Antje van de Koppel - Schatten van Brabant

Razzia’s
In september 1944 horen de onderduikers dat volgens radioberichten de geallieerden Brabant
zijn binnengevallen. Breda zou al bevrijd zijn. Op Dolle Dinsdag (5 september) raken veel
Duitsers en NSB’ers in paniek en vluchten weg. Tante Ant heeft nog een vlag op zolder
liggen, die aan een polderstok wordt bevestigd en zo wappert de driekleur fier en vrolijk in
Babyloniënbroek.
Maar de hoop dat de bevrijding aanstaande zou zijn wordt een desillusie. Ondertussen komen
de gevaren steeds dichterbij. Landwachters zoeken al fietsend met een geweer op de rug naar
onderduikers. Als Kees de Lang een keer twee in uniform gestoken landwachters ziet
aankomen, komt opeens een man zijn huis uitrennen en schreeuwt hem toe: ‘Naar binnen jij!’,
waarop hij naar binnen wordt getrokken en in een donkere kast belandt, die al een
onderduiker verbergt. Duitsers overvallen het dorp en houden razzia’s, op zoek naar
onderduikers die zich verborgen hebben in huizen, schuurtjes of in het veld. Er worden tijdens
die razzia’s verscheidene mensen opgepakt, zowel uit Babyloniënbroek als het nabij gelegen
dorp Meeuwen.
Frontgebied
Vanaf november 1944 worden de dorpen langs de Bergsche Maas frontgebied. De geallieerde
troepen zijn tot stilstand gekomen voor de Bergsche Maas. De voortdurende beschietingen
maken het leven ondraaglijk. Onder de bevolking vallen slachtoffers en men is gedwongen
om weg te trekken. De dorpen langs de Bergsche Maas worden ontruimd en tot ‘Sperrgebiet’
verklaard. Het Land van Heusden en Altena stroomt vol met Duitse militairen. De
onderduikers hebben in de akker achter het huis van Antje eenmansputjes gegraven om wat
beschutting te hebben tegen de granaatscherven.
Vlak voor Kerst 1944 is het aantal Duitsers uitgegroeid tot 16.000. Het doel van deze
troepenconcentratie is een grootscheepse aanval onder de code Fall Braun, om de haven van
Antwerpen te heroveren op de geallieerden. Door het mislukken van de eerste fase van het
Ardennenoffensief gaat deze aanval niet door, maar wel eist het geallieerde opperbevel de
inname van het Duitse bruggenhoofd bij het Kapelsche Veer. Er vindt een zware strijd plaats,
die gepaard gaat met het verlies van honderden mensenlevens. In de kerstnacht van 1944 en
daarna volgen urenlange beschietingen waardoor de omliggende dorpen het zwaar te verduren
krijgen.
Evacuatie
In de meeste Broekse huizen zitten Duitsers ingekwartierd of vinden évacué’s onderdak. Bij
Antje strijkt een daglonersgezin uit Zeeland neer met twaalf kinderen. Het broodmagere
Zeeuwse vrouwtje helpt mee in het huishouden en snijdt broden voor haar kroost. De
onderduikers die bij Antje verblijven zorgen voor eten en drinken en proberen hier en daar
wat kleertjes en dekens te bemachtigen. Het gezin vertrekt al weer snel en ook de Broekse
bevolking moet evacueren. De meesten trekken met hun spulletjes op een kar of wagen naar
familie woonachtig in de dorpen in het noorden van het Land van Heusden en Altena, in
Holland of elders. Ook onderduiker Will Berg verlaat Babyloniënbroek en verblijft enige tijd
in Gorinchem. Deze kunstenaar heeft tekeningen nagelaten die herinneren aan zijn
onderduikperiode in Babyloniënbroek: een tekening van het dorp en één van Antje van de
Koppel.
Besluit
Antje van de Koppel was een eenvoudige dappere vrouw, die haar leven op het spel zette voor
de vrijheid en het leven van anderen. Een joods gezegde luidt: ‘Wie het leven redt van een