Kan een boze zwaan je arm breken?

Kan een boze zwaan je arm breken?
Eppo König | 20 juli 2009 om 23:39
Een stokoude Britse traditie vandaag als grote In Beeld-foto middenin nrc.next. Het gaat om
Swan Upping: zwanen vangen voor de koningin, vastgelegd op de Theems bij Maidenhead.
Vandaag de dag zijn er drie partijen die zwanen ‘bezitten’. De Queen, het Vintners gilde en
het Dyers gilde. Tijdens het Uppen gaan zes houten roeiboten, twee van elke partij, het water
op. De Uppers in uniform roepen „All up!” als ze een zwanenfamilie signaleren, omsingelen
de vogels, vangen ze en merken ze.
Hoe gevaarlijk is dat eigenlijk? Een even stokoude volkswijsheid is toch dat een boze zwaan
zomaar een arm kan breken?
Nou nee. Tenminste, dat is hoogst onwaarschijnlijk, zo staat in de next question-bundel ‘Hoe
sms’t een Chinees?‘. Voor de liefhebber hier de volledige tekst:
Kan een boze zwaan je arm breken?
Jeroen Twiss uit Heerlen woont naast een zwanenvijver. Als zijn vader de „elegante
dieren” ’s ochtends een witte boterham voert, wil één mannetjeszwaan wel eens agressief
worden. Is het waar wat Jeroen ooit heeft gehoord: kan een boze zwaan met één klap
van zijn vleugel je arm breken?
‘Ja, maar alleen in uitzonderingen’, zo luidt het antwoord in de categorie frequently asked
questions op de site van The Swan Sanctuary, een soort Pieterburen voor zwanen in
Shepperton, Middlesex, Groot-Brittannië. ‘Als een volledig gespreide vleugel op volle

snelheid een persoon met zwakke botten (bijvoorbeeld een kind of een oudere) zou raken, dan
is het theoretisch mogelijk.’
In de praktijk zou het zelden voorkomen; zwanen zijn geen roofvogels die er op los meppen,
hoogstens overbezorgde ouders die hun jongen verdedigen.
Nee, werpt woordvoerder Marieke Dijksman van Vogelbescherming Nederland tegen. Ook al
staat het op de online-encyclopedie Wikipedia, de bekende witte knobbelzwaan is géén
bottenbreker. Met vleugels met een spanwijdte van 2.30 meter en een volwassen gewicht van
tien tot dertien kilo is het een flinke jongen – op een verdwaalde zeearend na zelfs de grootste
vogel die Nederland telt. En met zulke spieren zal een mep van een knobbelzwaan best
aanvoelen als een klap met een roeispaan of een karatetrap, denkt Dijksman. „Toch denken
we dat dit een mythe is. Een zwaan die een volwassen arm breekt: dat zou nieuws zijn.”
Nee, zegt ook Kees Moeliker, conservator van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.
Zwanen vechten naast hun snavel wel met hun ‘polsen’, het sterkste deel van de vleugel. Zo’n
3 procent van de gevonden dode zwanen zou ook in onderlinge strijd zijn gesneuveld. „Maar
een massief mensenbot breken is wat anders”, zegt Moeliker. „Vooral omdat vogels, ook
zwanen, holle botten hebben. Ze moeten licht zijn om te kunnen vliegen. Het is vast een
fabeltje dat je als kind te horen krijgt om je uit de buurt van zwanen te houden. Ik heb het
mijn kinderen ook verteld. Tuurlijk, dat doe je gewoon.”