Wetenschappelijke ondersteuning bij de implementatie van een ...

12 Eindrapport implementatie gezinsdiagnostiek CIG
De basisdoelstelling van deze ‘Tehuizen voor moeders’ was hulp bieden aan zwangere vrouwen en
alleenstaande moeders in probleemsituaties, zodat een zo optimaal mogelijk leefklimaat voor hun
kind(eren) kon gecreëerd of gehandhaafd worden. Anders dan bijvoorbeeld in de
vrouwenopvangcentra en de vluchthuizen, waar de positie van de vrouw zelf een centrale plaats
inneemt, stonden in de ‘Tehuizen voor moeders’ van begin af aan zowel de begeleiding van de
vrouw als (toekomstige) moeder, als het perspectief van het (ongeboren) kind centraal. Toen in 1997
de Centra Integrale Gezinszorg een erkenning kregen, werd deze missie nog verder gespecifieerd: de
CIG stellen zich de doelstelling de begeleiding te richten op de zorg voor de ouders in functie van de
zorg voor de komende generatie. Dit impliceert dat de focus niet uitsluitend gericht is op moeders,
maar dat ook vaders bij de begeleiding betrokken kunnen worden of zelfs mee opgenomen worden.
Een nieuw accent
Doordat de CIG intergenerationele zorg aan gezinnen centraal stellen in hun werking, nemen ze ook
een unieke positie in in het hulpverleningslandschap: de CIG werken meer dan om het even welke
hulpverleningsorganisatie met het gezinssysteem als ‘cliënt’. Deze zorg is evenwel niet voor de hand
liggend: gezinnen die in begeleiding zijn in de CIG hebben meestal af te rekenen met problemen op
veel verschillende levensgebieden, waarbij de problemen elkaar kunnen versterken (Van der Steege,
2010). Ondersteuning is daarom doorgaans nodig voor meerdere gezinstaken zoals bvb. de
opvoeding van de kinderen, het individuele welzijn van de gezinsleden, het vormgeven van de
partnerrelatie, het verwerven en onderhouden van een maatschappelijke positie, financiële zaken
en het voeren van de huishouding. De CIG beogen daarom integrale zorg aan te bieden op deze
verschillende domeinen. Deze zorg kan vorm krijgen in verschillende modules IJH: naast een
‘crisismodule’, wordt het aanbod opgesplitst in een module ‘begeleiding’ of ‘behandeling’. Gezinnen
kunnen, indien nodig, naadloos overschakelen van de ene module naar de andere.
De CIG nemen niet alleen een unieke plaats in in het hulpverleningslandschap in het algemeen. Ook
specifiek binnen de IJH zijn ze als organisatie in zekere zin bijzonder: immers, niet de volledige
doelgroep van een CIG kan onder IJH onder gebracht worden, aangezien er ook regelmatig
begeleiding geboden wordt aan zwangere meerderjarige moeders. Noch de meerderjarige moeder
noch het ongeboren kind is in dit geval cliënt binnen Integrale Jeugdhulp op het ogenblik dat de
hulpverlening van start gaat. Dit impliceert dat een deel van de begeleidingen minstens tijdelijk niet
onder de wetgeving van IJH valt, wat uiteraard ook (praktische) implicaties heeft voor de organisatie
als geheel.
Het is mede vanuit deze bijzondere positie van de CIG dat het kabinet voor Welzijn, Volksgezondheid
en Gezin in december 2006 de opdracht gaf een conceptnota ‘gezinsdiagnostiek’ uit te werken. Vijf
van de zes CIG stapten mee in het project. Het was de bedoeling om, naast de bestaande modules,
op termijn een bijkomende (type)module gezinsdiagnostiek te ontwikkelen en te implementeren in
de verschillende CIG. Deze module zou de centra de mogelijkheid moeten bieden om diagnostiek
met betrekking tot het gezinsfunctioneren aan te leveren. Op 24 april 2007 werd een eerste versie
van de conceptnota aan het kabinet overhandigd (Centra Integrale Gezinszorg, 2007). Enkele
maanden later werden twee halftijds CIG-medewerkers vrijgesteld om de module inhoudelijk vorm
te geven. Aansluitend hierbij kreeg de vakgroep Orthopedagogiek van de Universiteit Gent – in
samenwerking met het Testpracticum van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen