Programmaboek Hans van Manen gala - Het Nationale Ballet

4
hans van manen – meesterchoreograaf
Hoewel Hans van Manen (11 juli 1932, Nieuwer Amstel) al zo’n vijftig jaar geleden het dansersvak
voor dat van choreograaf verruilde, is hij tot op de dag van vandaag een danser gebleven.
In de studio doet hij nog altijd alle passen voor; vanaf een stoel choreograferen is er niet bij.
Van Manen wilde altijd al danser worden. Als
zevenjarig jongetje danste hij praktisch elke
zondagmiddag tussen de schuifdeuren, op de
radioconcerten vanuit het Concertgebouw.
Maar hoe je danser werd of waar, daar had hij
geen flauw benul van: het circus leek hem nog
wel de meest aangewezen plek.
In 1946 komt de fascinerende wereld van het
ballet een stap dichterbij, wanneer de jonge
Van Manen als krullenjongen in de leer gaat
bij grimeur en toneelkapper Herman Michels.
Zijn eerste balletlessen krijgt Van Manen van
Sonia Gaskell, die hem in 1951 opneemt in
haar groep Ballet Recital. Vervolgens danst
Van Manen bij het Ballet van de Nederlandse
Opera en Les Ballets de Paris van Roland Petit.
In 1957 debuteert hij als choreograaf met
Feestgericht, dat wordt bekroond met de
Staatsprijs voor Choreografie.
Vanaf 1961 werkt Van Manen afwisselend bij
de twee belangrijkste dansgezelschappen van
Nederland. Van 1961 tot 1970 is hij medeartistiek-directeur
van het Nederlands Dans
Theater en daarna, van 1973 tot 1987, huischoreograaf
van Het Nationale Ballet. Van
1988 tot 2003 werkt hij, in dezelfde functie,
wederom bij het Nederlands Dans Theater.
Sinds januari 2005 is hij opnieuw vaste choreograaf
van Het Nationale Ballet.
Als een van de eerste Nederlandse choreografen
heeft Van Manen in zijn werk een synthese
tot stand gebracht tussen de academische ballettechniek
en moderne dans- en bewegingstechnieken.
En mede door zijn vele tv-optredens
in de jaren zestig heeft hij het ‘moderne
ballet’ bij een groot publiek populair weten te
maken. In zijn werk streeft Van Manen naar
zo min mogelijk ‘ballast’: hij wil zo essentieel,
zo controleerbaar mogelijk zijn. Vandaar dat
de structuur van zijn bewegingscomposities
altijd helder is. Om die spreekwoordelijke hel-
derheid en de geraffineerde, schijnbare eenvoud
van zijn balletten heeft hij de bijnaam ‘de
Mondriaan van de dans’ gekregen .
Inmiddels heeft Van Manen ruim 125 balletten
gecreëerd, waarvan er 47 op het repertoire
van Het Nationale Ballet staan. Zijn werk
wordt uitgevoerd door meer dan 50 buitenlandse
balletgezelschappen. Tot de internationale
sterren die zijn balletten vertolkten, behoren
Anthony Dowell, Marcia Haydée, Natalia
Makarova, Rudolf Nureyev en Uliana Lopatkina.
Voor zijn choreografieën ontving Van Manen
tal van belangrijke onderscheidingen, waaronder
de Sonia Gaskell-prijs, de Choreografieprijs
van de Vereniging van Schouwburg- en
Concertgebouwdirecties, de Deutsche Tanzpreis,
de Gino Taniprijs en de Musikpreis der
Stadt Duisburg. In 1992 werd hij benoemd tot
officier in de Orde van Oranje Nassau. In
2000 ontving hij, vanwege zijn bijzondere verdiensten
voor de Nederlandse dans, de Erasmusprijs
en in 2005 werd hij in het Moskouse
Bolsjoi Theater geëerd met de Benois de la
Danse Life Time Achievement Award.
In 2007 – het jaar waarin hij 75 werd – eerde
Het Nationale Ballet hem en zijn werk met een
omvangrijk Hans van Manen Festival. Bij die
gelegenheid werd Van Manen in aanwezigheid
van koningin Beatrix bevorderd tot Commandeur
in de Orde van de Nederlandse Leeuw,
een koninklijke onderscheiding voor ‘verdiensten
van exceptionele aard’.
De artistieke nalatenschap van Van Manen is
ondergebracht in de, in september 2003 opgerichte
Stichting Hans van Manen. De stichting
houdt zich bezig met het conserveren van Van
Manens werk, opdat zijn balletten ook na zijn
dood zo authentiek mogelijk zullen worden
uitgevoerd.
hans van manen en rachel beaujean
5