Pensioencontact nr. 61 (september 2012) - www.PDNpensioen.nl.

Voorwoord
De situatie bij pensioenfondsen blijft
onveranderd spannend. In het
openingsverhaal van deze uitgave van
Pensioencontact daarom een overzicht
van de actuele situatie bij Pensioenfonds
DSM Nederland (PDN). Daaruit blijkt dat
de noodzaak tot ’korten’ steeds
waarschijnlijker wordt, tenzij de financiële
situatie op korte termijn sterk verbetert.
In deze Pensioencontact ook informatie
over het oordeel dat het College van
Belanghebbenden heeft gegeven over het
beleid van het bestuur van PDN.
Verder vertelt een groep oud­werknemers
van DSM Gist erover dat ze veel vrije tijd
steken in hun speurtocht naar de
geschiedenis van Gist­brocades.
Dat Pensioencontact er ook is voor
slechtzienden en blinden, daarover is te
lezen in een interview met Henk Luit die al
jarenlang de luisterversie van
Pensioencontact beluistert.
De conservator van DSM, Catharien
Romijn, heeft voor dit najaar weer een
kunstveiling georganiseerd voor (oud)
medewerkers van DSM. In deze
Pensioencontact legt ze uit hoe u daaraan
kunt deelnemen.
Kortom, het is weer de moeite waard om
de tijd te nemen voor het blad van de
gepensioneerden van DSM. Wij wensen u
daarbij veel leesplezier.
Jos L. Schneiders
Voorzitter Pensioenfonds DSM Nederland
pensioencontact
Pensioencontact is een uitgave van Pensioenfonds DSM Nederland
financiële crisis heeft
gevolgen voor pensioenen
in juni 2012 ontvingen alle deelnemers en pensioengerechtigden van pdn het
Jaarbericht 2011. hierin keken Jos schneiders en ton de boer, de voorzitter en
plaatsvervangend voorzitter van pdn, terug op 2011. maar ze wierpen ook al een
blik op 2012. dat jaar ligt inmiddels al voor driekwart achter ons. een goed
moment om eens te kijken hoe de stand van zaken is.
Schneiders en De Boer vroegen zich in het Jaarbericht 2011 af of het herstel in 2012
voldoende zou zijn. Bij onvoldoende herstel van de financiële markten en/of bij het verder
zakken van de rente, zou er gekort gaan worden op de pensioenen en de pensioenopbouw,
was op dat moment hun inschatting. Zij achtten bovendien het risico reëel aanwezig dat de
komende jaren geen toeslagen verleend zouden kunnen worden.
hoe is op dit moment de stand van ZaKen?
De dekkingsgraad bedroeg aan het einde van vorig jaar 101%. Eind juni was deze gezakt naar
98%. Het pensioenvermogen steeg in het tweede kwartaal weliswaar met 33 miljoen euro naar
5.401 miljoen euro. De pensioenverplichtingen stegen echter nog meer, namelijk met 225
miljoen euro. Die stijging werd voornamelijk veroorzaakt door de daling van de rente die
pensioenfondsen moeten gebruiken om de pensioenverplichtingen te berekenen.
De dekkingsgraad van PDN (de verhouding tussen de verplichtingen en het aanwezige
vermogen) is minder dan 100%. Dat betekent dat de verplichtingen van PDN hoger zijn dan
September 2012 | No. 61

het volgens berekening aan te houden vermogen, om aan de
verplichtingen in de toekomst te kunnen voldoen.
Korten
De dekkingsgraad van PDN ligt sinds september 2011 onder het
wettelijk minimaal vereiste niveau. Dat betekent dat er een
dekkingstekort is. PDN heeft daarom een herstelplan opgesteld
waaruit duidelijk wordt hoe het fonds weer financieel gezond
denkt te worden. De Nederlandsche Bank heeft dat plan goedgekeurd.
Bij een dekkingstekort kan een onderdeel van dat plan
zijn dat de pensioenen worden verminderd. Men noemt dat
’korten’ of ’afstempelen’. Volgens de wetgeving moet de
dekkingsgraad eind 2013 minstens 105% bedragen. Is de
dekkingsgraad lager dan 105% dan zal het fonds kortingen moeten
aankondigen en doorvoeren op de ingegane pensioenen en de
opgebouwde pensioenaanspraken. Bij een dekkingsgraad van 98%
kunnen de vooruit zichten dus niet anders dan somber worden
genoemd. De kans dat PDN moet korten is dan ook waarschijnlijk en
zal enkel veranderen indien de financiële positie van het fonds op
korte termijn sterk verbetert. Dit is in sterke mate afhankelijk van de
aan te houden rekenrente en het rendement uit beleggingen. De
vooruitzichten hiervoor zijn zeker niet rooskleurig te noemen.
wanneer besluit pdn om te gaan Korten?
Als de crisis aanhoudt, zal de financiële positie van PDN op
korte termijn niet verbeteren. Aan het einde van het jaar maakt
PDN de balans op. Dan moet wellicht het besluit worden
genomen om te gaan korten. Vóór april 2013 worden de
betrokkenen hierover ingelicht. Het echte korten vindt dan
uiterlijk 31 december 2013 plaats.
toeslagverlening (indexatie)
Voor de toeslagverlening is het beeld niet gunstiger. Een groot
aantal pensioenfondsen kan er al een tijdje niet voor zorgen dat de
pensioenen steeds door indexatie volledig hun koopkracht
behouden. Dat lukte bij PDN ook niet. PDN besloot om begin 2012
vanwege de (te lage) dekkingsgraad per 1 januari 2012 geen
toeslagen (indexatie) te verlenen op pensioenaanspraken van
actieve deelnemers (werknemers van DSM), gewezen deelnemers
(slapers) en pensioengerechtigden. PDN hanteert de door de
sociale partners geaccordeerde regel, dat geen toeslagen worden
verleend zolang de dekkingsgraad lager is dan 110%.
Dekkingsgraad
120%
110%
105%
Volledige toeslagverlening
Toeslagverlening gedeeltelijk mogelijk
Geen toeslagverlening
Geen toeslagverlening en mogelijk korten van ingegane
pensioenen en opgebouwde pensioenrechten
Geen toeslagverlening en korten van ingegane
pensioenen en opgebouwde pensioenrechten
(korte termijn)
Herstelplan
in opdracht van
De Nederlandsche Bank
verwachting
De dekkingsgraad herstelt niet in het vereiste tempo. Als tot 31
december 2012 niet alsnog een sterk en snel herstel optreedt, dan
zal PDN maatregelen moeten aankondigen, waaronder het verlagen
van pensioenuitkeringen en opgebouwde pensioenaanspraken.
Een belangrijke factor in de komende maanden is de ontwikkeling
van de rente die de fondsen moeten hanteren bij het berekenen van
hun verplichtingen.
pensioenfondsen en de lage rente
Pensioenfondsen hebben last van de lage rente, omdat zij hun
verplichtingen (de pensioenen die zij nu en in de toekomst
moeten uitkeren) moeten waarderen tegen de actuele rente. Hoe
lager de rente is, hoe hoger de verplichtingen. Dat klinkt
ingewikkeld, maar is gemakkelijk uit te leggen met een voorbeeld.
Stel dat u volgend jaar iemand € 110 moet betalen. Als de rente
10% zou zijn, hoeft u dit jaar maar € 100 op de bank te hebben
staan om volgend jaar € 110 te kunnen betalen. Als de rente
echter maar 2% zou zijn, zou u dit jaar ongeveer € 108 op de
bank moeten hebben staan om volgend jaar € 110 te kunnen
betalen. Dat is dus € 8 meer. Zo zie je dat het voor de
verplichtingen van een pensioenfonds erg veel uitmaakt of er een
hoge of een lage rente is. Zeker als je bedenkt dat een
pensioenfonds de verplichting heeft om over wel 50 of 60 jaar
nog pensioenen uit te betalen.
De rente is op dit moment erg laag. Dat betekent dat het bedrag
aan verplichtingen van een pensioenfonds enorm is toegenomen.
Sinds eind 2011 is de rekenrente van PDN gedaald met
ongeveer 0,5%. De verplichtingen stegen daardoor met
ongeveer 7,5%. Aangezien de beleggingen (inclusief de renteafdekking)
als gevolg van een gedaalde rente ook met ongeveer
5% zijn gestegen, was het netto effect op de dekkingsgraad nog
ongeveer ­2,5%.
2 pensioencontact

gesproken versie pensioencontact
gratis beschikbaar
In 1972 heeft Henk Luit (77) uit Brunssum voor het laatst een boek
gelezen. Het was een grootletterboek. Henk Luit was toen slechtziend.
Inmiddels is hij blind vanwege een erfelijke oogziekte die zijn
netvlies heeft aangetast. Toch mist hij als gepensioneerde van PDN
geen enkel artikel uit Pensioencontact. Hij maakt namelijk gebruik
van de gesproken versie van Pensioencontact. Dit hulpmiddel stelt
PDN gratis ter beschikking aan blinden en slechtzienden die een
pensioen van PDN ontvangen.
”Ik was degene die het pensioenfonds er jaren geleden op wees dat
blinden en slechtzienden niet uit de voeten kunnen met de papieren
uitgave van Pensioencontact,” zegt hij trots. ”PDN heeft toen
gekozen voor het bestaande Daisy­systeem. Via een CD­schijfje
waarop de tekst van Pensioencontact is ingesproken, kun je de
inhoud van Pensioencontact beluisteren. Je kunt elk artikel
afzonderlijk beluisteren en ook zo vaak als je maar wilt.”
Luit wijst erop dat je voor het afluisteren, een apparaat nodig hebt.
”Die Daisy­speler kun je via je ziekenfonds aanvragen. Slechtzienden
en blinden krijgen dat apparaat gratis in bruikleen. Je hebt alleen
een verklaring van je huisarts of oogarts nodig waarin staat dat je
slechtziend of blind bent. Je kunt de Daisy­speler ook gebruiken
voor het lezen van boeken en tijdschriften. Zo ontvang ik bijvoorbeeld
ook iedere week een luisterversie van de Limburgse krant die
ik via de Daisy­speler afluister.”
Wie aan PDN laat weten ook de CD’s met de gesproken versie van
Pensioencontact te willen ontvangen, kan dat melden bij Karin
Grannetia (045­5782186).
Henk Luit is bijzonder tevreden met de luisterversie van
Pensioencontact. ”Ik luister meestal het hele blad van A tot Z af. Dat
duurt ongeveer anderhalf tot twee uur. Maar dan ben ik wel weer
helemaal op de hoogte van zaken rond mijn pensioen. Ik ben
weliswaar blind, maar ik wil wel op de hoogte blijven van alles. Er is
veel te doen rond de pensioenen de laatste tijd, maar ik heb er alle
vertrouwen in dat het pensioenfonds van DSM goed voor de
gepensioneerden zorgt.”
Het pensioenfonds van DSM kent ongeveer 14.000 gepensioneerden.
De gesproken versie van Pensioencontact wordt maar naar een
klein aantal gepensioneerden gestuurd. Luit is daar verbaasd over.
”Dat moeten er toch eigenlijk veel meer zijn. Of de mensen zijn niet
september 2012
Henk Luit beluistert Pensioencontact.
geïnteresseerd in hun pensioen of slechtzienden en blinden weten
niet dat deze gratis dienst bestaat bij het pensioenfonds,”
concludeert hij. ”Slechtzienden en blinden kunnen deze uitgave van
Pensioencontact op papier niet lezen. Dus mensen uit hun omgeving
zouden ze op deze mogelijkheid moeten attenderen. Ik raad in ieder
geval iedereen aan die moeite heeft met lezen, de gesproken versie
aan te vragen,” zegt Henk Luit.
Betaaldata pensioenen
De pensioenen (met uitzondering van december) worden precies
op de 27ste overgemaakt. Als de 27ste echter in een weekend
valt, worden de pensioenen eerder uitbetaald.
de data voor 2012 zijn:
27 september 2012 27 november 2012
26 oktober 2012 21 december 2012
3

een stukje geschiedenis van dsm gist
De geschiedenis van DSM Gist, voorheen Gist­brocades, ooit in
1869 opgericht als Nederlandsche Gist & Spiritus Fabriek, is reeds
op allerlei manieren beschreven. Toch is er nog veel historisch
materiaal, bijvoorbeeld foto’s en allerlei voorwerpen, dat erop wacht
om geordend en beschreven te worden. Papieren archieven en vele
kisten vol voorwerpen en herinneringen aan het Delftse bedrijf,
liggen verspreid over diverse locaties in Delft en Heerlen. Het gevaar
bestaat dat historische bronnen verloren gaan. Naarmate de tijd
verstrijkt, zullen er ook steeds minder mensen zijn die nog uit eigen
ervaring iets kunnen vertellen over de geschiedenis van
Gist­brocades of over de vele archiefstukken of voorwerpen die
herinneren aan het Delftse bedrijf.
Een aantal oud­medewerkers van Gist­brocades heeft enige tijd
geleden besloten om niet bij de pakken neer te zitten. Een voorbeeld
daarvan is Aad
de Vlaam, inmiddels
78 jaar. Hij werkte 39
jaar bij Gist­brocades,
laatstelijk als utilitymanager.
Al 15 jaar
geleden had hij met
enkele andere oudcollega’s
het idee
opgevat om een
Gist­brocades­museum
in te richten. Een plek
daarvoor had hij ook
al op het oog. Het
’taplokaal’ in Delft, de
vroegere alcoholfabriek
van Gist. Het
plan strandde echter
op het ontbreken van
de nodige financiën.
Een paar jaar geleden werd het idee opnieuw leven ingeblazen toen
bleek dat de gemeente Delft een museum wilde inrichten voor Calvé.
Deze fabriek was in Delft zo’n beetje de buurman van Gist­brocades
en had met Jacques van Marken, ook dezelfde oprichter.
”Ongeveer drie jaar geleden,” vertelt De Vlaam, ”stond er een
artikel in de Delftse krant waarin werd aangehaald dat de burgemeester
van Delft in zijn nieuwjaarstoespraak het idee had geopperd
om een museum voor Calvé in te richten. Naar aanleiding daarvan
hebben enkele mensen gesprekken gevoerd met de burgemeester
4
en met Erfgoed Delft, het archief in Delft. Een museum kwam er niet.
Maar toen is er wel een werkgroep gestart met daarin behalve ikzelf
ook Nettie Jonckers, Mieke Wagenberg, Cees van der Meer en Peter
Krul. Dat zijn allemaal oud­medewerkers van DSM Gist. De mensen
uit die werkgroep gingen zich bekommeren om het historisch
materiaal dat nog herinnert aan de geschiedenis van Gistbrocades.”
Het recentere archief bevindt zich nog bij DSM Gist en is opgeslagen
in de schuilkelder van de Friso­loods in Delft. Daar liggen ook veel
historische voorwerpen die allemaal zijn geïnventariseerd en gefotografeerd
door Erfgoed Delft. De verhalen die bij deze voorwerpen
horen, zijn echter nog niet geschreven. Pas als dat gebeurd is,
kunnen ze worden ondergebracht bij Erfgoed Delft.
En dan is er ook nog
het fotoarchief van de
Gistfabriek. Die foto’s
zijn overgedragen aan
Erfgoed Delft. Het gaat
om duizenden foto’s.
Die zijn nog niet geïnventariseerd
en, op
een klein deel na, ook
nog niet toegankelijk
gemaakt voor derden.
De geschiedenis van
deze voorwerpen en
foto’s achterhalen en
beschrijven, dat is
waar de werkgroep
mee bezig is. Een
belangrijke bron daarvoor
is het bedrijfsblad
’De Fabrieksbode’ dat
nog opgericht is door Van Marken en dat heeft bestaan tot 2001.
Nettie Joncker (links), Peter Krul (midden) en Aad de Vlaam (rechts)
aan het werk in het archief Erfgoed Delft. Foto Freek Zieck
Aad de Vlaam, Nettie Jonckers en Peter Krul zijn regelmatig te
vinden bij Erfgoed Delft om de achtergronden op de sporen van de
vele interessante voorwerpen die iets vertellen over de geschiedenis
van Gist­brocades.
”Kijk ”, zegt Nettie Jonckers, ”hier is een foto van een zilveren
sigarettenkoker. Die is gemaakt ter gelegenheid van het 80­jarig
bestaan van het bedrijf. Nu is het de kunst om op andere plaatsen,
pensioencontact

ijvoorbeeld in het papieren archief of in het bedrijfsblad
’De Fabrieksbode’ of door herinneringen van oud­medewerkers,
meer te weten te komen over zo’n voorwerp. Dat is waar we mee
bezig zijn. Dat geldt ook voor de foto’s die bewaard gebleven zijn.
Vaak is niet duidelijk wie er op de foto’s staan. Nu is het nog
mogelijk om daar uitsluitsel over te krijgen. Maar hoe meer tijd
verstrijkt, hoe moeilijker dat wordt.”
”Het is dus de bedoeling van onze werkgroep om de collectie
toegankelijk te maken,” zegt Peter Krul. ”Dat wil zeggen, dat we
kijken wat de materialen zijn, van wie ze waren en waarvoor ze
gebruikt werden. Dat alles met het doel dat de collectie een verhaal
gaat vertellen over het roemrijke verleden van de Gist en
Spiritusfabrieken en daarmee een verhaal toevoegt aan de
industriële geschiedenis van Delft.”
Wat de oud­medewerkers van Gist­brocades tegenkomen aan voorwerpen
die iets vertellen over de geschiedenis van het bedrijf is heel
divers. Daar zijn bijvoorbeeld de speldjes en andere herinneringen
die gegeven werden als iemand 12,5 jaar, 25 jaar of 40 jaar in
dienst was. De jaargangen van De Fabrieksbode, het oudste
bedrijfsblad van Nederland, zijn bewaard gebleven en bieden een
schat aan informatie. Er zijn toverlantaarnplaatjes. Dat zijn kleine
schilderingen op glasplaatjes. De vroege voorlopers van de dia.
Mieke Wagenberg, ook (gepensioneerde) oud­medewerker van
Gist­brocades en inmiddels voorzitter van de Vereniging van DSM
wat doet u op internet?
september 2012
gepensioneerden (VDP), vertelt over die toverlantaarnplaatjes.
”Oprichter Van Marken had toverlantaarnplaatjes, waaronder diverse
van zijn vele reizen die hij door Europa maakte. Hij bezocht vaak
wereldtentoonstellingen. Wereldtentoonstellingen waren voor hem
waarschijnlijk plaatsen waar hij nieuwe dingen kon ontdekken voor
zijn bedrijven. Bij zijn toverlantaarnplaatjes zitten ook drie plaatjes
van Emile Zola. De bekende Franse schrijver uit de 19de eeuw.
Waarom die drie afbeeldingen? Was Van Marken een Zola­adept?
Misschien vinden we op een andere plaats in het archiefmateriaal
antwoord op die vragen.”
Mieke Wagenberg: ”Het belangrijkste wat we nu doen, is inventariseren
wat er zoal is en wat daar allemaal nog van uitgezocht moet
worden. We doen dat samen met Erfgoed Delft. Wij snuffelen rond.
Erfgoed Delft zorgt dat de gevonden informatie op een correcte
manier in het archief komt, zodat het voor iedereen toegankelijk is.”
Nog jarenlang is er werk voor de mensen van de werkgroep om de
bouwstenen voor al die verhalen te verzamelen. ”We kunnen best
nog wat hulp gebruiken,” zegt Aad de Vlaam. ”Vooral van mensen
met een achtergrond bij DSM Gist die nog herinneringen hebben
aan de vele voorwerpen die te maken hebben met de geschiedenis
van de fabriek. Mensen die willen meewerken om dit stukje
geschiedenis af te maken, kunnen zich bij mij melden (e­mail:
adevlaam@zonnet.nl). En als er nog mensen zijn die oude
voorwerpen beschikbaar willen stellen, is dat helemaal mooi.”
Internet biedt steeds meer nieuwe wegen voor digitale communicatie. Bij sommige mensen bestaat het beeld dat vooral jongeren gebruik
maken van het Internet. Niets blijkt minder waar. Ook senioren doen driftig mee.
Wat doen die ouderen op het Internet? Op welke manier maken ze er gebruik van? Welke sites bezoeken ze? Hoe hebben ze geleerd
ermee om te gaan? Hoe vergemakkelijkt Internet het leven (of de hobby’s) van gepensioneerden? Vragen waar mogelijk interessante
verhalen achter schuil gaan.
Wat zijn de ervaringen en belevenissen met Internet bij de gepensioneerden van PDN?
Pensioencontact wil het graag weten. Bent u ook actief op het Internet? Hebt u vrolijke, vervelende of bijzondere ervaringen gehad? Bent u
op een bijzondere manier met Internet bezig? Welke sites vindt u interessant? Deel uw ervaringen met andere lezers van Pensioencontact.
Zet uw bescheidenheid aan de kant en stuur een e­mail naar Harry.Coerver@dsm.com. Misschien staat uw verhaal, uw kijk op Internet of
uw tips over internetgebruik dan in de volgende editie van Pensioencontact.
5

nieuws van het college van belanghebbenden van pdn
opdracht cvb
het college van belanghebbenden beoordeelt het handelen van het bestuur over de uitvoering van de
pensioenregeling en draagt daarmee bij aan een optimale belangenafweging voor de belanghebbenden.
positief oordeel cvb over bestuur pensioenfonds
Het College van Belanghebbenden (CvB) heeft een oordeel gegeven
over het PDN bestuur. Het oordeel betrof het jaar 2011. Op de
PDN­website en in het jaarverslag van PDN (dat ook op de website
te vinden is) kan iedereen dat oordeel vinden. Tevens is de reactie
van het bestuur op dat oordeel daar te lezen.
Jan Barendse, de voorzitter van
het College van Belanghebbenden
vat het oordeel als
volgt samen:
evenwichtige
belangenafweging
”Allereerst hebben we in het
College van Belanghebbbenden Jan Barendse, voorzitter van het CvB.
diepgaand onderzocht of het
PDN bestuur de belangen van de verschillende deelnemers in het
pensioenfonds wel evenwichtig heeft afgewogen bij zijn besluitvorming.
Daarbij heeft het College vraagtekens gezet bij het besluit
om wel de toeslag (indexatie) aan de actieve deelnemers (werknemers
van DSM) toe te kennen en niet aan de gepensioneerden
en slapers. Het bestuur van PDN heeft naar aanleiding daarvan aangegeven
dat dit, conform de met sociale partners daarover
gemaakte afspraak is (zoals in pensioenreglement vastgelegd).
Het bestuur heeft verder erkend dat er een grens is bereikt met
betrekking tot de opgelopen achterstand wat betreft de toeslagverlening
aan de pensioengerechtigden, en dat daar bij een volgend
besluit over toeslagverlening rekening mee zal worden gehouden.”
”Het College vindt het belangrijk om te kunnen nagaan of er aan de
besluiten van het bestuur een evenwichtigheidstoets ten grondslag
ligt. En ook willen wij weten of en zo ja hoe deze toets is uitgevoerd.
Op die manier kunnen wij het beste tot een oordeel komen over de
genomen besluiten. Het PDN bestuur heeft inmiddels toegezegd
hier extra aandacht aan te besteden.”
financieel beleid en risicomanagement
”Als College van Belanghebbenden vinden we dat het beleid van het
bestuur om de renterisico’s af te dekken goed heeft uitgepakt. De
rente is gedaald en door de renteafdekking is het negatief effect
daarvan op de dekkingsgraad minder groot geweest.”
”Het rendement op de totale beleggingen van het pensioenfonds
kwam, mede hierdoor, op 6,7%. Desondanks is de dekkingsgraad
verder gedaald tot een niveau waardoor het eerder bij De Nederlandsche
Bank (DNB) ingediende herstelplan weer van kracht is
geworden. Er is dus voorlopig geen ruimte voor toeslagen, niet voor
actieven en niet voor pensioengerechtigden.”
”We zijn als College zeer positief over het besluit van het bestuur
van PDN om de complexiteit van de beleggingen te verminderen.”
governance
”Het College vindt dat het nieuwe besturingsmodel een verbetering
is gebleken voor de relatie tussen het bestuur en het College van
Belanghebbenden. We zijn blij met de stappen die het bestuur heeft
genomen om die relatie te verbeteren. Het overleg van het College
van Belanghebbenden met het voltallig bestuur, eerder dit jaar, is
daar een voorbeeld van.”
communicatie
”We vinden dat de communicatie van PDN met de deelnemers en
pensioengerechtigden van een hoog niveau is. De uitkomsten van
het deelnemersonderzoek van vorig najaar geven aan dat de
deelnemers dat ook vinden. Het College is van mening dat deelnemers
in sterkere mate dan nu het geval is dienen te beseffen dat
ook de DSM pensioenregeling onzekerheden naar de toekomst in
zich draagt. Dit zal nog sterker dienen te worden benadrukt in
toekomstige publicaties.”
interne aangelegenheden cvb
”Het College heeft besloten veel aandacht te besteden aan het
vergroten van de pensioenkennis van zijn leden door te bevorderen
dat zij op pensioen toegespitste opleidingen volgen.”
samenstelling bestuur cvb
In de vorige uitgave van Pensioencontact werd abusievelijk niet
vermeld dat de heer H. Verbrugge het College van Belanghebbenden
heeft verlaten. De heer Verbrugge is sinds de
oprichting van het College in 2008 lid geweest van het CvB.
contact
Het College van Belanghebbenden stelt reacties van deelnemers en pensioengerechtigden bijzonder op prijs. Contact met het College is
mogelijk via de e­mail (info.PDN@dsm.com) onder vermelding van ”College van Belanghebbenden”. Een brief kan worden verstuurd naar
het adres: College van Belanghebbenden, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen.
6 pensioencontact

dsm-kunst te koop voor
huidige en oud-dsm’ers
Voor de vierde keer wordt een klein gedeelte van de DSM Art
Collectie geveild. Een en ander geschiedt via het internet, dus ga
kijken of jij misschien wel een kunstige slag wil slaan.
internet
Conservator Catharien Romijn bedacht en organiseerde in 2009 de
allereerste kunstveiling bij DSM voor DSM­medewerkers en gepensioneerden.
Met de DSM Art Special, een krant, bracht zij negentig
werken onder de hamer. De verkoop werd een groot succes. Dit jaar
wordt de veiling net als vorig jaar gehouden op Internet. Met een
speciale link en een password kunnen huidige werknemers en gepensioneerden
van DSM bieden op 200 werken uit de DSM Art Collection.
Catharien Romijn Foto Ermindo Armino
identiteit
Catharien Romijn: ”We verzamelen al sinds het begin van ons
bestaan. De collectie is in die periode gegroeid tot ruim 2000 werken.
DSM is inmiddels uitgegroeid tot een multinational met als focus Life
Sciences en Material Sciences. De DSM Art Collection probeert zoveel
mogelijk aan te sluiten bij de identiteit van het bedrijf. Niet alle werken
passen na al die tijd nog in ons collectie beleid.”
waarde
De kern van de kunstcollectie bestaat uit 650 werken, allemaal
bijzondere stukken die hangen of staan in de publieke ruimtes van
DSM. Ze vertegenwoordigen stuk voor stuk een kunsthistorische,
geschiedkundige en cultuurhistorische waarde. Naast deze ”kerncollectie”
bestaat de ”randcollectie” uit werken die vooral bedoeld
zijn voor de werkplekken. Die hebben een hoge attractieve waarde.
Het overige deel van de collectie, de ”restcollectie”, komt voor
veiling in aanmerking.
september 2012
wanneer?
In periode van 21 november tot en met 28 november 2012 worden
dit keer 200 werken op het internet geveild. Onder de met zorg
geselecteerde kunstwerken worden werken van Jan Laeven te koop
aangeboden. Laeven (Schimmert, 1925) kwam in 1951 als
tekenaar/illustrator in dienst bij de Voorlichtingsdienst van DSM. Hij
schilderde Limburgse landschappen, stillevens met bloemen en
portretten en industriële landschappen. Ruim vijftig werken van de
kunstenaar zijn opgenomen in de kerncollectie van DSM. De rest
gaat nu met werken van andere kunstenaars uit de DSM Art
Collection onder de hamer.
hoe werkt de veiling?
voor wie?
De veiling is voor huidige en oud­DSM­ers
hoe?
Zij kunnen via de link www.veilingenvankunst.nl/dsm met
een speciaal password dsmkunst2012 vanaf 14 november op
Internet zien wat er te koop is.
Op de veilingsite is precies te lezen hoe het systeem werkt.
Link: www.veilingenvankunst.nl/dsm
Password: dsmkunst2012
vanaf 14 november toegang
wanneer?
De eerste Internet veiling start op woensdag 21 november
om 13 uur en eindigt op woensdag 28 november om
13 uur. In die periode kunt u een bod uitbrengen.
waar ophalen?
Verkochte werken kunnen maandag 10, dinsdag 11 en
woensdag 12 december in de curverruimte bij de parkeerplaats
van het hoofdkantoor in Heerlen tussen 9 en 13.30 uur
worden opgehaald.
Voor vragen:
Sandra Welters: Telefoon: +31 6 21 98 60 14
Email: collectielink@home.nl
Catharien Romijn: catharien.romijn@dsm.com
7

succesvolle oproep
aspirant-kandidaten voor pdn-bestuur en
college van belanghebbenden melden zich
Het besturen van een pensioenfonds wordt steeds moeilijker. Aan
bestuursleden van PDN en leden van het College van
Belanghebbenden worden steeds hogere eisen gesteld. De financiële
crisis en de moeilijke positie van pensioenfondsen maken het
werk van bestuurders extra ingewikkeld. Het is dan ook een hele uitdaging
om steeds nieuwe en deskundige bestuurders te vinden voor
het pensioenfonds. Het bestuur van PDN, de COR, de vakbonden en
de Vereniging van DSM gepensioneerden hebben daarom dit voorjaar
een oproep gedaan aan deelnemers en pensioengerechtigden
om zich te melden als men, met hulp van PDN, zich wil voorbereiden
op een plaats in het bestuur of het College van Belanghebbenden.
Die oproep heeft vele positieve reacties opgeleverd. Vijf mensen
lieten weten interesse te hebben om deel te nemen aan themasessies
over pensioenonderwerpen. Vijftien personen lieten weten
dat ze wel voorbereid wilden worden op het lidmaatschap van het
PDN­bestuur of het College van Belanghebbenden. En nog eens
twintig personen blijken geïnteresseerd om als lid mee te werken in
het College van Belanghebbenden.
Inmiddels heeft het dagelijks bestuur van PDN een ’long list’
opgesteld van kandidaten die in aanmerking komen. Voor mensen
die op deze lijst staan, worden er de komende maanden algemene
cursussen en themasessies over de pensioenen uitgewerkt. Over
ongeveer een jaar wordt uit deze groep een beperkt aantal mensen
geselecteerd voor een ’short list’. De personen op deze lijst worden
meer gericht voorbereid om op korte termijn een functie in een van
de bestuursorganen van PDN te kunnen bekleden.
De selectie van de kandidaten gebeurt door het dagelijks bestuur
van PDN, COR/vakbonden en werkgever samen.
Dekkingsgraad PDN
Een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van een
pensioenfonds is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft
namelijk aan hoe groot het pensioenvermogen is ten opzichte van
de pensioenverplichtingen. Eenvoudig gezegd geeft de dekkingsgraad
aan of er voldoende geld in kas is om alle pensioenen, nu en
in de toekomst, uit te betalen. De dekkingsgraad en de
pensioenverplichtingen worden berekend op basis van de
marktrente. De cijfers worden elk kwartaal bekend gemaakt.
Onderstaande tabel toont de dekkingsgraad vanaf 2007.
dekkingsgraad pdn (gebaseerd op marktrente)
Wilt u meer weten?
Dekkingsgraad Gehanteerde
marktrente
1 januari 2007 147% 4,2%
Ultimo 2007 150% 4,8%
Ultimo 2008 98% 3,6%
Ultimo 2009 111% 3,7%
Ultimo 2010 109% 3,4%
Ultimo 2011* 101% 2,7%
Eind juni 2012* 98% 2,2%
* Bij de berekening van de pensioenverplichtingen is rekening
gehouden met de door de DNB gepubli ceerde rente
(gemiddelde van laatste 3 maanden).
internetsite pdn
Meer informatie over PDN kunt u vinden op de website: www.pdnpensioen.nl
pension desk: 045-5788100
Vragen over uw pensioen kunt u stellen aan één van onze
medewerkers. Zij zijn op werkdagen van 09.00 ­ 17.00 uur
beschikbaar op telefoonnummer 045­5788100.
Zorg dat u uw administratienummer bij de hand hebt als u belt.
8 pensioencontact

Partnerpensioen voor nieuwe partner
Tijdens een wandeling van Ellie met haar partner Leon treffen ze
Ineke, een vriendin van hun vroegere buurvrouw. Ze kennen elkaar
vluchtig van de verjaardagen bij hun buren. Ze weten dat Ineke nog
niet zo lang geleden weduwe is geworden. Een beetje onzeker
vragen ze hoe het met haar gaat. Zij vertelt over de moeilijke tijd die
ze doormaakt. ”Ik heb niet alleen Joop verloren, maar ben er ook
financieel flink op achteruitgegaan. Mijn partnerpensioen is een stuk
lager, omdat ook de ex­partner van Joop recht heeft op een deel
van zijn opgebouwde partnerpensioen.”
Nadat ze Ineke sterkte hebben gewenst, besluiten Ellie en Leon de
Pension Desk van PDN te gaan bellen. Immers ook Leon was toen
hij met Ellie trouwde al een keer gescheiden. ”Hoe zit dat met mijn
partnerpensioen als jou iets overkomt” vraagt Ellie zich hardop af.
Thuis aangekomen, belt Leon 045­5788100 en krijgt Twan Goris
van de Pension Desk aan de telefoon. Nadat Twan de vraag
gehoord heeft, geeft hij Leon het volgende antwoord: ”Als een
ex­partner bij de scheiding recht heeft op bijzonder partnerpensioen,
is er voor uw nieuwe partner geen volledig partnerpensioen.
Dat is dus ook voor uw nieuwe partner Ellie het geval.”
september 2012
Na het telefoontje legt Leon met zijn eigen Uniform
Pensioenoverzicht (UPO) in de hand aan Ellie uit wat Twan hem aan
de telefoon heeft duidelijk gemaakt: ”Ik ben op mijn 34ste
gescheiden. Mijn ex­vrouw Marleen heeft na de scheiding recht op
een bijzonder partnerpensioen van € 3.000,­. Ik ben op mijn 40ste
met jou getrouwd. Het totale partnerpensioen van mij bedraagt
€ 13.000,­. Omdat Marleen recht heeft op € 3.000,­ is er voor jou
jaarlijks een partnerpensioen van € 10.000,­ als ik kom te
overlijden.”
Ellie schrikt daar toch wel enigszins van. Zij krijgt weliswaar het
grootste deel van het partnerpensioen van Leon en daarbovenop
haar AOW. Maar toch. Het is in elk geval goed om te weten. En er
zijn mensen die er slechter vanaf komen. Ze denkt aan Ineke.
”Mensen moeten zich, als ze hertrouwen of opnieuw een partnerschap
aangaan, realiseren dat het partnerpensioen voor hun nieuwe
partner lager kan zijn. Als je hier tijdig rekening mee houdt, kun je
bijvoorbeeld een verzekering afsluiten als het nodig is,” concludeert
Ellie. Over dat laatste besluiten ze nog eens na te denken.
goed om te weten
9

niet toegekende toeslagen
(indexatie) bij pdn
Vanwege de financiële positie van PDN kon niet ieder jaar een
(volledige) toeslag worden verleend. De achterstand door niet
verleende toeslagen voor pensioengerechtigden en slapers is
inmiddels opgelopen tot 6,99%.
Dat blijkt uit onderstaande tabel.
PDN probeert ieder jaar het pensioen van pensioengerechtigden en
het opgebouwde pensioen van slapers te verhogen met de prijsontwikkeling.
Slapers of pensioengerechtigden hebben door toeslagverlening
in het verleden niet automatisch ook recht op toeslagen in
de toekomst. Toeslagen kunnen alleen verleend worden als de
financiële positie van het fonds dat toelaat. PDN betaalt die
toeslagen op de pensioenen uit behaalde beleggingsrendementen.
Het bestuur van PDN neemt ieder jaar de beslissing of en hoeveel
toeslagen worden verleend en eventueel ook of eventueel in het
verleden niet verleende toeslagen worden ingehaald.
De ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenen van slapers
zijn in de laatste 4 jaar als volgt verhoogd:
In
(jaar)
Over
(jaar)
toeslagverlening (indexatie) bij pdn voor pensioengerechtigden en slapers
Verleende toeslagen
(indexatie)
toeslagen
Prijsstijging volgens CBS cijfer
‘CPI afgeleid’, (de basis voor
toeslagverlening bij PDN)
Prijsstijging volgens CBS cijfer
‘CPI niet afgeleid’ (niet gebruikt
door PDN* )
Niet toegekende toeslagen
2012 2011 0% 2,74% 2,94% 2,74%
2011 2010 0,69% 1,90% 1,97% 1,21%
2010
2009 0,69% 0,82% 0,69%
2007 1% 1,91% 2,03% 0,91%
2009 2008 0% 1,44% 1,93% 1,44%
Totaal niet toegekend: 6,99%
Bovenstaande percentages gelden niet voor geprepensioneerden van DSM Gist Services en de medewerkers van DSM Limburg voor wie de overgangsregeling 1993
(artikel 15 lid1) van toepassing is.
* PDN is door de Autoriteit Financiële Markten verplicht ook dit indexcijfer steeds te noemen bij communicatie over toeslagverlening.
Zoals uit de laatste kolom van de tabel blijkt, is het totaal van niet
toegekende toeslagen op basis van de prijsstijging CPI afgeleid (de
basis voor de toeslagverlening bij PDN) als volgt:
Wanneer we de niet toegekende bedragen bij elkaar optellen (0,91
+ 1,44 + 0,69 + 1,21 + 2,74) komen we op een totaal van 6,99%.
uit de pdn-vraagbaak
Bij het pensioenfonds komen dagelijks vragen binnen van mensen
die iets willen weten over hun eigen pensioen of over de
pensioenen in het algemeen. Soms zijn de antwoorden op bepaalde
vragen ook interessant voor een breder publiek. Dat soort vragen
wordt beantwoord in de rubriek ”Uit de PDN­vraagbaak”.
Dit keer opnieuw een vraag naar aanleiding van de toeslagverlening
(indexatie). In het jaarbericht 2011 van PDN is een tabel opgenomen
die een overzicht geeft van de toeslagverlening in de laatste
4 jaar. Regelmatig duikt bij de Pension Desk de vraag op hoeveel
toeslagen de afgelopen jaren in zijn totaliteit niet zijn verleend
10 pensioencontact

column
Ik ben opa en een witte raaf. Opa zijn is een geschenk en een witte
raaf is een eigen keuze. Dat lijkt een rare combinatie, maar in de
huidige maatschappij niet zo vreemd. Ik geniet elke dag van mijn
kleinkinderen en ga regelmatig met ze op stap. Een treinreisje naar
Amsterdam of naar Utrecht, waar ze zich geweldig vermaken. Of ik
ga met ze wandelen in de Limburgse heuvels. Mijn kleinzoon vertelt
dan hele verhalen. Bij een monument voor de gevallenen doet hij op
zijn manier uit de doeken hoe Anne Frank geleefd heeft en
gestorven is. Hij is op de hoogte van de Jodenvervolgingen en legt
onmiddellijk een link naar de Jihad. Het is dan opa’s taak om
corrigerend op te treden en enkele wijze woorden te spreken, al is
het maar om de geschiedenis geen geweld aan te doen. Mijn lief
vindt dat ik soms te weinig of geen rekening houd met de leeftijd
van de tienjarige. Hij en ik zijn het daar niet mee eens. Ik corrigeer
en vertel uit mijn geheugen en in de loop van 76 jaar is mijn harde
schijf behoorlijk vol geraakt met data. Soms misschien wel te vol en
dan dreigt er een crash of lopen data door elkaar. Daar hebben mijn
kleinkinderen geen last van. Weten zij iets niet of zijn ze het niet met
me eens en hebben ze niet zo snel argumenten bij de hand, dan
halen ze tablet of IPod erbij en dan ben ik vaak nergens meer. Ik
beschik niet over dergelijke hulpmiddelen en dat vinden heel wat
leeftijdsgenoten, om nog maar te zwijgen over jongeren, raar. In
deze maatschappij, of deze tijd, kun je immers niet zonder deze
techniek. Nou, opa wel dus en daarin is hij misschien een witte raaf
en dat moge dan bijzonder zijn of extreem, maar het is jammer
genoeg niet besmettelijk. Was het dat maar dan werd er, hoop ik,
menselijker gecommuniceerd. Mijn kleinkinderen zijn het niet met me
eens. Ze hebben een goede opvoeding gehad en formuleren heel
september 2012
opa en witte raaf
beleefd dat ze me een oude zeur vinden, in de trant van ’’ Och het
is voor oude mensen ook moeilijk om alles bij te houden, hé opa.
Maar wij helpen u wel”. En dat doen ze dan ook, goed bedoeld,
maar niet altijd effectief. Dat opa af en toe in een deuk ligt, is een
bijzonder welkom bijverschijnsel. Kleinzoon had op zijn tablet
gelezen dat je op de Floriade in wel vier restaurants iets kon
gebruiken variërend van broodje hamburger tot drie gangen diner.
Hij koos voor dat laatste en had van zijn moeder een tientje meegekregen
om te trakteren. ”Wij gaan op stand eten”, kondigde hij
aan. Ik had al snel de prijzen bekeken en slikte een paar keer. Maar
ja, je hebt maar één kleinzoon, dus wat doe je dan. Juist wij krijgen
een tafeltje toegewezen en een menukaart in onze handen gedrukt.
Het jochie bestudeert de kaart en fluistert dat hij niet begrijpt wat de
kok in de aanbieding heeft. Opa geeft uitleg en de knul kiest voor
een stukje Limburgs varken, gedompeld in een sausje en gedeponeerd
op zomergroenten. Opa houdt het bij snoekbaars. Het
complete personeelsbestand komt bij toerbeurt informeren of het
smaakt, waarop de dames en heren als antwoord krijgen: niet
slecht. Kijk, dan lig ik onder tafel. Mijn kleindochter kan af en toe
ook haar wetenschap, die ze vergaard heeft op de IPod, computer
en uit verhalen van opa, etaleren. Maar ook haar schijf vertoont weleens
krassen en dan is opa in de zevende hemel.
Zoals bij haar vraag: ”Met wie is God ook alweer
getrouwd? Oh ja, was dat niet met Vera,
die van de appels?”. Opa zijn is heel leuk,
ook van kleinkinderen met de
modernste communicatiemiddelen.
11

colofon
Pensioencontact verschijnt drie keer per jaar
en is bestemd voor mensen die een uitkering ontvangen van PDN
illustraties Robert Muts
realisatie Afdeling Communicatie DSM Pension Services
foto’s Annemiek Mommers, Freek Zieck, Ermindo Armino en anderen
druk PPM Event & Media Support, Meerssen
redactieadres PDN t.a.v. Harry Coever
Postbus 6500, 6401 JH Heerlen
harry.coerver@dsm.com
www.pdnpensioen.nl
045­5782056
pension desk 045­5788100
voor blinden en slechtzienden is een gesproken versie van
pensioencontact kosteloos verkrijgbaar.
12