klik hier voor de bijlage bij dit bericht ... - de Aardespiegel

gorasdriehoek, teruggevonden werd.”
Vanaf de Barok en zeker in stijlen van de Rococo raken de architectonische verhoudingen onderge-
sneeuwd in een veelheid aan versieringen. Tegelijkertijd worden de gilden steeds minder actief. Daarmee ver-
dwijnt het ambacht waarin de aloude wetten van de bouwkunst en het toepassen van de verhoudingsstelsels hun
gelding deden. Deze oude kennis werd wel opgetekend in zogenaamde ordenboeken welke nageleefd dienden te
worden zodat een echo van de gilden zichtbaar bleef in de bouwkunst van de eerste helft van de negentiende
eeuw.
Aan het begin van de twintigste eeuw begint een nieuw zoeken naar heldere, esthetische vormen. In
de beeldhouwkunst is het werk van Constantin Brancusi in deze welhaast onovertroffen. Zijn beelden waren vaak
zo eenvoudig van vorm dat de Amerikaanse douane in het jaar 1926 zijn werk L'oiseau d'or niet als kunstwerk
beschouwde en hem beschuldigde van metaalsmokkel. De Britse anarchist, poëet en kunsthistoricus Herbart Read
karakteriseerde Brancusi als volgt:
“Sinds de Gotiek is de Europese beeldhouwkunst en architectuur door mos en onkruid overwoekerd
geraakt – door allerlei aan de oppervlakte liggende troep die de vorm volledig verborg. Het was de bijzondere
opdracht van Brancusi om al deze overwoekeringen ter zijde te schuiven en ons wederom vormbewust te maken.
Om dit te bereiken moest hij zich beperken tot zeer eenvoudige en heldere vormen, moest hij zijn beeldwerk juist
rechtlijnig houden, moest hij een eenvoudige vorm tot een wel haast pedante graad van volkomenheid verfijnen
en verder uitwerken.”
Dat Brancusi werd geïnspireerd door de gulden snede, blijkt uit een grote mathematische constructie die opgete-
kend stond op de wand van zijn atelier. Hierin vindt een synthese plaats tussen de constructie van een vijfhoek en
het gebruik van de Pythagoras driehoek. De Duitse kunsthistorica Ina Klein geeft in haar werk ‘Natur Struktur
Skulptur Architectur’ een uitvoerige beschrijving van het gebruik van deze constructie in het werk van de Roe-
meense meester.
Wat een opleving had moeten worden in de architectuur, werd overschaduwd door de tweede wereld-
oorlog waarin met het werk van Albert Speer, door een eenzijdig teruggrijpen op de klassieken, een megalomaan
tegenbeeld van deze vernieuwing werd gecreëerd. Tijdens de oorlogsjaren was het echter de Franse architect Le
Corbusier die in het bezette Parijs een nieuwe mathematische zoektocht ging om na de oorlog te verschijnen met
zijn ‘modulor’ waarin een synthese plaats vindt tussen de gulden snede als architectonische maatvoering en het
natuurlijke voorkomen van de gulden snede in de mens. Zoals in de natuur de gulden snede zijn vanzelfsprekende
en vormgevende plaats heeft zal het voor de toekomst een opgave worden deze maatvoering, die in het verleden
toevertrouwd was aan ingewijden, in toenemende mate met bewustzijn te hanteren. Vele groten zijn ons hierin
voorgegaan.
www.aardespiegel.nu - donderdag 12 januari 2012 - tweede jaargang Nr. 11
De volgende oefening wil de lezer in beweging brengen om vanuit de Japanse vouwkunst origami de
gulden snede op te zoeken en uit te werken tot de constructie van een vijfhoek. De vijfhoek, met daarin opgeslo-
ten de vijfster, werd door Rudolf Steiner omschreven als het teken waarin de mens de vorm betreedt door het
toetreden van de derde logos of Heilige Geest in de nog voor ons liggende ontwikkelingsfasen.
6 terug naar boven