Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 1 Nr. 17 – februari 2009<br />
<strong>Voortgang</strong><br />
graankorrels<br />
Het heengaan van Wim Gubbels en Bertus van den<br />
Bos in december 2008 gaven me wel het gevoel dat,<br />
althans in mijn leven, een periode zo ongeveer ten<br />
einde was gekomen. Wim stond in 1949, bij mijn<br />
komst naar Ugchelen, als directeur van '<strong>Don</strong> Rua',<br />
centraal. Bertus was, als student in de vierde klas,<br />
een van de 'groten' naar wie ik opkeek. Hij was ook<br />
de electrotechnicus van heel het huis.<br />
Deze maand was het twintig jaar geleden dat pater<br />
Jan Klein overleed. Zijn laatste jaren waren zo op<br />
het oog geschat minder productief dan voorgaande.<br />
Maar door het overschrijven van twee agenda's met<br />
gedichten (1988-89) gaf Henk Hendriks de aanzet<br />
tot de digitalisering van alle 'agenda-dichten' (1986-<br />
1989), waaraan nu wordt gewerkt. (Zie ook het<br />
stukje in de linkerkolom op bladzijde 6).<br />
Mijn plaatsgenoot George Gildemacher vroeg mij<br />
onlangs of ik het door Jan Klein geschreven passiespel<br />
kende dat in 1964 werd opgevoerd, met als titel<br />
"Als de graankorrel niet sterft in de aarde." Nee, ik<br />
ken het niet (in dat jaar verliet ik de congregatie). Als<br />
iemand van u het zich herinnert, en zeker als er een<br />
tekst van is, hoor ik dat graag. Het werd geregisseerd<br />
door pater Klein zelf, en George speelde Judas.<br />
Op 2 januari van dit jaar overleed in Bergen (N.H.),<br />
op 95-jarige leeftijd, Margaretha Chamuleau, na ruim<br />
77 jaar kloosterleven bij de zusters Ursulinnen. Ze<br />
werkte meer dan 40 jaar in het onderwijs, waarvan<br />
ruim 20 jaar voor kinderen met een verstandelijke<br />
beperking. Zij vond inspiratie bij don <strong>Bosco</strong> en was<br />
betrokken bij de salesianen in Nederland. Ze typte<br />
de geschiedenis van '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' Leusden van Henk<br />
Hendriks uit en calligrafeerde een voorblad.<br />
Een handvol levens, uitgestrooid als graan over de<br />
akker. "Als de graankorrel niet sterft in de aarde."<br />
Vertrouwen in zin en bestemming van het leven is<br />
niet altijd makkelijk. Soms gaat het 'contra spem', tegen<br />
alle redelijkheid in. Het is meer dan herinnerd<br />
worden door medemensen, meer dan de effecten op<br />
het aardse bestaan van anderen. Waar geloof op<br />
doelt is voortbestaan en 'voortgang', zoals de titel<br />
luidt van de vervolg-rubriek over de agenda-dichten<br />
van pater Jan Klein (zie op blz. 4).<br />
H. <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong><br />
twee jubilea<br />
Honderdvijftig jaar geleden<br />
werd, op de kamer van<br />
don <strong>Bosco</strong>, in tegenwoordigheid<br />
van (als ik goed tel)<br />
zeventien jonge mannen,<br />
waaronder Michiel Rua<br />
(subdiaken) en Jan Cagliero,<br />
de salesiaanse congregatie<br />
opgericht met de verkiezing<br />
van een bestuur: don<br />
<strong>Bosco</strong> als algemeen overste,<br />
don Alasonatti als prefekt, Michiel Rua als geestelijk<br />
direkteur, Angelo Savio (diaken) als econoom, Jan<br />
Cagliero, Jan Bonetti en Carlo Ghivarello als raadslid.<br />
Bijna vijfenzeventig jaar daarna werd don <strong>Bosco</strong>,<br />
op Pasen 1934, door paus Pius XI heilig verklaard.<br />
Dat is nu driekwart eeuw geleden. Een tweevoudig<br />
jubileum dus. Momenteel telt de congregatie 17.000<br />
leden. In Nederland beleven we de neergang van<br />
een golf van ruim tachtig jaar.<br />
In België herdenkt men o.a. het vijftigjarig bestaan<br />
van de Vlaamse salesiaanse provincie (1959) en het<br />
vijfenzeventigjarig bestaan van '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' te Oud-<br />
Heverlee. Algemeen overste don Pascual Chávez<br />
heeft op het 26e algemeen kapittel (begin vorig jaar)<br />
als doelstelling (strenna) aangegeven: "Ritornare alla<br />
identità carismatica e alla passione apostolica di <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>."<br />
(terugkeren naar de charismatische identiteit en de<br />
apostolische bezieling van don <strong>Bosco</strong>).<br />
Situatie en gedrag<br />
van jeugd in stad en<br />
land van nu lijken<br />
sterk op die uit de<br />
tijd van don <strong>Bosco</strong>:<br />
verwilderd, losgeslagen<br />
en gevaarlijk.<br />
Daarnaast armoede<br />
en kansloosheid. Dat<br />
vraagt om een andere<br />
aanpak dan lange tijd<br />
gebruikelijk was.<br />
Charisma en apostolaat<br />
zijn nodig,<br />
van binnenuit, niet<br />
vanuit de kerkelijke<br />
opvattingen van de<br />
twintigste eeuw. Een<br />
grondige bezinning<br />
op het eigen geloof,<br />
al of niet orthodox,<br />
is daarvoor wel een<br />
eerste vereiste.<br />
vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft
"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 2 Nr. 17 – februari 2009<br />
Bertus van den Bos<br />
1926-2008<br />
Nog geen week nadat hij<br />
van het Dekenaal Centrum<br />
in Zwolle was overgebracht<br />
naar Wijchen, overleed coadjuteur<br />
Bertus van den Bos,<br />
na een langdurige ziekte, in<br />
de liefdevolle nabijheid van<br />
zijn medebroeders, in vrede.<br />
Bertus van den Bos werd op vrijdag 24 september<br />
1926 (onder het teken Weegschaal) in Almelo<br />
geboren. Zijn ouders overleden, toen hij tien jaar oud<br />
was, beiden aan de griep, en werden op dezelfde dag<br />
begraven. Bertus had daarna nog een fijne jeugd bij<br />
familie op een boerderij. Na de lagere school ging hij<br />
naar de ambachtschool (opleiding electrotechniek).<br />
Daarna had hij enige tijd een baan.<br />
In september 1945, ging hij (negentien jaar oud) naar<br />
Ugchelen, waar hij in zeven jaar met grote ijver vijf<br />
klassen doorliep. Hij was, herinner ik me, naast zijn<br />
studie altijd in de weer als de electrotechnicus van het<br />
huis. Dat hij geen priester kon worden viel hem zwaar.<br />
Van 1952 tot '53 deed hij in Twello zijn noviciaat, maar<br />
kon aan het eind daarvan om gezondheidsredenen<br />
geen geloften doen. Hij ging toen naar Leusden.<br />
Met toestemming van<br />
Algemeen Overste <strong>Don</strong><br />
Ziggiotti, op bezoek in<br />
Nederland, deed hij op<br />
het feest van St. Jozef<br />
op 19 maart 1955 zijn<br />
eerste geloften als coadjuteur.<br />
Na het magisterium<br />
in Leusden volgde<br />
hij in Rotterdam een<br />
dagopleiding electrotechniek,<br />
waarna hij aan de Technische School in Leusden<br />
leraar werd in dat vak.<br />
Aan de pas opgerichte technische school Niek Savio in<br />
Amersfoort bouwde hij, zoals op het gedachtenisprentje<br />
staat, gedurende 9 jaar (1968-77) de gehele<br />
nieuwe afdeling electrotecniek op. Behalve econoom<br />
en raadslid werd hij in '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' Leusden ook<br />
adjunct-directeur van de school (1977), totdat hij met<br />
invaliditeitspensioen ging (1986). Hij was toen 61 jaar en<br />
volgde verschillende opleidingen, zoals de katholieke<br />
theologische cursus voor het getuigschrift decaan.<br />
In 1999 , na de sluiting van '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>' Leusden, ging hij<br />
met Kees Heeren naar Voorburg. De aansluiting bij het<br />
jeugdwerk lukte niet, waarna ze verhuisden naar het<br />
dekenaal centrum aan de Burg. van Roijensingel in Zwolle.<br />
Daar begonnen zij met hun succesvolle postzegelactie<br />
ter ondersteuning van het salesiaanse werk voor de arme<br />
jeugd in Haïti. Kees maakte tientallen artistieke collages,<br />
grote en kleine (o.a. de bekende buttons). Bertus was<br />
sterk in ondersteunende en contactuele activiteiten.<br />
Ik heb hen daar twee keer bezocht . De eerste keer<br />
(eind mei 2007, zie DRvn nr.7, juni 2007, blz.2 en de<br />
foto hieronder) was Bertus al wel ziek, maar hoefde nog<br />
niet het bed te houden.<br />
De tweede keer (juni 2008) lag hij op bed en was hij sterk<br />
vermagerd (zie DRvn nr.13, juni 2008, blz.1). Er was<br />
goede thuishulp, wie niets teveel was. Maar omdat het<br />
dekenaal centrum gesloten zou worden en Bertus zijn<br />
huisgenoot niet teveel wilde belasten, werd hij in overleg<br />
overgebracht naar La Verna in Wijchen, waar andere<br />
medebroeders al langer woonden. Op weg naar Bladel,<br />
de dag voor de uitvaart van Wim Gubbels, heb ik Bertus<br />
nog een keer kunnen zien.<br />
Hij werd heel goed en liefdevol verzorgd, lag volkomen<br />
uitgeteerd maar vredig in een ziekenbed en was helder, al<br />
kon hij niet meer praten. Ik heb hem gevraagd of hij pijn<br />
had, en hij knikte van 'nee'. Ik heb hem bedankt voor<br />
zijn vriendschap als medestudent in Ugchelen en later als<br />
medebroeder, en hem sterkte gewenst op zijn verdere<br />
reis. Jan van Aken, die ook in Zwolle tegelijk met<br />
mij bij hem was, stak naast zijn bed een lichtje aan.<br />
Ik heb een foto gemaakt en werd daarna, samen met<br />
Pierre Eijck, door Bert van Balkom onthaald op een<br />
heerlijke warme maaltijd.<br />
Vanaf de eerste kennismaking<br />
herinner ik mij<br />
Bertus als een rustige,<br />
heel vriendelijke en zorgzame<br />
man. Ook als de<br />
jongen die rondrende op<br />
het toneel om de lampen<br />
en andere electronica aan<br />
te sluiten. Zijn leven stond<br />
in het teken van dienstbaarheid<br />
en persoonlijke<br />
aandacht. Zijn grote geduld en zijn dankbaarheid<br />
berustten volgens mij op een combinatie van aanleg en<br />
jarenlange zelftucht. Bertus: vaarwel.<br />
vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft
"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 3 Nr. 17 – februari 2009<br />
Wim Gubbels<br />
1912 - 2008<br />
Toen ik, bijna 60 jaar geleden, in een schoolretraite<br />
met pater Dury, voor het eerst van don <strong>Bosco</strong><br />
hoorde en naar Ugchelen kwam, was pater Wim<br />
Gubbels direkteur van Huize '<strong>Don</strong> Rua'. Aan hem<br />
heb ik, samen met anderen, veel te danken. Wim<br />
was een charmante, sportieve en gevoelige man, die<br />
met veel flair om kon gaan met allerlei mensen.<br />
In 1945 werd hij in Ugchelen tot priester gewijd en<br />
vrijwel meteen benoemd tot directeur van dat huis.<br />
Dat is hij zes jaar lang (twee termijnen) gebleven,<br />
waarna hij benoemd werd tot prefect. Drie jaar later<br />
ging hij naar de Mariahoeve in Assel, waar hij leiding<br />
gaf aan de ontwikkeling daarvan. In 1955 werd hij<br />
daar door don Ziggiotti benoemd tot directeur.<br />
De manier waarop hij dat<br />
deed, m.n. ook zijn omgang<br />
met grote weldoeners, heeft<br />
veel betekend voor huize<br />
'<strong>Don</strong> Rua', dat zonder de<br />
inkomsten van de boerderij<br />
en de ondersteuning van de<br />
relaties financieel nooit had<br />
kunnen overleven.<br />
Wim was geen vrijdenker en<br />
ook geen vrijbuiter, maar<br />
evenmin preuts. Helaas was<br />
zijn omgang, ook met de<br />
meisjes en vrouwen die hem<br />
opzochten, voor sommigen<br />
een bron van verdenking en<br />
ongenoegen. In 1963 moest<br />
hij noodgedwongen gaan.<br />
Na een moeilijke periode vestigde hij zich in Bladel<br />
als tolk Italiaans en beeldhouwer. In 1968 trouwde<br />
hij. Zijn zoon heeft intussen ook weer een zoon.<br />
Over zijn vroegere medebroeders was hij niet zo te<br />
spreken. Hij had wat meer dankbaarheid verwacht.<br />
Gelukkig was er een klein aantal trouwe vrienden die<br />
hem af en toe schreven, belden en opzochten.<br />
In de uitvaartmis werd met geen woord gerept van<br />
zijn verleden als jeugdwerker en salesiaan, ook niet<br />
van het feit dat hij priester was 'in eeuwigheid'. Dat<br />
heb ik ervaren als een lacune, maar het was een<br />
invoelbare keuze van de familie. Er was toch een<br />
kleine kring van salesiaanse vrienden die in de kerk,<br />
of in gedachten, afscheid van hem nam.<br />
vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft
"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 4 Nr. 17 – februari 2009<br />
<strong>Voortgang</strong><br />
Met de term 'voortgang' (ongoingness) wordt de<br />
diepste motivatie of drijfveer van al het levende<br />
door mij aangeduid. En hoewel dit kenmerk alleen<br />
maar betrekking kan hebben op het voor ons op<br />
aardse wijze waarneembare, is er ongetwijfeld een<br />
overeenkomst met het levend-zijn tout court, ook<br />
wanneer dat niet langer aards-lichamelijk is.<br />
Twintig jaar geleden, op 15 februari 1989, stierf Jan<br />
Klein aan de gevolgen van een aanrijding op de<br />
zondag ervoor. Einde voortgang als aardgebonden<br />
lichaam, begin – naar wij hopen – van een geestelijk<br />
vervolg. Het was winter, het jaargetij waarin het<br />
leven in de natuur blootligt tot op 't bot, wat hem tot<br />
nadenken stemde, lang en kort voor zijn dood.<br />
zo. 17-01-1988<br />
Machteloos straatlichtgeflikker<br />
onder de machtige zwaai<br />
waar de morgen haar boezem mee blootlegt<br />
voor een napolitaans blauwe baai.<br />
En 't is net of de heilige koepel<br />
al haar lampen en kaarsen ontsteekt<br />
op het oostpriesterkoor en zijn outer<br />
en om 't uur van het offerfeest smeekt . . .<br />
Waar ik fiets, speelt mijn oog op de stammen<br />
van het zeventientonig verbond<br />
als een harp, bij het leven gespannen<br />
tussen lichtruim en donkere grond.<br />
Of ik zie weer de duizend pilaren<br />
en ontdek weer de Dom waar de gloor<br />
van zons offer licht blozend blijft waren<br />
over koepel en beuken en koor.<br />
Zon, wij offren een bloedloze Winter<br />
mét het bloed dat de Herfst heeft gespild<br />
voor de komst van uw Kind, onze Zomer,<br />
die in 't Voorjaar herleeft naar Gij wilt.<br />
Opvallend is dat pater Jan de natuur ervaart als<br />
betrokken in een heilige rite, bijna persoonlijk, een<br />
offer met licht en muziek, een verbond met de<br />
godgelijke zon, als eeuwig middelpunt van de vier<br />
aardse seizoenen. En het kind, symbool van onze<br />
hoogsteigen zomerse bloei, mythisch, esoterisch,<br />
oermenselijk zuiver en onbedorven.<br />
Zoals voor mythische metaforen gebruikelijk is,<br />
verhullen zij hun boodschap min of meer, al naargelang<br />
het vermogen van de toehoorder om die<br />
ervarend te begrijpen. In hoeverre ze de schrijver<br />
in zijn gedichten duidelijk waren valt niet meer na<br />
te gaan. Hij heeft de meeste ervan met geen mens<br />
besproken. Onze duiding is een queeste.<br />
di. 19-01-1988<br />
Helder. – De winter<br />
showt integralen<br />
van hoger wiskunstpatroon.<br />
Differentiële stammenparade.<br />
Krommen en vorken als kroon.<br />
Dof. – In seconden<br />
sluit ruimrotonde,<br />
biedt winter armoevertoon.<br />
Schamel gebeuren.<br />
Wijkende kleuren.<br />
Groen zit verscholen ten troon.<br />
Grond. – 't Elegante<br />
strogele, blanke,<br />
langzaam verstijfde hoog gras<br />
wacht maar op ijzel<br />
om weer te nijgen<br />
als toen 't vol zaadkralen was.<br />
Kraters. – Het water<br />
staat er of gaat er<br />
bruinen in 't groenende bed:<br />
kruiden en varen<br />
op dorre blaren<br />
leiden 't vroeg lenteballet.<br />
Hier spreekt de dichter op de top van zijn kunnen,<br />
een en al aandacht voor de natuur waarin hij bijna<br />
opgaat, die hij aanvult met liturgische teksten, als<br />
psalmen voorzien van een motto, aandachtspunt<br />
en betekenis: licht en donker, vol en leeg, maar<br />
steeds vol leven, ondanks de omstandigheden die<br />
hem lijken te verpletteren. Zo is het leven.<br />
do. 9-02-1989<br />
Eenzaam dwaalt het grote loeder<br />
met z'n Vader en z'n Broeder<br />
en z'n eeuwig Andere Geest. –<br />
Is er ooit zo'n uur geweest?<br />
Platgehamerd door de kou<br />
of het nooit meer dooien zou.<br />
Een weinig orthodoxe woordkeus, daar houdt hij<br />
van, maar een speelse constructie van driemaal<br />
twee rijmregels, naar de inhoud twee terzinen, als<br />
van Dante, en au fond even serieus. Dit en het<br />
volgende zijn op een paar na zijn laatste gedichten.<br />
Nu volgt het muzikale slot, dat me doet denken<br />
aan Vondel en aan Johan Sebastiaan Bach.<br />
do. 9-02-1989<br />
Zijn 't de bomen of de beuken<br />
van vergeten katedralen<br />
die mij 't rusten in de vreugde<br />
telkens voor de geest weer halen,<br />
als ik dit soort bossebouw<br />
– statig, stil en leeg – aanschouw?<br />
vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft
"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 5 Nr. 17 – februari 2009<br />
Sang real<br />
kind Gods<br />
In de vijzel van mijn denken vind ik momenteel<br />
elementen van zeer uiteenlopende aard. Ze hebben<br />
allemaal te maken met het stug vasthouden aan of<br />
het juist afwijzen van een letterlijke opvatting van<br />
godsdienstige geschriften en leerstellingen.<br />
Aanleiding zijn o.a.: reacties (2005 en '06) op het boek<br />
'De Da Vinci Code' (Dan Brown, 2003), de opheffing<br />
van de excommunicatie (niet de suspensie) van de<br />
leden van de broederschap St. Pius X, verdedigers van<br />
de ultieme letterlijkheid van leer en schrift.<br />
De symbiose van het christendom en een letterlijke<br />
opvatting van evangeliën en andere geschriften over<br />
het leven en de godmenselijke aard van Jezus leidt<br />
tot bewijsbaar onhoudbare opvattingen. Anderzijds<br />
bestaan er historische argumenten tegen.<br />
Die vinden we in boeken als 'De heidense Christus'<br />
(2004) van Tom Harpur, gebaseerd op 'Who is this<br />
King of Glory' (1948) van Alvin Boyd Kuhn (1880-<br />
1963), vervolg op 'Ancient Egypt: The Light of the<br />
World' (1907) van Gerald Massey (1828-1907).<br />
In plaats van het opzeggen van het lidmaatschap van<br />
de kerk (een puur administratieve aangelegenheid)<br />
vanwege al eeuwen bekende leerstellige en bestuurlijke<br />
misstanden, stel ik liever vragen naar de ware<br />
aard van het 'Christ Sein' (Hans Küng, 1974).<br />
Natuurlijk is de grote meerderheid van godsdienstige<br />
mensen niet geïnteresseerd in andere vragen en antwoorden<br />
dan hun religie aanbiedt. In deze tijd echter<br />
laten velen hun geloof los omdat ze het, om allerlei<br />
redenen, niet langer kunnen aanvaarden.<br />
De vraag die ik hier stel is dan ook of er een andere<br />
oplossing is dan het achter zich laten van godsdienst<br />
en kerkelijke organisatie of het blindelings aannemen<br />
ervan op andermans gezag. Er is een derde weg, die<br />
eigenlijk de eerste en enige zou moeten zijn.<br />
Maar die weg gaat over doornen, want ze vereist een<br />
heroriëntatie en het nemen van verantwoordelijkheid<br />
voor de eigen levenshouding. Dat kan samengaan<br />
met het behoren tot een religieuze groepering, een<br />
kerk: als een Volk Gods onderweg naar huis.<br />
We hoeven niet ver van huis: aartsbisschop Angelo<br />
Amato s.d.b., sinds vorig jaar pro-prefect van de<br />
congregatie voor de heiligverklaringen, riep in 1986,<br />
als secretaris van de congregatie voor de geloofsleer,<br />
op tot een boycot van de Da Vinci-film.<br />
Hij noemde het boek "anti-christelijk en vol van<br />
beledigingen en historische en theologische fouten<br />
tegenover Jezus en de Kerk". Dat is een boude en<br />
riskante bewering, omdat deze ook van toepassing<br />
zou kunnen zijn op de kerkelijke leer.<br />
Kardinaal Tarcisio Bertone s.d.b., jurist en moraaltheoloog,<br />
ging zijn medebroeder Amato (dogmaticus)<br />
voor in kritiek op het boek, dat hij karakteriseerde<br />
als "een terugval naar de oude anti-clericale pamfletten<br />
van negentiende eeuw" (Vaticanum I).<br />
Volgens het boek zou Jezus gehuwd zijn geweest<br />
met Maria van Magdala en die zou, na zijn dood,<br />
een dochter hebben gebaard, die de bloedlijn heeft<br />
voortgezet. Maria was dus het 'heilige vat' (holy grail)<br />
dat het 'bloed' van Jezus bevatte.<br />
Een andere schrijfwijze is 'san grael' of 'sang real',<br />
koninklijk bloed. Nu wordt wel gezegd dat Jezus<br />
uit de stam van (koning) David was, maar hij was<br />
op aarde geen koning: zijn rijk was 'niet van deze<br />
wereld'! Wat is er dan aan de hand?<br />
Het is een christologisch probleem, en daarmee<br />
staat of valt de leer van de rooms-katholieke kerk.<br />
Koninklijk bloed is even aards als dat van u en mij,<br />
maar goddelijk bloed is een groter probleem. Denk<br />
even mee: Jezus was kind van en zelf god?<br />
Is er geen kind van Jezus, dan is er geen 'kind Gods'.<br />
Maar daarmee is het probleem de wereld niet uit. Is<br />
Jezus behalve mens ook god? Niet voor niets roept<br />
Bertone dat het Arianisme herleeft: Jezus is daarin<br />
geen God maar een schepsel van God.<br />
Er dreigt dus een gevaarlijke heilseconomische crisis.<br />
De kerk ziet haar van gode gegeven waardepapieren<br />
al kelderen. Is er verschil tussen de aanspraken van<br />
de kerk, en het christendom zoals gebracht door de<br />
man Jezus (als die historisch is)?<br />
Op dit punt aangekomen pakken we de boeken van<br />
Harpur, Kuhn (let op de schrijfwijze) en Massey erbij.<br />
Hun onderzoekingen betreffen de christos-leer zoals<br />
die lang vóór de tijd van Jezus bestond in Egypte en<br />
andere oude cultuurlanden. Interessant!<br />
Het levensverhaal van Jezus blijkt eeuwen eerder al<br />
verteld te zijn, tot in de kleinste details. Hetzelfde<br />
geldt trouwens voor het leven van de Boeddha. Het<br />
gaat daarbij om metaforen die de goddelijke fundering<br />
van het aards-menselijke bestaan verbeelden.<br />
De christelijke kerk heeft, na een aanvankelijk hierop<br />
ingestelde levensbeschouwing, enkele eeuwen na het<br />
begin van onze jaartelling gekozen voor een letterlijke<br />
interpretatie van nooit letterlijk bedoelde voorstellingen,<br />
en die te vuur en te zwaard verdedigd.<br />
In onze dagen herleeft de negentiendeeeuwse 'apologetica',<br />
letterlijk het 'van-zich-af-praten' van lastige<br />
vragen en beweringen. De vraag is of Jezus (ik ga<br />
ervan uit dat er in die tijd een verlichte Joodse leraar<br />
heeft bestaan) zijn leer daarin zou herkennen.<br />
"Fratres: Sobrii estote, et vigilate ..." (I Petrus 5: 8-9),<br />
slik niet alles, laat je niet inpakken, maar blijf<br />
waakzaam; dat is verstandig en dat mag.<br />
vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft
"<strong>Don</strong> Rua" – vroeger en nu blz. 6 Nr. 17 – februari 2009<br />
Jan Klein<br />
'agenda'<br />
Als u en ik twintig jaar na onze dood, mensen nog<br />
zo bezighouden als pater Jan Klein (hij overleed op<br />
15 februari 1989), dan is dat een vermelding waard.<br />
Niet alleen heeft hij als docent Nederlands velen<br />
van ons liefde voor de taal bijgebracht, misschien<br />
zelfs een goed gebruik ervan, maar hij heeft ons<br />
ook heel wat geschreven teksten nagelaten.<br />
Die zijn nog lang niet volledig geïnventariseerd, laat<br />
staan gearchiveerd. Voor de wenselijkheid daarvan<br />
is wel wat te zeggen, want hij is een van de weinige<br />
Nederlandse salesianen die iets als een oeuvre heeft<br />
nagelaten. Het is allerminst zeker dat ieder onderdeel<br />
daarvan nog te vinden zal zijn. We volstaan hier met<br />
een globale en onvolledige opsomming.<br />
Zijn preken werden door hem goed voorbereid en<br />
uitgeschreven. Van zijn lessen Nederlands resteert<br />
de lestekst in twee delen 'Stijl en Visie'. Liedteksten<br />
vinden we in de rode zangbundel en in de verzameling<br />
'<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong>: lichte muziek zijn levenswijs' van<br />
Herman van der Loop. Zijn gedichten werden vaak<br />
opgenomen in feestprogramma's.<br />
In het 'Salesiaans Nieuws' schreef hij lange jaren vele<br />
stukken van allerlei aard, waarvan sommige ook apart<br />
werden uitgegeven. Zijn boeken, heiligenlevens, zijn<br />
bekend: Dominicus Savio, Maria Mazzarello, Moord<br />
op een volk, Frans Besucco, Een reuzentype, Duizend<br />
jongens en een man, <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> en de kanonskogel,<br />
<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> zo maar, <strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> en de anderen . . .<br />
Ook toneelstukken heeft hij geschreven. In de oorlog<br />
een anti-duits stuk (dat hij woedend heeft vernietigd<br />
toen er bezwaren werden geopperd i.v.m. de veiligheid)<br />
en het in deze aflevering van DRvn genoemde passiespel<br />
'Als de graankorrel niet sterft in de aarde'. Er zijn er<br />
misschien nog wel meer. En dan, in zijn zeventigste<br />
levensjaar, begint hij stilletjes aan iets nieuws.<br />
Hij woont in Leusden en fietst iedere ochtend door het<br />
Trekerbos en omgeving. Na het ontbijt schrijft hij dan<br />
gedichten, meestal over de natuur. Die noteert hij in<br />
een agenda. De eerste is van 1986, de vierde en laatste<br />
die van 1989. Het waren voor hem heel persoonlijke<br />
dagboeknotities, niet gericht op publicatie. Na zijn<br />
dood werd een deel ervan uitgeschreven.<br />
Daarover heb ik al vaker iets gezegd. Ook de rubrieken<br />
over deze 'agenda-dichten' in '<strong>Don</strong> <strong>Bosco</strong> Binnen-kort',<br />
het '<strong>Don</strong> Rua Nieuws' en in deze nieuwsbrief zijn<br />
bekend. Het is waarschijnlijk minder bekend hoeveel<br />
gedichten er in die verzameling zitten: meer dan het<br />
levenswerk van veel poëten bevat, ruim 3000, grotendeels<br />
nog niet gedigitaliseerd. Dat is met recht 'agenda':<br />
werk dat nog gedaan moet worden.<br />
Toezending<br />
kosten<br />
toezending per email of post gratis<br />
(op papier per post kost me ± € 1 per exemplaar)<br />
vrijwillige bijdragen 454400<br />
op girorekening t.n.v. A. Overtoom<br />
aanmelding/opzegging<br />
per email origo@home.nl<br />
per brief redactie-adres<br />
Bijdragen<br />
Vanaf eind october 2008 tot heden werd op<br />
rekening 454400 aan bijdragen ontvangen e45.<br />
Hartelijk dank aan de gevers.<br />
Redactie<br />
naam A.J.M. Overtoom<br />
straat Hofakkers 6<br />
plaats 9468 EE Annen<br />
telefoon 0592 - 271 586<br />
email origo@home.nl<br />
website http://origo.otmx.nl<br />
Colofon<br />
De tekst is opgemaakt in twee kolommen, in het<br />
lettertype Garamond 11 pt, de koppen (meestal)<br />
in Comic Sans MS 14 pt.<br />
Digitale weergave per aflevering in pdf-formaat,<br />
op de homepage en per email. Gratis lezers zijn:<br />
Acrobat Reader en Foxit Reader (kijk voor info en<br />
download op: www.foxitsoftware.com).<br />
W.A. Gubbels St. Petrus Banden<br />
kerkhoftoren Bladel<br />
Lemma<br />
Dankbaarheid en medeleven vereisen dubbeling,<br />
en zijn dus bij uitstek menselijke mogelijkheden.<br />
vrije nieuwsbrief over Huize '<strong>Don</strong> Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft