Wetenschappelijke ondersteuning bij de implementatie van een ...

18 Eindrapport implementatie gezinsdiagnostiek CIG
In alle CIG leeft duidelijk de visie dat de uitbouw van een module gezinsdiagnostiek niet los kan
staan van de huidige werking: het mag geen alleenstaand gegeven worden. In die zin wordt de
module gezinsdiagnostiek in de eerste plaats gezien als een aanvullende module, die naast de
bestaande modules kan aangeboden worden en die ook niet noodzakelijk door alle gezinnen
doorlopen moet worden. Gezinsdiagnostiek mag niet de hoofdopdracht worden van de CIG.
“Ik hoop ook dat het niet de hoofdopdracht van een CIG zal worden. Ik vind ons ander werk
heel zinvol. Het mag een module zijn naast de andere modules. Anders verandert op slag je
hele werking. Dan worden we een diagnostisch centrum voor gezinnen. We hebben een heel
specifieke werking die nog niet elders te vinden is en die moeten we wel behouden.”
De ontwikkeling van een theoretisch model
Diagnostiek bestaat uit verschillende deelcomponenten (Celestin-Westreich & Celestin, 2010): naast
een inhoudelijk kader (theoretisch model op basis waarvan deskundige oordelen kunnen gevormd
worden) (1) is er ook nood aan een explicitering van het proces dat gevolgd wordt (2), een
methodologische uitwerking (3) en diagnostische vaardigheden (4). Bij de ontwikkeling van een
theoretisch voorstel voor de module gezinsdiagnostiek moest een invulling gezocht worden voor de
eerste drie deelcomponenten. De bestaande conceptnota en de bezorgdheden die in de eerdere
bevraging door de CIG-medewerkers geformuleerd werden, waren hierbij steeds een leidraad. De
uitbouw van de vierde deelcomponent werd pas in de implementatiefase opgenomen (ontwikkelen
van een vormingsmodule). De uitwerking van de verschillende deelcomponenten werd uitgebreid
beschreven in een inhoudelijk en organisatorisch draaiboek.
Deelcomponent 1: een procesmodel. Dat er uitgegaan zou worden van een handelingsgerichte
procesmatige aanpak stond reeds van bij aanvang vast (zie hoger: uitgangspunten). Om dit
procesmodel te operationaliseren werd gekozen voor de diagnostische cyclus zoals beschreven door
De Bruyn et al. (2003). Niet alleen is dit het meest actuele en toegepaste diagnostisch model
(Vanderplasschen en Schittekatte, 2008), het is ook een zeer transparant model, omdat het per stap
aangeeft welke redeneringen door de diagnosticus geëxpliciteerd moeten worden. De Bruyn en
collega’s (2003) beschrijven vier mogelijk te doorlopen diagnostische analyses: de klachtenanalyse,
de probleemanalyse, de verklaringsanalyse en de indicatieanalyse.
Deelcomponent 2: een inhoudelijk model. Daar het om gezinsdiagnostiek gaat, werd aanvullend bij
het kader voor diagnostisch handelen een model gezocht waarbij het gezinsopvoeden in kaart wordt
gebracht. Het model van Hellinckx (1996; zoals beschreven in Hellinckx, Grietens & Geeraert, 2002)
rond gezinsopvoeden werd hiervoor als geschikt bevonden, daar het ‘opvoeden’, met de
pedagogische vraag en het pedagogisch aanbod, in het model centraal staat. Het model is bovendien
geïnspireerd door de ecologische theorievorming (zie bvb. Belsky, 1984; Bronfenbrenner & Evans,
2000), waardoor ook andere belangrijke domeinen, die in verband staan met het opvoedingsproces,
in beeld komen. Het centraal stellen van opvoeding sluit goed aan bij de uitgangspunten van de CIG,
waarbij gesteld wordt dat bij elke begeleiding/behandeling er minstens sprake moet zijn van
opvoedingsproblemen.
Deelcomponent 3: methodologische uitwerking. De methodologische uitwerking betreft de keuze
voor diagnostische instrumenten en methoden die in het geheel konden worden ingepast. Bij de