Woonwagenbewoners In Nederland PRIMO 2006 - Woonwagenwijzer

Aan het nummerbord E 1295
is te zien dat deze wagen een
vergunning heeft gekregen.
(Staring Instituut, Deventer)
Op sommige wagens werd al snel een huif aangebracht, ter bescherming van de te vervoeren goederen.
Reizigers ontdekten zo de mogelijkheid van bewoning. De woonwagenbewoonster Frederika Brummer
beschrijft in haar boekje Frederika hoe haar overgrootouders in zo’n huifwagen leefden.
“Het waren hele kleine woonwagens, waar tien, twaalf; veertien, soms vijftien mensen in leefden. De
woonwagens en huifkarren waren 3 bij 2 meter en heel laag. De mensen konden er meestal niet in staan. Daar
moesten we allemaal in slapen en wonen. De bedden waren bossen stro. De stoelen en tafels maakten ze zelf
van oude planken. Die werden ‘s avonds onder de wagens gezet om ruimte te maken. De bossen stro werden
dan uitgerold op de vloer om te kunnen slapen.
‘s Morgens bonden ze ze aan een bos en die werd dan in een hoek gezet. De wagentjes waren wel zo klein,
dat bij het slapen de voeten buiten de wagen staken. De vloer werd dan doorgetrokken, zodat die buiten de
wagen stak, de voorplank noemden ze die. In de winter werd er een stuk zeil aan de overstek boven aan
het dak getimmerd om geen natte of koude voeten te krijgen. In de zomer werd dat zeil omhoog gerold en
vastgebonden met wat spijkers en een stukje touw. De mensen waren heel schoon. Ze boenden iedere dag de
planken vloeren.“
In die periode waren er ook al karren of wagentjes die meer beantwoordden aan het idee van een woonwagen.
Sommige reizigers bouwden een woongedeelte op hun kar of wagen, met de steunribben aan de buitenkant.
Aan de binnenkant van de ‘ribbenkast’ – zoals die wagens wel genoemd werden – timmerden ze houten
planken. Het waren meestal woonkarren, wagentjes op twee wielen.
Tussen 1900 en 1920 stonden er op de standplaatsen ook al luxer uitgevoerde wagens van kermisreizigers.
Ze hadden een voorportaaltje en gedraaide, houten stijlen, die het vakmanschap van een meubelmaker of
houtdraaier verrieden. Steeds vaker werden wagenmakers ingeschakeld voor het bouwen van woonwagens.
De verschillende typen wagens heetten vaak naar de vestigingsplaats van de wagenbouwer. Tielse wagens
werden vanaf het begin van de eeuw bijvoorbeeld gemaakt in een timmerfabriek in Tiel.
De Woonwagenwet van 1918 moest een einde maken aan het gebruik van bouwvallige woonwagens en de
wildgroei in kwaliteit en afmetingen indammen. Met talloze voorschriften wilde de overheid voorkomen dat er
krakkemikkige wagens op de weg verschenen. De bewoner van een wagen die niet aan de gestelde eisen
voldeed, kreeg geen vergunning, zo stond in de wet. De wagen moest op ten minste twee assen en vier wielen
rusten. De bovenkant van de vloer mocht zich ten hoogste één meter boven de grond bevinden, om kantelen te
voorkomen.
I n f o r m a t i e c d - r o m ‘ W o o n w a g e n b e w o n e r s i n N e d e r l a n d ( 1 8 8 0 - 2 0 0 6 ) ’ 2 9
▼
Index