20.09.2013 Views

Voortgang H. Don Bosco - Origo

Voortgang H. Don Bosco - Origo

Voortgang H. Don Bosco - Origo

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 1 Nr. 17 – februari 2009<br />

<strong>Voortgang</strong><br />

graankorrels<br />

Het heengaan van Wim Gubbels en Bertus van den<br />

Bos in december 2008 gaven me wel het gevoel dat,<br />

althans in mijn leven, een periode zo ongeveer ten<br />

einde was gekomen. Wim stond in 1949, bij mijn<br />

komst naar Ugchelen, als directeur van '<strong>Don</strong> Rua',<br />

centraal. Bertus was, als student in de vierde klas,<br />

een van de 'groten' naar wie ik opkeek. Hij was ook<br />

de electrotechnicus van heel het huis.<br />

Deze maand was het twintig jaar geleden dat pater<br />

Jan Klein overleed. Zijn laatste jaren waren zo op<br />

het oog geschat minder productief dan voorgaande.<br />

Maar door het overschrijven van twee agenda's met<br />

gedichten (1988-89) gaf Henk Hendriks de aanzet<br />

tot de digitalisering van alle 'agenda-dichten' (1986-<br />

1989), waaraan nu wordt gewerkt. (Zie ook het<br />

stukje in de linkerkolom op bladzijde 6).<br />

Mijn plaatsgenoot George Gildemacher vroeg mij<br />

onlangs of ik het door Jan Klein geschreven passiespel<br />

kende dat in 1964 werd opgevoerd, met als titel<br />

"Als de graankorrel niet sterft in de aarde." Nee, ik<br />

ken het niet (in dat jaar verliet ik de congregatie). Als<br />

iemand van u het zich herinnert, en zeker als er een<br />

tekst van is, hoor ik dat graag. Het werd geregisseerd<br />

door pater Klein zelf, en George speelde Judas.<br />

Op 2 januari van dit jaar overleed in Bergen (N.H.),<br />

op 95-jarige leeftijd, Margaretha Chamuleau, na ruim<br />

77 jaar kloosterleven bij de zusters Ursulinnen. Ze<br />

werkte meer dan 40 jaar in het onderwijs, waarvan<br />

ruim 20 jaar voor kinderen met een verstandelijke<br />

beperking. Zij vond inspiratie bij don <strong>Bosco</strong> en was<br />

betrokken bij de salesianen in Nederland. Ze typte<br />

de geschiedenis van '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' Leusden van Henk<br />

Hendriks uit en calligrafeerde een voorblad.<br />

Een handvol levens, uitgestrooid als graan over de<br />

akker. "Als de graankorrel niet sterft in de aarde."<br />

Vertrouwen in zin en bestemming van het leven is<br />

niet altijd makkelijk. Soms gaat het 'contra spem', tegen<br />

alle redelijkheid in. Het is meer dan herinnerd<br />

worden door medemensen, meer dan de effecten op<br />

het aardse bestaan van anderen. Waar geloof op<br />

doelt is voortbestaan en 'voortgang', zoals de titel<br />

luidt van de vervolg-rubriek over de agenda-dichten<br />

van pater Jan Klein (zie op blz. 4).<br />

H. <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong><br />

twee jubilea<br />

Honderdvijftig jaar geleden<br />

werd, op de kamer van<br />

don <strong>Bosco</strong>, in tegenwoordigheid<br />

van (als ik goed tel)<br />

zeventien jonge mannen,<br />

waaronder Michiel Rua<br />

(subdiaken) en Jan Cagliero,<br />

de salesiaanse congregatie<br />

opgericht met de verkiezing<br />

van een bestuur: don<br />

<strong>Bosco</strong> als algemeen overste,<br />

don Alasonatti als prefekt, Michiel Rua als geestelijk<br />

direkteur, Angelo Savio (diaken) als econoom, Jan<br />

Cagliero, Jan Bonetti en Carlo Ghivarello als raadslid.<br />

Bijna vijfenzeventig jaar daarna werd don <strong>Bosco</strong>,<br />

op Pasen 1934, door paus Pius XI heilig verklaard.<br />

Dat is nu driekwart eeuw geleden. Een tweevoudig<br />

jubileum dus. Momenteel telt de congregatie 17.000<br />

leden. In Nederland beleven we de neergang van<br />

een golf van ruim tachtig jaar.<br />

In België herdenkt men o.a. het vijftigjarig bestaan<br />

van de Vlaamse salesiaanse provincie (1959) en het<br />

vijfenzeventigjarig bestaan van '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' te Oud-<br />

Heverlee. Algemeen overste don Pascual Chávez<br />

heeft op het 26e algemeen kapittel (begin vorig jaar)<br />

als doelstelling (strenna) aangegeven: "Ritornare alla<br />

identità carismatica e alla passione apostolica di <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>."<br />

(terugkeren naar de charismatische identiteit en de<br />

apostolische bezieling van don <strong>Bosco</strong>).<br />

Situatie en gedrag<br />

van jeugd in stad en<br />

land van nu lijken<br />

sterk op die uit de<br />

tijd van don <strong>Bosco</strong>:<br />

verwilderd, losgeslagen<br />

en gevaarlijk.<br />

Daarnaast armoede<br />

en kansloosheid. Dat<br />

vraagt om een andere<br />

aanpak dan lange tijd<br />

gebruikelijk was.<br />

Charisma en apostolaat<br />

zijn nodig,<br />

van binnenuit, niet<br />

vanuit de kerkelijke<br />

opvattingen van de<br />

twintigste eeuw. Een<br />

grondige bezinning<br />

op het eigen geloof,<br />

al of niet orthodox,<br />

is daarvoor wel een<br />

eerste vereiste.<br />

vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft


"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 2 Nr. 17 – februari 2009<br />

Bertus van den Bos<br />

1926-2008<br />

Nog geen week nadat hij<br />

van het Dekenaal Centrum<br />

in Zwolle was overgebracht<br />

naar Wijchen, overleed coadjuteur<br />

Bertus van den Bos,<br />

na een langdurige ziekte, in<br />

de liefdevolle nabijheid van<br />

zijn medebroeders, in vrede.<br />

Bertus van den Bos werd op vrijdag 24 september<br />

1926 (onder het teken Weegschaal) in Almelo<br />

geboren. Zijn ouders overleden, toen hij tien jaar oud<br />

was, beiden aan de griep, en werden op dezelfde dag<br />

begraven. Bertus had daarna nog een fijne jeugd bij<br />

familie op een boerderij. Na de lagere school ging hij<br />

naar de ambachtschool (opleiding electrotechniek).<br />

Daarna had hij enige tijd een baan.<br />

In september 1945, ging hij (negentien jaar oud) naar<br />

Ugchelen, waar hij in zeven jaar met grote ijver vijf<br />

klassen doorliep. Hij was, herinner ik me, naast zijn<br />

studie altijd in de weer als de electrotechnicus van het<br />

huis. Dat hij geen priester kon worden viel hem zwaar.<br />

Van 1952 tot '53 deed hij in Twello zijn noviciaat, maar<br />

kon aan het eind daarvan om gezondheidsredenen<br />

geen geloften doen. Hij ging toen naar Leusden.<br />

Met toestemming van<br />

Algemeen Overste <strong>Don</strong><br />

Ziggiotti, op bezoek in<br />

Nederland, deed hij op<br />

het feest van St. Jozef<br />

op 19 maart 1955 zijn<br />

eerste geloften als coadjuteur.<br />

Na het magisterium<br />

in Leusden volgde<br />

hij in Rotterdam een<br />

dagopleiding electrotechniek,<br />

waarna hij aan de Technische School in Leusden<br />

leraar werd in dat vak.<br />

Aan de pas opgerichte technische school Niek Savio in<br />

Amersfoort bouwde hij, zoals op het gedachtenisprentje<br />

staat, gedurende 9 jaar (1968-77) de gehele<br />

nieuwe afdeling electrotecniek op. Behalve econoom<br />

en raadslid werd hij in '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' Leusden ook<br />

adjunct-directeur van de school (1977), totdat hij met<br />

invaliditeitspensioen ging (1986). Hij was toen 61 jaar en<br />

volgde verschillende opleidingen, zoals de katholieke<br />

theologische cursus voor het getuigschrift decaan.<br />

In 1999 , na de sluiting van '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' Leusden, ging hij<br />

met Kees Heeren naar Voorburg. De aansluiting bij het<br />

jeugdwerk lukte niet, waarna ze verhuisden naar het<br />

dekenaal centrum aan de Burg. van Roijensingel in Zwolle.<br />

Daar begonnen zij met hun succesvolle postzegelactie<br />

ter ondersteuning van het salesiaanse werk voor de arme<br />

jeugd in Haïti. Kees maakte tientallen artistieke collages,<br />

grote en kleine (o.a. de bekende buttons). Bertus was<br />

sterk in ondersteunende en contactuele activiteiten.<br />

Ik heb hen daar twee keer bezocht . De eerste keer<br />

(eind mei 2007, zie DRvn nr.7, juni 2007, blz.2 en de<br />

foto hieronder) was Bertus al wel ziek, maar hoefde nog<br />

niet het bed te houden.<br />

De tweede keer (juni 2008) lag hij op bed en was hij sterk<br />

vermagerd (zie DRvn nr.13, juni 2008, blz.1). Er was<br />

goede thuishulp, wie niets teveel was. Maar omdat het<br />

dekenaal centrum gesloten zou worden en Bertus zijn<br />

huisgenoot niet teveel wilde belasten, werd hij in overleg<br />

overgebracht naar La Verna in Wijchen, waar andere<br />

medebroeders al langer woonden. Op weg naar Bladel,<br />

de dag voor de uitvaart van Wim Gubbels, heb ik Bertus<br />

nog een keer kunnen zien.<br />

Hij werd heel goed en liefdevol verzorgd, lag volkomen<br />

uitgeteerd maar vredig in een ziekenbed en was helder, al<br />

kon hij niet meer praten. Ik heb hem gevraagd of hij pijn<br />

had, en hij knikte van 'nee'. Ik heb hem bedankt voor<br />

zijn vriendschap als medestudent in Ugchelen en later als<br />

medebroeder, en hem sterkte gewenst op zijn verdere<br />

reis. Jan van Aken, die ook in Zwolle tegelijk met<br />

mij bij hem was, stak naast zijn bed een lichtje aan.<br />

Ik heb een foto gemaakt en werd daarna, samen met<br />

Pierre Eijck, door Bert van Balkom onthaald op een<br />

heerlijke warme maaltijd.<br />

Vanaf de eerste kennismaking<br />

herinner ik mij<br />

Bertus als een rustige,<br />

heel vriendelijke en zorgzame<br />

man. Ook als de<br />

jongen die rondrende op<br />

het toneel om de lampen<br />

en andere electronica aan<br />

te sluiten. Zijn leven stond<br />

in het teken van dienstbaarheid<br />

en persoonlijke<br />

aandacht. Zijn grote geduld en zijn dankbaarheid<br />

berustten volgens mij op een combinatie van aanleg en<br />

jarenlange zelftucht. Bertus: vaarwel.<br />

vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft


"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 3 Nr. 17 – februari 2009<br />

Wim Gubbels<br />

1912 - 2008<br />

Toen ik, bijna 60 jaar geleden, in een schoolretraite<br />

met pater Dury, voor het eerst van don <strong>Bosco</strong><br />

hoorde en naar Ugchelen kwam, was pater Wim<br />

Gubbels direkteur van Huize '<strong>Don</strong> Rua'. Aan hem<br />

heb ik, samen met anderen, veel te danken. Wim<br />

was een charmante, sportieve en gevoelige man, die<br />

met veel flair om kon gaan met allerlei mensen.<br />

In 1945 werd hij in Ugchelen tot priester gewijd en<br />

vrijwel meteen benoemd tot directeur van dat huis.<br />

Dat is hij zes jaar lang (twee termijnen) gebleven,<br />

waarna hij benoemd werd tot prefect. Drie jaar later<br />

ging hij naar de Mariahoeve in Assel, waar hij leiding<br />

gaf aan de ontwikkeling daarvan. In 1955 werd hij<br />

daar door don Ziggiotti benoemd tot directeur.<br />

De manier waarop hij dat<br />

deed, m.n. ook zijn omgang<br />

met grote weldoeners, heeft<br />

veel betekend voor huize<br />

'<strong>Don</strong> Rua', dat zonder de<br />

inkomsten van de boerderij<br />

en de ondersteuning van de<br />

relaties financieel nooit had<br />

kunnen overleven.<br />

Wim was geen vrijdenker en<br />

ook geen vrijbuiter, maar<br />

evenmin preuts. Helaas was<br />

zijn omgang, ook met de<br />

meisjes en vrouwen die hem<br />

opzochten, voor sommigen<br />

een bron van verdenking en<br />

ongenoegen. In 1963 moest<br />

hij noodgedwongen gaan.<br />

Na een moeilijke periode vestigde hij zich in Bladel<br />

als tolk Italiaans en beeldhouwer. In 1968 trouwde<br />

hij. Zijn zoon heeft intussen ook weer een zoon.<br />

Over zijn vroegere medebroeders was hij niet zo te<br />

spreken. Hij had wat meer dankbaarheid verwacht.<br />

Gelukkig was er een klein aantal trouwe vrienden die<br />

hem af en toe schreven, belden en opzochten.<br />

In de uitvaartmis werd met geen woord gerept van<br />

zijn verleden als jeugdwerker en salesiaan, ook niet<br />

van het feit dat hij priester was 'in eeuwigheid'. Dat<br />

heb ik ervaren als een lacune, maar het was een<br />

invoelbare keuze van de familie. Er was toch een<br />

kleine kring van salesiaanse vrienden die in de kerk,<br />

of in gedachten, afscheid van hem nam.<br />

vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft


"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 4 Nr. 17 – februari 2009<br />

<strong>Voortgang</strong><br />

Met de term 'voortgang' (ongoingness) wordt de<br />

diepste motivatie of drijfveer van al het levende<br />

door mij aangeduid. En hoewel dit kenmerk alleen<br />

maar betrekking kan hebben op het voor ons op<br />

aardse wijze waarneembare, is er ongetwijfeld een<br />

overeenkomst met het levend-zijn tout court, ook<br />

wanneer dat niet langer aards-lichamelijk is.<br />

Twintig jaar geleden, op 15 februari 1989, stierf Jan<br />

Klein aan de gevolgen van een aanrijding op de<br />

zondag ervoor. Einde voortgang als aardgebonden<br />

lichaam, begin – naar wij hopen – van een geestelijk<br />

vervolg. Het was winter, het jaargetij waarin het<br />

leven in de natuur blootligt tot op 't bot, wat hem tot<br />

nadenken stemde, lang en kort voor zijn dood.<br />

zo. 17-01-1988<br />

Machteloos straatlichtgeflikker<br />

onder de machtige zwaai<br />

waar de morgen haar boezem mee blootlegt<br />

voor een napolitaans blauwe baai.<br />

En 't is net of de heilige koepel<br />

al haar lampen en kaarsen ontsteekt<br />

op het oostpriesterkoor en zijn outer<br />

en om 't uur van het offerfeest smeekt . . .<br />

Waar ik fiets, speelt mijn oog op de stammen<br />

van het zeventientonig verbond<br />

als een harp, bij het leven gespannen<br />

tussen lichtruim en donkere grond.<br />

Of ik zie weer de duizend pilaren<br />

en ontdek weer de Dom waar de gloor<br />

van zons offer licht blozend blijft waren<br />

over koepel en beuken en koor.<br />

Zon, wij offren een bloedloze Winter<br />

mét het bloed dat de Herfst heeft gespild<br />

voor de komst van uw Kind, onze Zomer,<br />

die in 't Voorjaar herleeft naar Gij wilt.<br />

Opvallend is dat pater Jan de natuur ervaart als<br />

betrokken in een heilige rite, bijna persoonlijk, een<br />

offer met licht en muziek, een verbond met de<br />

godgelijke zon, als eeuwig middelpunt van de vier<br />

aardse seizoenen. En het kind, symbool van onze<br />

hoogsteigen zomerse bloei, mythisch, esoterisch,<br />

oermenselijk zuiver en onbedorven.<br />

Zoals voor mythische metaforen gebruikelijk is,<br />

verhullen zij hun boodschap min of meer, al naargelang<br />

het vermogen van de toehoorder om die<br />

ervarend te begrijpen. In hoeverre ze de schrijver<br />

in zijn gedichten duidelijk waren valt niet meer na<br />

te gaan. Hij heeft de meeste ervan met geen mens<br />

besproken. Onze duiding is een queeste.<br />

di. 19-01-1988<br />

Helder. – De winter<br />

showt integralen<br />

van hoger wiskunstpatroon.<br />

Differentiële stammenparade.<br />

Krommen en vorken als kroon.<br />

Dof. – In seconden<br />

sluit ruimrotonde,<br />

biedt winter armoevertoon.<br />

Schamel gebeuren.<br />

Wijkende kleuren.<br />

Groen zit verscholen ten troon.<br />

Grond. – 't Elegante<br />

strogele, blanke,<br />

langzaam verstijfde hoog gras<br />

wacht maar op ijzel<br />

om weer te nijgen<br />

als toen 't vol zaadkralen was.<br />

Kraters. – Het water<br />

staat er of gaat er<br />

bruinen in 't groenende bed:<br />

kruiden en varen<br />

op dorre blaren<br />

leiden 't vroeg lenteballet.<br />

Hier spreekt de dichter op de top van zijn kunnen,<br />

een en al aandacht voor de natuur waarin hij bijna<br />

opgaat, die hij aanvult met liturgische teksten, als<br />

psalmen voorzien van een motto, aandachtspunt<br />

en betekenis: licht en donker, vol en leeg, maar<br />

steeds vol leven, ondanks de omstandigheden die<br />

hem lijken te verpletteren. Zo is het leven.<br />

do. 9-02-1989<br />

Eenzaam dwaalt het grote loeder<br />

met z'n Vader en z'n Broeder<br />

en z'n eeuwig Andere Geest. –<br />

Is er ooit zo'n uur geweest?<br />

Platgehamerd door de kou<br />

of het nooit meer dooien zou.<br />

Een weinig orthodoxe woordkeus, daar houdt hij<br />

van, maar een speelse constructie van driemaal<br />

twee rijmregels, naar de inhoud twee terzinen, als<br />

van Dante, en au fond even serieus. Dit en het<br />

volgende zijn op een paar na zijn laatste gedichten.<br />

Nu volgt het muzikale slot, dat me doet denken<br />

aan Vondel en aan Johan Sebastiaan Bach.<br />

do. 9-02-1989<br />

Zijn 't de bomen of de beuken<br />

van vergeten katedralen<br />

die mij 't rusten in de vreugde<br />

telkens voor de geest weer halen,<br />

als ik dit soort bossebouw<br />

– statig, stil en leeg – aanschouw?<br />

vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft


"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 5 Nr. 17 – februari 2009<br />

Sang real<br />

kind Gods<br />

In de vijzel van mijn denken vind ik momenteel<br />

elementen van zeer uiteenlopende aard. Ze hebben<br />

allemaal te maken met het stug vasthouden aan of<br />

het juist afwijzen van een letterlijke opvatting van<br />

godsdienstige geschriften en leerstellingen.<br />

Aanleiding zijn o.a.: reacties (2005 en '06) op het boek<br />

'De Da Vinci Code' (Dan Brown, 2003), de opheffing<br />

van de excommunicatie (niet de suspensie) van de<br />

leden van de broederschap St. Pius X, verdedigers van<br />

de ultieme letterlijkheid van leer en schrift.<br />

De symbiose van het christendom en een letterlijke<br />

opvatting van evangeliën en andere geschriften over<br />

het leven en de godmenselijke aard van Jezus leidt<br />

tot bewijsbaar onhoudbare opvattingen. Anderzijds<br />

bestaan er historische argumenten tegen.<br />

Die vinden we in boeken als 'De heidense Christus'<br />

(2004) van Tom Harpur, gebaseerd op 'Who is this<br />

King of Glory' (1948) van Alvin Boyd Kuhn (1880-<br />

1963), vervolg op 'Ancient Egypt: The Light of the<br />

World' (1907) van Gerald Massey (1828-1907).<br />

In plaats van het opzeggen van het lidmaatschap van<br />

de kerk (een puur administratieve aangelegenheid)<br />

vanwege al eeuwen bekende leerstellige en bestuurlijke<br />

misstanden, stel ik liever vragen naar de ware<br />

aard van het 'Christ Sein' (Hans Küng, 1974).<br />

Natuurlijk is de grote meerderheid van godsdienstige<br />

mensen niet geïnteresseerd in andere vragen en antwoorden<br />

dan hun religie aanbiedt. In deze tijd echter<br />

laten velen hun geloof los omdat ze het, om allerlei<br />

redenen, niet langer kunnen aanvaarden.<br />

De vraag die ik hier stel is dan ook of er een andere<br />

oplossing is dan het achter zich laten van godsdienst<br />

en kerkelijke organisatie of het blindelings aannemen<br />

ervan op andermans gezag. Er is een derde weg, die<br />

eigenlijk de eerste en enige zou moeten zijn.<br />

Maar die weg gaat over doornen, want ze vereist een<br />

heroriëntatie en het nemen van verantwoordelijkheid<br />

voor de eigen levenshouding. Dat kan samengaan<br />

met het behoren tot een religieuze groepering, een<br />

kerk: als een Volk Gods onderweg naar huis.<br />

We hoeven niet ver van huis: aartsbisschop Angelo<br />

Amato s.d.b., sinds vorig jaar pro-prefect van de<br />

congregatie voor de heiligverklaringen, riep in 1986,<br />

als secretaris van de congregatie voor de geloofsleer,<br />

op tot een boycot van de Da Vinci-film.<br />

Hij noemde het boek "anti-christelijk en vol van<br />

beledigingen en historische en theologische fouten<br />

tegenover Jezus en de Kerk". Dat is een boude en<br />

riskante bewering, omdat deze ook van toepassing<br />

zou kunnen zijn op de kerkelijke leer.<br />

Kardinaal Tarcisio Bertone s.d.b., jurist en moraaltheoloog,<br />

ging zijn medebroeder Amato (dogmaticus)<br />

voor in kritiek op het boek, dat hij karakteriseerde<br />

als "een terugval naar de oude anti-clericale pamfletten<br />

van negentiende eeuw" (Vaticanum I).<br />

Volgens het boek zou Jezus gehuwd zijn geweest<br />

met Maria van Magdala en die zou, na zijn dood,<br />

een dochter hebben gebaard, die de bloedlijn heeft<br />

voortgezet. Maria was dus het 'heilige vat' (holy grail)<br />

dat het 'bloed' van Jezus bevatte.<br />

Een andere schrijfwijze is 'san grael' of 'sang real',<br />

koninklijk bloed. Nu wordt wel gezegd dat Jezus<br />

uit de stam van (koning) David was, maar hij was<br />

op aarde geen koning: zijn rijk was 'niet van deze<br />

wereld'! Wat is er dan aan de hand?<br />

Het is een christologisch probleem, en daarmee<br />

staat of valt de leer van de rooms-katholieke kerk.<br />

Koninklijk bloed is even aards als dat van u en mij,<br />

maar goddelijk bloed is een groter probleem. Denk<br />

even mee: Jezus was kind van en zelf god?<br />

Is er geen kind van Jezus, dan is er geen 'kind Gods'.<br />

Maar daarmee is het probleem de wereld niet uit. Is<br />

Jezus behalve mens ook god? Niet voor niets roept<br />

Bertone dat het Arianisme herleeft: Jezus is daarin<br />

geen God maar een schepsel van God.<br />

Er dreigt dus een gevaarlijke heilseconomische crisis.<br />

De kerk ziet haar van gode gegeven waardepapieren<br />

al kelderen. Is er verschil tussen de aanspraken van<br />

de kerk, en het christendom zoals gebracht door de<br />

man Jezus (als die historisch is)?<br />

Op dit punt aangekomen pakken we de boeken van<br />

Harpur, Kuhn (let op de schrijfwijze) en Massey erbij.<br />

Hun onderzoekingen betreffen de christos-leer zoals<br />

die lang vóór de tijd van Jezus bestond in Egypte en<br />

andere oude cultuurlanden. Interessant!<br />

Het levensverhaal van Jezus blijkt eeuwen eerder al<br />

verteld te zijn, tot in de kleinste details. Hetzelfde<br />

geldt trouwens voor het leven van de Boeddha. Het<br />

gaat daarbij om metaforen die de goddelijke fundering<br />

van het aards-menselijke bestaan verbeelden.<br />

De christelijke kerk heeft, na een aanvankelijk hierop<br />

ingestelde levensbeschouwing, enkele eeuwen na het<br />

begin van onze jaartelling gekozen voor een letterlijke<br />

interpretatie van nooit letterlijk bedoelde voorstellingen,<br />

en die te vuur en te zwaard verdedigd.<br />

In onze dagen herleeft de negentiendeeeuwse 'apologetica',<br />

letterlijk het 'van-zich-af-praten' van lastige<br />

vragen en beweringen. De vraag is of Jezus (ik ga<br />

ervan uit dat er in die tijd een verlichte Joodse leraar<br />

heeft bestaan) zijn leer daarin zou herkennen.<br />

"Fratres: Sobrii estote, et vigilate ..." (I Petrus 5: 8-9),<br />

slik niet alles, laat je niet inpakken, maar blijf<br />

waakzaam; dat is verstandig en dat mag.<br />

vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft


"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 6 Nr. 17 – februari 2009<br />

Jan Klein<br />

'agenda'<br />

Als u en ik twintig jaar na onze dood, mensen nog<br />

zo bezighouden als pater Jan Klein (hij overleed op<br />

15 februari 1989), dan is dat een vermelding waard.<br />

Niet alleen heeft hij als docent Nederlands velen<br />

van ons liefde voor de taal bijgebracht, misschien<br />

zelfs een goed gebruik ervan, maar hij heeft ons<br />

ook heel wat geschreven teksten nagelaten.<br />

Die zijn nog lang niet volledig geïnventariseerd, laat<br />

staan gearchiveerd. Voor de wenselijkheid daarvan<br />

is wel wat te zeggen, want hij is een van de weinige<br />

Nederlandse salesianen die iets als een oeuvre heeft<br />

nagelaten. Het is allerminst zeker dat ieder onderdeel<br />

daarvan nog te vinden zal zijn. We volstaan hier met<br />

een globale en onvolledige opsomming.<br />

Zijn preken werden door hem goed voorbereid en<br />

uitgeschreven. Van zijn lessen Nederlands resteert<br />

de lestekst in twee delen 'Stijl en Visie'. Liedteksten<br />

vinden we in de rode zangbundel en in de verzameling<br />

'<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>: lichte muziek zijn levenswijs' van<br />

Herman van der Loop. Zijn gedichten werden vaak<br />

opgenomen in feestprogramma's.<br />

In het 'Salesiaans Nieuws' schreef hij lange jaren vele<br />

stukken van allerlei aard, waarvan sommige ook apart<br />

werden uitgegeven. Zijn boeken, heiligenlevens, zijn<br />

bekend: Dominicus Savio, Maria Mazzarello, Moord<br />

op een volk, Frans Besucco, Een reuzentype, Duizend<br />

jongens en een man, <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> en de kanonskogel,<br />

<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> zo maar, <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> en de anderen . . .<br />

Ook toneelstukken heeft hij geschreven. In de oorlog<br />

een anti-duits stuk (dat hij woedend heeft vernietigd<br />

toen er bezwaren werden geopperd i.v.m. de veiligheid)<br />

en het in deze aflevering van DRvn genoemde passiespel<br />

'Als de graankorrel niet sterft in de aarde'. Er zijn er<br />

misschien nog wel meer. En dan, in zijn zeventigste<br />

levensjaar, begint hij stilletjes aan iets nieuws.<br />

Hij woont in Leusden en fietst iedere ochtend door het<br />

Trekerbos en omgeving. Na het ontbijt schrijft hij dan<br />

gedichten, meestal over de natuur. Die noteert hij in<br />

een agenda. De eerste is van 1986, de vierde en laatste<br />

die van 1989. Het waren voor hem heel persoonlijke<br />

dagboeknotities, niet gericht op publicatie. Na zijn<br />

dood werd een deel ervan uitgeschreven.<br />

Daarover heb ik al vaker iets gezegd. Ook de rubrieken<br />

over deze 'agenda-dichten' in '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> Binnen-kort',<br />

het '<strong>Don</strong> Rua Nieuws' en in deze nieuwsbrief zijn<br />

bekend. Het is waarschijnlijk minder bekend hoeveel<br />

gedichten er in die verzameling zitten: meer dan het<br />

levenswerk van veel poëten bevat, ruim 3000, grotendeels<br />

nog niet gedigitaliseerd. Dat is met recht 'agenda':<br />

werk dat nog gedaan moet worden.<br />

Toezending<br />

kosten<br />

toezending per email of post gratis<br />

(op papier per post kost me ± € 1 per exemplaar)<br />

vrijwillige bijdragen 454400<br />

op girorekening t.n.v. A. Overtoom<br />

aanmelding/opzegging<br />

per email origo@home.nl<br />

per brief redactie-adres<br />

Bijdragen<br />

Vanaf eind october 2008 tot heden werd op<br />

rekening 454400 aan bijdragen ontvangen e45.<br />

Hartelijk dank aan de gevers.<br />

Redactie<br />

naam A.J.M. Overtoom<br />

straat Hofakkers 6<br />

plaats 9468 EE Annen<br />

telefoon 0592 - 271 586<br />

email origo@home.nl<br />

website http://origo.otmx.nl<br />

Colofon<br />

De tekst is opgemaakt in twee kolommen, in het<br />

lettertype Garamond 11 pt, de koppen (meestal)<br />

in Comic Sans MS 14 pt.<br />

Digitale weergave per aflevering in pdf-formaat,<br />

op de homepage en per email. Gratis lezers zijn:<br />

Acrobat Reader en Foxit Reader (kijk voor info en<br />

download op: www.foxitsoftware.com).<br />

W.A. Gubbels St. Petrus Banden<br />

kerkhoftoren Bladel<br />

Lemma<br />

Dankbaarheid en medeleven vereisen dubbeling,<br />

en zijn dus bij uitstek menselijke mogelijkheden.<br />

vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!