klik hier voor de bijlage bij dit bericht ... - de Aardespiegel

Plato (427-347 v.Chr) is een van de eerste Griekse filosofen die zich richtte op de wereld van de Ideeën. Hij zag
de aardse zintuiglijke wereld als een afschaduwing daarvan. Voor Plato is een concrete eik slechts de schaduw van
de Idee 'Eik'. De ideële Eik is voor Plato dus reëler dan een eik die tot het aardse bestaan behoort. Ideeën en
begrippen zijn voor hem niet zozeer scheppingen van ons denken, maar worden waargenomen alsof ze van buiten
af komen. Zij bestaan objectief, ook als de mens niet denkt.
De Ideeën waren in hun ware aard alleen te ervaren door inwijdingen op plaatsen zoals we die vinden
in de mysteriescholen van Eleusis, Samothrace en Efese. De toneel- of mysteriespelen die destijds werden opge-
voerd, waren voor de oude Grieken een soort eerste uitnodiging daartoe. Het Platonisme is (eenzijdig bezien)
dualistisch en splits de wereld in idee en stof, geest en lichaam. Interessant is dat ‘Idea’ of 'Eidos' gelaat of aan-
blik betekent. Dit laat zien dat de Idee destijds ook verwees naar de aanblik van een geestelijk wezen of godheid.
De oude Grieken zagen niet alleen de natuur zoals wij die kennen, maar beleefde in de natuur ook de goden zoals
Demeter en Persephoné. In de traditie van Plato spreek je daarom van de idee en niet van een idee. Pas veel later
krijgt de idee het aanzien van onze moderne abstracte betekenis in een idee dat je bedacht of verzonnen hebt.
Aristoteles (384-322 v.Chr) de grote leerling van Plato, ziet de wereld als een geheel. Aristoteles was niet alleen
filosoof maar geldt ook als de eerste bioloog. Zo bezat hij een dierentuin waar hij tot in detail de natuur bestu-
deerde. Hij stelt dat we de Idee Eik alleen kunnen aantreffen in een concrete eik. Wezen en stof vormen een sub-
stantieel geheel. We kunnen nadenken over een concrete eik die voor mij staat. En pas door te denken, vinden
we het algemene begrip 'eik'. Er is maar één werkelijkheid en daarom is de leer van Aristoteles monistisch. Aris-
toteles erkent dat er ook een tijdloze wereld van Ideeën bestaat, maar hij legt volledig de nadruk op de reële
zichtbare wereld. De ideeën vormen een eenheid met de fysiek zintuigelijke wereld.
Het denken wordt ook beweeglijker en wijst tevens naar de toekomst. De eik is actueel een boom,
maar potentieel een tafel of een speer. In de tegenstelling ‘waarnemen – denken’ of wat in feite het zelfde is, in
de tegenstelling ‘ervaren – denken’, doet zich bij Aristoteles een opmerkelijke verschuiving voor. Wij zagen dat bij
Plato de ideeën en de begrippen uit de waarneming komen. Maar bij Aristoteles ontstaan in het concreet waarne-
men van deze boom, de begrippen uit het actieve denken. Begrippen zijn bij Aristoteles iets meer individueel.
Deze zijn niet gerelateerd aan dé Eik, maar verbonden aan deze specifieke eik die ik met mijn eigen ogen aan-
schouw. Tevens zijn de begrippen ontstaan uit een meer scheppend denken. Dit denken zelf is echter nog alge-
meen (“de wereldgeest denkt in mij”). Het algemene of universele karakter van het denken, zien we vooral in de
logica die door Aristoteles is ontwikkeld.
www.aardespiegel.nu - donderdag 12 januari 2012 - tweede jaargang Nr. 11
Als we een grote sprong maken in de geschiedenis van Europa komen we aan in de 13e eeuw. Hier ligt het hoog-
tepunt van de scholastiek, waar de inhoud van de filosofie door het Christendom wordt bepaald.
Thomas van Aquino (1225-1274)* probeert een brug te slaan tussen de wereld van het Christelijk geloof en de
filosofie. In zijn theologie denkt Thomas na over God, Christus en Engelen met dezelfde exactheid als een moder-
ne fysicus spreekt over massa, kracht of impuls. Thomas en zijn tijdgenoten verbinden na een lange strijd het
denken met het Christendom. Hij verdedigt tegen de Arabische arts en filosoof Averroës (1126-1198) de individu-
ele onsterfelijkheid, zoals die in het Christendom bestaat. In de christelijke hemel of hel blijft de persoonlijkheid
* Thomas kan de scheiding tussen
geloof en wetenschap nog
niet overbruggen. Maar hij verdedigt
wel dat er maar één Waarheid
bestaat. De overlevering
verteld dat Thomas nooit boos
werd, maar de Leer van de dubbele
waarheid van Averroës
maakte hem woest. Volgens Averroës
mag het geloof in strijd zijn
met het denken. Deze kunnen
naast elkaar bestaan ook als ze
elkaar tegenspreken. Voor Thomas
is dit onmogelijk omdat God
en de Waarheid een geheel vormen.
De openbaringen van de
Bijbel zijn voor het denken weliswaar
niet meteen toegankelijk.
Maar openbaringen kunnen uiteindelijk
nooit in strijd zijn met
het denken. Het Thomisme is op
dit punt monistisch.
De Katholieke Kerk hangt vanaf
1879 officieel het Thomisme aan,
maar erkent het bestaan van
twee waarheden: De hoogste
waarheid van het Geloof en daarnaast
de betrekkelijke waarheid
van de wetenschap. Een moderne
poging tot het scheppen van meer
eenheid is God te zien als de
schepper van de Big-Bang. Maar
bij een conflict tussen geloof en
wetenschap, dient de wetenschap
te wijken. Door het denken om te
vormen tot een geestelijk waarnemen,
heeft Steiner de kloof
tussen geloof en wetenschap
overwonnen. Als we een engel uit
de Bijbel concreet kunnen waarnemen,
is zijn bestaan geen geloof
meer, maar wetenschap.
===>
14 terug naar boven