Bestand (1.9 MB) - VVOG
Bestand (1.9 MB) - VVOG Bestand (1.9 MB) - VVOG
G1227N_2009 204 De preconceptionele consultatie Doel, principes en methode 1, 2, 3 Pierre Delvoye 1. Ecole de Santé Publique de l’Université Libre de Bruxelles 2. Office de la Naissance et de l’Enfance 3. Réseau Hospitalier de Médecine Sociale Ke y w o r D s: p r e c o n c e p t i o n care – i n t e r c o n c e p t i o n care – p r e c o n c e p t i o n h e a lt h – s c r e e n i n g – primary prevention – s e c o n D a r y prevention De belangrijkste vitale organen zijn volgroeid in de 15de zwangerschapsweek. Die organen zijn het kwetsbaarst in de eerste acht weken, met andere woorden vaak vóór het eerste prenatale consult. Als we het aantal handicaps verbonden aan infectieziekten (rode hond, windpokken, hepatitis B…), endocriene aandoeningen (disthyroïdie, diabetes…), genetische aandoeningen (hemoglobinopathieën, mucoviscidose…) of handicaps als gevolg van toxische stoffen (alcohol, roken…) of zelfs als gevolg van een tekort aan bepaalde voedingsstoffen (foliumzuur, jodium…) willen verminderen, moeten we handelen vóór de conceptie. Het is dus belangrijk om preconceptionele consulten te plannen. Het doel hiervan is vierledig: genetische of endocriene ziekten opsporen, de gevolgen van infectieziekten voorkomen, patiënten met verslavingen begeleiden en vitaminen en oligo-elementen voorschrijven. Figuur 1: Kritieke periodes (= waarin de kwetsbaarheid het grootst is) van de organogenese. Aantal weken na de laatste menstruatie (amenorroe) 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Centraal zenuwstelsel Hart Armen Ogen Benen Oren Tanden Gehemelte Naar Atrash H, 2008 (2), aangepast uit Larson WJ, Human Embryology 2nd edition. New-York: Churchill Livingston; 1997. Pagina xvi (3). GUNAIKEIA ■ VOL 14 Nr 7 ■ 2009 Geslachtsorganen ext. Nut van het preconceptionele consult De organogenese van het centrale zenuwstelsel en de zintuiglijke organen vindt plaats in de eerste 15 weken van het intra-uteriene leven (1). En precies in de eerste acht weken zijn die organen het kwetsbaarst. Want in die weken is het zenuwstelsel het gevoeligst voor nutritionele tekorten (foliumzuur), virussen (rode hond, windpokken) of toxische stoffen (alcohol, drugs) (Figuur 1). Maar het eerste prenatale consult vindt meestal plaats tussen de 6de en de 10de week van de zwangerschap (2) (Figuur 2), wanneer de organogenese van een ruwe schets van het zenuwstelsel al is voltooid (3, 4). Bijgevolg kunnen tijdens het prenatale consult vaak alleen tal van ziekten worden opgespoord (secundaire preventie) die de foetus aantasten. Nochtans zouden veel aandoeningen primair kunnen worden voorkomen (vóórdat de ziekte uitbreekt) door aangepaste zorgen of nuttige tips te verstrekken vóór het begin van een zwangerschap (5).
Het is dus belangrijk om zowel de populatie van vruchtbare leeftijd als de verstrekkers van gezondheidszorgen voor vrouwen en baby’s te sensibiliseren over het belang van een consult vóór de conceptie. Buiten de consultaties die stricto sensu worden georganiseerd, hebben artsen heel wat gelegenheden om een gesprek aan te gaan met de patiënte over een eventuele toekomstige zwangerschap (6). Zo zouden bepaalde afwijkingen van het zenuwstelsel (spina bifida, anencefalie…) en cardiovasculaire aandoeningen primair kunnen worden voorkomen door de systematische inname van foliumzuur zodra een koppel een zwangerschap overweegt (6). Maar hoewel veel zwangere vrouwen vitaminesupplementen nemen, zijn er maar weinig die de kans hebben gekregen om dat te doen vóór de zwangerschap. Terwijl dat het moment is waarop een dergelijk supplement het meest doeltreffend is. Hetzelfde geldt voor diabetes: veel artsen en ook veel toekomstige moeders kennen de gevolgen van slecht gecontroleerde diabetes. Maar het zijn vooral de effecten op de al gevormde foetus (risico van macrosomie) en complicaties bij de bevalling (schouderdistocie) die men onthoudt. Te vaak worden de risico’s op afwijkingen bij de kinderen van moeders met slecht gecontroleerde diabetes op het moment van de conceptie vergeten. Men moet niet noodzakelijk wachten tot de patiënt zelf vraagt welke voorzorgsmaatregelen ze moet nemen vóór een zwangerschap. Artsen kunnen vrouwen vooraf al aanraden om bepaalde maatregelen te treffen, zoals een herhaling van het vaccin tegen kinkhoest of een controle van de immuniteit tegen bepaalde infecties. Het is dus belangrijk om zo vroeg mogelijk te handelen en een nieuwe cultuur van preventie op te starten, die als volgt kan worden samengevat: “Prenatale consultatie begint vóór de zwangerschap.” Definities Preconceptionele consultatie Specifiek consult voor elke vrouw die (of koppel dat) in de nabije toekomst een zwangerschap plant. Figuur 2: Het moment van het 1ste prenatale consult bij toekomstige moeders jonger dan 18 jaar en toekomstige moeders van 18 of ouder. Bron: BDMS ONE. Aantal vrouwen 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 Preconceptionele zorg (preconception care) Elke vorm van preconceptionele zorg binnen de gewone consultaties: consultaties bij de huisarts en de gynaecoloog, consultaties in verband met gezinsplanning, fertiliteitsconsultaties – dit zijn eigenlijk allemaal ‘opportuniteiten voor preconceptionele consultaties’. Het is eigenlijk de preconceptionele zorg in ons land, maar op een niet-gestructureerde manier, zonder duidelijke richtlijnen. Preconceptionele zorg beoogt zowel het preconceptioneel informeren als de uitvoering of het voorschrijven van bepaalde handelingen. Interconceptionele consultatie Dit is een bijzonder geval van preconceptionele consultatie, na een bevalling. Men overloopt alle incidenten van de eerste zwangerschap (diabetes, dreigende vroeggeboorte…) met als doel om een volgende zwangerschap (beter) te plannen en begeleiden. Interconceptionele zorg Zwangerschapsleeftijd bij het eerste prenatale consult Jonger dan 18 18 en ouder Zwangerschapsleeftijd in weken Dit is een specifieke vorm van preconceptionele zorg naar aanleiding van een postnataal bezoek. Tijdens dit bezoek kunnen de gebeurtenissen of specifieke incidenten van de zwangerschap of bevalling worden geanalyseerd. Op basis van deze analyse worden conclusies getrokken om een volgende zwangerschap optimaal te laten verlopen. GUNAIKEIA ■ VOL 14 Nr 7 ■ 2009 205
- Page 1: GUN_14_7_N_2009 Verantwoordelijke u
- Page 5 and 6: Gunaïkeia gunaikeia Oplage: 2.500
- Page 10 and 11: 206 Primaire preventie Elke actie g
- Page 12 and 13: 208 - het tweede bezoek bestaat uit
- Page 15 and 16: G1229N_2009 De preconceptionele con
- Page 17 and 18: Inhoud en methodologie van de geïn
- Page 21 and 22: G1230N_2009 De preconceptionele con
- Page 23 and 24: Tabel 2: Eerste preconceptionele co
- Page 25: mensen uit het Middellandse Zeegebi
- Page 30 and 31: Figuur 1: Presentatiefolder over de
- Page 32 and 33: 222 Figuur 4: Presentatiefolders he
- Page 34 and 35: 224 stelt Nederland een programma v
- Page 37 and 38: G1232N_2009 De preconceptionele con
- Page 39 and 40: preconceptionele consultatie 16%) e
- Page 43 and 44: Tabel 1: Percentage vrouwen dat sto
- Page 45 and 46: en die patiëntes hebben dus niet d
- Page 47 and 48: conceptionele gezondheid: de volksg
- Page 49 and 50: maakt het mogelijk om beschrijvende
- Page 51 and 52: Tabel 2: Toelichting bij de psychos
- Page 55 and 56: G1234N_2009 De preconceptionele con
G1227N_2009<br />
204<br />
De preconceptionele consultatie<br />
Doel, principes en methode<br />
1, 2, 3<br />
Pierre Delvoye<br />
1. Ecole de Santé Publique de l’Université Libre de Bruxelles<br />
2. Office de la Naissance et de l’Enfance<br />
3. Réseau Hospitalier de Médecine Sociale<br />
Ke y w o r D s: p r e c o n c e p t i o n care – i n t e r c o n c e p t i o n care – p r e c o n c e p t i o n h e a lt h – s c r e e n i n g – primary prevention – s e c o n D a r y prevention<br />
De belangrijkste vitale organen zijn volgroeid in de 15de zwangerschapsweek. Die organen zijn het kwetsbaarst in<br />
de eerste acht weken, met andere woorden vaak vóór het eerste prenatale consult. Als we het aantal handicaps<br />
verbonden aan infectieziekten (rode hond, windpokken, hepatitis B…), endocriene aandoeningen (disthyroïdie,<br />
diabetes…), genetische aandoeningen (hemoglobinopathieën, mucoviscidose…) of handicaps als gevolg van toxische stoffen<br />
(alcohol, roken…) of zelfs als gevolg van een tekort aan bepaalde voedingsstoffen (foliumzuur, jodium…) willen verminderen,<br />
moeten we handelen vóór de conceptie. Het is dus belangrijk om preconceptionele consulten te plannen. Het doel hiervan is<br />
vierledig: genetische of endocriene ziekten opsporen, de gevolgen van infectieziekten voorkomen, patiënten met verslavingen<br />
begeleiden en vitaminen en oligo-elementen voorschrijven.<br />
Figuur 1: Kritieke periodes (= waarin de kwetsbaarheid het grootst is) van de<br />
organogenese.<br />
Aantal weken na de<br />
laatste menstruatie<br />
(amenorroe)<br />
4 5 6 7 8 9 10 11 12<br />
Centraal zenuwstelsel<br />
Hart<br />
Armen<br />
Ogen<br />
Benen<br />
Oren<br />
Tanden<br />
Gehemelte<br />
Naar Atrash H, 2008 (2), aangepast uit Larson WJ, Human Embryology 2nd edition. New-York: Churchill Livingston;<br />
1997. Pagina xvi (3).<br />
GUNAIKEIA ■ VOL 14 Nr 7 ■ 2009<br />
Geslachtsorganen<br />
ext.<br />
Nut van het preconceptionele consult<br />
De organogenese van het centrale zenuwstelsel<br />
en de zintuiglijke organen vindt plaats in de eerste<br />
15 weken van het intra-uteriene leven (1). En precies<br />
in de eerste acht weken zijn die organen het kwetsbaarst.<br />
Want in die weken is het zenuwstelsel het<br />
gevoeligst voor nutritionele tekorten (foliumzuur),<br />
virussen (rode hond, windpokken) of toxische stoffen<br />
(alcohol, drugs) (Figuur 1). Maar het eerste prenatale<br />
consult vindt meestal plaats tussen de 6de en<br />
de 10de week van de zwangerschap (2) (Figuur 2),<br />
wanneer de organogenese van een ruwe schets van<br />
het zenuwstelsel al is voltooid (3, 4).<br />
Bijgevolg kunnen tijdens het prenatale consult vaak<br />
alleen tal van ziekten worden opgespoord (secundaire<br />
preventie) die de foetus aantasten. Nochtans<br />
zouden veel aandoeningen primair kunnen worden<br />
voorkomen (vóórdat de ziekte uitbreekt) door aangepaste<br />
zorgen of nuttige tips te verstrekken vóór het<br />
begin van een zwangerschap (5).
Change language