klik hier voor de bijlage bij dit bericht ... - de Aardespiegel

na de dood behouden. Averroës is voor hedendaagse begrippen een zeer moderne filosoof, een voorloper van Da-
niel Dennett, Douglas Hofstadter of Richard Dawkins. Voor hem is het 'ik' of het individu een soort illusie. Na de
dood verdwijnt de persoonlijkheid en gaat deze op in de Al-geest. Averroës ontkent het persoonlijke denken dat in
onze tijd terugkomt in de opvatting ‘niet ik, maar mijn hersenen denken in mij’. De populaire variant is op dit
moment de stelling van Dick Swaab: “Wij zijn ons brein”. Terwijl Thomas de voorloper is van het individuele “Ik
denk”.
Goethe versus Kant
Van belang voor ons onderwerp is dat Thomas in tegenstelling tot de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804)
en de moderne neurologie, stelt dat wij toegang hebben tot het wezen van een paard. Voor Thomas ligt er geen
grens tussen het fysieke paard in het weiland (esse naturale) en het begrip ‘paard’ in mijn denken (esse intentio-
nale). De kunstmatige scheiding die Kant aanbrengt tussen onze binnenwereld en de buitenwereld, is overgeno-
men door de moderne neurologie. Deze gespletenheid ontstaat doordat onze hersenen slechts een ‘elektro-chemi-
sche’ kopie van dit paard zouden maken. Daarom zouden wij geen toegang hebben tot het wezen van het 'echte'
paard. Volgens deze opvatting leiden we aan een vorm van autisme en is voor de huidige Kantiaanse neurologie
niet alleen de waarneming van een Engel, maar ook het zien van een doodnormaal paard onmogelijk.
Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) is op zoek naar de idee die in de natuur organisch actief is. Het
gaat om een levend idee die als vormkracht in plant of dier werkzaam is. Dit noemt hij de oerplant of het oerdier.
In een roos tracht hij door wat hij anschauende Urteilskraft noemt, de wetmatigheid of het type te vinden. Het
type ‘roos’ staat voor Goethe niet voor een abstractie maar voor de idee die in deze specifieke plant als wetma-
tigheid tot uitdrukking komt. We hebben immers in een plant niet met een abstracte, maar met een levende wet-
matigheid te maken. Wezen, idee, type of wetmatigheid zijn in feite hetzelfde. De idee en de fysieke plant vormen
een levend geheel en in dit opzicht staat Goethe in de traditie van Aristoteles. Idee en materie vormen samen een
substantie, de eik. In het door Goethe ontwikkelde begrip organische scheppingskracht van de Idee komt de na-
druk te liggen op de gewone zichtbare wereld en zien we ook een gezond samengaan van Plato en Aristoteles. Het
bestaan van levende ideeën is voor de antroposofie van belang, omdat we hier een aangrijpingspunt vinden tot
het zien van een zuiver geestelijk wezen. We kunnen een Engelwezen zien, niet door ons af te wenden van de
zichtbare natuur zoals je misschien zou verwachten, maar juist door dieper door te dringen in de zichtbare aardse
wereld. Demeter en Persephoné vinden we niet in de Hemelse sferen, maar in de natuur waar we midden in
staan.
conclusie
We kunnen erkennen dat wij in de denk-ervaring de kloof tussen mijn binnenwereld en de wereld buiten mij kun-
nen opheffen. Het tweede punt is dat ideeën in hun wezen geen bedachte abstracties zijn, maar misschien wel
scheppend in de wereld actief zijn. Door het denken te ervaren hebben wij mogelijk een kiem van een geestelijk
zintuig om de scheppende ideeën in de dingen zelf, direct te ervaren. Met rechtstreeks bedoel ik zonder de om-
weg van onze aardse zintuigen.
www.aardespiegel.nu - donderdag 12 januari 2012 - tweede jaargang Nr. 11
Stephan Geuljans
===> Volgens mij is het visioen
dat Thomas tijdens het opvoeren
van de mis op 6 december 1273
overviel, een eerste helderziende
waarneming van Thomas: Hij
wilde na zijn visioen niet meer
schrijven en zei: “Ik kan het niet;
alles wat ik gezegd heb lijkt wel
stro”.
15 terug naar boven