verslag

1. Inleiding
1.1. Aanleiding tot het onderzoek
13 Stuk 38 (2000-2001) – Nr. 1
Het milieubeleid beschikt over juridische (milieurecht), communicatieve
(voorlichting, sensibilisering, educatie en marketing) en economische
instrumenten (fiscale, financiële marktgerichte instrumenten). Als onderdeel
van het economisch sturingsmodel, vormen milieuheffingen een
beleidsinstrument dat kan bogen op een grote belangstelling en een wijd
verbreide toepassing. De Europese Unie heeft milieuheffingen immers
aanbevolen met toepassing van het principe de vervuiler betaalt. Op het
politieke en maatschappelijke vlak bestaat een ruime interesse voor de
financiering van het leefmilieubeleid en de rol van milieuheffingen daarin.
Het Vlaams Parlement heeft in een resolutie van 25 juni 1997 gewezen
op de onvoorspelbaarheid en ondoorzichtigheid van de verschillende
reglementeringen en het daarmee samenhangende gevoel van
rechtsonzekerheid voor de heffingsplichtigen. Het parlement stelde continuïteit,
doorzichtigheid en voorzienbaarheid dan ook als leidende principes
van het milieubeleid voorop( 1 ).
De milieuheffingen maken met 16 miljard BEF een belangrijk deel van
de Vlaamse gewestelijke fiscaliteit uit (ongeveer 25%)( 2 ). Een blijvende
stijgende trend in de omvang van de bestaande heffingen, evenals een
uitbreiding van de belastbare materie( 3 ), ligt in de lijn der verwachtingen.
In het licht van deze evolutie en van de aangekondigde uitbreiding van
de eigen fiscale bevoegdheden van Gemeenschappen en Gewesten,
heeft het Vlaams beleidsniveau de voorbereidingen tot de organisatorische
uitbouw van de Vlaamse fiscaliteit in de eenentwintigste eeuw ingezet.
De Vlaamse administratie heeft een proeve van structuur aan de
Vlaamse regering voorgelegd( 4 ) en de Minister-President van de Vlaamse
regering heeft het Rekenhof op 19 augustus 1999 meegedeeld dat
zijn administratie in het najaar van 1999 de studie heeft aangevat voor
een voortraject naar een Vlaamse fiscale administratie in de eenentwintigste
eeuw. Daarbij zal het voorliggende onderzoek van de milieuheffingen
worden betrokken.
Voorheen gaf de vorige Vlaamse Minister van Leefmilieu al opdracht
verscheidene studies over milieuheffingen uit te voeren( 5 ). Ook het Re-
1
Stuk 667 (1996-1997) – Nr. 1, p.2, en Nr. 5, p.19-21, alsook Plenaire vergadering –
Nr. 50, 25 juni 1997.
2
De eigen fiscaliteit financiert momenteel maar een bescheiden uitgavengedeelte
(11%). De cijfers voor 1997 komen uit de bijdrage van W. Demeester, ‘Naar een
nieuw financieringsmechanisme voor gemeenschappen en gewesten, in Vlaamse
fiscaliteit, status questionis, 1997, Die Keure, 1997, p. 283.
3
Zo is al enige tijd sprake van energieheffingen. Deze heffing zou echter een federale
kunnen worden, gelet op de (Europese) tendens tot vergroening van de fiscaliteit
en fiscalisering van het milieubeleid.
4
Zie de mededeling aan de Vlaamse regering, document VR/99/2505/DOC.MED/08
5
Zie :’Milieuheffingen: een instrument voor Vlaams milieubeleid’, Prof. Dr.R.
S’Jegers, Prof. Dr.A. Verbeke, Prof. Dr. W. Winkelmans, Prof. Dr. C. Peeters, Drs.
C. Coeck en Drs. M. Lesceu, VUB en RUCA, mei 1993, en ‘Het gebruik van milieuheffingen
en andere economische instrumenten in functie van vooropgestelde