Nederlandse Richtlijn Bodembescherming (NRB)

4
Herstelplicht en
Bodemonderzoek
Zelfs als bij een bodembedreigende activiteit volgens de
NRB de juiste cvm zijn getroffen, is bodemverontreiniging
niet volledig uit te sluiten. In dat geval kan een bodemverontreiniging
blijken uit het eindsituatieonderzoek in
vergelijking met het nulsituatieonderzoek. De vergunninghouder
is dan aansprakelijk voor herstel van de bodem als
gevolg van de bedrijfsmatige activiteiten.
In situaties waar in afwijking van de BRCL en de te treffen
cvm gekozen is voor een aanvaardbaar bodemrisico, moet
de bodemkwaliteit met een doelmatige monitoring worden
bewaakt. Ook in die gevallen geldt de herstelplicht.
4.1 Herstelplicht
Gelet op de zorgplichtbepalingen van de Wet milieubeheer
(Wm art. 1.1a) en de Wet bodembescherming (Wbb art 13)
is een bedrijf verplicht om bij constatering van een nieuw
ontstane bodemverontreiniging, dat wil zeggen na 1­1­1987,
de verontreiniging of de aantasting en de directe gevolgen
daarvan zoveel mogelijk ongedaan te maken. Deze
herstelplicht bestaat ongeacht of het bedrijf een verwaarloosbaar
bodemrisico heeft gerealiseerd. De nulsituatie
is het uitgangspunt voor herstel van de bodem, als uit
vergelijk met eindsituatieonderzoek blijkt dat de bodem is
verontreinigd of aangetast, gebruikmakend van hersteltechnieken
overeenkomstig de best beschikbare techniek (BBT).
De feitelijke invulling van de herstelplicht is afhankelijk
van de specifieke omstandigheden. Bij de afweging welke
maatregelen redelijkerwijs kunnen worden geëist, zijn
ook de beste beschikbare technieken van belang. Voor de
betekenis van het begrip BBT verwijzen we om kort te zijn
naar artikel 1.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
(Wabo), waarin onder meer melding wordt gemaakt
van ‘technieken die – kosten en baten in aanmerking
genomen – economisch en technisch haalbaar zijn in de
bedrijfstak waartoe de inrichting behoort’ (zie wetsvoorstel
wijziging Wm, TK 2003–3004, 29 711, nr. 3, Memorie van
Toelichting pagina 7 e.v.).
Deel 2 19
In het kader van de beoordeling van de vraag wat redelijkerwijs
van een veroorzaker van een verontreiniging van de
bodem of de aantasting ervan kan worden geëist om de
verontreiniging of aantasting en de directe gevolgen
daarvan zoveel mogelijk ongedaan te maken, kunnen onder
meer de volgende algemene factoren en omstandigheden
een rol spelen:
• de ‘beste beschikbare technieken’ die beperkingen
kunnen opleggen aan het volledig kunnen realiseren
van de herstelplicht ex artikel 13 Wbb;
• de aanwezigheid van specifieke omstandigheden die het
volledig voldoen aan de herstelplicht van artikel 13 Wbb
onmogelijk maken (bijvoorbeeld de inrichting van het
gebied of de aanwezigheid van leidingen en gebouwen).
Bij het voldoen aan de herstelplicht speelt de redelijkheid
een rol. Op basis van het evenredigheidsbeginsel (Awb art
3.4) moet er evenredigheid bestaan tussen de gevolgen
van de op te leggen sanctie (bodemherstelkosten) en het
beoogde belang (herstel van de nulsituatie). Het bevoegd
gezag moet daarom nagaan of de mate van de bodemverontreiniging
de consequenties van het (zo spoedig
mogelijk) herstellen van de bodem rechtvaardigt, dat wil
zeggen geheel herstel of gedeeltelijk herstel, zo ja op welke
termijn en indien niet terstond, met welke tijdelijke
maatregelen. Het is echter niet mogelijk om hier in
algemene zin een kader voor aan te geven. Voor de
specifieke situatie bij tankstations is de Circulaire toepassing
zorgplicht Wbb bij MTBE- en ETBE¬verontreinigingen
opgesteld (Staatscourant 2139, 18­12­2008). Deze Circulaire
geeft specifiek voor deze beide stoffen richtwaarden voor
een sanering, gebaseerd op de eigenschappen (waaronder
geur) van deze stoffen. De Circulaire voorziet tevens in een
algemeen toetsingskader voor zorgplichtsaneringen.
4.2 Bodemonderzoek
4.2.1 Nulsituatieonderzoek
Een nulsituatieonderzoek wordt uitgevoerd op de plaats
van een bodembedreigende activiteit (gebaseerd op de
NRB­categorieën) aan de hand van betrokken stoffen, bij
voorkeur voordat de activiteiten starten. Het onderzoek is
bedoeld om een toetsingsgrondslag te verkrijgen in het
geval dat de activiteit niet meer wordt uitgeoefend of wordt
veranderd.
Een inrichting is, bij een bodembedreigende activiteit,
verplicht om nulsituatieonderzoek uit te voeren.
Het bevoegd gezag kan bepaalde bodembedreigende
activiteiten uitzonderen van nulsituatie­ (en eindsituatie)
onderzoek. Daarbij moet rekening worden gehouden
met de uitzonderingen die zijn opgenomen in het
Activiteitenbesluit.