrokken of impliciet er van
hebben afgezien, niet mogen worden verwijderd in strijd met het beginsel van nonrefoulement.
Ook de rechtspraak van het EHRM in het kader van artikel 3 EVRM, die volgens de
voorbereidende werken als interpretatiekader dient voor de toepassing van de subsidiaire
bescherming 58 , bepaalt dat de combinatie van artikel 3 met de voorwaarde van een
57 Gesprek met Vluchtelingenwerk Vlaanderen op 13 december 2007
58 Ontwerp van Wet, Parl St kamer 2006-2007 nr 2478/001, p. 85.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
56

effectief rechtsmiddel (artikel 13 EVRM) veronderstelt dat er minstens in één aanleg een
effectief onderzoek van de aanvraag dient te gebeuren 59 .
Om verwarring en vooral nodeloze procedures te vermijden in het geval een asielzoeker
niet aanwezig was voor een persoonlijk onderhoud dringt een aangepaste regeling zich
op. Zo zouden er duidelijke regels moeten zijn over welke omstandigheden als overmacht
kunnen worden beschouwd. Overigens kan het niet aanwezig zijn op het gehoor nog
steeds mee opgenomen worden in de afweging tot toekenning van het statuut, zodat de
aansporing om effectief aanwezig te zijn even groot blijft.
Aanbevelingen:
In geval van technische weigeringen of van een veronderstelde impliciete
afstand van het asielverzoek moet er een garantie zijn dat het
asielverzoek toch nog onderzocht wordt op zijn inhoud, en minstens dat
geen afbreuk wordt gedaan aan het beginsel van non-refoulement.
2.1. Algemeen
2. Analyse van de beslissingen
Het CGVS verschafte ons voor dit onderzoek geen inzage in zijn beslissingen. Evenmin
kregen we toegang tot rapporten van Cedoca, hoewel de Commissaris-generaal de
mogelijkheid heeft derden hiertoe te machtigen (artikel 3§1, 3 e lid van het KB van 11 juli
2003).
Via ons netwerk konden we toch een zestigtal beslissingen bekomen.
Wat de doorgenomen beslissingen betreft, is het jammer dat de beslissingen van
erkenning niet worden gemotiveerd, hoewel dit wettelijk vereist is. Artikel 57/6, 2° lid
Vreemdelingenwet dat bepaalt dat de beslissingen van het CGVS met redenen omkleed
worden, maakt immers geen onderscheid tussen negatieve en positieve beslissingen. Dat
betekent dus dat ze alle even grondig gemotiveerd moeten worden.
Net zoals dat nu bij de arresten van de RvV het geval is, zal zelfs een minimum aan
motivering van de positieve beslissingen de rechtszekerheid in het algemeen ten goede
komen.
In een gesprek met Vluchtelingenwerk Vlaanderen stelde de Commissaris-generaal voor
de vluchtelingen en de staatlozen dat hij er mee akkoord gaat dat een motivering van
positieve beslissingen aangewezen is, maar dat dit momenteel geen prioriteit is. 60
59 (Jabari t/ Turkije, Application no. 40035/98, paragraaf 49: “The Court reiterates that there was no
assessment made by the domestic authorities of the applicant’s claim to be at risk if removed to Iran. The
refusal to consider her asylum request for non-respect of procedural requirements could not be taken on
appeal. Admittedly the applicant was able to challenge the legality of her deportation in judicial review
proceedings. However, this course of action entitled her neither to suspend its implementation nor to have an
examination of the merits of her claim to be at risk. The Ankara Administrative Court considered that the
applicant’s deportation was fully in line with domestic law requirements. It would appear that, having reached
that conclusion, the court felt it unnecessary to address the substance of the applicant’s complaint, even though
it was arguable on the merits in view of the UNHCR’s decision to recognise her as a refugee within the meaning
of the Geneva Convention”.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
57

Aanbeveling:
Ten behoeve van de rechtszekerheid moet het CGVS zowel de positieve
als de negatieve beslissingen motiveren.
2.2. Het onderzoek van de asielaanvraag
2.2.1. Gebrek aan afzonderlijke motivering inzake subsidiaire bescherming
Uit de bestudeerde beslissingen blijkt niet altijd dat er een onderzoek naar de nood aan
subsidiaire bescherming is gevoerd, of minstens dat er niet altijd in die zin een
motivering werd gegeven.
Vaak ontbreekt een expliciete of gedetailleerde motivering inzake subsidiaire
bescherming, omdat de ongeloofwaardigheid van het asielrelaas kan volstaan om
eventuele gronden tot subsidiaire bescherming niet verder te onderzoeken (P0070). Een
enkele keer geeft het CGVS een expliciete motivering ter zake: “Aangezien u zich voor
uw verzoek tot toekenning van de subsidiaire bescherming beroept op dezelfde feiten als
voor uw asielaanvraag, dient te worden vastgesteld dat u evenmin een reëel risico op het
lijden van ernstige schade zoals bepaald in de definitie van subsidiaire bescherming in de
Vreemdelingenwet aannemelijk heeft gemaakt” (P0072). Meestal werd gewoon een
zinsnede toegevoegd met de melding van niet-toekenning van de subsidiaire
bescherming (CG 06-13669, CG 06-14668, CG 06-12723, P0050).
Die praktijk werd goedgekeurd door de Raad van State: wanneer de subsidiaire
bescherming om dezelfde redenen geweigerd wordt als het statuut van vluchteling, mag
dat met zoveel woorden worden gemotiveerd: “dat, ten slotte, het verwijt aangaande de
onvoldoende motivering voor de afwijzing van de subsidiaire beschermingsstatus, op een
onjuiste lectuur van het bestreden besluit berust; dat de beslissing klaar en duidelijk doet
kennen dat zij het ‘reëel risico op het lijden van ernstige schade’ zoals bepaald in de
definitie van subsidiaire bescherming verwerpt om dezelfde redenen als verzoekers ‘vrees
voor vervolging’ in de zin van de Vluchtelingenconventie” (RvSt. 165.122).
Enkele beslissingen van het CGVS bevatten geen enkele motivering inzake subsidiaire
bescherming (CG 06-15211), ook als het dossier manifest elementen bevat die een
onderzoek vereisten, bijvoorbeeld inzake overspel: “Bijgevolg kan ook geen geloof
worden gehecht aan de mogelijke problemen die uit deze geheime relatie zouden zijn
ontstaan. (…) Wat er ook van moge zijn, er dient te worden vastgesteld dat de door u
ingediende asielaanvraag steunt op motieven die kennelijk vreemd zijn aan het asiel,
inzonderheid omdat ze geen verband houden met de criteria bepaald bij artikel 1, par. A,
lid 2 van het internationaal verdrag betreffende de status van vluchteling, noch met de
andere criteria die de toekenning van asiel wettigen. Uw vrees is gebaseerd op een
mogelijk conflict tussen u en de echtgenoot van X, die op de hoogte zou zijn van de
relatie die u zou hebben gehad met zijn vrouw. Dergelijke conflicten (niet gelieerd aan
ras, nationaliteit, religie, politieke overtuiging, sociale groep) ressorteren niet onder het
toepassingsgebied van de vluchtelingenconventie. (…) Voorts blijkt uit een grondige
analyse van de actuele situatie in Afghanistan dat er op dit ogenblik in de hoofdstad
Kabul geen reëel risico op ernstige schade in de zin van artikel 48/4 §2 c van de
vreemdelingenwet bestaat.” (CG 06-16218). Uit deze beslissing blijkt niet dat onderzocht
werd of het conflict, dat misschien niet gelieerd is met een vervolgingsgrond uit de
60 Gesprek op 5 december 2007
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
58

Conventie van Genève, onder het toepassingsgebied van het statuut subsidiaire
bescherming zou kunnen vallen, in de zin van art. 48/4 §2b Vreemdelingenwet.
Dat de subsidiaire bescherming niet expliciet ingeroepen zou geweest zijn, kan hierbij
geen excuus vormen. Het inroepen van relevante elementen volstaat. De Raad van State
stelde al dat op verzoeker “niet de verplichting rustte expliciet de subsidiaire
bescherming aan te vragen om haar asielaanvraag alzo te zien worden onderzocht”
(RvSt. 165.108).
Ook in dossiers waarin de identiteit en nationaliteit van de asielzoeker op zich niet in
vraag gesteld werden, motiveerde men de weigering van het statuut subsidiaire
bescherming erg bondig. Zo bijvoorbeeld voor een Roma zigeuner uit Kosovo (P0056,
P0057), terwijl diens nationaliteit en origine, mits nader onderzoek, toch op een nood
aan internationale bescherming (zouden) kunnen wijzen. In dat geval kan men spreken
van een hiaat in de motivering, dat op zijn beurt zou kunnen duiden op een hiaat in het
onderzoek. Het CGVS is verplicht alle elementen te onderzoeken op hun belang ten
aanzien van zowel het vluchtelingenstatuut als het statuut van subsidiaire bescherming.
De eventuele onjuistheid van verklaringen betreffende vervolging staat niet in de weg dat
iemand omwille van zijn etnische afkomst dermate gediscrimineerd wordt, dat er sprake
is van een reëel risico op ernstige schade (RVV 127, RVV 130 61 ).
Aanbevelingen:
De vluchtelingenstatus en die van subsidiaire bescherming kennen elk
aparte criteria. Om verwarring te vermijden, met name welk onderdeel
van de motivering precies een argument vormt tegen (of voor) de
toekenning van welke bescherming, verdient het aanbeveling om zowel
het onderzoek als de motivering betreffende de twee statuten voldoende
gescheiden te houden.
Dat de verklaringen van de asielzoeker ongeloofwaardig zijn met
betrekking tot bepaalde feiten in het kader van de Conventie van Genève
mag niet betekenen dat er geen verder onderzoek meer moet gebeuren
naar de relevante elementen met betrekking tot het statuut van
subsidiaire bescherming.
2.2.2. Wie moet de relevante elementen aanbrengen?
Dat het CGVS op zich de plicht heeft om de subsidiaire bescherming te onderzoeken,
zelfs als deze niet expliciet wordt ingeroepen, biedt nog geen antwoord op de vraag of
het CGVS ook zelf op zoek moet gaan naar de relevante elementen die dit onderzoek
zouden kunnen ondersteunen.
De rechtspraak van de RvV benadrukt herhaaldelijk dat het de asielzoeker is die zijn
nood aan bescherming aannemelijk moet maken en daartoe alle mogelijke bewijzen moet
61 “Een ongeloofwaardig relaas is niet in staat aannemelijk te maken dat verzoeker in geval van een terugkeer
naar zijn land een reëel risico op ernstige schade zou lopen zoals bedoeld in artikel 484 2 a en b van de
vreemdelingenwet van 15 december 1980. De subsidiaire beschermingsstatus kan echter worden verleend
indien het aannemelijk is dat verzoeker een reëel risico op ernstige schade loopt (artikel 48/4 §2 c) dat losstaat
van het risico voortvloeiend uit het ongeloofwaardige asielrelaas”. De redenering geldt dus niet voor feiten die
vallen onder art. 48/4 §2 b (RVV 129).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
59

voorleggen. Dat neemt niet weg dat het CGVS een actieve rol moet spelen in het
toevoegen van relevante feiten, waar het gaat om ‘algemeen bekende feiten’:
“Dat de bestreden beslissing stelt dat appellante moest vluchten voor een algemene
situatie van onveiligheid; dat haar twee oudste zonen niet meer terugkwamen na een
zoektocht naar hun vader en er haar werd verteld dat ze gedood waren maar niet om
welke redenen; dat haar dochter X werd ontvoerd, alsook haar dochter X door een man
die met haar wilde trouwen; dat enkele jaren later haar zoon X met geweld werd
meegenomen door leden van een religieuze groepering; dat de bestreden beslissing
besluit dat appellante geen individuele vrees voor vervolging kan aantonen; dat blijkt dat
de bestreden beslissing geen rekening hield met de algemeen bekende informatie waarin
met name in Somalië de afkomst, de etnie en de clan doorslaggevend zijn in alle conflicten;
dat voor zover appellante dit niet specifiek aanhaalde, de Commissaris-generaal voor de
vluchtelingen en de staatlozen dit hoe dan ook moet doen” (E787).
Aan dit principe zijn uiteraard grenzen, bij deze geformuleerd door de Raad van State in
het geval van een asielzoeker die opwierp dat hij mogelijk ernstige schade zou oplopen in
het land waar hij echt vandaan kwam, hoewel hij daarover had gelogen (Tibetaan
afkomstig uit Nepal/India): “Dat blijkbaar verzoeker en zijn raadsman er van uitgaan dat,
zelfs indien een totaal fictief verhaal wordt opgedist tijdens de asielprocedure en dit als
dusdanig wordt vastgesteld door de betrokken instanties, deze instanties alsnog alle
mogelijke scenario’s dienen te onderzoeken, op straffe van zich schuldig te maken aan
het nemen van een onredelijke beslissing; dat met deze redenering de verzoekende
partij in wezen de wereld op zijn kop zet” (RvSt 167.266, RvSt. 167.284, RvSt. 167.260,
RvSt. 167.263, RvSt. 168.452, RvSt. 167.279, RvSt. 168.453, RvSt. 168.453).
Dat het CGVS zelf voor de RvV al de toepassing wist in te roepen van artikel 48/4§2 c
(ten aanzien van een onderdaan van Irak, RVV 66), bewijst dat het in principe zijn
actieve rol inzake onafhankelijk onderzoek naar de nood aan bescherming kan en wil
waarmaken.
Men kan besluiten dat er eensgezindheid bestaat over het feit dat het CGVS zelf alle
relevante elementen dient na te gaan in zoverre het ‘algemeen bekende feiten’ betreft.
Alle andere elementen moet de asielzoeker van bij het eerste interview vermelden.
Weglatingen met betrekking tot specifieke informatie kunnen aanleiding geven tot gebrek
aan geloofwaardigheid: “Het niet vragen naar specifieke elementen ontslaat verzoeker
echter niet van de verplichting alle relevante bijzonderheden van zijn relaas spontaan te
vertellen. Hierboven werd immers al uiteengezet dat in het relaas geen hiaten,
vaagheden, ongerijmde wendingen en tegenstrijdigheden op het niveau van de relevante
bijzonderheden mogen voorkomen. Het bestaan van een dreigbrief is een relevante
bijzonderheid in het relaas van verzoeker”. (SB14)
Aanbeveling:
Het CGVS heeft als taak zelf onderzoek te doen naar de ‘algemeen
bekende feiten’. Deze taak zou moeten worden opgenomen in een nieuw
ProcedureKB over de werking van het CGVS, met inbegrip van een
definitie van wat onder algemeen bekende feiten kan worden verstaan.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
60

2.2.3. De weigering wegens ongeloofwaardigheid van het vluchtverhaal
2.2.3.1. Algemeen
Een ruime meerderheid van de weigeringen van het statuut van vluchteling of van de
subsidiaire bescherming worden gemotiveerd met de melding dat de verklaringen van de
asielzoeker ongeloofwaardig zijn, en dat de asielaanvraag om die redenen bedrieglijk is,
hetzij in elk geval geen uitstaans heeft met enige nood aan internationale bescherming.
Het overgrote merendeel van de arresten van de VBV en RvV bestaan uit de eenvoudige
vaststelling dat de door het CGVS opgeworpen ongeloofwaardigheid (meestal gesteund
op enkele tegenstrijdigheden) niet door verzoeker worden weerlegd (bvb. RVV34, 35, 36,
38, 39, 40, 41, 43, 44, 45, 46, 47, 49,…).
Dit principe van geloofwaardigheid geldt ook inzake subsidiaire bescherming: “Het is
evenwel duidelijk dat voor iedere vorm van internationale bescherming, ook voor de
subsidiaire bescherming, de geloofwaardigheid van het relaas wordt vereist” (W12220).
De toepassing van dit principe is een “richtlijnconforme interpretatie van artikel 48/4
Vreemdelingenwet met artikel 4, lid 5 richtlijn 2004/83/EG van de Raad van 29 april
2004” (W12527, W12454).
De principes van James C. Hathaway inzake het onderzoek naar het vluchtelingenstatuut
zijn zodoende bij uitbreiding van toepassing op het bewijs van een ernstig risico:
“De bewijslast inzake de gegrondheid van een asielaanvraag met inbegrip van de
subsidiaire bescherming rust in beginsel op de asielzoeker zelf. Zoals iedere burger die
om een erkenning vraagt, moet ook hij aantonen dat zijn aanvraag gerechtvaardigd is.
Hij moet een poging ondernemen om het relaas te staven en hij moet de waarheid
vertellen (R.v.St., 4 oktober 2006; UNHCR, Guide des procédures et critères à appliquer
pour déterminer le statut de réfugié, Genève, 1992, X). Zijn verklaringen kunnen een
voldoende bewijs zijn van zijn hoedanigheid van vluchteling op voorwaarde dat ze
mogelijk, geloofwaardig en eerlijk zijn (J. HATHAWAY, The Law of Refugee Status,
Butterworths, Toronto-Vancouver, 1991, 84). De afgelegde verklaringen mogen niet in
strijd zijn met algemeen bekende feiten. In het relaas mogen geen hiaten, vaagheden,
ongerijmde wendingen en tegenstrijdigheden op het niveau van de relevante
bijzonderheden voorkomen. Het voordeel van de twijfel kan slechts worden toegestaan
als alle elementen werden onderzocht en men overtuigd is van de geloofwaardigheid van
de afgelegde verklaringen (UNHCR, a.w., X). Indien het relaas ongeloofwaardig is, moet
niet worden ingegaan op de situatie op het gebied van de mensenrechten (R.v.St., X, 18
juni 2004)” (W12500).
Redenen waarom een asielaanvraag ongeloofwaardig beschouwd wordt, zijn:
- Onduidelijkheid omtrent de reisweg;
- Tegenstrijdigheden in het vluchtverhaal, doorgaans uit twee verschillende
interviews;
- Tegenstrijdigheden van de verklaringen met algemeen bekende informatie, of met
specifieke inlichtingen die door het CGVS werden gewonnen;
- Weglatingen tijdens een eerste gehoor van belangrijke elementen die tijdens een
tweede gehoor werden voorgelegd;
- Vage verklaringen betreffende de voorgevallen gebeurtenissen, die niet toelaten
de geloofwaardigheid te controleren;
- Ongerijmdheden, waarbij de interne logica van het vluchtverhaal zoek is.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
61

2.2.3.2. Onduidelijkheid omtrent de reisweg
Het thema komt weinig voor in vormingen omtrent asielrecht, maar is des te
overvloediger aanwezig in weigeringsbeslissingen: het feit dat iemand liegt over de
reisweg, en dus mogelijk gewoon met het eigen paspoort op legale wijze uit zijn land is
kunnen vertrekken, kan een voldoende reden zijn om het vluchtverhaal ongeloofwaardig
te achten. Onduidelijkheid omtrent de reisweg is vaak slechts één van de elementen voor
afwijzing, maar komt net zo goed voor als doorslaggevend criterium.
Een voorbeeld van deze motivering bij het CGVS: “Dit alles doet vermoeden dat u het
land verliet wegens algemene problemen in Pakistan voor ahmadi’s, en niet wegens een
concrete en persoonsgerichte vrees voor vervolging in de zin van de
Vluchtelingenconventie. Uw verklaringen over de documenten die u gebruikte voor de
reis van Pakistan naar België zijn vaag en bijgevolg weinig geloofwaardig (…). Het
vermoeden bestaat dan ook dat u met andere reisdocumenten, mogelijk uw eigen
Pakistaanse paspoort, van Pakistan naar België reisde. U hebt gezien bovenstaande
opmerkingen uw vrees voor vervolging in de zin van de Vluchtelingenconventie of een
reëel risico op ernstige schade in de definitie van subsidiaire bescherming niet
aannemelijk gemaakt” (geciteerd in W12497).
De twijfel omtrent het reisdocument lijkt in deze beslissing mede als grond gebruikt te
worden om niet nader te onderzoeken of de situatie van de Ahmadi in Pakistan voor
verzoeker concreet een recht op subsidiaire bescherming zou kunnen opleveren.
Nochtans is het verkrijgen van een eigen paspoort op zich geen aanwijzing dat er geen
risico op ernstige schade zou bestaan.
Wie beweert dat hij een paspoort moest afgeven aan een ‘agent’, moet andere bewijzen
van de vlucht voorleggen: “dat hij geen enkel reisbescheiden bijbrengt; dat hij in bezit moet
zijn geweest van een paspoort, vliegtuigticket, instapkaart en bagagelabels; dat hij ter
zitting stelt dat zijn paspoort, vliegtuigticket en instapkaart werden afgenomen door zijn
begeleider; dat hij door deze af te staan iedere controle van zijn reisweg onmogelijk maakt;
dat het ontbreken van een bewijsstuk omtrent identiteit en reisweg een negatieve indicatie
voor de geloofwaardigheid van zijn asielrelaas inhoudt” (W12322 (Pakistan), W11615,
W12325, W12327 (Tibet), W12340 (Ethiopië), W12348 (Kameroen), W12357 (Soedan),
W12355 (Iran)).
Er is rechtspraak van de VBV die over deze problemen heen stapt, maar die lijkt erg
beperkt 62 .
2.2.3.3. Tegenstrijdigheden in het vluchtverhaal
Tegenstrijdigheden kunnen volstaan ter ondersteuning van weigering, op voorwaarde dat
ze hun grondslag vinden in het administratief dossier en geen betrekking hebben op
details, maar op essentiële feiten die rechtstreeks aanleiding hebben gegeven tot het
vertrek uit het land van herkomst (R.v.St., nr. 114.472, 15 januari 2003, W12685, RVV
20: tegenstrijdigheden blijken niet uit het dossier).
Soms wordt er over tegenstrijdigheden heen gestapt omdat ze, na afweging tegenover
alle elementen in het dossier, niet van doorslaggevend belang zijn 63 . Enkele voorbeelden:
62 “Considérant que la Commission rappelle que la circonstance que le requérant a omis, dans le cadre de sa
première demande d’asile en Belgique, de faire état d’une demande de visa en France, est en soi sans incidence
sur la réalité ou le bien-fondé de sa crainte d’être persécuté dans son pays d’origine; que, certes, le constat de
cette omission peut faire naître un doute sur la crédibilité de son récit; que dans le cas présent, ces doutes sont
toutefois levés par l’examen de l’ensemble des éléments du dossier et ses déclarations cohérentes et plausibles
à l’audience. ” (F2557bis)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
62

- VBV : “que l’incohérence reprochée se révèle extrêmement ténue à la lecture des
comptes-rendus d’audition du requérant » (F2490). Het ging om een verschil van
datum : « D'autre part, l'examen de vos dépositions successives (portant sur un seul fait
majeur depuis votre retour en Turquie en 1999) a permis de mettre en lumière une
contradiction importante. Ainsi tout d'abord, lors de votre audition devant les services de
l'Office des étrangers, vous avez déclaré que le 20 mars 2002, vous aviez un rendezvous
avec trois de vos amis, mais que lorsque ces derniers ne s'étaient pas présentés à
l'endroit fixé, vous vous seriez renseigné et appris qu'ils avaient été arrêtés par la police.
Or, auditionné au Commissariat général (...), vous avez soutenu avoir passé la nuit du 20
mars 2002, chez une famille kurde et que le rendez-vous avec vos amis devait avoir lieu
le 21 mars 2002. ” (CG 02/22509)
- VBV: “Que la Commission ne décèle pas de propos réellement contradictoires dans le
récit que la requérante fait de son départ de Goma; que la partie requérante répète en
audience que la requérante a quitté Goma suite à la décision de son fils et que celui-ci a
pris cette décision en regard des bombardements et, plus généralement, de la situation
sécuritaire prévalant à Goma à cette époque. ”
Het CGVS had een tegenstrijdigheid vastgesteld tussen volgende twee verklaringen :
“Ainsi, à l’Office des étrangers vous déclarez avoir quitté Goma après qu’une bombe soit
tombée à côté de votre domicile (...), alors qu’au Commissariat général vous dites en
être partie suite à la décision de votre fils qui serait venu vous chercher (...) et vous ne
faites nullement mention d’une bombe. ” (F2510),
Een belangrijkere tegenstrijdigheid kan buiten beschouwing gelaten worden, als deze de
essentie van het asielrelaas niet raakt: “dat de bestreden beslissing onder meer de
tegenstrijdige verklaringen omtrent het tijdstip van de moord op appellants broer aanhaalt;
dat appellant in zijn verzoekschrift opmerkt dat hij bij het Commissariaat-generaal duidelijk
heeft aangegeven dat hij zich bij de Dienst Vreemdelingenzaken vergist had; dat hoe dan
ook, de moord op appellants broer gerelateerd is aan een vroeger grondconflict dat
teruggaat tot de mudjahedinperiode; dat deze feiten dus niet rechtstreeks in verband staan
met de kern van appellants asielrelaas met name de overdracht van de wapens uit het
wapendepot, beheerd door appellants vader, naar een geheime locatie; dat de feiten in
verband met de moord op appellants broer van ondergeschikt belang zijn in het geheel van
de asielaanvraag en niet tot de essentie ervan behoren.” (E768)
De essentie van het asielrelaas breidt zich wel uit naar alle elementen betreffende de
identiteit: tegenstrijdige verklaringen omtrent de afgifte van een binnenlands paspoort
maken dat de identiteit niet aannemelijk gemaakt wordt, en dus dat de afkomst niet is
bewezen, waardoor een mogelijke subsidiaire bescherming niet toegekend wordt (RVV
110, RVV 111).
Er moet een evenwicht gevonden worden. Het onderzoek naar tegenstrijdigheden mag niet
het onderzoek van het eigenlijke asielrelaas beletten: “que si l’examen de crédibilité
auquel il est habituellement procédé constitue, en règle, une étape nécessaire pour
répondre à cette question, il faut éviter que cette étape n’occulte la question en ellemême”
(F2484, F2478, F2490, F2494, F2495, F2496, F2502, F2516, RVV 18). In een
aantal dossiers staan trouwens flagrante tegenstrijdigheden die het asielrelaas helemaal
ongeloofwaardig maken een toekenning van de status niet in de weg, met name wanneer
de afkomst vaststaat en de situatie noopt tot bescherming (W12193, RVV 987, F2554,
Ref CGVS 03-19381).
63 Zie ook RvSt nr. 103.860, 21 février 2002 « les contradictions et incohérences relevées par l'autorité
compétente doivent être d'une importance telle qu'elles ne sont pas raisonnablement explicables et qu'elles
justifient la certitude que le demandeur d'asile n'a pas la qualité de réfugié »
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
63

2.2.3.4 Gebrekkige kennis van of tegenstrijdigheden met algemeen bekende
informatie of met specifieke inlichtingen die door het CGVS werden ingewonnen
De vaststelling van ongeloofwaardigheid wegens gebrekkige kennis van ‘algemeen
bekende feiten’ komt erg vaak voor. Het kan gaan om feiten met betrekking tot: de
Roma origine (W12659), religie (W12214), Grozny (W12342), Tsjetsjenië (W12410,
W12721, W12396, W12412), Azerbeidzjan (W12356), Tibet (W12215, W12481),
identiteitskaart Tibet (W12284, W12482), maar ook om gebrekkige kennis van
Tibetaanse zangers, bier- en sigarettenmerken en merken van frisdranken (CG 06-
13669), de regio (P0051, P0052), het geloof waartoe men beweert te zijn bekeerd
(P0053, P0054), de politieke partij waarvoor men zich beweerde in te zetten (P0059),
het politiek engagement van de vader van een minderjarige verzoekster, terwijl zij om
reden van dat engagement beweerde gearresteerd geweest te zijn (W12448). Het feit
dat iemand blijkbaar geen pogingen doet om inlichtingen in te winnen over haar
verdwenen echtgenoot leidt ook tot ongeloofwaardigheid (W12442).
Van wie als grond voor vervolging of ernstige schade religie inroept kan worden verwacht
dat deze weet te antwoorden op vragen aangaande essentiële elementen van zijn
godsdienst (RvSt 154.412, aangehaald in RVV 122). Ook besliste de Raad van State dat
van asielzoekers, zelfs al hebben ze een laag onderwijsniveau, mag worden verwacht dat
ze op elementaire kennisvragen kunnen antwoorden (R.v.St., X van 27 januari 2004,
geciteerd in W12415).
Anderzijds is een vergissing mogelijk en verschoonbaar: “Het is niet onredelijk om aan te
nemen dat verzoekster zich kan vergist hebben in de leeftijd en de naam van de
gewonde persoon. Zij was niet aanwezig bij dit gebeuren en vergiste zich niet over het
feit dat er slechts één persoon bij de moordaanslag gewond raakte. Dit motief wordt niet
weerhouden.” (W12504)
De jeugdige leeftijd kan een verklaring bieden waarom iemand niet op alle vragen met
betrekking tot, in casu, Akchoi Martan kan antwoorden (W12172, Tsjetsjenië). Hetzelfde
geldt voor een jongen uit Niger, wiens ouders op jonge leeftijd overleden waren en die
niet de volledige namen van zijn ouders kende (F2563, vernietiging).
Over de mogelijkheid van een effectief verhaal tegen de vaststelling van deze
tegenstrijdigheden, zie IV.1.3.
2.2.3.5. Weglatingen tijdens een eerste gehoor van belangrijke elementen die
tijdens een tweede gehoor werden voorgelegd
Er wordt medewerking verwacht bij het verzamelen van de documenten:
“Considérant que le Commissaire général, de l’absence de documents probants et de la
mise en doute de l’authenticité des seuls documents produits constate un manque de
collaboration dans le chef du requérant; que la décision attaquée souligne l’absence de
démarches personnelles et l’absence d’explications concrètes concernant les démarches
effectuées par des tiers pour retrouver les parents du requérant. (CG 02/18157)
Maar ook weglatingen zijn verschoonbaar : Considérant que la Commission rappelle que
la circonstance que le requérant a omis, dans le cadre de sa première demande d’asile en
Belgique, de faire état d’une demande de visa en France, est en soi sans incidence sur la
réalité ou le bien-fondé de sa crainte d’être persécuté dans son pays d’origine; que,
certes, le constat de cette omission peut faire naître un doute sur la crédibilité de son
récit; que dans le cas présent, ces doutes sont toutefois levés par l’examen de l’ensemble
des éléments du dossier et ses déclarations cohérentes et plausibles à l’audience.”
(F2557bis)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
64

Het al dan niet kwaadwillig achterhouden van informatie kan op zich het onderzoek
belemmeren en zo leiden tot de ongeloofwaardigheid van de verklaringen:
“Verzoeker bevestigt dat hij de aanwezigheid van familie in België verzwegen heeft. Hij
stelt dat hij vreesde familieleden in de problemen te brengen. Dit verzwijgen gebeurde
niet kwaadwillig. Het vermelden van de vervolging van zijn familieleden zou zijn
asielaanvraag immers versterkt hebben” (W12504).
“Onjuiste verklaringen zijn op zich geen grond voor de weigering van de erkenning van
de hoedanigheid van vluchtelingen. Dergelijke verklaringen moeten beoordeeld worden in
het kader van het gehele asielrelaas (UNHCR, Guide des procédures et critères à
apppliquer pour déterminer le statut de réfugié, Genève, september 1979, X, eigen
vertaling). Onjuiste verklaringen, die relevant zijn voor de eigen asielaanvraag, moeten
echter niet noodzakelijk kwaadwillig zijn om de geloofwaardigheid van het asielrelaas aan
te tasten”. (W12400)
Onjuiste of onvolledige verklaringen zijn op zich geen grond tot weigering (W12400). Het
kwaadwillig achterhouden van informatie is dat echter wel, en dat kan worden afgeleid
uit niet eensluidende verklaringen, zelfs als die niet tegenstrijdig zijn (RVV 116).
2.2.3.6 Ongerijmdheden, waarbij de interne logica van het vluchtverhaal zoek is
Een andere situatie is dat de asielzoeker wel alle elementen voorlegt, maar dat de
asielinstantie de verklaringen gewoon niet gelooft. Zo besliste het CGVS dat het
ongeloofwaardig was dat een Syrische Koerd geld gaf aan een obscure organisatie zonder
precies te weten waar die steun naartoe ging (geciteerd in RVV 65). De RvV oordeelde
dat hij in dat kader zijn verklaring had gewijzigd, zodat de vaststelling van de
ongerijmdheid op zich niet meer dienstig was.
Zo ook de asielzoeker die bewijsmateriaal meeneemt, en om die reden ongeloofwaardig
wordt geacht (W12142) 64 .
Het afleggen van ‘eigenaardige’ verklaringen is een heikele grond tot weigering. Hoe voor
de hand liggend het ook moge zijn, het raakvlak met het cultuurbepaalde begrip van
normaliteit is te groot om er een juridische ondersteuning aan te geven, en het is
bovendien tegenstrijdig om ‘normale’ gedragingen te verwachten in een vluchtverhaal. In
ieder geval lijkt het een contraproductief concept om een onderscheid te maken tussen
de echte en de geconstrueerde vluchtverhalen.
Zo werd een beslissing van het CGVS hervormd, die “het recente vertrek van appellant uit
Afghanistan in twijfel trekt onder meer omdat hij X, de vertegenwoordiger van de
Hindoe- en Sikhgemeenschap in de “Loya Jirga”, niet zou kennen; dat evenwel dient
worden vastgesteld dat voornoemde een Sikh is, appellant samen met een aantal andere
families geïsoleerd woonde in een bepaalde wijk van Kabul en er onvoldoende informatie
beschikbaar is om na te gaan of er effectief veel contacten zijn tussen beide
gemeenschappen in Afghanistan (…); dat deze vaststellingen dan ook haaks staan op de
door de bestreden beslissing geponeerde twijfels in verband met het recente vertrek.”
(E767)
Zo ook werd een beslissing hervormd, waarbij de asielzoeker verklaarde “dat hij
vervolgd wordt door twee commandanten uit deze streek en de bestreden beslissing
appellant ten onrechte verwijt vage verklaringen af te leggen over de groeperingen of
64 “dat appellant bijgevolg op de dag van zijn vrijlating naar Europa reisde met medeneming van een dvd - met zijn
beeltenis - en een audiocassette waarop zich de liederen bevinden die de oorzaak waren van zijn voorgehouden
arrestatie en mishandeling; dat hij aldus bewust het risico nam dat deze beeld- en geluidsdragers tijdens de
grenscontrole bij vertrek konden ontdekt worden; dat dergelijke handelwijze de geloofwaardigheid van appellants
voorgehouden vrees voor vervolging zwaar aantast.”
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
65

partijen achter de commandanten; dat echter, gelet op de in de streek actieve doch
talrijk versplinterde moedjahedingroeperingen, deze eerder gekend zijn onder de
naam van de commandant dan wel onder de naam van de groepering of partij omdat
deze veeleer dienen als een verlengstuk van de positie van de commandant” (E771).
Ook het gebrek aan aandacht voor de culturele context werd daarbij opgemerkt:
“dat de bestreden beslissing het onder meer ‘bevreemdend’ vindt dat appellants vader niet
overlegde met zijn zonen aangaande de trip naar Asad Abad waarvan iedereen wist dat ze
risico’s inhield; dat de Commissie vaststelt dat de bestreden beslissing voorbijgaat aan
mogelijke culturele en maatschappelijke verschillen die maken dat bepaalde feiten hier
‘bevreemdend’ kunnen overkomen doch binnen de Afghaanse context als vanzelfsprekend
worden beschouwd”. (E768)
Idem voor de vaststelling dat iemand geen adres kent, maar wel kan uitleggen waar
het is: “que le Commissaire adjoint semble à cet égard ne pas avoir suffisamment tenu
compte de la réalité des villes africaines où de nombreuses rues et ruelles ne portent pas
de noms connus des habitants; que la réalité du séjour du requérant à Bukavu ne peut
raisonnablement être mise en doute sur la base des réponses qu’il a données durant son
audition au Commissariat général et à l’audience devant la Commission” (F2487).
Ook het argument van het CGVS, dat meerdere malen ingeroepen werd, steunend op het
feit dat ‘andere asielzoekers gelijkaardige asielrelazen hebben’, werd door de VBV niet
aanvaard (W12516).
2.2.3.7. Besluit
Het feit dat een asielrelaas ongeloofwaardig overkomt met betrekking tot bepaalde
aspecten van het vluchtverhaal, betekent daarom nog niet dat de asielzoeker geen nood
heeft aan internationale bescherming.
Wanneer de geloofwaardigheid van de asielzoeker wordt beoordeeld, dient rekening
gehouden te worden met de aanbevelingen ter zake van het UNHCR, waaronder:
“ 9. Obviously the applicant has the duty to tell the truth. In saying this though,
consideration should also be given to the fact that, due to the applicant’s
traumatic experiences, he/she may not speak freely; or that due to time lapse or
the intensity of past events, the applicant may not be able to remember all factual
details or to recount them accurately or may confuse them; thus he/she may be
vague or inaccurate in providing detailed facts. Inability to remember or provide
all dates or minor details, as well as minor inconsistencies, insubstantial
vagueness or incorrect statements which are not material may be taken into
account in the final assessment on credibility, but should not be used as decisive
factors. ” 65
In dit verband kan eveneens verwezen worden naar de paragrafen 199 en 202 - 203 van
het UNHCR Handboek betreffende procedures en criteria voor het bepalen van de
hoedanigheid van vluchteling 66 :
“199. […], it may be necessary for the examiner to clarify any apparent
inconsistencies and to resolve any contradictions in a further interview, and to find
an explanation for any misrepresentation or concealment of material facts. Untrue
65 UNHCR, Note on Burden and Standard of Proof in Refugee Claims, 16 December 1998.
66 UNHCR, Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951 Convention
and the 1967 Protocol relating to the Status of Refugees, Geneva, January 1992.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
66

statements by themselves are not a reason for refusal of refugee status and it is
the examiner's responsibility to evaluate such statements in the light of all the
circumstances of the case.”
(…)
“202. Since the examiner's conclusion on the facts of the case and his personal
impression of the applicant will lead to a decision that affects human lives, he
must apply the criteria in a spirit of justice and understanding and his judgment
should not, of course, be influenced by the personal consideration that the
applicant may be an ‘undeserving case’ ”.
203. After the applicant has made a genuine effort to substantiate his story there
may still be a lack of evidence for some of his statements. As explained above
(paragraph 196), it is hardly possible for a refugee to “prove” every part of his
case and, indeed, if this were a requirement the majority of refugees would not be
recognized. It is therefore frequently necessary to give the applicant the benefit of
the doubt.”
Aanbeveling:
Ongeloofwaardigheid van het asielrelaas, zeker als de afkomst van de
asielzoeker vaststaat, mag een onderzoek naar een recht op subsidiaire
bescherming niet in de weg staan.
2.2.4. Fraus Omnia Corrumpit (bedrog)
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen het afwijzen van een asielaanvraag
wegens ongeloofwaardigheid van de verklaringen van de asielzoeker enerzijds, en het
afwijzen van de aanvraag op grond van het beginsel “fraus omnia corrumpit” anderzijds.
In geval van ongeloofwaardigheid van de verklaringen heeft deze ongeloofwaardigheid
geen weerslag op de mogelijke nood aan internationale bescherming. Iemand wiens
verklaringen dat hij werd vervolgd niet geloofwaardig blijken, kan nog steeds een recht
doen gelden op subsidiaire bescherming. Iemand die loog over de reisweg, kan nog
steeds de kans geboden worden om een vrees voor vervolging aan te tonen (W12195).
In het geval van het beginsel fraus omnia corrumpit geldt echter dat de
mensenrechtensituatie niet meer onderzocht hoeft te worden, ongeacht dus de
geloofwaardigheid van eventuele andere aspecten van het vluchtverhaal.
In de doorgenomen beslissingen worden beide principes wel eens verward.
Ook worden bepaalde feiten de ene keer wel en de andere keer niet als voldoende grond
voor de toepassing van het beginsel aangewend, zo bijvoorbeeld het verzwijgen van een
asielaanvraag in een ander land: “dat appellant onder de alias van X, geboren te Caxito, in
Nederland asiel heeft gevraagd; dat appellant zijn leugenachtige verklaring slechts heeft
toegegeven na kennisname van de resultaten van voormeld onderzoek; dat op basis van
het algemeen rechtsbeginsel “Fraus omnia corrumpit” (R.v.St., X, nr. 80.435, 27 mei 1999;
R.v.St., X, nr. 80.811, 9 juni 1999; R.v.St., X, nr. 79.905, 26 april 1999; R.v.St., X, nr.
146.252, 20 juni 2005; R.v.St., X, nr. 147.503, 8 juli 2005) de asielaanvraag moet worden
verworpen” (W12036, Idem dito voor het verzwijgen van een asielaanvraag in Polen door
Tsjetsjenen: RVV 168, RVV 169).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
67

Contra: “Considérant que la Commission rappelle que la circonstance que la requérante a
omis volontairement, dans le cadre de sa première demande d’asile en Belgique, de faire
état de sa demande d’asile antérieure en Allemagne, est en soi sans incidence sur la
réalité ou le bien-fondé de sa crainte d’être persécutée dans son pays d’origine; que,
certes, le constat de cette omission et l’adaptation en conséquence des dates des
évènements relatés peut faire naître un doute sur la crédibilité d’ensemble de son récit;
que dans le cas présent, ces doutes sont toutefois levés par les déclarations cohérentes
et plausibles de la requérante à l’audience » (F2475, in casu werd ook een deel van het
vluchtverhaal door het verblijf in Duitsland tegengesproken).
Bedrieglijke verklaringen in een eerste asielaanvraag hebben geen toepassing van het
beginsel tot gevolg in een tweede, als bij de tweede asielaanvraag van meet af aan de
echte identiteit werd opgegeven (RVV 519, Servië). Zie ook de beslissing RVV 17, waarbij
een weigering door het CGVS wegens afwezigheid ter interview werd vernietigd, omdat
het CGVS betrokkene had uitgenodigd op het juiste adres, maar op naam van de alias die
gebruikt was bij de eerste asielaanvraag.
Er werd ook gesteld dat het feit dat de asielzoeker niet op de hoogte was van de
vaststelling van de vervalsing, geen schending inhield van het recht van verdediging
omdat er op het CGVS geen verplichting rust tot tegensprekelijk debat.
In beroep leidt de toepassing van het beginsel voor de RVV tot het vaststellen van de
afwezigheid van een belang; “een belang is slechts wettig wanneer het geoorloofd,
“oorbaar” is. Het wettig karakter van het belang wordt aangetast wanneer de
verzoekende partij de Belgische asielinstanties bewust misleidt door haar bedrieglijke
handelwijze om de erkenning van de hoedanigheid van vluchteling te verkrijgen”.
Dezelfde redenering geldt voor de Raad van State (RvSt 98.872, RvSt. 99.520, RvSt.
116.620).
Volgens Vluchtelingenwerk Vlaanderen dient het algemeen rechtsbeginsel ‘fraus omnia
corrumpit’ slechts in laatste instantie en na afweging van alle elementen, waaronder de
situatie in het land van herkomst, toegepast te worden. Er dient voorkeur verleend te
worden aan de motivering dat uit de valsheid van bijvoorbeeld een identiteitskaart de
ongeloofwaardigheid en in die zin ook de ongegrondheid van een asielaanvraag kan
worden afgeleid (bvb CG 0615268, valsheid van een Chinees document bleek uit het niet
overeenstemmen met de familieregistratie) eerder dan wordt toepassing gemaakt van
het beginsel ‘fraus omnia corrumpit’. Zie bijvoorbeeld deze uitspraak: “Overwegende dat
appellante niet van bij de aanvang een eerder verblijf in India en Nepal heeft aangegeven;
dat een verzwegen verblijf in een derde land in het algemeen de geloofwaardigheid van een
asielrelaas ondermijnt; dat een dergelijk verzwijgen een gegronde vrees voor vervolging
niet uitsluit en niet betekent dat de andere elementen in het dossier niet in beschouwing
genomen worden; dat bij de beoordeling van de asielaanvraag een afweging dient gemaakt
te worden tussen de ingeroepen feiten, de situatie in het land van herkomst en het
verzwegen verblijf in een derde land; dat rekening houdend met de frauduleuze
verklaringen een verhoogde bewijslast rust op appellante; dat de Vaste Beroepscommissie
voor vluchtelingen vaststelt dat appellante haar leugenachtige verklaring slechts ter zitting
heeft toegegeven; dat door de kwestieuze leugen het gehele door haar gedane relaas
ongeloofwaardig wordt; dat geen aanvaardbare verschoningsgrond voor haar bedrieglijke
handelwijze voorhanden is; dat op basis van het algemeen rechtsbeginsel “Fraus omnia
corrumpit” de asielaanvraag moet worden verworpen” (W12327).
De praktijk leert ook dat het principe in asielzaken nooit consequent toegepast zal
kunnen worden, en dat er wel degelijk over frauduleuze handelingen heen gestapt wordt,
als blijkt dat een bescherming noodzakelijk is (bvb. RVV 167).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
68

Het gebruik van valse documenten en het afleggen van leugenachtige verklaringen legt
een zware hypotheek op de asielprocedure. Vaak durft een asielzoeker, ook na advies in
die zin van een begeleider of raadsman, niet toe te geven dat er bij aanvang van de
procedure fraude gepleegd zou zijn, uit angst voor een automatische weigering. Als de
terughoudendheid om toe te geven dat bepaalde stukken of verklaringen vals zijn ten
dele voortkomt uit de angst dat de werkelijke feiten niet meer onderzocht zullen worden,
lijkt het in het voordeel van de kwaliteit van het onderzoek om minstens principieel de
mogelijkheid te bieden om op een opgedrongen of aangeleerd asielrelaas terug te komen
en alsnog de werkelijke versie van de feiten te bieden. De mogelijkheid om terug te
komen op eerdere fraude werd door de rechtspraak erkend in het geval van een tweede
aanvraag (RVV 519), en verdient een gelijkaardige benadering tijdens de procedure.
Het is evident dat dit enkel binnen de nodige grenzen kan. Mogelijk kunnen uit de
bestaande rechtspraak al richtlijnen daartoe worden afgeleid:
1.
“Overwegende dat de Commissie in casu van oordeel is dat het verzwijgen van een eerder
verblijf in een derde land op zich onvoldoende is om te besluiten tot de afwezigheid van een
gegronde vrees voor vervolging aangezien alle andere elementen in het dossier eveneens in
beschouwing dienen genomen te worden; dat immers bij de beoordeling van de
asielaanvraag een afweging dient gemaakt te worden tussen het risicoprofiel van de
appellant in geval van mogelijke terugkeer, en het verzwegen verblijf in een derde land”
(E766).
2.
“Dat bij de beoordeling een afweging moet gemaakt worden tussen de ingeroepen feiten en
het verzwegen verblijf; dat de Commissie van oordeel is dat in deze de waarachtigheid van
het feitenrelaas, getoetst aan de objectieve situatie voor Tibetanen in Tibet primeert op het
misleidend aspect van de asielaanvraag (verzwegen verblijf in India sedert 2003) dat in
casu spontaan werd rechtgezet;
Overwegende dat appellant voorhield dat hij als monnik leefde in Tibet van 2001 tot 2003;
Overwegende evenwel dat appellant ter zitting meedeelt dat hij nooit een monnik is
geweest; dat hij stelt dat hij een zakenman was; dat hij nooit in een klooster is geweest
tenzij als jong kind om het Tibetaans alfabet te leren; (…)
Dat appellant ter zitting stelt dat dit een leugen was; dat de Commissie dient vast te stellen
dat appellant niet alleen dit reception centre bedriegt maar ook de Belgische asielinstanties
door dit feitelijk relevant en belangrijk element van het relaas tot driemaal toe te
verzwijgen;
Dat gelet op het bestaan van verschillende versies over essentiële elementen de Commissie
in de onmogelijkheid is na te gaan welke van de beweringen van appellant nog op de
waarheid berusten;
Dat geen aanvaardbare reden wordt gegeven voor deze bedrieglijke frauduleuze
handelingen; dat gelet op deze fraude de Commissie geen waarde kan toekennen aan de
neergelegde documenten; dat het relaas niet aannemelijk wordt gemaakt en niet wordt
aangetoond dat hij in de negatieve belangstelling is komen te staan van zijn autoriteiten;
dat niet wordt aangetoond dat de autoriteiten kennis hebben van de activiteiten en het
verblijf van zijn broer die tot geshe zou zijn ingewijd in India; dat evenmin wordt
aannemelijk gemaakt dat appellant op illegale wijze India heeft verlaten” (W12301)
3.
“Overwegende dat uit voorgaande blijkt dat appellant tijdens het gehoor op het
Commissariaat-Generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen toegeeft dat zijn eerdere
verklaringen gelogen zijn; dat hij verklaart aldus te hebben gehandeld uit angst en omdat
hij naar slechte raad luisterde; dat deze verklaring evenwel geen verschoningsgrond vormt
voor zijn bedrieglijke handelwijze; dat appellant zoals bovengesteld ook na deze bekentenis
aanhoudend valse documenten heeft aangebracht; dat appellant aldus met kennis van
zaken en wel ingelicht gekozen heeft om de Belgische wetten te omzeilen.” (W12078)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
69

Aanbeveling:
Bedrog in een asielrelaas kan leiden tot de vaststelling dat er sprake is
van ongeloofwaardigheid en dus tot de ongegrondheid van het
asielverzoek, maar mag niet automatisch leiden tot de vaststelling dat het
asielverzoek niet verder meer onderzocht moet worden. De asielzoeker
kan dan immers nog steeds een recht doen gelden op de subsidiaire
beschermingsstatus.
2.2.5. De weigering wegens gebrek aan bewijs
Naast de verklaringen van de asielzoeker wordt er ook bewijsmateriaal aangebracht,
door de asielzoeker zelf, maar ook door de asielinstanties. De bewijsregeling is echter
nergens in een tekst geregeld. Een samenlezing van de beslissingen leert nochtans dat er
richtlijnen geformuleerd kunnen worden betreffende de bewijswaarde van documenten,
en ook inzake de gegevens waarvan redelijkerwijze een effectief bewijs kan worden
verwacht.
Een gebrek aan bewijs van de reisweg, met name het niet bijhouden van instapkaart of
bagageticket, waardoor elke controle van de reisweg onmogelijk wordt gemaakt, houdt
een negatieve indicatie in met betrekking tot het asielrelaas.
Hoewel in principe een aannemelijk relaas volstaat, zonder dat er enige bewijsstukken
moeten worden voorgelegd, kan er niettemin worden vereist dat de identiteit effectief
met stukken wordt bewezen: “Overwegende dat appellant zijn identiteit niet bewijst; dat
hij slechts kopie neerlegt van zijn geboorteakte en niet aannemelijk maakt waarom hij geen
originele geboorteakte of uittreksel uit de geboorteregisters kan neerleggen; dat kopieën
geen bewijswaarde hebben gelet op het manipuleerbaar karakter ervan; dat het bewijs van
identiteit een essentieel element is in iedere procedure en de appellant in dit verband de
stukken waarover hij beschikt of kan beschikken moet voorleggen; dat Pakistaanse
onderdanen beschikken over identiteitsdocumenten, zonder dewelke zij niet officieel kunnen
werken, geen rijbewijs kunnen bekomen, geen bankrekening kunnen openen, geen
paspoort kunnen bekomen, niet aan de universiteit worden ingeschreven of kunnen
deelnemen aan de verkiezingen; dat dan ook redelijkerwijze kan verwacht worden dat zij
het belang van dit identificatiemiddel kennen; dat het ontbreken van ieder begin van bewijs
omtrent de identiteit of nationaliteit een negatieve indicatie met betrekking tot zijn
asielrelaas inhoudt”. (W12322)
Wanneer iemand aannemelijk maakt dat hij geen documenten kan voorleggen, kan de
identiteit aan de hand van verklaringen worden vastgesteld: “Verzoeker maakt
aannemelijk dat hij afkomstig is uit Mosul. Zijn afkomst uit Mosul wordt door de
verwerende partij niet aan de hand van concrete elementen betwist. Verzoeker kan
immers informatie over de stad Mosul verschaffen die ieder redelijk, zorgvuldig persoon
afkomstig uit Mosul weet of had moeten weten (–…). Zo kent verzoeker geografische
gegevens en weet hij belangrijke gebouwen te situeren betreffende de stad Mosul. Hij
weet welke belangrijke feiten en gebeurtenissen er zich hebben voorgedaan” (W12509).
Of nog: “Overwegende dat appellants afkomst uit Afghanistan nooit in twijfel werd
getrokken en zijn verklaringen dienaangaande overtuigen; dat hij een identiteitskaartje voor
vluchtelingen uit Afghanistan, uitgaande van een Franse niet-gouvernementele organisatie
uit Moskou neerlegt; dat dit bewijs in samenhang met zijn verklaringen kan beschouwd
worden als een begin van bewijs met betrekking tot zijn identiteit en nationaliteit” (E762).
Naast het bewijs van de identiteit kan soms zelfs de eis gesteld worden dat er bewijzen
van het vluchtverhaal worden voorgelegd: “Verweerder antwoordt dat de bewijslast bij
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
70

verzoeker ligt en dat hij al het mogelijke dient te doen om stukken te bekomen die zijn
relaas zouden kunnen ondersteunen. Verweerder stelt dat verzoeker niet aannemelijk
maakt dat hij al het mogelijke heeft gedaan” (RVV 124, Irakees uit Erbil, met
familiebanden daar).
Deze laatste vereiste lijkt niet helemaal te verzoenen met Richtlijn 2004/83. Wanneer
een gebrek aan bewijs vastgesteld wordt betreffende de feiten die de zwaarwichtige
gronden uitmaken voor het risico op ernstige schade, moet rekening gehouden worden
met artikel 4.5. van deze richtlijn:
“De verzoeker wordt ondanks het eventuele ontbreken van bewijsmateriaal voor een
aantal van zijn verklaringen geloofwaardig geacht en er wordt hem het voordeel van de
twijfel gegund, wanneer aan volgende voorwaarden is voldaan:
a) de verzoeker heeft een oprechte inspanning geleverd om zijn verzoek te staven;
b) alle relevante elementen waarover de verzoeker beschikt, zijn overgelegd, of er is een
bevredigende verklaring gegeven omtrent het ontbreken van andere relevante
elementen;
c) de verklaringen van de verzoeker zijn samenhangend en aannemelijk bevonden en zijn
niet in strijd met beschikbare algemene en specifieke informatie die relevant is voor zijn
verzoek;
d) de verzoeker heeft zijn verzoek om internationale bescherming zo spoedig mogelijk
ingediend, tenzij hij goede redenen kan aanvoeren waarom hij dit heeft nagelaten, en
e) vast is komen te staan dat de verzoeker in grote lijnen als geloofwaardig kan worden
beschouwd.”
Het verdient aanbeveling dat deze punten expliciet in het onderzoek worden overlopen,
en dat het niet voldoen aan één ervan ook in de motivering wordt vermeld.
Er dient immers vermeden te worden dat een gebrek aan duidelijke motivering kan
opgevangen worden door het opschuiven van de bewijslast: “De bewijslast van de door
de verzoekende partij aangehaalde feiten berust echter bij haar en zij heeft geen
bewijzen voorgelegd van recent verblijf in Tsjetsjenië” (W12444). Hoewel de weigering
niet per se aanvechtbaar was (in casu waren er al wel tegenstrijdigheden vastgesteld
met betrekking tot het vluchtverhaal), is de motivering ontoereikend en tegenstrijdig met
andere beslissingen.
Volgende motivering werd in die zin hervormd: “Considérant que le Commissaire général,
de l’absence de documents probants et de la mise en doute de l’authenticité des seuls
documents produits constate un manque de collaboration dans le chef du requérant; que
la décision attaquée souligne l’absence de démarches personnelles et l’absence
d’explications concrètes concernant les démarches effectuées par des tiers pour retrouver
les parents du requérant » (CG 02/18157). De VBV stelde hier tegenover : « Que si
l’examen de crédibilité auquel il est habituellement procédé constitue, en règle, une
étape nécessaire pour répondre à cette question, il faut éviter que cette étape n’occulte
la question en elle-même; Que dans les cas où un doute existe sur la réalité de certains
faits ou la sincérité du demandeur, l’énoncé de ce doute ou le constat de fausses
déclarations ne dispense pas de s’interroger in fine sur l’existence d’une crainte d’être
persécuté qui pourrait être établie à suffisance, nonobstant ce doute ou ces fausses
déclarations, par les éléments de la cause qui sont, par ailleurs, tenus pour certains”
(F2478).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
71

Aanbeveling:
Het verdient aanbeveling dat de bestaande feitelijke regels van
bewijsvoering duidelijk worden gecommuniceerd, en dat het onderzoek
en de motivering met deze regels expliciet rekening houdt.
2.2.6. Het gebruik van landeninformatie
De taak van het CGVS is om samen met de asielzoeker alle elementen te verzamelen om
de aanvraag te beoordelen. Van de asielzoeker wordt verwacht dat hij alle mogelijke
bewijsstukken onmiddellijk voorlegt. Van het CGVS wordt daarentegen niet verwacht dat
het de asielzoeker confronteert met de stukken die het zelf wil tegenwerpen. Cedocarapporten
67 worden niet vrijgegeven en algemene informatie wordt niet systematisch
toegevoegd aan de dossiers. Enkel waar het nodig is voor de wettelijke motiveringsplicht
wordt een stuk ter inzage gegeven, en dit nadat de beslissing reeds genomen werd.
Het Commissariaat-generaal dient bij haar onderzoek van een asielrelaas de waarde van
de aangedragen bewijzen en de geloofwaardigheid van het asielrelaas na te gaan
(UNHCR, Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genève,
1992, nr. 195). Hierbij kan het de algemene situatie in het land van herkomst als
element in rekening nemen. “Indien de algemene situatie in het land van herkomst niet
wijst op vervolging, dan rust op de asielzoeker een zwaardere bewijslast” (W12640).
Er is geen reden om aan te nemen dat het Procedurehandboek van het UNHCR ook niet
van toepassing is op het onderzoek naar het statuut van subsidiaire bescherming.
Er kan specifieke informatie aangebracht worden met betrekking tot een bepaald feit dat
de asielzoeker heeft aangehaald, of beroep gedaan worden op algemene rapporten.
Specifieke feiten moeten terdege vastgesteld worden. Bij onduidelijkheid kan één
enkele mondelinge bron in principe niet volstaan: “dat de bestreden beslissing zich
baseert op slechts één bron die de informatie op zijn beurt heeft verkregen van een
contactpersoon van zijn lokaal netwerk; dat de bestreden beslissing gefaald heeft door zich
te baseren op slechts een enkele bron als deze nergens wordt bevestigd door minstens een
tweede bron; dat immers de mondelinge overdracht van namen van personen betrokken bij
bepaalde feiten of zelfs een geschreven persartikel onvoldoende waarborgen biedt inzake
objectiviteit en/of waarheidsgetrouwheid; dat appellant tenslotte ter zitting een stuk
neerlegt waaruit blijkt dat zijn broer wel degelijk omgekomen is bij het schietincident”
(E772).
Het feit dat de informatie zelf niet altijd verwijst naar de geraadpleegde bronnen,
betekent niet dat de inlichtingen niet gebruikt mogen worden: “uit de nota blijkt dat
CEDOCA verschillende bronnen geraadpleegd heeft, onder meer experten. Het
raadplegen van experten zonder verwijzing naar een vindplaats van hun informatie
ondermijnt het geloofwaardig karakter ervan niet. Verzoeker spreekt in het algemeen
van strijdigheden en onduidelijkheden, maar licht ze niet concreet toe. Dergelijke
algemene argumentatie weerlegt de documentatie van het CGVS niet” (W12406).
De bron moet in principe toegevoegd worden aan het dossier, maar van dit principe werd
al afgeweken door de Raad van State. Wanneer de identiteit betwist wordt op grond van
gebrek aan kennis van het dagelijks leven (kleur van de politie-uniformen, namen van
gewassen en dieren, merknamen van sigaretten e.d.), moeten de bronnen van de
67 Cedoca is de studiedienst van het CGVS
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
72

informatie niet per se aan het dossier toegevoegd worden, omdat “informatie die
betrekking heeft op het dagelijkse leven in de beweerde regio van herkomst moet
worden beschouwd als algemeen bekende informatie” (RvSt. 166.781).
Met het oog op een duidelijke rechtsbescherming verdient het aanbeveling dat ook die
inlichtingen terug te vinden moeten zijn in het dossier; de grens tussen algemeen
bekende en specifieke informatie is immers moeilijk te trekken.
Bij specifieke informatie is het niet bij naam vernoemen van de bronnen op zich geen
probleem, wanneer dat te verantwoorden is om redenen van privacy. Enkel wanneer er
concrete tegenstrijdigheden met andere inlichtingen zouden kunnen worden aangetoond,
kan het argument van vaagheid van bron worden ingeroepen: “Uit de nota blijkt dat
CEDOCA verschillende bronnen geraadpleegd heeft, onder meer experten. Het
raadplegen van experten zonder verwijzing naar een vindplaats van hun informatie
ondermijnt het geloofwaardig karakter ervan niet. Verzoeker spreekt in het algemeen
van strijdigheden en onduidelijkheden, maar licht ze niet concreet toe. Dergelijke
algemene argumentatie weerlegt de documentatie van het CGVS niet” (W12406).
Algemeen bekende feiten beslaan een breed spectrum aan informatie. Ervaringskennis
(vb. de kleur van het politie-uniform) is verschillend van schoolse kennis, bijvoorbeeld
geografische namen. Wanneer ‘algemeen bekende feiten’ worden aangebracht, zou
aannemelijk gemaakt moeten kunnen worden dat deze effectief algemeen bekend zijn.
Een ander verhaal is het gebrek aan confrontatie van de asielzoeker met de beschikbare
informatie. Het feit dat de RvV in de meeste gevallen niet verplicht zal zijn om stukken
ter weerlegging van die inlichtingen in overweging te nemen, maakt dat het CGVS hier
volle verantwoordelijkheid draagt. Het gebruik van deze ‘objectieve’ inlichtingen is nooit
helemaal onfeilbaar. Minstens moet er bij het vaststellen van een tegenstrijdigheid dan
ook gebruik gemaakt worden van de mogelijkheid om bijkomende inlichtingen te vragen.
Een voorbeeld:
Redenering van CGVS: “De militaire kaart (afgegeven op 30 februari 2000) die aantoont dat
u uw legerdienst vervulde en de foto’s die u voorlegde van tijdens uw militaire dienst
brengen evenmin wijzigingen aan voorgaande vaststellingen, aangezien het gegeven van
uw militaire dienstplicht niet wordt betwijfeld maar wel de reden waarom u stelt uw
dienstplicht te zijn ontvlucht. Wel is het opmerkelijk dat u in het bezit bent van deze
militaire kaart daar immers uit de informatie waarover het CGVS beschikt (en waarvan een
kopie aan uw administratief dossier werd toegevoegd), blijkt dat de dienstplichtige slechts
bij het formele ontslag uit de dienst een dergelijk bewijs van vervulde dienstplicht ontvangt.
Deze informatie voegt daar bovendien expliciet aan toe dat iemand die gedeserteerd is, niet
door middel van documenten kan aantonen dat hij of zij daadwerkelijk de dienstplicht heeft
vervuld” (E804). Betrokkene kon in casu verantwoorden waarom hij de kaart had, en werd
op die basis erkend door de RvV. Dat dit element überhaupt voorgelegd kon worden, hing
een beetje van de goodwill af van de RvV, die nieuwe elementen immers niet in aanmerking
hoeft te nemen. In dat opzicht lijkt het nuttiger dat het CGVS verzoeker met dergelijke
informatie zou confronteren 68 .
68 Cfr. het advies van ECRE ter zake: “ECRE emphasises the importance that all country of origin information
relied upon by determining bodies is fully transparent” (IN1/10/2006/EXT/JJ, ECRE Information Note on the
Council Directive 2005/85/EC of 1 December 2005 on minimum standards on procedures in Member States for
granting and withdrawing refugee status, p.5). Zie ook The Way Forward- Europe’s role in the global refugee
protection system – Towards Fair and Efficient Asylum Systems in Europe, ECRE, September 2005, pp22-24.
De idee dat deze informatie toegankelijk moet zijn voor de aanvrager en diens advocaat wordt ook ondersteund
door UNHCR: UNHCR Provisional Comments on the Proposal for a Council Directive on Minimum Standards on
Procedures in member States for Granting and Withdrawing Refugee Status (Council Document 14203/04, Aisle
64, November 2004).
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
73

Dit lijkt niet evident: “Dat de verzoekende partij een schending inroept van het recht van
verdediging doordat de Commissaris-generaal een informatiebron gebruikte die niet zou
zijn ‘overgelegd’. De Commissaris-generaal is niet verplicht tijdens het verhoor zelf de
asielzoeker te confronteren met de informatie waarover hij beschikt (R.v.St., nr.
135.204, 22 september 2004). De procedure voor de Commissaris-generaal is geen
jurisdictionele procedure, maar een administratieve. De rechten van verdediging zijn niet
onverkort van toepassing op beslissingen die worden genomen in het kader van de
Vreemdelingenwet (R.v.St., nr. 167.415, 2 februari 2007; R.v.St., nr. 98.827, 12
september 2001)”. Er bestaat geen verplichting tot het houden van een tegensprekelijk
debat (W12704).
Het probleem van het gebrek aan confrontatie met algemene informatie is groter
geworden met het invoeren van de subsidiaire bescherming. De objectieve situatie in het
thuisland is immers doorslaggevend in de bewijsvoering ter zake, zeker in het geval van
het beoordelen van willekeurig geweld. Vooral wanneer er geen bijstand is van een
advocaat, is het voor een doorsnee asielzoeker erg moeilijk om informatie aan te dragen
die effectief bewijst dat er in zijn land of regio een risico is op ernstige schade in de zin
van artikel 48/4 §2c Vreemdelingenwet.
Het komt vaak voor dat een asielaanvraag verworpen wordt omdat het beeld dat de
asielzoeker schetst niet overeenkomt met de informatie van Cedoca. In dat geval komt
de asielzoeker, en diens raadsman, dit pas te weten bij het nalezen van de negatieve
beslissing. Wanneer de motivering de informatie van Cedoca niet letterlijk citeert duurt
het zelfs tot wanneer men inzage krijgt in het dossier vooraleer men de exacte
draagwijdte van die inlichtingen kan controleren. Op dat moment pas kan de asielzoeker
ter dege inschatten welke stukken eventueel doorslaggevend kunnen zijn ter
ondersteuning van zijn relaas of ter uitklaring van een eventuele tegenstrijdigheid. Het
gaat dan niet altijd om stukken ‘die niet eerder in de procedure konden worden
voorgelegd’, en het kan dan net zo goed gaan om een document dat de asielzoeker wel
eerder had kunnen bekomen, maar waarvan hij niet wist dat het een gegeven betrof dat
door het CGVS in vraag gesteld zou worden (zie IV.1.3). De asielzoeker beschikt ook niet
altijd over voldoende tijd om die stukken toe te voegen aan het verzoekschrift bij het
RvV.
Aanbeveling:
Omdat informatie met betrekking tot de algemene situatie in het land van
herkomst een belangrijke rol speelt in het beoordelen van de nood aan
subsidiaire bescherming, moet het CGVS de asielzoeker de mogelijkheid
geven te reageren op de informatie waarop het zijn beslissing zal
steunen. Eveneens is het belangrijk dat het CGVS zijn bronnen vermeldt
in de beslissing, zelfs als het om algemeen bekende feiten gaat.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
74

V. Beslissingen van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen
69
1. Algemeen
De erkenningsbeslissingen van de Vaste Beroepscommissie en van de Raad voor
Vreemdelingen (RvV) zijn vaak omstandig gemotiveerd en bevatten bijzonder accurate
informatie voor advocaten en begeleiders inzake asielrecht. De geplande volledige
publicatie van deze arresten kan, gegeven de omvang van dit werk, terecht worden
toegejuicht.
Tijdens de onderzoeksfase van dit rapport was de rechtspraak nog niet via het web te
consulteren, maar konden we wel op de griffie de beslissingen inkijken.
Daarentegen heeft de RvV nog geen cijfers of statistieken met betrekking tot haar
rechtspraak en werking bekend gemaakt. Dit laatste maakt het natuurlijk moeilijk een
volledig beeld te krijgen van de toepassing van het subsidiaire beschermingsstatuut in
België.
2. Aparte motivering subsidiaire bescherming
Ook bij de RvV valt net als bij het CGVS op dat er arresten opgesteld worden zonder
enige verwijzing naar de subsidiaire bescherming. De Raad is een administratief
rechtscollege en is in principe enkel gehouden te antwoorden op de aangebrachte
middelen. Als verzoeker of diens raadsman geen schending van artikel 48/4
Vreemdelingenwet inroept, ligt het niet voor de hand dat de Raad alsnog de toepassing
van dat artikel zou moeten onderzoeken. Anderzijds heeft de Raad volle rechtsmacht en
moet ze de beoordeling van de asielaanvraag door het CGVS hervormen of bevestigen,
en dit op basis van de elementen in het dossier.
In één dossier werd het middel van artikel 1 van de Conventie van Genève noch artikel
48/4 Vreemdelingenwet ingeroepen en kon de VBV een arrest vellen zonder het statuut
te onderzoeken (W12436).
Er werd geen enkele motivering inzake subsidiaire bescherming toegevoegd in de
beslissingen W12332, W12331, W12029, W12484, W12485 (Nepal), W12015
(Tsjetsjenië), RVV31 (Libanon), RVV 739 (eerwraak), RVV 726, RVV 725.
Het gebrek aan motivering komt niet alleen voor in dossiers waarbij het onderzoek op
het eerste zicht geen of weinig nut zou hebben. Het komt ook voor bij dossiers van
onderdanen van Irak (W12391, W12218 en W12219, RVV 112, RVV 128 (Kirkuk)), zij het
in een aantal gevallen betreffende Irakezen waarvan de afkomst niet vaststaat (RVV 118,
RVV 119, RVV 125), bij Tsjetsjenen, zonder enig onderzoek naar afkomst of recent
verblijf (W12442, RVV 160, RVV 158 en 157, RVV 156, RVV 161), bij een Ingoesh, en bij
Tsjetsjenen en Ingoesh uit Dagestan (W12725, Beslissing CGVS, zonder referentie, van
24 januari 2007, arrest VBV 27 april 2007).
69 Gemakshalve beschouwen we voor dit rapport de RvV als een verlenging van de vroegere VBV. Er wordt in
dit hoofdstuk dan ook verwezen naar rechtspraak van de VBV.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
75

Ook wanneer er landenrapporten werden voorgelegd, kon een motivering ontbreken
(RVV 117, Iran).
In een aantal gevallen werd er eenvoudig toegevoegd dat er ‘geen elementen’ werden
aangebracht inzake subsidiaire bescherming (W12463, RVV 735).
Als een nota waarin subsidiaire bescherming gevraagd wordt pas ter zitting wordt
voorgelegd, zonder verantwoording dat het niet eerder voorgelegd kon worden, kan het
middel onontvankelijk verklaard worden (W12414).
In de gevallen dat er beroep werd aangetekend tegen een weigering van het statuut van
vluchteling, met toekenning van subsidiaire bescherming, nam de RvV de subsidiaire
bescherming wel altijd over: “de Raad stelt vast dat de bestreden beslissing aan
verzoeker de subsidiaire beschermingsstatus toekent en dat er in het administratief
dossier geen reden voorhanden is om dit onderdeel van de bestreden beslissing te
hervormen” (RVV 867, RVV 865, RVV 858, RVV 857).
Net als bij het CGVS verdient het aanbeveling dat voor de RvV enkele eenvoudige
richtlijnen van motivering uitgewerkt worden inzake de subsidiaire bescherming. Een
asielaanvraag bestaat per definitie uit een vraag om toekenning van het
vluchtelingenstatuut én uit een vraag om subsidiaire bescherming. Wanneer het beroep
ontvankelijk verklaard wordt, en er dus een middel werd aangebracht, dient de Raad
beide aspecten van de asielaanvraag opnieuw te beoordelen. Een minimale motivering
inzake subsidiaire bescherming is dus onontbeerlijk. Met het oog op de rechtszekerheid
lijkt het aan te raden dat de arresten meteen een motivering bevatten die voor elk
aspect van het onderzoek naar subsidiaire bescherming benoemt welke bewijselementen
in het dossier zitten, welke aanvaard of weerlegd werden, en of deze zwaarwichtige
gronden zijn om een reëel risico op ernstige schade aannemelijk te maken. De
afwezigheid van enige motivering, of tot de motivering dat betrokkene ‘geen elementen
aanbrengt’ lijkt niet in overeenstemming met artikel 39/65 Vreemdelingenwet.
Aanbeveling:
Net als bij het CGVS verdient het aanbeveling dat voor de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen enkele eenvoudige richtlijnen van motivering
uitgewerkt worden inzake de subsidiaire bescherming.
3. De uiteenzetting van feiten en middelen
Het verzoekschrift moet een vermelding van feiten en middelen bevatten. De
interpretatie van die regel wordt overgenomen van de Raad van State, in navolging van
de wil van de wetgever (Gedr. St. Kamer, 2005-2006, X, p. 116-117, zie ook SB14):
“Vaste rechtspraak bij de Raad van State stelt dat de uiteenzetting van een middel
vereist dat zowel de rechtsregel of het rechtsbeginsel wordt aangeduid die zou
geschonden zijn als de wijze waarop die rechtsregel of dat rechtsbeginsel door de
bestreden beslissing werd geschonden (R.v.St. nr. 163.900, 20 oktober 2006, R.v.St. ,
nr. 166.392, 8 januari 2007)” (W12437).
Het CGVS roept bijna systematisch de exceptie van onontvankelijkheid in van het gebrek
aan weergave van feiten en middelen in het verzoekschrift (SB13, SB14, W12682,
W12693, W12703, RVV 120 (Irak), RVV 128(Irak), RVV 131, RVV38). Deze houding van
een onafhankelijke instantie als het CGVS die tot doelstelling heeft de nood aan
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
76

subsidiaire bescherming te onderzoeken, is betwistbaar. Het inroepen van
procedurefouten zonder enige belangenschade lijkt niet in overeenstemming met de zorg
voor een goede rechtsbescherming.
Anderzijds laat de formulering van het middel in de verzoekschriften vaak te wensen
over. VBV en RvV leidden een aantal keren zelf uit de vage formulering van het
verzoekschrift het middel van schending van de materiële motiveringsplicht af (bvb
W12443, W12694, RVV 734, RVV 629). Het verdient aanbeveling dat dit middel door
verzoeker of diens raadsman expliciet in het verzoekschrift wordt vermeld.
Middelen van onterechte weigering van het statuut
Wie vindt dat onterecht het statuut van vluchteling of subsidiaire bescherming niet is
toegekend, moet daarvoor een middel aanbrengen, zijnde een rechtsregel en de reden
waarom deze geschonden zou zijn.
Het rechtsmiddel werd door de RvV vaak uit algemene bewoordingen afgeleid, maar een
nauwkeurige formulering verdient de voorkeur.
Wanneer de weigering van het subsidiair statuut wordt aangevochten, dient de schending
van artikel 48/2 juncto 48/4 en eventueel 48/5 Vreemdelingenwet te worden ingeroepen.
Volgens één arrest heeft Richtlijn 2004/83 geen directe werking omdat hij is omgezet
(RVV 241), doch dit lijkt betwistbaar.
Het middel gebaseerd op artikel 48/4 Vreemdelingenwet moet voldoende uitgewerkt
worden: “Het is niet de taak van de Raad om zelf de lacunes in de bewijsvoering van de
vreemdeling op te vullen (RvSt 26 oktober 2004)” (RVV 1000). Of nog: “Verzoeker laat
na buiten bovenvermeld citaat van het Koerdisch instituut van Brussel in bijlage van het
aanvullend verzoekschrift concrete informatie te verstrekken als bewijs van de
problematische situatie in Koerdisch Iran en verklaart niet nader hoe deze situatie het
bewijs is van zijn nood aan subsidiaire bescherming in de zin van bovenvermeld artikel
48/4, §2, c.” (W12405, cfr. W12525).
Het feit dat er tevoren een niet-terugleidingsclausule (NTC) was toegekend, terwijl
daarna een weigeringsbeslissing genomen werd, kan op zich niet ingeroepen worden.
Anderzijds stelt een arrest wel dat de toekenning van een NTC een reden kan zijn om het
statuut van subsidiaire bescherming toe te kennen, omdat er anders een discriminatie
zou ontstaan met de asielzoeker die wel de omzetting van die NTC heeft aangevraagd
aan DVZ (PS001, gepubliceerd in RDE 2006 – n°140, p.575, CG 06-1820).
Internationale Verdragen
Artikel 2 en 3 EVRM kunnen niet zinvol ingeroepen worden als middel voor de subsidiaire
bescherming; enkel 48/4 Vreemdelingenwet biedt recht op toekenning van dit statuut
(W12426).
Hetzelfde geldt voor artikel 14 UVRM (RVV 372).
Artikel 33 van de Conventie van Genève betreft refoulement, en behoort niet tot de
bevoegdheid van het CGVS of van de RvV, gezien deze instanties zich beperken tot het al
dan niet toekennen van het statuut (RVV 622). 70
70 Het onderzoek van een mogelijke inbreuk op het refoulement-verbod behoort tot de bevoegdheid van DVZ.
De RvV kan dan bevoegd zijn, maar enkel in het kader van een annulatieberoep.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
77

Aanbeveling:
Hoewel het onbetwistbaar is dat verzoekschriften voor de Raad voor
Vreemdelingenbetwistingen een uiteenzetting van feiten en middelen
moeten bevatten , gaat het in tegen een goede rechtsbedeling dat een
onafhankelijke instantie als het CGVS die tot doelstelling heeft
bescherming te bieden, procedurefouten inroept zonder dat er sprake is
van enige belangenschade.
4. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen na een
technische weigering door het CGVS
Het gebeurt dat een asielaanvraag door het CGVS wordt afgewezen wegens afwezigheid
op het interview.
Er stelt zich geen probleem wanneer aangetoond kan worden dat de afwezigheid te
wijten was aan het CGVS. Zo werd een beslissing vernietigd omdat de RvV oordeelde dat
er een fout was gebeurd in de verzending van de uitnodiging. Deze was op naam van de
alias gestuurd, die enkel in de eerste asielprocedure was gebruikt (RVV 17).
Ook werd in geval van het niet opdagen ter interview al overmacht aanvaard, vanwege
een aantal opeenvolgende gebeurtenissen binnen een “catastrofale gezinssituatie” (RVV
962).
Er stelt zich wel een probleem wanneer de afwezigheid aan de asielzoeker zelf te wijten
was. In een dergelijk geval werd er geen onderzoek ten gronde gevoerd doordat de
asielzoeker niet aanwezig was op het interview voor het CGVS, en achtte de VBV zich om
die reden niet meer bevoegd om nog vaststellingen te doen: “De Commissie stelt vast
dat de Commissaris-Generaal beslist had het relaas van de verzoekende partij nader te
onderzoeken in een bijkomend gehoor. De verzoekende partij heeft echter geen gevolg
gegeven aan de uitnodiging voor dit gehoor. De verzoekende partij heeft verzuimd de
vereiste medewerking te bieden aan het onderzoek van zijn asielaanvraag. Het zou in
strijd zijn met de medewerkingsplicht van de verzoekende partij om een
onderzoeksmaatregel zoals een gehoor te bevelen aan de Commissaris-Generaal (RvSt
101.253, 29 november 2001). Bij gebrek aan bovenvermeld nader onderzoek zijn de
verklaringen van de verzoekende partij in casu geen bewijs van de aangehaalde feiten”
(W12.437, 16 maart 2007) 71 .
De redenering is dus de volgende: de verklaringen van de asielzoeker zijn onvoldoende
als bewijs van de feiten, en de feiten kunnen niet nader worden onderzocht. Die houding
is uiterst betwistbaar. Het arrest van de Raad van State waarnaar verwezen wordt,
betreft een louter annulatieberoep, en geen beroep met volle rechtsmacht, en is in deze
weinig relevant. Met name wanneer het verzoekschrift nieuwe verklaringen of nieuwe
71 In de overgangsfase achtte de VBV zich wel nog bevoegd voor het onderzoek naar de subsidiaire
bescherming: “De bepaling van artikel 57/10 van de Vreemdelingenwet van 15 december 1980 op grond
waarvan de erkenning van de hoedanigheid van vluchteling van de verzoekende partij geweigerd werd
verleende de Commissaris-generaalslechts de mogelijkheid om bij gebrek aan medewerking de erkenning van
de hoedanigheid van vluchteling te weigeren”. Maar dat gold dan enkel voor dossiers waarin het CGVS een
beslissing nam vóór 10 oktober 2006 en er dus geen onderzoek naar de subsidiaire bescherming gebeurde. In
dossiers waarbij het CGVS een beslissing nam na 10 oktober 2006 is te verwachten dat de RvV dezelfde
houding aanneemt en het dossier dus niet meer onderzoekt.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
78

elementen toevoegt, is de weigering om die verklaringen te beoordelen of zelfs de
weigering deze te onderzoeken in strijd met artikel 4.3 a) van de Richtlijn, dat stelt dat
een beoordeling van een asielverzoek rekening moet houden met “alle relevante feiten in
verband met het land van herkomst op het tijdstip waarop een beslissing inzake het
verzoek wordt genomen met inbegrip van wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen
van het land van herkomst en de wijze waarop deze worden toegepast”.
Deze rechtspraak lijkt niet systematisch gevolgd te worden. Latere rechtspraak doet weer
een beroep op de volle rechtsmacht om ook na weigering op grond van artikel 57/10
Vreemdelingenwet, nog steeds een volledige beoordeling ten gronde te kunnen doen
(RVV 994, Rusland, erkenning als vluchteling).
Aanbeveling:
Indien het CGVS een technisch weigeringsbesluit nam, moet de RvV –dat
volheid van rechtsmacht heeft- de asielaanvraag toch nog inhoudelijk
onderzoeken, zeker indien er nog nieuwe gegevens worden aangebracht
conform aan art. 39/76§1 Vreemdelingenwet.
5. Verschijning ter zitting
Wanneer iemand niet ter zitting aanwezig is, wordt het beroep automatisch verworpen
(RVV 186, RVV 185, Irak).
Als er medische redenen ingeroepen worden om het niet verschijnen te verantwoorden,
moeten deze afdoende zijn: “dat er geen gewag wordt gemaakt van een fysieke of
psychische onmogelijkheid om voor de Commissie te verschijnen; dat te dezen de ziekte
geen beletsel vormt om het beroep te behandelen (R.v. St., x, nr. X, 20 december
2002)” (W12367). In dezelfde zin: “Overwegende dat de raadsman van appellant om een
uitstel verzoekt; dat zij stelt dat appellant afwezig is omwille van ziekte en een fax neerlegt
bevattende een attest van werkonbekwaamheid; dat in het attest niet wordt vermeld dat
het verboden is de woonst te verlaten; dat er aldus geen gewag wordt gemaakt van een
fysieke of psychische onmogelijkheid om voor de Commissie te verschijnen of zich in rechte
te verdedigen; dat indien appellant niet wordt gehoord, hij dit uitsluitend aan zichzelf moet
wijten (R.v.St., X, nr. 49.364, 4 oktober 1994; R.v.St., X, nr. 114.036, 20 december 2002);
dat op het verzoek niet wordt ingegaan” (W12214).
Het automatisch overgaan tot een negatieve beslissing bij afwezigheid ter zitting lijkt in
strijd met Richtlijn 2004/83, met name wanneer op basis van de elementen in het
dossier tot een bescherming kan worden besloten.
Aanbeveling:
Net als het CGVS kan de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen niet
zomaar een technische weigering nemen louter en alleen op basis van de
afwezigheid van de asielzoeker ter zitting.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
79

6. Verzenden van het dossier
Het CGVS dient in de normale procedure binnen de acht dagen het administratief dossier
over te maken. Die termijn wordt verlengd tot 15 dagen wanneer er in het verzoekschrift
nieuwe elementen staan.
In één dossier werd door het CGVS ingeroepen dat de termijn om de nota in te dienen
verlengd was omdat de asielzoeker in beroep de toekenning van de subsidiaire bescherming
had ingeroepen: “Ter terechtzitting verklaart verweerder dat “de inroeping van de
subsidiaire bescherming een nieuw gegeven is overeenkomstig artikel 39/76 van de wet
van 15 december 1980”. De invoering van de subsidiaire beschermingsstatus als
rechtsregel in de wetgeving kan echter niet dienend door verweerder worden aangevoerd
als “nieuw gegeven” in de zin van voormeld artikel 39/76, §1. “Nieuwe gegevens” zijn
elementen die verzoekers persoonlijke verklaringen ondersteunen en betrekking moeten
hebben op feiten of situaties die van die aard zijn dat ze zijn status kunnen bepalen in
relatie met zijn land van herkomst, namelijk door de al dan niet erkenning van de status
van vluchteling of de al dan niet toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus en dit
door de bevoegde organen van de staat waar de internationale bescherming wordt
gevraagd. De loutere inroeping van de rechtsregel uit de vigerende wetgeving door een
rechtzoekende kan bijgevolg niet beschouwd worden als een “nieuw gegeven” in de zin van
voormeld artikel 39/76, §1. Aangezien uit het rechtsplegingsdossier blijkt dat het
administratief dossier en de bijgevoegde nota niet binnen de acht dagen werden bezorgd
aan de griffier (…)” (W12632).
Aanbeveling:
Het CGVS kan het inroepen van subsidiaire bescherming voor de RVV niet
inroepen als nieuw gegeven, op basis waarvan de termijn voor het
overmaken van het administratief dossier wordt verlengd.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
80

VI. Enkele cijfers 72
Aantal omzettingen van niet-terugleidingsclausules in statussen
bijkomende bescherming tussen 10 oktober 2006 en eind
december 2007
Nederlandstalig Franstalig Totaal Waarvan Irak
Tijdelijk BIVR 162 37,2 99 37,1 261 37,1 50 42,7
Definitief BIVR 68 15,6 7 2,6 75 10,7 28 23,9
Aanvraag zonder voorwerp 131 30,0 159 59,6 290 41,3 32 27,4
Weigering 38 8,7 2 0,7 40 5,7 4 3,4
Uitstel 37 8,5 0 0,0 37 5,3 3 2,6
Totaal 436 100 267 100 703 100 117 100
BIVR = bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister (witte kaart)
Zonder voorwerp = in beslissing betrokkene stond geen niet-terugleidingsclausule ingeschreven
Uitstel = geen beslissing omdat asielprocedure van betrokkene nog loopt
Vaststellingen:
• Deze tijdelijke en uitdovende maatregel had al bij al een beperkte impact: slechts
336 NTC’s over het hele land werden omgezet in statussen subsidiaire bescherming.
• Bijna de helft van de aanvragers die zich in het kader van deze procedure aanboden,
verkreeg effectief het statuut: 47,8%. De meeste statussen die werden toegekend
waren tijdelijk (1 jaar), net zoals bij de toekenning van SB via de gewone
asielprocedure.
• Het aantal dossiers waarin de omzetting geweigerd werd, was beperkt (40 stuks,
komt overeen met 5,7%).
• Opvallend is het groot aantal personen dat zich verkeerdelijk aanbood in deze
procedure, terwijl zij eigenlijk niet over een NTC beschikten: 290 dossiers, of 41,3%.
• Het verschil tussen beide landsgedeelten is opvallend en kan verklaard worden door
het verschil in nationaliteiten tussen beide taalrollen in de asielprocedure en in de
asielopvang.
• Het aantal omzettingen naar een statuut SB van Irakezen ligt een stuk boven het
gemiddelde (66,6% tegenover 47,8%), wat in de lijn van de verwachtingen ligt.
72 Bronnen: Dienst Vreemdelingenzaken en Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
81

Beslissingen in gegrondheid in 2007 door het CGVS
ALLE IRAK SOMALIE AFGHANISTAN PALESTINA CONGO DR
Erkenning als vluchteling 1841 20,6 160 26,8 11 12,0 23 7,4 3 18,8 106 11,4
Subsidiaire bescherming 280 3,1 203 34,1 37 40,2 14 4,5 5 31,3 2 0,2
Technische weigering 427 4,8 40 6,7 6 6,5 8 2,6 2 12,5 45 4,9
Dubbele weigering 6001 67,0 191 32,0 37 40,2 264 85,2 6 37,5 769 83,0
Dubbele weigering met
toepassing van art 52 VrW
Weigering vluchteling
+ Uitsluiting SB
Uitsluiting vluchteling
+ Weigering SB
Dubbele uitsluiting
Weigering inoverwegingname
aanvraag (EU onderdaan)
4 0,0
11 0,1 1 1,1 1 0,3 1 0,1
1 0,0
11 0,1 2 0,3 4 0,4
382 4,3
Totaal 8958 100 596 100 92 100 310 100 16 100 927 100
De cijfers voor de afstanden, aanvragen zonder voorwerp, intrekkingen en erkenningen door
familiehereniging worden niet vermeld.
Vaststellingen:
• De cijfers tonen aan dat op het niveau van het CGVS het aantal erkenningen als
vluchteling in 2007 meer dan 6 maal hoger lag dan het aantal statuten subsidiaire
bescherming. Dit lijkt aan te geven dat er geen verschuiving optreedt van het
vluchtelingenstatuut naar het subsidiair beschermingsstatuut.
• Het cijfer van 3,1% toekenningen subsidiaire bescherming op het totaal van de
beslissingen lijkt laag. Zeker indien men voor ogen houdt dat 72,5% van deze
statuten (203 op 280) één nationaliteit betreffen. Dit brengt het aantal toekenningen
SB voor alle andere nationaliteiten op slechts 0,9% (77 statuten SB op 8362
beslissingen), een heel laag percentage.
• Globaal bestond 23,7% van de beslissingen CGVS in 2007 uit de toekenning van een
statuut. Voor de conflictlanden Irak, Somalië en Palestina ligt dit cijfer veel hoger en
zelfs boven 50%, wat logisch lijkt. De cijfers voor Afghanistan en Congo DR springen
dan ook in het oog met slechts respectievelijk 11,9% en 11,6% statuten (vluchteling
of SB), wat verwondering wekt.
• Zoals in het rapport aangegeven, is het voor Vluchtelingenwerk aangewezen om
technische weigeringen te vermijden voor herkomstregio’s waar er duidelijk sprake is
van een gewapend conflict. In die zin zijn de percentages technische weigeringen
voor Palestina, Irak en Somalië, die een stuk boven het algemeen gemiddelde liggen,
zorgwekkend.
• Het aantal uitsluitingen van subsidiaire bescherming ligt laag, met 22 gevallen op
8958 beslissingen.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
82

Aantal toekenningen subsidiaire beschermingsstatus door CGVS en
VBV 73 in 2006 en 2007
CGVS 2006 2007
Afghanistan 0 14
DR Kongo 0 2
Eritrea 2 6
Irak 6 203
Israël 0 1
Ivoorkust 0 1
Guinee 0 2
Palestina 0 5
Rusland 0 2
Somalië 0 37
Onbekend 0 7
Totaal 8 280
VBV 2006 2007
Afghanistan 2 0
Irak 0 1
Ivoorkust 3 2
Nigeria 1 0
Rusland 1 0
Servië-Montenegro 0 2
Soedan 0 1
Somalië 1 1
Totaal 8 7
73 De cijfers van het VBV in 2007 betreffen de periode januari – mei. De RVV trad in werking op 1 juni 2007,
maar van deze rechtbank zijn geen cijfers bekend.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
83

Vaststellingen:
• De dossiers uit Eritrea betreffen allemaal dienstweigeraars of deserteurs en werden
toegekend op basis van artikel 48/4 §2b) Vreemdelingenwet.
• De twee toekenningen door het CGVS aan personen uit Rusland betreffen
Tsjetsjenen. Hen zou het CGVS per vergissing, wegens een materiële fout, de
subsidiaire beschermingsstatus hebben toegekend. 74
• Sinds december 2007 kent het CGVS geen nieuwe statutaire beschermingsstatuten
meer toe aan personen afkomstig uit Ivoorkust. Het statuut van personen die reeds
het statutaire beschermingsstatuut hadden verkregen, wordt verlengd. 75
• Een conflictgebied als Sri Lanka is niet terug te vinden in de cijfers van het CGVS. De
reden hiervoor is dat het CGVS van oordeel is dat asielzoekers afkomstig uit Sri Lanka
in de eerste plaats in aanmerking komen voor het statuut van vluchteling.
74 Zie gesprek van Vluchtelingenwerk Vlaanderen met de Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de
staatlozen op 5 december 2007. Personen afkomstig uit Tsjetsjenië komen volgens het CGVS in de eerste
plaats in aanmerking voor het vluchtelingenstatuut.
75 Zie gesprek van Vluchtelingenwerk Vlaanderen met de Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de
staatlozen op 13 december 2007. De juridische oorzaak van het verschil in appreciatie tussen de verlenging en
de toekenning van het statuut aan asielzoekers afkomstig uit Ivoorkust is terug te vinden in artikel 55/5
Vreemdelingenwet. Dit artikel bepaalt dat het statuut kan worden opgeheven indien de omstandigheden op
grond waarvan de status werd verleend niet langer bestaan of erg zijn gewijzigd, op voorwaarde dat de
verandering een voldoende ingrijpend en niet-voorbijgaand karakter heeft. Deze laatste voorwaarde geldt niet
bij het toekennen van het statuut.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
84

DVZ : Aantal niet in overwegingnames (13quaters) per
nationaliteit in vgl met aantal meervoudige aanvragen in 2007
Land
Aantal meervoudige
aanvragen
Aantal 13 quater %
Afghanistan 260 58 22,3
Albanië 38 7 18,4
Algerije 32 10 31,3
Angola 21 9 42,9
Bangladesh 15 6 40,0
Benin(Volksrepubliek) 2 1 50,0
Bhutan 6 1 16,7
Bulgarije 29 10 34,5
Burkina Faso 2 1 50,0
Burundi 3 2 66,7
Canada 1 0 0,0
China /Volksrep./ 35 18 51,4
Colombië 1 0 0,0
Congo (Dem. Rep.) 46 13 28,3
Djibouti 3 4 ??
Egypte 9 4 44,4
Erithrea 4 0 0,0
Ethiopië 12 7 58,3
Ghana 2 0 0,0
Guinea 114 24 21,1
Hongarije ( Rep. ) 9 1 11,1
India 10 6 60,0
Indonesië 1 0 0,0
Irak 165 45 27,3
Iran 269 106 39,4
Israël 6 6 100,0
Ivoorkust 44 2 4,5
Jemen(Dem.Volksrep.) 2 1 50,0
Joegoslavië 451 66 14,6
Kameroen 24 9 37,5
Kenia 2 0 0,0
Koeweit/Vorstendom/ 0 1 ??
Libanon 31 23 74,2
Liberia 3 4 ??
Libië 7 5 71,4
Mali 3 2 66,7
Marokko 1 0 0,0
Mauritanië 6 0 0,0
Myanmar (Unie van) 3 1 33,3
Nepal 6 2 33,3
Niger 5 2 40,0
Nigeria(Bondsrepubl.) 10 4 40,0
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
85

Noord-Korea 1 0 0,0
Oeganda 1 0 0,0
Pakistan 56 30 53,6
Palestinië (grondgebied) 0 2 ??
Peru 2 0 0,0
Polen ( Rep. ) 3 1 33,3
Roemenië 10 4 40,0
Rwanda /Rep./ 24 3 12,5
Senegal 1 1 100,0
Sierra Leone 17 9 52,9
Soedan 28 5 17,9
Somalië(Rep.) 84 21 25,0
Sri Lanka 30 4 13,3
Syrië(Syrisch-Arabische Rep.) 48 16 33,3
Tanzania /Verenigde Rep./ 1 1 100,0
Togo 12 0 0,0
Tsjecho-Slowakije 179 4 2,2
Tunesië 1 1 100,0
Turkije 50 11 22,0
Unie d. Socialist. Sovjetrep. (1) 527 149 28,3
Staatloos 5 0 0,0
Onbepaald 27 0 0,0
totaal 2800 723 25,8
Opmerkingen:
• De percentages in deze tabel zijn bij benadering, omdat beide voorgaande kolommen
eigenlijk niet volledig tegenover elkaar mogen worden afgezet. Beslissingen 13quater
2007 kunnen immers ook aanvragen 2006 betreffen, en aanvragen 2007 kunnen in 2008
beslist raken. Gezien de korte termijn tussen meervoudige aanvraag en beslissing (een
kwestie van dagen) is deze foutenmarge echter beperkt.
• Percentages in vet = minder 13quater dan algemeen gemiddelde
• De tabel met de meervoudige aanvragen per nationaliteit die DVZ hanteert, vermeldt
nog deze voorbijgestreefde nationaliteitenlijst met niet langer bestaande landen.
• Congo DR = Congo DR, Belgisch Kongo, Zaïre (Republiek)
Tsjecho-Slowakijke = Tsjechië, Slovakije
Unie d. Socialist. Sovjetrep. = Armenië, Azerbeidjan, Estland, Georgië, Kazakstan,
Kirgizistan, Letland, Litouwen, Moldavië, Mongolië, Oekraïne, Oezbekistan, Rusland,
Tajikistan, Turkmenistan, Wit-Rusland
Vaststellingen
• Globaal genomen worden bijna driekwart van de personen die een tweede,
derde,... asielaanvraag doen, opnieuw tot de procedure (ten gronde) toegelaten.
• Meer dan de helft van de meervoudige aanvragen wordt ingediend door 4
(groepen van nationaliteiten) : USSR 527, Joegoslavië 451, Iran 269, Afghanistan
260, samen goed voor 1507 meervoudige aanvragen. Dit zet zich ook door in het
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
86

aantal beslissingen 13 quater : USSR 149, Iran 106, Joegoslavië 66, Afghanistan
58, samen goed voor 379 beslissingen 13quater.
• Onder de nationaliteiten aan wie minder beslissingen 13quater dan gemiddeld
worden uitgereikt, vallen op Ivoorkust (2 13quaters op 44 aanvragen), Togo (0 op
12), Joegoslavië, Rwanda en Sri Lanka.
• Onder de nationaliteiten aan wie meer beslissingen 13quater dan gemiddeld
worden uitgereikt vallen op Libanon, Pakistan, China en Sierra Leone.
• Het percentage beslissingen 13quater voor Afghanistan ligt lager dan algemeen
wordt aangenomen en zit met 22,3% onder het gemiddelde. Irak zit dan weer
kort boven het gemiddelde en Somalië op het gemiddelde, wat in beide gevallen
eerder zorgwekkend kan genoemd worden.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Eén jaar subsidiaire bescherming in België
87