Polderdistrict Hattem 1800-1984 - Coda

INLEIDING
Geschiedenis van het polderdistrict
De Polder Hattem ontstond in 1340 toen hertog Reinald II van Gelre een dijkbrief verleende. Het
werkgebied besloeg delen van de huidige gemeenten Hattem en Oldebroek en omvatte de dijk tussen
Hattem en het Overijsselse Zalk en het daarachter gelegen Hattemerbroek. Eeuwenlang was de
polder organisatorisch nauw verbonden met het stadsbestuur van Hattem. In 1838 werd in Gelderland
echter het Reglement op het beheer der rivierpolders ingevoerd. Daarmee werd de bestuurlijke band
tussen polder en stad geleidelijk aan verbroken. Het werkgebied werd in de jaren ’70 van de twintigste
eeuw uitgebreid met delen van de eerder genoemde gemeenten en de gemeente Heerde. In het
kader van bestuurlijke reorganisatie en schaalvergroting fuseerde het polderdistrict in 1984 met de
Polderdistricten Veluwe en Brummen-Voorst tot het Waterschap Oost-Veluwe.
Taken
De belangrijkste taken waren eeuwenlang de zorg voor en beheer van de waterkeringen en de
waterlossing. Daarnaast was het polderdistrict verantwoordelijk voor wegen en oeververbindingen. In
de twintigste eeuw en dan met name na de Tweede Wereldoorlog kwam daar de zorg voor
milieuhygiëne (o.a. toezicht op de lozing van afvalwater) bij. Bovendien was het uitzetten en innen van
belastingen (o.a. polderlasten) ten behoeve van de bekostiging van bovengenoemde taken belangrijk.
Organisatie van het polderdistrict
Tussen 1838 en 1984 was de interne organisatie als volgt. Het dagelijks bestuur werd gevormd door
de Dijkstoel, het college van Dijkgraaf en Heemraden. Deze werden door de Kroon benoemd. De
Dijkstoel werd ondersteund door een secretaris die op zijn beurt de ambtelijke organisatie aanstuurde.
Daarnaast hadden de grondeigenaren, de geërfden, in het gebied invloed op het bestuur van het
polderdistrict. Uit hun midden kozen zij hoofdgeërfden die samen met de Dijkstoel het algemeen
bestuur, het Gecombineerd College, vormden.
Relaties met andere organen
Tot 1838 is het polderbestuur in organisatorische, maar zeker ook in personele zin, nauw verbonden
geweest met het bestuur van de stad Hattem. Verder waren er wat betreft reglementering banden met
de provincie Gelderland. Tot slot was er in de aanloop naar de fusie in 1984 sprake van een hechte
samenwerking met de Polderdistricten Veluwe en Brummen-Voorst. Door de fusie ontstond een polder
van totaal 58.000 hectare.
Het archief is niet compleet. Stukken uit de periode vóór 1800/1838 zijn onderdeel van de bestuurlijke
archieven van de stad en de gemeente Hattem. Indien bewaard gebleven zal de dijkbrief uit 1340 zich
bevinden in het Hertogelijk Archief dat berust in het Gelders Archief te Arnhem.
Verantwoording van de inventarisatie
Om het archief van het Polderdistrict Hattem (1800-1984) in goede, geordende en toegankelijke staat
te krijgen, diende het archief geselecteerd en geïnventariseerd te worden.
De selectie van het archiefbestand is voor de periode 1851-1935 uitgevoerd op basis van de
vernietigingslijst van 1984. Voor het archiefbestand van na 1935 geldt de Lijst van voor
vernietiging/bewaring in aanmerking komende archiefbescheiden van waterschappen van na 1935
(goedgekeurd bij ministeriële beschikking van 18 januari 1993, afgekondigd op 8 april 1993,
Staatscourant nummer 69). De selectie is uitgevoerd op meso- oftewel tabniveau, waarbij op
tabniveau is beoordeeld of stukken in aanmerking kwamen voor bewaring dan wel vernietiging.
Sommige stukken die op basis van de selectielijst in aanmerking zouden komen voor vernietiging, zijn
uit historisch oogpunt toch opgenomen in de inventaris omdat deze archiefbescheiden belangrijke
en/of interessante informatie bevatten voor het polderdistrict Hattem.
Na de selectie bleef 15 m 1 over aan stukken die voor bewaring in aanmerking kwamen. Deze stukken
zijn, conform de richtlijnen van het LOPAI, ontdaan van plastic en ijzeren hechtmechanieken en
omgepakt in zuurvrije enveloppen/ omslagen en archiefdozen. Het archief is raadpleegbaar in de
studiezaal van CODA in Apeldoorn. De dossiers zijn beschreven in onderliggende klassieke
5